Vai al contenuto

Isula d'Elba

À prupositu di Wikipedia
L'Isula d'Elba vista da lu spaziu.
A bandera elbana in a forma stabilita in 1814 da Nabulionu Bonaparte annantu à u mudeddu di i Bonnes Villes inclusi in l'Imperu francesu

L'isula d'Elba o, simpliciamenti, Elba, hè un'isula situata trà u mari Liguru à u nordu, u canali di Piumbinu à livanti, u mari Tirrenu à u sudu è u canali di Corsica à punenti, posta à circa 10 chilomitri da a costa. Hè a più grandi di l'isuli di l'Arcipelagu Tuscanu, è a terza più grandi d'Italia (223 km²). L'Elba, incù l'altri isuli di l'arcipelagu (Pianosa, Capraia, Gurgona, Monticristu, Gigliu è Giannutri) faci parti di u Parcu Naziunali di l'Arcipelagu Tuscanu.L'isula era chjamata à u tempu di l'Etruschi Aethalia.

 Nota :

A vetta di u Monti Capanni incù fiurituri di Genista desoleana

Giugrafia

U quartieri pasturali di Petra Murata, tipicu asempiu di l'ambienti muntagnolu di l'Elba uccidintali

L'isula d'Elba hè a più purzioni stesa chì ferma di l'anticu trattu di terra emersa chì culligava a penisula italica à a Corsica, dopu l'altri isuli di l'Arcipelagu Tuscanu. I costi sittintriunali sò bagnati da u mari Liguru, quiddi uriintali da u canali di Piumbinu, quiddi miridiunali da u mari Tirrenu è quiddi uccidintali da u canali di Corsica. U tarrenu hè moltu variu, è divisu in parechji parti sicondu a so cunfurmazioni è l'era giulogica in a quali s'hè furmatu:

  • A parti muntosa è più ricenti, à punenti, hè duminata à u centru da u Monti Capanni (1018 m s.l.m.), di u quali faci parti a Costa di u Soli.
  • à u centru si stendi un trattu spartu par u più, è a larghezza si riduci à soli quattru chilomitri. Hè probbiu in sta parti di l'isula ch'eddi si trovani i centri maiò : Portufarraiu, Campu in l'Elba.
  • À livanti si trova inveci a parti più antica di l'isula, chì s'hè furmata più di 400 milioni d'anni fà. In quidd'aria cuddinari, duminata à u sudu da u Monti Calamita (413 s.l.m.) è à u nordu da a Cima di u Monti (516 s.l.m.), si trovani i ghjacimenti di farru chì resini famosa l'isula d'Elba.

L'isula hè distinta da a prisenza d'ampii inziccaturi rinosi, trà i quali i golfi di Lacona, Marina di Campu, Procchio è Biodola.

Suddivisioni amministrativa

L'isula hè divisa in ottu cumuni, tutti afferenti à a pruvincia di Livornu par un tutali di circa trenta milla abitanti, chì aumentani nutevulamenti duranti l'istati.

Cumuna Pupulazioni
File:Capraia Isula-Stemma.png Campu in l'Elba 4 651
File:Capoliveri-Stemma.png Capoliveri 3 887
File:Marciana (Italia)-Stemma.png Marciana 2 217
File:Marciana Marina-Stemma.png Marciana Marina 1 993
File:Portu Turchinu-Stemma.png Portu Turchinu 3 578
File:Portufarraiu-Stemma.png Portufarraiu 12 224
File:Riu Marina-Stemma.png Riu Marina 2 274
File:Riu in l'Elba-Stemma.png Riu in l'Elba 1 244

A costa sudu-uccidintali di l'isula, chjamata Costa di u Soli, hè, in a so parti più miridiunali, una di i zoni più friquintati da i turisti par a biddezza di i spiaghji, mentri u virsanti uriintali, dinuminatu Costa luccicanti, hè carattarizatu da a prisenza di l'exi mineri di farru, incù particulari è unichi carattarischi di luccicori è di culori in tuttu l'ambienti circustanti, è in particulari à i spiaghji, biddissimi in quantu sempri pocu friquintati da turisimu di massa.

Idrugrafia

Da i rilievi maiò di l'isula falani numarosi corsi d'acqua à rigimu di turrenti, chì subraneghjani raramenti i 3 km. Duranti l'istatina, quandu i pricipitazioni si riducini à u minimu, ni risulta à spessu chì quiddi di minori lunghezza è purtata si n'assecchini, lascendu u lettu asciuttu. I più impurtanti, urdinati par lunghezza, sò:

  • Fossu di San Francescu, 6,5 km;
  • Fossu Barione, 5,1 km;
  • Fossu di Redinoce, 2 km

À i peda di u Monti Capanni, in una vaddi vicinu à u paesi di Poggio, hè prisenti una surghjenti chjamata Fonti di Nabulionu (un tempu Fonti di l'Acquaviva) chì hè imprudata da i citatini è imbuttigliata da a fabbrica umonima incù u logu di u Parcu Naziunali di l'Arcipelagu Tuscanu.

Clima

U clima di l'isula prisenta par u più carattaristichi meditirranii, eccituatu par u Monti Capanni induva l'inguerni tendini à essa mudaratamenti freti. I pricipitazioni sò cuncintrati in u periodu vaghjimali. I valori medii chì si righjistrani à Portufarraiu sò ripurtati quì sottu.

Mesi Ghji Feb Mar Apr Mag Ghju Lug Aos Set Ott Nuv Dic Annu
Tampiratura massima media (°C) 12 13 14 16 21 24 27 27 25 20 15 13 18,9
Tampiratura minima media (°C) 8 9 10 12 16 19 22 21 19 15 10 8 14,1
Piuviti (mm) 61 53 51 47 28 24 13 30 51 82 86 69 595