Кейÿ: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
п r2.7.2) (робот хушрĕ: tw:Kiev |
Ellodanis5 (Сӳтсе яв | хушни) |
||
(25 хутшӑнаканӑн 43 ҫирӗплетмен версине кӑтартман) | |||
1-мĕш йĕрке: | 1-мĕш йĕрке: | ||
{{Хула çинчен| |
{{Хула çинчен|Киев|[[Ӳкерчĕк:COA of Kyiv Kurovskyi.svg|100px|Киев элемĕ]]|[[Украина]]|тĕп хули|[[482]]|паллă мар|2 666,3|2005|839|50°27′ ç. ш.|30°30′ х.т. д}} |
||
''' |
'''Киев''' ({{lang-uk|Київ}} {{IPA|[ˈkɪjiu̯]}}) — [[Украина|Украинӑн]] [[Тĕп хула|тĕп хули]]. [[Днепр (юханшыв)|Днепр]] [[юханшыв]] хӗрринче ларать. |
||
== Хула кун-çулĕ == |
== Хула кун-çулĕ == |
||
Археологи тĕпчев ĕçĕсем кăтартнипе [[ |
Археологи тĕпчев ĕçĕсем кăтартнипе [[Киев облаçĕ]]нчи пурăну вырăнĕсем 15 000—20 000 çул каяллах пулнă. |
||
[[ |
[[Бронза ĕмĕрĕ]] тапхарĕнче кăнтăр-анăç территоринче [[шурă грудов культури ?]] пулнине кăтартнă. [[Энеолит]]па ([[пăхăр ĕмĕрĕ]]) [[неолит]] тапхăрĕсене [[триполи культури]] палăкĕсем кăтартаççĕ, çак саманана тĕпчевçĕсем виççе пайлаççĕ: малти пирĕн эрăччен (4 500 — 3 500), вăтам (3 500—2750) тата кайри (2 750 — 2 000) çулсем. |
||
Пирĕн эрăччен I пинçуллăхăн иккĕмĕш пайĕнче — I пинçуллахан пĕрремĕш пайĕнче [[ |
Пирĕн эрăччен I пинçуллăхăн иккĕмĕш пайĕнче — I пинçуллахан пĕрремĕш пайĕнче [[Киев облаçĕ|Киевçумĕн]] çурçĕр-анăçĕнче [[Зарубинĕç культури]] аталанса пынă. |
||
Хальхи |
Хальхи Киев (хулипе облаçĕ) вырăнĕнче [[Тимĕр ĕмĕр]]ĕнче [[Чернях культури|чернях археологи культури]] (ăна çаплах «кейӳ культури» тесе палăртаççĕ) пулни паллă, унăн ӳсĕмĕ [[II ĕмĕр|II]]—[[V ĕмĕр]]сенче анăç енчен Анат Потанавçи çеçенхирлĕ-вăрманлă çĕрĕсенчен пуçланса тухăçра [[Днепр]]ăн сулахай çыранĕсемпе [[Чернигов]] çĕрĕсене çитиччен сарăлнă. |
||
Хулана никĕслени çинчен пĕр халап çӳрет. Вăл халап тăрăх хулана [[Кий]], [[Щек]], [[Хорив]] тата вĕсен аппăшĕ Лыбидь [[V ĕмĕр]]те никĕсленĕ. Вăл [[полянсем|полянсен]] тĕп вырăнĕ пулса тăмалла пулнă. Хула ятне аслă пиччĕшĕн ячĕпе панă. |
Хулана никĕслени çинчен пĕр халап çӳрет. Вăл халап тăрăх хулана [[Кий]], [[Щек]], [[Хорив]] тата вĕсен аппăшĕ Лыбидь [[V ĕмĕр]]те никĕсленĕ. Вăл [[полянсем|полянсен]] тĕп вырăнĕ пулса тăмалла пулнă. Хула ятне аслă пиччĕшĕн ячĕпе панă. |
||
15-мĕш йĕрке: | 15-мĕш йĕрке: | ||
Хулана никĕсленĕ çул шутне [[482]] çула усă кураççĕ. Пĕрремеш хут вара хулана хут çинче [[862]] çулта асăннă. Вăл хут тăрăх хулана [[854]] çулта никĕсленĕ тенĕ. |
Хулана никĕсленĕ çул шутне [[482]] çула усă кураççĕ. Пĕрремеш хут вара хулана хут çинче [[862]] çулта асăннă. Вăл хут тăрăх хулана [[854]] çулта никĕсленĕ тенĕ. |
||
[[882]] çултанпа вăл [[ |
[[882]] çултанпа вăл [[Киев Руçĕ]]н тĕп хули пулса тăрать. [[1240]] çулта хулана тутар-монголсем аркатнă. [[1362]] çултан пуçласа [[Аслă Литва Кнеçлĕхĕ|Аслă Литва Кнеçлĕхне]] тата [[Посполит Речĕ|Посполит Речне]] кĕрет. |
||
[[1654]] çултан пуçласа [[Раççей Империйĕ]] шутне кĕнĕ. [[1934]] çултанпа [[Украин ССРĕ]]н тĕп хули. [[1941]] çулхи [[авăн, 19|авăн уйăхĕн 19-мĕшĕпе]] [[1943]] çулхи [[чӳк, 6|чӳк уйăхĕн 6-мĕшĕ]] хушшинче [[нимĕçсемнимĕçсен]] аллинче пулнă. |
[[1654]] çултан пуçласа [[Раççей Империйĕ]] шутне кĕнĕ. [[1934]] çултанпа [[Украин ССРĕ]]н тĕп хули. [[1941]] çулхи [[авăн, 19|авăн уйăхĕн 19-мĕшĕпе]] [[1943]] çулхи [[чӳк, 6|чӳк уйăхĕн 6-мĕшĕ]] хушшинче [[нимĕçсемнимĕçсен]] аллинче пулнă. |
||
[[1917]] çулхи чӳк — [[1920]] |
[[1917]] çулхи чӳк — [[1920]] Киев алран ала куçнă, тăрăмĕ пĕрмаях улшăнса тăнă: |
||
* [[1917]] çулхи чӳк уйăхĕччен - [[Раççей Империйĕ]] |
* [[1917]] çулхи чӳк уйăхĕччен - [[Раççей Империйĕ]] |
||
* [[1917]], чӳк - [[Украина халăх республики]] (УХР) |
* [[1917]], чӳк - [[Украина халăх республики]] (УХР) |
||
28-мĕш йĕрке: | 28-мĕш йĕрке: | ||
* [[1919]], нарăс уйăхĕнчен - [[РСФСР]] |
* [[1919]], нарăс уйăхĕнчен - [[РСФСР]] |
||
* [[1919]] пуш уйăхĕнчен - [[УССР]] |
* [[1919]] пуш уйăхĕнчен - [[УССР]] |
||
* [[1919]], çурла - [[Колчак Александр Васильевич|Колчак]] ертсе пынă Раççей Патшалăхĕ шутĕнче, |
* [[1919]], çурла - [[Колчак Александр Васильевич|Колчак]] ертсе пынă Раççей Патшалăхĕ шутĕнче, [[Деникин Антон Иванович|Деникин]] çарĕсем çĕнтерсе илнĕ. |
||
* [[1919]], çулла - [[1920]] - [[УССР]] |
* [[1919]], çулла - [[1920]] - [[УССР]] |
||
* [[1920]] ака - [[Междуморье]], польша çарĕсем ярса илнĕ. |
* [[1920]] ака - [[Междуморье]], польша çарĕсем ярса илнĕ. |
||
* [[1920]], çу-çĕртме - [[УССР]] |
* [[1920]], çу-çĕртме - [[УССР]] |
||
[[1918]], кăрлач — [[1919]], ака — ирĕклĕ Украинăн ([[Тĕп Рада]], [[Скоропадский Павел Петрович|Скоропадского]] [[Хетьмăнлăхĕ]], [[Петлюра Симон Васильевич|Петлюрăн]] [[Украина Халăх Директорийĕ|Директорийĕ]]) тĕп хули. Çав хушăрах, 1918 ç., совет Украина ССРĕн тĕп хули [[Харьков]] пулнă. [[1934]] ç. [[Совнарком]] йышанăвĕпе [[Украина ССР|Украинăн]] тĕп хули ятне Харьковран |
[[1918]], кăрлач — [[1919]], ака — ирĕклĕ Украинăн ([[Тĕп Рада]], [[Скоропадский Павел Петрович|Скоропадского]] [[Хетьмăнлăхĕ]], [[Петлюра Симон Васильевич|Петлюрăн]] [[Украина Халăх Директорийĕ|Директорийĕ]]) тĕп хули. Çав хушăрах, 1918 ç., совет Украина ССРĕн тĕп хули [[Харьков]] пулнă. [[1934]] ç. [[Совнарком]] йышанăвĕпе [[Украина ССР|Украинăн]] тĕп хули ятне Харьковран Киевне куçараççĕ |
||
[[Ӳкерчĕк:Color 26.jpg|left|thumb|200px|Нимĕç оккупации тапхăрĕ. |
[[Ӳкерчĕк:Color 26.jpg|left|thumb|200px|Нимĕç оккупации тапхăрĕ. Киев хулинчи наци демонстарцийĕ]] |
||
[[Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи]]нче |
[[Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи]]нче Киев нимĕçсен тытăмĕнче [[авăн, 19]], [[1941]] — [[чӳк, 6]] [[1943]] пулнă.<ref>[http://ukr-ww2.onestop.net/color.html Цветные фото немецкой оккупации] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080115121856/http://ukr-ww2.onestop.net/color.html |date=2008-01-15 }}</ref> 1941 çулта, çурла-авăн уйăхĕсенче Киев çумĕнче Иккĕмĕш Тĕнче вăрçин чи пысăк çапăçăвĕсенчен ([[Киев çапăçăвĕ (1941)]])пĕри пулса иртнĕ. |
||
Хӳтĕлев тапхăрĕнчи паттăрлăх кăтартнăшăн, 1961 çулхи çĕртме, 21 [[СССР]] Аслă Канашĕн Хушăвĕпе |
Хӳтĕлев тапхăрĕнчи паттăрлăх кăтартнăшăн, 1961 çулхи çĕртме, 21 [[СССР]] Аслă Канашĕн Хушăвĕпе Киев хулине [[паттăр хула]] чыслăх ретне кĕртнĕ; 1965 çулхи çу, 8 СССР Аслă Канашĕн Президиумĕ çирĕплетнĕ. [[1991]] раштав уйăхĕнчен Киев — ирĕклĕ [[Украина]] тĕп хули. |
||
[[1991]] çултанпа [[Украина]] патшалахĕн тĕп хули. |
[[1991]] çултанпа [[Украина]] патшалахĕн тĕп хули. |
||
== Халăх йышĕ == |
== Халăх йышĕ == |
||
[[Ӳкерчĕк:Andriyivskyy Uzviz.jpeg|thumb|250px|[[Энтри сăрт айкки]].]] |
|||
[[XVIII ĕмĕр]]ĕн вĕçĕнче 30 000 яхăн çын пурăннă. [[Халăх çырăвĕ]]пе ([[2001]]) |
[[XVIII ĕмĕр]]ĕн вĕçĕнче 30 000 яхăн çын пурăннă. [[Халăх çырăвĕ]]пе ([[2001]]) Киевра 2 611 300 пурăнакан пулнă. |
||
== Климачĕ == |
== Климачĕ == |
||
53-мĕш йĕрке: | 53-мĕш йĕрке: | ||
== Тĕнĕ == |
== Тĕнĕ == |
||
[[Ӳкерчĕк:Chrám svatého Ondřeje (Kyjev).jpg|thumb|250px| |
[[Ӳкерчĕк:Chrám svatého Ondřeje (Kyjev).jpg|thumb|250px|Киев, [[Энтри чиркĕвĕ]]]] |
||
== Çутĕç == |
== Çутĕç == |
||
59-мĕш йĕрке: | 59-мĕш йĕрке: | ||
== Промăçлăх == |
== Промăçлăх == |
||
Киев Украинăн пысăк промăçлă тĕпĕ шутланать. |
|||
Хулара халăх хуçалăхĕн пур отраçлĕсем ĕçлеççĕ, апат-çимĕç те, самолёт тăваканĕ те. |
Хулара халăх хуçалăхĕн пур отраçлĕсем ĕçлеççĕ, апат-çимĕç те, самолёт тăваканĕ те. |
||
== Транспорчĕ == |
== Транспорчĕ == |
||
[[Ӳкерчĕк:Dnepr4.jpg|thumb|250px| |
[[Ӳкерчĕк:Dnepr4.jpg|thumb|250px|Киев, [[Киев метрополитенĕ]].]] |
||
[[Ӳкерчĕк:Southmost.jpg|thumb|250px|Киев, [[Кăнтăр кĕперĕ ( |
[[Ӳкерчĕк:Southmost.jpg|thumb|250px|Киев, [[Кăнтăр кĕперĕ (Киев метрополитенĕ)]].]] |
||
Пысăк транспорт çыххи (чукун çулпа шоссе çулĕсем; юханшыв [[порт|порчĕ]]; [[Борисполь|Борисполе]] тĕнче [[аэропорт|аэропорчĕ]] тата [[Украина|çĕршывăн]] шалĕнчи [[Жуляны (аэропорт)|Жуляны аэропорчĕ]]). Машинă тăвакан пысăк тĕпĕ; металлурги, çăмăл, полиграфиллĕ промăçлăхсем. [[1960]] ç. 3 йĕрлĕ, 56,5 çм тăсăлăвлĕ [[метрополитен]] (çавăн пекех [[ |
Пысăк транспорт çыххи (чукун çулпа шоссе çулĕсем; юханшыв [[порт|порчĕ]]; [[Борисполь|Борисполе]] тĕнче [[аэропорт|аэропорчĕ]] тата [[Украина|çĕршывăн]] шалĕнчи [[Жуляны (аэропорт)|Жуляны аэропорчĕ]]). Машинă тăвакан пысăк тĕпĕ; металлурги, çăмăл, полиграфиллĕ промăçлăхсем. [[1960]] ç. 3 йĕрлĕ, 56,5 çм тăсăлăвлĕ [[метрополитен]] (çавăн пекех [[Киев метрополитенĕ]] вулăр). |
||
* [[ |
* [[Киевăн çĕр çинчи пĕрлĕхлĕ транспорчĕ]] |
||
* [[ |
* [[Киев метрополитенĕ]] |
||
* [[ |
* [[Киев автобусĕ]] |
||
* [[Борисполь (аэропорт)|Борисполь аэропорчĕпе]] [[Жуляны (аэропорт)|Жуляны аэропорчĕ]] |
* [[Борисполь (аэропорт)|Борисполь аэропорчĕпе]] [[Жуляны (аэропорт)|Жуляны аэропорчĕ]] |
||
* [[ |
* [[Киев фуникульорĕ]] |
||
* [[ |
* [[Киев транспорчĕн тытăмлăхĕ]] |
||
== Этеплĕх, кану вырăнĕсем == |
== Этеплĕх, кану вырăнĕсем == |
||
[[Ӳкерчĕк: |
[[Ӳкерчĕк:Tram in Kyiv on Kontraktova Square in 2003.jpg|thumb|250px|Киев трамвайĕ.]] |
||
Киевра 27 музей, 25 театăр тата театров-студи (сăмахран, [[Украинăн Т. Г. Шевченко ячĕллĕ наци опера театăрĕ]]). |
|||
Киев хули этеплĕхпе ӳнерлĕх палăкĕсемпе пуян. Вĕсенчен чи чаплисем: [[Ылтăн хапха (Киев)|Ылтăн хапха]], [[Софи соборĕ (Киев)|Софи соборĕ]] (XI ĕмĕр), [[Выдуб мăнаçтырĕ]] (XI в.), комплекс сооружений [[Киев-Печерă лаври]] (XI—XVIII ĕмĕрĕсем), [[Михайлов Ылтăн тăрăллă соборĕ|Михайлов Ылтан тăрăллă мăнаçтăр]], Берестари Спас чиркĕвĕ (XII ĕмĕр), Чĕрĕлӳ барокко, [[Энтри чиркĕвĕ (Киев)|Энтри]], Покров, Троица чиркĕвĕсем, Кловпа [[Мариин керменĕ (Киев)|Мариин]] керменĕсем. |
|||
Вăрман, парк тата сад лаптăкĕ хулан лаптăкĕн çурри ытла пулать. Хула картинче икĕ ботаника сачĕ. |
Вăрман, парк тата сад лаптăкĕ хулан лаптăкĕн çурри ытла пулать. Хула картинче икĕ ботаника сачĕ. |
||
Киевне тĕрĕсех тĕнчери чи симĕс хулисенчен пĕри теççĕ (тахçан вăл чи симĕсси шутланнă). Çу уйăхĕнче, хăш çул кĕр кунĕсенче те, капăр чечекленекен Киев каштанĕсем хула симвăлĕсем пулаççĕ. |
|||
Пысăк кинотеатрсем: [[Жовтень (кинотеатр)|«Жовтень»]], [[Киев (кинотеатр)|«Киев»]], [[Украина (кинотеатр)|«Украина»]], [http://www.kino-butterfly.com.ua/ «Баттерфляй»]. |
Пысăк кинотеатрсем: [[Жовтень (кинотеатр)|«Жовтень»]], [[Киев (кинотеатр)|«Киев»]], [[Украина (кинотеатр)|«Украина»]], [http://www.kino-butterfly.com.ua/ «Баттерфляй»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090129153252/http://kino-butterfly.com.ua/ |date=2009-01-29 }}. |
||
== Пайланăвĕ == |
== Пайланăвĕ == |
||
[[Ӳкерчĕк:Киевское правобережье 02.jpg|thumb|left|450px| Сылтăм çыранĕнчи |
[[Ӳкерчĕк:Киевское правобережье 02.jpg|thumb|left|450px| Сылтăм çыранĕнчи Киев.]] |
||
[[Ӳкерчĕк:Kiev map english.png|thumb|250px| |
[[Ӳкерчĕк:Kiev map english.png|thumb|250px|Киевăн административлă пайĕсем]] |
||
Киев хули 10 [[район]]тан тăрать: |
|||
[[Ӳкерчĕк:Днепр.Киев.Вид от метромоста на ж.д.мост.jpg|thumb|right|250px|Днепр |
[[Ӳкерчĕк:Днепр.Киев.Вид от метромоста на ж.д.мост.jpg|thumb|right|250px|Днепр Киевра]] |
||
'''''Днепрăн сылтăм енче''''': |
'''''Днепрăн сылтăм енче''''': |
||
* [[Шевченко районĕ]] — 200 пин çын |
* [[Шевченко районĕ]] — 200 пин çын |
||
* [[Печера районĕ]] — 170 пин çын |
* [[Печера районĕ]] — 170 пин çын |
||
* [[Подол районĕ ( |
* [[Подол районĕ (Киев)]] — 210 пин çын |
||
* [[Оболонь районĕ]] — 290 пин çын |
* [[Оболонь районĕ]] — 290 пин çын |
||
* [[Святошин районĕ]] — 360 пин çын |
* [[Святошин районĕ]] — 360 пин çын |
||
103-мĕш йĕрке: | 103-мĕш йĕрке: | ||
* [[Холосей районĕ]] — 200 пин çын |
* [[Холосей районĕ]] — 200 пин çын |
||
'''''Днепрăн сулахай енче''''': |
'''''Днепрăн сулахай енче''''': |
||
* [[Десна районĕ ( |
* [[Десна районĕ (Киев)]] — 320 пин çын |
||
* [[Днепр районĕ]] — 360 пин çын |
* [[Днепр районĕ]] — 360 пин çын |
||
* [[Дарница районĕ]] — 250 пин çын |
* [[Дарница районĕ]] — 250 пин çын |
||
'''''Днепрăн сулахай çыранĕ:''''' |
'''''Днепрăн сулахай çыранĕ:''''' |
||
# [[Десна районĕ ( |
# [[Десна районĕ (Киев)|Десна районĕ]] — 320 пин. |
||
# [[Днепр районĕ ( |
# [[Днепр районĕ (Киев)|Днепр районĕ]] — 360 пин. |
||
# [[Дарница районĕ]] — 250 пин. |
# [[Дарница районĕ]] — 250 пин. |
||
== |
== Киев кнеçĕсем == |
||
[[Кий (кнеç)]], [[Çек]] и [[Хорив]] |
[[Кий (кнеç)]], [[Çек]] и [[Хорив]] |
||
121-мĕш йĕрке: | 121-мĕш йĕрке: | ||
[[Игорь Рюрикович]] — [[913]]—[[945]] |
[[Игорь Рюрикович]] — [[913]]—[[945]] |
||
[[Ольга ( |
[[Ольга (Киев арăм кнеç)]] — [[945]]—[[957]] |
||
[[Святослав I]] — [[957]]—[[972]] |
[[Святослав I]] — [[957]]—[[972]] |
||
239-мĕш йĕрке: | 239-мĕш йĕрке: | ||
* [[Ӳкерчĕк:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|20px]] [[Пекин]], [[Китай]] (с 1993) |
* [[Ӳкерчĕк:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|20px]] [[Пекин]], [[Китай]] (с 1993) |
||
* [[Ӳкерчĕк:Flag of Latvia.svg|20px]] [[Рига]], [[Латви]] |
* [[Ӳкерчĕк:Flag of Latvia.svg|20px]] [[Рига]], [[Латви]] |
||
* [[Ӳкерчĕк:Flag of Brazil.svg|20px]] [[Рио |
* [[Ӳкерчĕк:Flag of Brazil.svg|20px]] [[Рио-де-Жанейро]], [[Бразили]] |
||
* [[Ӳкерчĕк:Flag of Georgia.svg|20px]] [[Тбилиси]], [[Грузи]] |
* [[Ӳкерчĕк:Flag of Georgia.svg|20px]] [[Тбилиси]], [[Грузи]] |
||
* [[Ӳкерчĕк:Flag of Canada.svg|20px]] [[Торонто]], [[Канада]] |
* [[Ӳкерчĕк:Flag of Canada.svg|20px]] [[Торонто]], [[Канада]] |
||
249-мĕш йĕрке: | 249-мĕш йĕрке: | ||
== Çавăн пекех пăхăр == |
== Çавăн пекех пăхăр == |
||
* [[Европа лапамĕ ( |
* [[Европа лапамĕ (Киев)|Европа лапамĕ]] |
||
* [[Пессарап пасарĕ ( |
* [[Пессарап пасарĕ (Киев)|Пессарап пасарĕ]] |
||
* [[Таса Софи соборĕ ( |
* [[Таса Софи соборĕ (Киев)|Софи соборĕ]] |
||
* [[Ирĕклĕх лапамĕ ( |
* [[Ирĕклĕх лапамĕ (Киев)|Ирĕклĕх лапамĕ]] |
||
* [[Патон кĕперĕ ( |
* [[Патон кĕперĕ (Киев)|Патон кĕперĕ]] |
||
* [[Хреçатик]] |
* [[Хреçатик]] |
||
* [[ |
* [[Киев-Печерă лаврĕ|Киевăн Печерă лаврийĕ]] |
||
* [[Гривна]] |
* [[Гривна]] |
||
* [[Андреев сăрт айкки ( |
* [[Андреев сăрт айкки (Киев)|Андреев сăрт айкки]] |
||
* [[Подол ( |
* [[Подол (Киев)|Подол]] |
||
* [[ |
* [[Киев зоопаркĕ]] |
||
* [[Чернигов]] |
|||
== Каçăсем == |
== Каçăсем == |
||
{{асăрхавсем}} |
{{асăрхавсем}} |
||
* [http://www.oldkyiv.org.ua/ |
* [http://www.oldkyiv.org.ua/ Киев истории сайчĕ] |
||
* [http://wek.kiev.ua/ |
* [http://wek.kiev.ua/ Киев энциклопедийĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071107095536/http://wek.kiev.ua/ |date=2007-11-07 }} |
||
* [http://www.wikimapia.org/#y=50431486&x=30536842&z=12&l=0&m=s Вики Спутник картти WikiMapia çинче] |
* [http://www.wikimapia.org/#y=50431486&x=30536842&z=12&l=0&m=s Вики Спутник картти WikiMapia çинче] |
||
* [http://kmv.gov.ua/map/index.asp? |
* [http://kmv.gov.ua/map/index.asp? Киев картти] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120120121647/http://kmv.gov.ua/map/index.asp |date=2012-01-20 }} |
||
* [http://maps.yandex.ru/kiev Яndex çинчи |
* [http://maps.yandex.ru/kiev Яndex çинчи Киев картти] |
||
* [http://maps.uktbgroup.com/ |
* [http://maps.uktbgroup.com/ Киевăн интерактивлă картти] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070317054022/http://maps.uktbgroup.com/ |date=2007-03-17 }} |
||
* [http://archaeology.univ.kiev.ua/muskiev/muskiev.php |
* [http://archaeology.univ.kiev.ua/muskiev/muskiev.php Киев музейĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080113034806/http://archaeology.univ.kiev.ua/muskiev/muskiev.php |date=2008-01-13 }} |
||
* [http://webcam.guru.ua/city/Kiev/ |
* [http://webcam.guru.ua/city/Kiev/ Киев веб- камерисем] |
||
* [http://wiki.kiev.ua/ wiki.kiev.ua — |
* [http://wiki.kiev.ua/ wiki.kiev.ua — Киевăн ирĕклĕ энциклопедийĕ]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |
||
* {{ЭЕЭ|12072|Киев}} |
|||
* [http://www.eleven.co.il/article/12072 «Киев», Электронлă еврей энциклопедийĕ] |
|||
* [http://www.interesniy.kiev.ua/ Кăсăклă |
* [http://www.interesniy.kiev.ua/ Кăсăклă Киев] |
||
* [http://www.moemisto.com.ua/2557 |
* [http://www.moemisto.com.ua/2557 Киевăн чыслă гражданĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090103154508/http://www.moemisto.com.ua/2557 |date=2009-01-03 }} |
||
* [http://www.saga.ua/43_articles_showarticle_153.html |
* [http://www.saga.ua/43_articles_showarticle_153.html Киев музейĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090122222830/http://saga.ua/43_articles_showarticle_153.html |date=2009-01-22 }} |
||
* [[Энциклопедический справочник «Киев»]] К.: Украин совет энциклопедийĕ, 1981 [http://wek.kiev.ua/ онлайн] çинче. |
* [[Энциклопедический справочник «Киев»]] К.: Украин совет энциклопедийĕ, 1981 [http://wek.kiev.ua/ онлайн] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071107095536/http://wek.kiev.ua/ |date=2007-11-07 }} çинче. |
||
* [http://kyiv.ru/ |
* [http://kyiv.ru/ Киев сайчĕсен каталогĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050401233355/http://www.kyiv.ru/ |date=2005-04-01 }} |
||
{{ |
{{Киев районĕсем}} |
||
{{Гардарики}} |
|||
[[Категори:Европăри тĕп хулисем]] |
[[Категори:Европăри тĕп хулисем]] |
||
[[Категори:Днепр çинчи хуласем]] |
[[Категори:Днепр çинчи хуласем]] |
||
[[Категори: |
[[Категори:Киев]] |
||
[[Категори:Паттăр хуласем]] |
[[Категори:Паттăр хуласем]] |
||
[[ab:Кыив]] |
|||
[[af:Kiëf]] |
|||
[[als:Kiew]] |
|||
[[am:ኪየቭ]] |
|||
[[an:Kiev]] |
|||
[[ar:كييف]] |
|||
[[arz:كييف]] |
|||
[[az:Kiyev]] |
|||
[[bar:Kiew]] |
|||
[[be:Горад Кіеў]] |
|||
[[be-x-old:Кіеў]] |
|||
[[bg:Киев]] |
|||
[[bn:কিয়েভ]] |
|||
[[bo:ཀིབ།]] |
|||
[[br:Kyiv]] |
|||
[[bs:Kijev]] |
|||
[[ca:Kíev]] |
|||
[[ckb:کیێڤ]] |
|||
[[crh:Kiyev]] |
|||
[[cs:Kyjev]] |
|||
[[cu:Кꙑѥвъ]] |
|||
[[cy:Kiev]] |
|||
[[da:Kiev]] |
|||
[[de:Kiew]] |
|||
[[diq:Kiew]] |
|||
[[dsb:Kijew]] |
|||
[[el:Κίεβο]] |
|||
[[en:Kiev]] |
|||
[[eo:Kievo]] |
|||
[[es:Kiev]] |
|||
[[et:Kiiev]] |
|||
[[eu:Kiev]] |
|||
[[ext:Kiev]] |
|||
[[fa:کییف]] |
|||
[[fi:Kiova]] |
|||
[[fiu-vro:Kiiova]] |
|||
[[fo:Kyiv]] |
|||
[[fr:Kiev]] |
|||
[[frr:Kiew]] |
|||
[[fy:Kiev]] |
|||
[[ga:Cív]] |
|||
[[gag:Kiev]] |
|||
[[gd:Kiev]] |
|||
[[gl:Kiev - Київ]] |
|||
[[gv:Kyiv]] |
|||
[[he:קייב]] |
|||
[[hi:कीव]] |
|||
[[hif:Kiev]] |
|||
[[hr:Kijev]] |
|||
[[hsb:Kijew]] |
|||
[[ht:Kyèv]] |
|||
[[hu:Kijev]] |
|||
[[hy:Կիև]] |
|||
[[ia:Kiev]] |
|||
[[id:Kiev]] |
|||
[[ie:Kiev]] |
|||
[[ilo:Kiev]] |
|||
[[io:Kyiv]] |
|||
[[is:Kíev]] |
|||
[[it:Kiev]] |
|||
[[ja:キエフ]] |
|||
[[jv:Kiev]] |
|||
[[ka:კიევი]] |
|||
[[kk:Киев]] |
|||
[[kl:Kyiv]] |
|||
[[ko:키예프]] |
|||
[[koi:Киев]] |
|||
[[ku:Kîev]] |
|||
[[kv:Киев]] |
|||
[[ky:Киев]] |
|||
[[la:Kiovia]] |
|||
[[lb:Kiew]] |
|||
[[lij:Kiev]] |
|||
[[lmo:Kiev]] |
|||
[[ln:Kyjiw]] |
|||
[[lt:Kijevas]] |
|||
[[lv:Kijeva]] |
|||
[[mdf:Киев]] |
|||
[[mhr:Киев]] |
|||
[[mi:Kieu]] |
|||
[[mk:Киев]] |
|||
[[ml:കീവ്]] |
|||
[[mn:Киев]] |
|||
[[mr:क्यीव]] |
|||
[[mrj:Киев]] |
|||
[[ms:Kiev]] |
|||
[[mt:Kjiv]] |
|||
[[my:ကီးယက်မြို့]] |
|||
[[myv:Киев ош]] |
|||
[[nah:Kiev]] |
|||
[[nds:Kiew]] |
|||
[[nl:Kiev]] |
|||
[[nn:Kiev]] |
|||
[[no:Kiev]] |
|||
[[nov:Kiyev]] |
|||
[[oc:Kyiiv]] |
|||
[[os:Киев]] |
|||
[[pl:Kijów]] |
|||
[[pms:Kijv]] |
|||
[[pnb:کیف]] |
|||
[[pt:Kiev]] |
|||
[[qu:Kiyiw]] |
|||
[[rmy:Kiev]] |
|||
[[ro:Kiev]] |
|||
[[roa-tara:Kiev]] |
|||
[[ru:Киев]] |
|||
[[rue:Київ]] |
|||
[[sah:Киев]] |
|||
[[sc:Kiev]] |
|||
[[scn:Kiev]] |
|||
[[sco:Kiev]] |
|||
[[sh:Kijev]] |
|||
[[simple:Kiev]] |
|||
[[sk:Kyjev]] |
|||
[[sl:Kijev]] |
|||
[[sq:Kievi]] |
|||
[[sr:Кијев]] |
|||
[[sv:Kiev]] |
|||
[[sw:Kiev]] |
|||
[[szl:Kijůw]] |
|||
[[ta:கீவ்]] |
|||
[[te:క్యివ్]] |
|||
[[tg:Кыйив]] |
|||
[[th:เคียฟ]] |
|||
[[tl:Kiev]] |
|||
[[tr:Kiev]] |
|||
[[tt:Киев]] |
|||
[[tw:Kiev]] |
|||
[[udm:Киев]] |
|||
[[ug:كىيېۋ]] |
|||
[[uk:Київ]] |
|||
[[ur:کیف]] |
|||
[[uz:Kiev]] |
|||
[[vec:Kiev]] |
|||
[[vep:Kijev]] |
|||
[[vi:Kiev]] |
|||
[[vo:Küyiv]] |
|||
[[war:Kiev]] |
|||
[[yi:קיעוו]] |
|||
[[yo:Kiev]] |
|||
[[zh:基輔]] |
|||
[[zh-min-nan:Kyyiv]] |
08:45, 30 Авӑн уйӑхӗн 2024 чухнехи хальхи верси
Киев | |
Хула гербĕ | |
Патшалăх: | Украина |
---|---|
Регион: | тĕп хули |
Никĕсленĕ: | 482 |
Хула, çултан: | паллă мар |
Халăх йышĕ, пин çын: | 2 666,3 (2005) |
Хула лаптăкĕ: | 839 км2 |
Геогр. анлăхĕ: | 50°27′ ç. ш. |
Геогр. вăрăмлăхĕ: | 30°30′ х.т. д |
Киев (укр. Київ [ˈkɪjiu̯]) — Украинӑн тĕп хули. Днепр юханшыв хӗрринче ларать.
Хула кун-çулĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Археологи тĕпчев ĕçĕсем кăтартнипе Киев облаçĕнчи пурăну вырăнĕсем 15 000—20 000 çул каяллах пулнă.
Бронза ĕмĕрĕ тапхарĕнче кăнтăр-анăç территоринче шурă грудов культури ? пулнине кăтартнă. Энеолитпа (пăхăр ĕмĕрĕ) неолит тапхăрĕсене триполи культури палăкĕсем кăтартаççĕ, çак саманана тĕпчевçĕсем виççе пайлаççĕ: малти пирĕн эрăччен (4 500 — 3 500), вăтам (3 500—2750) тата кайри (2 750 — 2 000) çулсем.
Пирĕн эрăччен I пинçуллăхăн иккĕмĕш пайĕнче — I пинçуллахан пĕрремĕш пайĕнче Киевçумĕн çурçĕр-анăçĕнче Зарубинĕç культури аталанса пынă.
Хальхи Киев (хулипе облаçĕ) вырăнĕнче Тимĕр ĕмĕрĕнче чернях археологи культури (ăна çаплах «кейӳ культури» тесе палăртаççĕ) пулни паллă, унăн ӳсĕмĕ II—V ĕмĕрсенче анăç енчен Анат Потанавçи çеçенхирлĕ-вăрманлă çĕрĕсенчен пуçланса тухăçра Днепрăн сулахай çыранĕсемпе Чернигов çĕрĕсене çитиччен сарăлнă.
Хулана никĕслени çинчен пĕр халап çӳрет. Вăл халап тăрăх хулана Кий, Щек, Хорив тата вĕсен аппăшĕ Лыбидь V ĕмĕрте никĕсленĕ. Вăл полянсен тĕп вырăнĕ пулса тăмалла пулнă. Хула ятне аслă пиччĕшĕн ячĕпе панă.
Хулана никĕсленĕ çул шутне 482 çула усă кураççĕ. Пĕрремеш хут вара хулана хут çинче 862 çулта асăннă. Вăл хут тăрăх хулана 854 çулта никĕсленĕ тенĕ.
882 çултанпа вăл Киев Руçĕн тĕп хули пулса тăрать. 1240 çулта хулана тутар-монголсем аркатнă. 1362 çултан пуçласа Аслă Литва Кнеçлĕхне тата Посполит Речне кĕрет.
1654 çултан пуçласа Раççей Империйĕ шутне кĕнĕ. 1934 çултанпа Украин ССРĕн тĕп хули. 1941 çулхи авăн уйăхĕн 19-мĕшĕпе 1943 çулхи чӳк уйăхĕн 6-мĕшĕ хушшинче нимĕçсемнимĕçсен аллинче пулнă.
1917 çулхи чӳк — 1920 Киев алран ала куçнă, тăрăмĕ пĕрмаях улшăнса тăнă:
- 1917 çулхи чӳк уйăхĕччен - Раççей Империйĕ
- 1917, чӳк - Украина халăх республики (УХР)
- 1918, нарăс уйăхĕнчен - РСФСР
- 1918 çулхи пуш уйăхĕнчен - УХР, герман çарĕсен пулăшăвĕпе çĕнĕрен туса хунă
- 1918 çулхи ака уйăхĕнчен - Украина Тăрăмĕ, хетьмăн Скоропадский сĕнсе каланă.
- 1918 çулхи раштав уйĕнчен - УХР, Петлюрăн çарĕсем çĕнĕрен туса хунă.
- 1919, нарăс уйăхĕнчен - РСФСР
- 1919 пуш уйăхĕнчен - УССР
- 1919, çурла - Колчак ертсе пынă Раççей Патшалăхĕ шутĕнче, Деникин çарĕсем çĕнтерсе илнĕ.
- 1919, çулла - 1920 - УССР
- 1920 ака - Междуморье, польша çарĕсем ярса илнĕ.
- 1920, çу-çĕртме - УССР
1918, кăрлач — 1919, ака — ирĕклĕ Украинăн (Тĕп Рада, Скоропадского Хетьмăнлăхĕ, Петлюрăн Директорийĕ) тĕп хули. Çав хушăрах, 1918 ç., совет Украина ССРĕн тĕп хули Харьков пулнă. 1934 ç. Совнарком йышанăвĕпе Украинăн тĕп хули ятне Харьковран Киевне куçараççĕ
Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçинче Киев нимĕçсен тытăмĕнче авăн, 19, 1941 — чӳк, 6 1943 пулнă.[1] 1941 çулта, çурла-авăн уйăхĕсенче Киев çумĕнче Иккĕмĕш Тĕнче вăрçин чи пысăк çапăçăвĕсенчен (Киев çапăçăвĕ (1941))пĕри пулса иртнĕ.
Хӳтĕлев тапхăрĕнчи паттăрлăх кăтартнăшăн, 1961 çулхи çĕртме, 21 СССР Аслă Канашĕн Хушăвĕпе Киев хулине паттăр хула чыслăх ретне кĕртнĕ; 1965 çулхи çу, 8 СССР Аслă Канашĕн Президиумĕ çирĕплетнĕ. 1991 раштав уйăхĕнчен Киев — ирĕклĕ Украина тĕп хули.
1991 çултанпа Украина патшалахĕн тĕп хули.
Халăх йышĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]XVIII ĕмĕрĕн вĕçĕнче 30 000 яхăн çын пурăннă. Халăх çырăвĕпе (2001) Киевра 2 611 300 пурăнакан пулнă.
Климачĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Çулти вăтам температура — +7,7 C°
- Çулти вăтам çил хăвăртлăхĕ — 2,4 м/с
- Çулти вăтам сывлăш нӳрĕклĕхĕ — 75 %
Тĕнĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Çутĕç
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Промăçлăх
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Киев Украинăн пысăк промăçлă тĕпĕ шутланать. Хулара халăх хуçалăхĕн пур отраçлĕсем ĕçлеççĕ, апат-çимĕç те, самолёт тăваканĕ те.
Транспорчĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Пысăк транспорт çыххи (чукун çулпа шоссе çулĕсем; юханшыв порчĕ; Борисполе тĕнче аэропорчĕ тата çĕршывăн шалĕнчи Жуляны аэропорчĕ). Машинă тăвакан пысăк тĕпĕ; металлурги, çăмăл, полиграфиллĕ промăçлăхсем. 1960 ç. 3 йĕрлĕ, 56,5 çм тăсăлăвлĕ метрополитен (çавăн пекех Киев метрополитенĕ вулăр).
- Киевăн çĕр çинчи пĕрлĕхлĕ транспорчĕ
- Киев метрополитенĕ
- Киев автобусĕ
- Борисполь аэропорчĕпе Жуляны аэропорчĕ
- Киев фуникульорĕ
- Киев транспорчĕн тытăмлăхĕ
Этеплĕх, кану вырăнĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Киевра 27 музей, 25 театăр тата театров-студи (сăмахран, Украинăн Т. Г. Шевченко ячĕллĕ наци опера театăрĕ).
Киев хули этеплĕхпе ӳнерлĕх палăкĕсемпе пуян. Вĕсенчен чи чаплисем: Ылтăн хапха, Софи соборĕ (XI ĕмĕр), Выдуб мăнаçтырĕ (XI в.), комплекс сооружений Киев-Печерă лаври (XI—XVIII ĕмĕрĕсем), Михайлов Ылтан тăрăллă мăнаçтăр, Берестари Спас чиркĕвĕ (XII ĕмĕр), Чĕрĕлӳ барокко, Энтри, Покров, Троица чиркĕвĕсем, Кловпа Мариин керменĕсем.
Вăрман, парк тата сад лаптăкĕ хулан лаптăкĕн çурри ытла пулать. Хула картинче икĕ ботаника сачĕ.
Киевне тĕрĕсех тĕнчери чи симĕс хулисенчен пĕри теççĕ (тахçан вăл чи симĕсси шутланнă). Çу уйăхĕнче, хăш çул кĕр кунĕсенче те, капăр чечекленекен Киев каштанĕсем хула симвăлĕсем пулаççĕ.
Пысăк кинотеатрсем: «Жовтень», «Киев», «Украина», «Баттерфляй» 2009 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 29-мӗшӗнче архивланӑ..
Пайланăвĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Киев хули 10 районтан тăрать:
Днепрăн сылтăм енче:
- Шевченко районĕ — 200 пин çын
- Печера районĕ — 170 пин çын
- Подол районĕ (Киев) — 210 пин çын
- Оболонь районĕ — 290 пин çын
- Святошин районĕ — 360 пин çын
- Соломенск районĕ — 280 пин çын
- Холосей районĕ — 200 пин çын
Днепрăн сулахай енче:
- Десна районĕ (Киев) — 320 пин çын
- Днепр районĕ — 360 пин çын
- Дарница районĕ — 250 пин çын
Днепрăн сулахай çыранĕ:
- Десна районĕ — 320 пин.
- Днепр районĕ — 360 пин.
- Дарница районĕ — 250 пин.
Киев кнеçĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Кий (кнеç), Çек и Хорив
Ольга (Киев арăм кнеç) — 945—957
Владимир I Святославич (Креститель) — 978—1015
Святополк I Окаянный — 1015—1016,1018—1019
Ярослав I Мудрый — 1016—1018,1019—1054
Изяслав Ярославич — 1054—1068,1069—1073,1077—1078
Святослав II Ярославич — 1073—1076
Всеволод Ярославич — 1076—1077,1078—1093
Святополк II Изяславич — 1093—1113
Владимир Всеволодович Мономах — 1113—1125
Мстислав Владимирович Великий — 1125—1132
Ярополк II Владимирович — 1132—1138
Всеволод II Ольгович — 1139—1146
Вячеслав Владимирович — 1146—1155 (только номинально, фактически — Изяслав)
Изяслав II Мстиславич — 1146—1149,1151—1154
Юрий Владимирович Долгорукий — 1149—1151,1155—1157
Ростислав Мстиславич — 1154—1155
Мстислав II Изяславич — 1157—1169
Хулан пуçлăхĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Хулан пĕрремĕш пуçлăхне 1835 çулта суйласа лартнă.
- Павел Демидов Сан-Донато
- Густав Эйсман
- Николай Ренненкампф
- Иван Толли.
- Степан Сольский (1887—1900)
- Василий Проценко (1900—1905)
- Иван Дьяков (1906—1916)
- Федор Бурчак (малтан — Дьяковăн çумĕ)
- Евгений Рябцев
- Андрей Иванов
- Андрей Бубнов — 1940 çулта репрессие лекнĕ
- Иван Дьяков (1919, тепĕр хут, деникин оккупацийĕ)
1919 — хула пуçлăхĕн вырăнне «хула канашĕн ертӳçи» пулать.
- Ян Борисович Гамарник (1921—1923), кайран РККА — Политуправлени пуçлăхĕ, хăй çине хăйех ал хунă
- Григорий Ф. Гринько (1924—1925), каярах — финансă наркомĕ, репрессиленĕ
- Пантелеймон Свистун (1925—1927)
- Юрий Войцеховский (1928—1932)
- Иван Воробьёв (1932)
- Василий Быструков (1932—1934)
- Рафаил Петрушанский (1934—1937), репрессиленĕ
- Павел Христич (1937), репрессиленĕ
- Николай Пашко (1937—1940), репрессиленĕ
- Иван Шевцов (1940—1941), нимĕç оккупацийĕ (1941—1943) вăхăтĕнче гитлер эткерĕсем айăпласа вĕлернĕ
- Нимĕç администрацийĕ (çарпа граждан)
- Курт Эберхард (1941), генерал-майор, çар коменданчĕ
- Марве (1941—1942), штадткомиссар
- Реденбахер (1942) штадткомиссар
- Ремер (1942) çар коменданчĕ
- Рогауш (1942—1943), штадткомиссар
- Берндт (1943), штадткомиссар
- Вырăнти администраци (граждан)
- Александр Оглоблин (1941), бургомистр
- Владимир Багазий (1941—1942), бургомистр, айăпласа вĕлернĕ
- Леонтий Форостовский (1942—1943), бургомистр
Совет тăрăмĕ (1943—1991)
- Леонид Лебедь (1943—1944)
- Фёдор Мокиенко (1944—1946)
- Фёдор Чеботарёв (1946—1947)
- Алексей Давыдов (1947—1963)
- Михаил Бурка (1963—1968)
- Владимир Гусев (1968—1979)
- Валентин Згурский (1979—1990)
- Николай Лаврухин (1990)
- Григорий Малышевский (1990—1991)
Совет тапхăрĕ хыççăн (1992 çултанпа)
- Иван Салий (1992—1993)
- Леонид Косаковский (1995—1996)
- Александр Омельченко (1996—2006)
- Леонид Черновецкий (2006 — 2008)
Тăванлă хуласем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Çавăн пекех пăхăр
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Европа лапамĕ
- Пессарап пасарĕ
- Софи соборĕ
- Ирĕклĕх лапамĕ
- Патон кĕперĕ
- Хреçатик
- Киевăн Печерă лаврийĕ
- Гривна
- Андреев сăрт айкки
- Подол
- Киев зоопаркĕ
- Чернигов
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ Цветные фото немецкой оккупации 2008 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 15-мӗшӗнче архивланӑ.
- Киев истории сайчĕ
- Киев энциклопедийĕ 2007 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 7-мӗшӗнче архивланӑ.
- Вики Спутник картти WikiMapia çинче
- Киев картти 2012 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗнче архивланӑ.
- Яndex çинчи Киев картти
- Киевăн интерактивлă картти 2007 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче архивланӑ.
- Киев музейĕсем 2008 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
- Киев веб- камерисем
- wiki.kiev.ua — Киевăн ирĕклĕ энциклопедийĕ(ĕçлемен каçă)
- Электронлă еврей энциклопединче статья пур «Киев»
- Кăсăклă Киев
- Киевăн чыслă гражданĕсем 2009 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 3-мӗшӗнче архивланӑ.
- Киев музейĕсем 2009 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 22-мӗшӗнче архивланӑ.
- Энциклопедический справочник «Киев» К.: Украин совет энциклопедийĕ, 1981 онлайн 2007 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 7-мӗшӗнче архивланӑ. çинче.
- Киев сайчĕсен каталогĕ 2005 ҫулхи Ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнче архивланӑ.
Киев районĕсем |
||
---|---|---|
Тăнăварăн сулахай çыранĕ | ||
Тăнăварăн сылтăм çыранĕ |
Гардарики |
||
---|---|---|
Волхов-Атăл сутă-илӳ çулĕ | ||
Двина-Тăнăвар сутă-илӳ çулĕ | ||
Ытти вырăнсем | ||
Варягсем • Колбягсем • Руç • Славянсем • Меря • Пăлхарсем • Хасарсем • Варягсен рунă чулĕсем |