Romo: Malsamoj inter versioj
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Rdelre (diskuto | kontribuoj) |
Rdelre (diskuto | kontribuoj) eNeniu resumo de redakto |
||
| (19 mezaj versioj de 7 uzantoj ne montriĝas) | |||
Linio 1:
{{Rubando|Panorama vom Petersdom.jpg}}
{{Informkesto urbo
| nomo = Romo<br><small>''(Roma)''</small>
| flago =
| bildo = Image:021125TorreDelleMilizieDalVittoriano.png
| bildotitolo =
| lando = Italio
| regiono = [[Latio]]
| loĝantaro = 2,85 milionoj (2019)
| alto = 21 m
}}
{{Situo sur mapo celloko Italio|{{SUBPAGENAME}}}}
'''{{W|Romo}}''' (itale: ''Roma'') estas la ĉefurbo de [[Italio]].
==Kompreni==
Linio 43 ⟶ 42:
La plej taŭgaj sezonoj por viziti Romon estas la printempo (de marto al junio) kaj la monatoj septembro-oktobro. Vintro (de la dua duono de decembro ĝis la tuta februaro) estas sufiĉe bonaj. Eblas viziti Romon ankaŭ en la ceteraj monatoj, sed konsideru ke en novembro kaj en la apudaj semajnoj (lasta duono de oktobro, unua duono de decembro) estas granda ŝanco de intensaj pluvoj, julio kaj aŭgusto estas tre varmaj kun forta sunradiado.
===
==== Fondo de Romo ====
[[Dosiero:RomemodelEUR.jpg |
Laŭ la legendo, Romo estis fondita de la fratoj [[w:eo:Romulo kaj Remo|Romulo kaj Remo]] '''la 21-an de aprilo de la jaro 753 a.K'''. Kvankam la detaloj ne estas fidindaj, arkeologistoj ja trovis postsignojn de ferepoka vilaĝo ekestinta sur la monteto Palatino dum la 8-a aŭ la 9-a jarcento a.K.
Linio 54 ⟶ 53:
De tiu tempo restas malmultaj, malimponaj signoj.
==== Romia Respubliko ====
[[Dosiero:Sepolcro_degli_Scipioni_001_Entrata.jpg |
En 509 a.K. la lasta reĝo estis forpuŝita kaj la civitanoj deklaris ke Romio ne plu estu regata de reĝoj sed estu "Komuna afero" (latine ''res publica''), kun elektitaj regantoj ("konsuloj") kiuj daŭris nur unu jaron; la senato retenis sian povon kun pluraj ŝanĝoj. Tial komencis la '''[[w:eo:Romia Respubliko|Romia Respubliko]]''' kiu daŭris ĉirkaŭ 5 jarcentojn.
La superregado de Romo etendiĝis iom post iom al la tuta itala duoninsulo, kaj poste al aliaj landoj. Je la fino de la 1-a jarcento a.K. la romianoj superregis ĉiujn landojn ĉirkaŭ Mediteraneo kaj kelkajn plu (ekzemple, la tutan parton de Eŭropo kiu kuŝas okcidente de Reno aŭ sude de Danubio).
<br/>
==== Romia Imperio ====
[[Dosiero:Colosseum and triumphal arch.jpg |
Dum la 1-a jarcento a.K. la ''res publica'' iĝis malpli demokratia; plurfoje neelektitaj homoj regis Romion ĝis sia morto. Historiistoj elektis simbolan daton por la fino de la Romia Respubliko: la 27 a.K., kiam [[w:eo:Aŭgusto Cezaro|Oktaviano]] estis nomata de la Senato ''augustus'' kaj ''princeps'' (ankoraŭ hodiaŭ li estas pli konata sub la honora nomo de Aŭgusto). Komenciĝis tiam la '''[[w:eo:Romia Imperio|Romia Imperio]]''', kiu daŭris en
La plej granda kvanto de romiaj monumentoj en Romo apartenas al la tempo de la Romia Imperio.
<br/>
==== Mezepoko ====
[[Dosiero:Roma,_basilica_di_Santa_Maria_in_Cosmedin_-_Facciata.jpg |
Antaŭ la fino de la Romia Imperio Romo akiris novan rolon, kiel sidejo de la papoj kaj iasence ĉefurbo de la kristanoj (poste nur de la katolikaj kristanoj). Malgraŭ la papoj, dum la Mezepoko Romo iĝis malgranda kaj malriĉa; nur ĉirkaŭ la jaro 1000 ĝi reprenis forton.
Linio 78 ⟶ 76:
La plej gravaj mezepokaj monumentoj estas preĝejoj, pluraj fonditaj ĵus post la falo de la Romia Imperio (eĉ antaŭe), kaj grandparte ŝanĝitaj aŭ rekonstruitaj dum la sekvaj jarcentoj.
<br/>
==== Moderna epoko ====
[[Dosiero:Chapelle sixtine2.jpg |
La ora epoko por la papoj daŭris proksimume de la 15-a al la 18-a jarcento (pli-malpli la jarcentoj kutime nomataj "moderna epoko").
Multaj monumentoj montras la prosperon de Romo en tiu tempo, kiu donis al la baroka centro ĝian nunan aspekton.
<br/>
==== Post la unuiĝo de Italio ====
[[Dosiero:Palazzo della Civiltà Italiana a EUR Roma.jpg |
En 1870 la juna reĝlando de Italio konkeris Romon, kaj elektis ĝin sia ĉefurbo.
Linio 97 ⟶ 93:
Ekde 1870 Romo multe kreskis. Estas pluraj nereligiaj konstruaĵoj, kvankam ne mankas novaj preĝejoj.
<br/>
==Aliri==
Linio 259 ⟶ 255:
<maplink text="'''18'''" zoom="16" latitude=41.85220 longitude=12.52085>
{ "type": "Feature", "properties": { "title": "Via Appia (Tombo de Cecilia Metella)", "marker-symbol": "18", "marker-size": "medium", "marker-color": "5000d0" },
"geometry": { "type":"Point", "coordinates":[12.52085, 41.85220] } }</maplink> - '''[[w:eo:Via Appia|Via Appia]]''': longa antikva romia ŝoseo (la numero montras en la mapo la Tombon de Cecilia Metella, kiu estas taŭga loko por vidi la romian vojon kaj
<maplink text="'''19'''" zoom="16" latitude=41.903064 longitude=12.466356>
{ "type": "Feature", "properties": { "title": "Kastelo de Sankta Anĝelo", "marker-symbol": "19", "marker-size": "medium", "marker-color": "5000d0" },
Linio 314 ⟶ 310:
<maplink text="'''70'''" zoom="14" latitude=41.8334 longitude=12.4709>
{ "type": "Feature", "properties": { "title": "Kvartalo EUR", "marker-symbol": "70", "marker-size": "medium", "marker-color": "d00050" },
"geometry": { "type":"Point", "coordinates":[12.4709, 41.8334] } }</maplink> - '''Kvartalo EUR''', konstruita ekde 1936 por la internacia
<maplink text="'''71'''" zoom="14" latitude=41.89151 longitude=12.46130>
{ "type": "Feature", "properties": { "title": "Gianicolo", "marker-symbol": "71", "marker-size": "medium", "marker-color": "d00050" },
Linio 349 ⟶ 345:
* ''rigatoni con la pajata'', makaronioj kun intesto de bovideto nedemamigita;
* ''vermicelli cacio e pepe'', spagetoj kun fromaĝo kaj pipro;
* ''fettuccine al pomodoro'', bendoformaj pastaĵoj (ofte
Inter la viandoj, menciindaj estas:
Linio 388 ⟶ 384:
La tradicia trinkaĵo en Romo estas '''vino''', kutime el apudaj areoj de Latio.
Sufiĉe fama estas la "vino el la Kasteloj"
==Loĝi==
En la urbo, estas {{Pasporta Servo gastigantoj|loko=Romo |nombro=2 |jaro=2020 |monato=11 }}.
==Sekureco==
Linio 402 ⟶ 399:
En Romo estas ankaŭ la oficiala sidejo de [[w:eo:Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista|IKUE]], kvankam ĝiaj aktivuloj en Romo ne estas loka grupo nuntempe (2019).
Pluraj [[w:eo:IKUE-kongreso|IKUE-kongresoj]] okazis en Romo, la unua en 1913.
==Viziti plu==▼
▲<!-- En 1913 la 4-a internacia katolika Esperanto-kongreso okazis en Romo, en aŭgusto 1935 la [[UK 1935|27-a Universala Kongreso de Esperanto]].
* [[Ostio]] (''Ostia'') kun la apuda romia urbo
* [[Tivoli]] (kun ''Villa Adriana'')
* [[Castel Gandolfo]] kaj [[Albano Laziale]] (kun la apuda lago)
* [[Frascati]] kaj [[Grottaferrata]]
* [[Cerveteri]] kaj [[Tarquinia]] (etruskaj tomboj)
* [[Bracciano]] (kun la apuda lago]]
* [[Anzio]] kaj [[Nettuno]]
* [[Palestrina]]
* [[Viterbo]]
==Notoj kaj referencoj==
<references/>
▲==Viziti plu==
{{
{{Parto de|Latio}}
| |||