Edukira joan

Arama: berrikuspenen arteko aldeak

Koordenatuak: 43°03′49″N 2°09′56″W / 43.0635°N 2.1656°W / 43.0635; -2.1656
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasuna
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Eliatxo (eztabaida | ekarpenak)
21.040 edits
 
(4 erabiltzailek tartean egindako 16 berrikusketa ez dira erakusten)
1. lerroa: 1. lerroa:
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
{{Gipuzkoako udalerri infotaula
|izena = Arama
|izena = Arama
|bandera =ez
|armarria = Escudo de Arama.svg
|nongo = Aramako
|nongo = Aramako
|ofiziala = Arama
|eskualdea = [[Goierri]]
|postakodea = 20248
|irudia = Arama, Euskal Herria.JPG
|irudia = Arama, Euskal Herria.JPG
|irudiaren testua = Arama udalerriaren ikuspegi orokorra.
|irudiaren testua = Arama udalerriaren ikuspegi orokorra.
|koordenatuak ={{koord|43|3|46|N|2|9|54|W|region:EH-GI_type:city|display=inline,title}}
|garaiera = 163
|azalera = 1.33
⚫
|
⚫
|
|distantzia = 39
|distantzia = 39
|sorrera = [[1615]]
|euskaldunak = 90,20
|herritarra = aramar
|ezizena = idiezizaleak
|alkate = Asier Mujika Otegi
|webgunea = http://www.aramaudala.net
|oharrak =
}}
}}
'''Arama''' [[Gipuzkoa]]ko hego-ekialdeko [[udalerri]] bat da, [[Goierri]] eskualdean kokatua. Landa-udalerri txiki eta [[euskara|euskalduna]] da, probintzia osoan dagoen txikiena, eta eskualdean biztanle gutxien daukana [[Altzaga]] eta [[Gaintza]]rekin batera. Izan ere, {{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Arama}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean.
'''Arama''' [[Gipuzkoa]]ko hego-ekialdeko [[udalerri]] bat da, [[Goierri]] eskualdean kokatua. Landa-udalerri txiki eta [[euskara|euskalduna]] da, probintziako txikiena, eta eskualdean biztanle gutxien daukana [[Altzaga]] eta [[Gaintza]]rekin batera. Izan ere, {{Gipuzkoako_udalerrien_biztanleria|Arama}} biztanle zituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}an.


== Geografia ==
== Geografia ==
33. lerroa: 16. lerroa:


=== Auzoak ===
=== Auzoak ===
Aramak bi gune nagusi ditu: behean, herrigunea dugu, udaletxea eta kale nagusia dituena; goian, [[baserri]]ek osatutako gunea.
Aramak bi gune nagusi ditu: behean, herrigunea, udaletxea eta kale nagusia dituena; goian, [[baserri]]ek osatutako gunea.


<gallery mode="packed" heights="200">
<gallery mode="packed" heights="200">
55. lerroa: 38. lerroa:


== Demografia ==
== Demografia ==
2019an Aramak 202 biztanle zituen, horietatik %19,31k 65 urte edo gehiago zituen. Atzerrian jaiotakoen kopurua %8,91 zen.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Web Eustat. Aramako datu estatistikoak|url=https://eu.eustat.eus/municipal/datos_estadisticos/arama.html|aldizkaria=eu.eustat.eus|sartze-data=2020-04-02}}</ref>{{Barra bertikalen grafikoa
2019an Aramak 202 biztanle zituen, horietatik % 19,31k 65 urte edo gehiago zituen. Atzerrian jaiotakoen kopurua % 8,91 zen.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Web Eustat. Aramako datu estatistikoak|url=https://eu.eustat.eus/municipal/datos_estadisticos/arama.html|aldizkaria=eu.eustat.eus|sartze-data=2020-04-02}}</ref>{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Aramako biztanleria
|izena=Aramako biztanleria
|altuera=300
|altuera=300
64. lerroa: 47. lerroa:
== Politika ==
== Politika ==


=== Udal hauteskundeak ===
=== 2011 eta 2015eko udal hauteskundeak ===
⚫
2011 eta 2019 urteen artean Asier Mujika izan zen alkatea.<ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Asier Mujika: "Herria aktibatzea behar-beharrezkoa da, mugitu beharra dauka"|hizkuntza=eu|data=2015-10-06|url=https://goierri.hitza.eus/2015/10/06/asier-mujika-herria-aktibatzea-behar-beharrezkoa-da-mugitu-beharra-dauka/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2020-04-02}}</ref>

=== 2019ko udal hauteskundeak ===
⚫
[[2019ko udal eta foru hauteskundeak Hego Euskal Herrian|2019ko udal hauteskunde]]<nowiki/>etan hauek izan ziren emaitzak: Aramako Herri Batzarrak, 49 boto; Aramako Herritarrek, 46 boto.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Berria.eus|izenburua=Udal eta foru hauteskundeak|hizkuntza=en|url=https://www.berria.eus/bereziak/hauteskundeakM26/?urtea=2019&mota=mun&herrialdea=Gipuzkoa&id=14835|aldizkaria=Berria|sartze-data=2020-04-02}}</ref> Horren ondorioz, Luis Garmendia (Aramako Herri Batzarra) izendatu zuten alkate.<ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=Makilak aldatu dira eskuz|hizkuntza=eu|data=2019-06-17|url=https://goierri.hitza.eus/2019/06/17/makilak-aldatu-dira-eskuz/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2020-04-02}}</ref><ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Aramako Udala|hizkuntza=eu|url=http://www.arama.eus/eu/gobernu-kideak|aldizkaria=Arama|sartze-data=2020-04-02}}</ref>

=== Udal hauteskundeen jarraipen historikoa ===
<center>
<center>
{| class="wikitable" align="center" style="font-size: 90%; text-align:center;"
{| class="wikitable" align="center" style="font-size: 90%; text-align:center;"
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em;" | Aramako udal hauteskundeak
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em;" |
|-style="background:#eee"
|-style="background:#eee"
!rowspan="1"| Alderdi politikoa
!rowspan="1"| Alderdi politikoa
258. lerroa: 247. lerroa:
| 0
| 0
|}
|}
</center>
⚫
</center>2011 eta 2019 urteen artean Asier Mujika izan zen Aramako alkatea.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Asier Mujika: "Herria aktibatzea behar-beharrezkoa da, mugitu beharra dauka"|hizkuntza=eu|data=2015-10-06|url=https://goierri.hitza.eus/2015/10/06/asier-mujika-herria-aktibatzea-behar-beharrezkoa-da-mugitu-beharra-dauka/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2020-04-02}}</ref>

⚫
[[2019ko udal eta foru hauteskundeak Hego Euskal Herrian|2019ko udal hauteskunde]]<nowiki/>etan hauek izan ziren emaitzak: Aramako Herri Batzarrak 49 boto. Aramako Herritarrek 46 boto.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Berria.eus|izenburua=Udal eta foru hauteskundeak|hizkuntza=en|url=https://www.berria.eus/bereziak/hauteskundeakM26/?urtea=2019&mota=mun&herrialdea=Gipuzkoa&id=14835|aldizkaria=Berria|sartze-data=2020-04-02}}</ref> Ondorioz, Luis Garmendia (Aramako Herri Batzarra) izendatu zuten alkate.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Gobernu kideak|hizkuntza=eu|url=http://www.arama.eus/eu/gobernu-kideak|aldizkaria=Arama|sartze-data=2020-04-02}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Makilak aldatu dira eskuz|hizkuntza=eu|data=2019-06-17|url=https://goierri.hitza.eus/2019/06/17/makilak-aldatu-dira-eskuz/|aldizkaria=Goierriko Hitza|sartze-data=2020-04-02}}</ref>

=== Alkateak ===
=== Alkateak ===
Hauek izan dira Aramako azken alkateak:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate|Alkatea]]'''
|'''[[Alkate]]a'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
|colspan="2"|'''Alderdia<ref name=":02">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2021-02-02}}</ref>'''
|'''Alderdia'''
⚫
|-
|- bgcolor="#FFF"
|[[Joaquin Mugica|Joaquin Mugica Tolosa]]<ref name=":02" />
⚫
|
| [[1979]]
| [[1979]]
| [[1983]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Arama Hautesle Elkarte]]
| [[Arama Hautesle Elkarte]]
⚫
|-
|- bgcolor="#FFF"
|
|
| 1983
| 1983
| [[1987]]
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| [[Aramako Herri Batzarra]]
| [[Aramako Herri Batzarra]]
⚫
|-
|- bgcolor="#FFF"
|
|
| 1987
| 1987
| [[1991]]
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Independenteak
| Independenteak
|-
|- bgcolor="#9bd225"
|
|
| 1991
| 1991
| [[1995]]
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Herri Batasuna/kolorea}}|
| [[Herri Batasuna]]
| [[Herri Batasuna]]
|-
|- bgcolor="#FFF"
|
|
| 1995
| 1995
| [[1999]]
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Aramako Herri Batzarra
| Aramako Herri Batzarra
|-
|- bgcolor="#FFF"
|
|
| 1999
| 1999
| [[2003]]
| [[2003]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Aramako Herri Batzarra
| Aramako Herri Batzarra
|-
|- bgcolor="#FFF"
|
|
| 2003
| 2003
| [[2007]]
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Aramako Herri Batzarra
| Aramako Herri Batzarra
|-
|- bgcolor="#FFF"
|
|
| 2007
| 2007
| [[2011]]
| [[2011]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Aramako Herri Batzarra
| Aramako Herri Batzarra
|-
|- bgcolor="#FFF"
| [[Asier Mujika]]
| [[Asier Mujika|Asier Mujika Otegi]]<ref name=":2" />
| 2011
| 2011
| [[2015]]
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Aramako Herri Batzarra
| Aramako Herri Batzarra
|-
|- bgcolor="#FFF"
| Asier Mujika
| Asier Mujika Otegi<ref name=":2" />
| 2015
| 2015
| [[2019]]
| [[2019]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Aramako Herri Batzarra
| Aramako Herri Batzarra
|-
|- bgcolor="#FFF"
| [[Luis Garmendia]]
| [[Luis Garmendia|Luis Garmendia Sagastume]]<ref name=":4" /><ref name=":3" />
| 2019
| 2019
| Jardunean
| Jardunean
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| Aramako Herri Batzarra
| Aramako Herri Batzarra
|}
|}


== Ekonomia ==
== Ekonomia ==
2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak herrian: lehen sektorea BEGaren %0,5. Bigarren sektorea %80,6. Hirugarren sektorea %17,1. Eraikuntza %1,9.<ref name=":1" />
2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak herrian: lehen sektorea BEGaren % 0,5. Bigarren sektorea % 80,6. Hirugarren sektorea % 17,1. Eraikuntza % 1,9.<ref name=":1" />


== Jaiak ==
== Jaiak ==
335. lerroa: 333. lerroa:
== Euskara ==
== Euskara ==
[[Fitxategi:Aramako Eugenio Iza.webm|thumb|Aramako Eugenio Izaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Iza Mujika, Eugenio - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/arama/hizlariak/eugenio-iza-mujika/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-24}}</ref> testigantza, erdara ikasteko kanpora joan beharraren ingurukoa. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Agurainen mantentze aldera, erdara ikasten - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/arama/pasarteak/arm-002-038/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-24}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko. ]]
[[Fitxategi:Aramako Eugenio Iza.webm|thumb|Aramako Eugenio Izaren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Iza Mujika, Eugenio - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/arama/hizlariak/eugenio-iza-mujika/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-24}}</ref> testigantza, erdara ikasteko kanpora joan beharraren ingurukoa. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Agurainen mantentze aldera, erdara ikasten - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/arama/pasarteak/arm-002-038/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-24}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko. ]]
Aramako euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arama - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/arama/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-08-30}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-08-30}}</ref> aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-08-30}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-08-30}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakartu samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]] eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa. 2016an herritarren %83,33 euskalduna zen.<ref name=":1" />
Aramako euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Arama - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/arama/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-08-30}}</ref> [[Gipuzkera|erdialdeko euskara]]<nowiki/>ren ([[gipuzkera]]<nowiki/>ren)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-08-30}}</ref> aldaera bat da, sartaldeko euskararen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-08-30}}</ref> barnean kokatzen den [[Goierriko gipuzkera|Goierriko euskara]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Goierrikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sartaldekoa-g/goierrikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-08-30}}</ref>, hain zuzen. [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldeko hizkera]]<nowiki/>rekin batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da [[Bizkaiera|mendebaleko euskara]]<nowiki/>ren eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, [[Segura]], [[Zegama]] eta [[Legazpi]]<nowiki/>tik [[Zaldibia|Zaldibi]]<nowiki/>a edo [[Legorreta]]<nowiki/>ra. [[Ataun]]<nowiki/>goa ere berezia da, ziurrenik, bakartu samar eta Nafarroako mugan dagoelako. [[Abaltzisketa]]<nowiki/>k eta [[Ikaztegieta]]<nowiki/>k [[Tolosaldea]]<nowiki/>rekin lotura egiten dute, eta [[Urretxu]]<nowiki/>k eta [[Zumarraga]]<nowiki/>k, berriz, [[Goierri]] eta [[Urolaldeko gipuzkera|Urolaldea]]<nowiki/>ren artekoa. 2016an herritarren % 83,33 euskalduna zen.<ref name=":1" />


== Ondarea ==
== Ondarea ==
[[Fitxategi:Arama 08.jpg|thumb|eskuinera|250px|Udaletxe zaharra eta [[San Martin eliza (Arama)|San Martin eliza]]]]
[[Fitxategi:Arama 08.jpg|thumb|eskuinera|250px|Udaletxe zaharra eta [[San Martin eliza (Arama)|San Martin eliza]]]]
* [[Aramako pilotalekua]]: Herrigunean dago.
* [[Aramako pilotalekua]]: herrigunean dago.
* [[San Martin eliza (Arama)|San Martin eliza]]: Herrigunean dago.
* [[San Martin eliza (Arama)|San Martin eliza]]: herrigunean dago.


== Aramar ospetsuak ==
== Aramar ospetsuak ==


* [[Nekane Erauskin]] (1962–), politikaria.
* [[Nekane Erauskin]] ([[1962]]), politikaria.
* [[Iker Irribarria]] (1996–), esku huskako pilotaria.
* [[Iker Irribarria]] ([[1996]]), esku huskako pilotaria.
* [[Oier Calvillo]] (1996), futbolaria.


== Erreferentziak ==
== Erreferentziak ==

Hauxe da oraingo bertsioa, 20:57, 14 martxoa 2024 data duena

Arama
 Gipuzkoa, Euskal Herria
Arama udalerriaren ikuspegi orokorra.
Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaGipuzkoa
EskualdeaGoierri
Izen ofizialaArama
AlkateaAsier Mujika Otegi (en) Itzuli
Posta kodea20248
INE kodea20012
Herritarraaramar
Ezizenaidiezizalek eta fruterozalek
Kokapena
Koordenatuak43°03′49″N 2°09′56″W / 43.0635°N 2.1656°W / 43.0635; -2.1656
Map
Azalera1,33 km²
Garaiera163 m
Distantzia39 km Donostiara
Demografia
Biztanleria189 (2023)
−3 (2022)
alt_left 101 (%53,4) (%52,4) 99 alt_right
Dentsitatea1,42 bizt/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		% 30,72
Zahartze tasa[1]% 14,48
Ugalkortasun tasa[1]‰ 45,45
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 79,17 (2011)
Genero desoreka[1]% 4,9 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 6,68 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 92,07 (2010)
Etxeko erabilera[2]% 73.89 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera1615 (juliotar egutegia)
Webguneahttp://www.arama.eus

Arama Gipuzkoako hego-ekialdeko udalerri bat da, Goierri eskualdean kokatua. Landa-udalerri txiki eta euskalduna da, probintziako txikiena, eta eskualdean biztanle gutxien daukana Altzaga eta Gaintzarekin batera. Izan ere, 210 biztanle zituen 2016an.

Geografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udalerri mugakideak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Auzoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aramak bi gune nagusi ditu: behean, herrigunea, udaletxea eta kale nagusia dituena; goian, baserriek osatutako gunea.

  • Arama udalerriaren ikuspegi panoramikoa. Ezkerraldean, Itsasondo udalerria eta N-1 errepidea; eskuinaldean, mendiaren goialdean, Altzaga udalerria.
    Arama udalerriaren ikuspegi panoramikoa. Ezkerraldean, Itsasondo udalerria eta N-1 errepidea; eskuinaldean, mendiaren goialdean, Altzaga udalerria.

Zerbitzuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Liburutegia[3]
  • Bake epaitegia[4]
  • Haur txokoa[5]
  • Soinketa aretoa[6]
  • Frontoia[6]
  • KZ gunea[7]
  • Gazte lokala[8]

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

XIV. mendean Ordiziaren menpe zegoen, inguruko beste herri batzuk bezala, baina 1615eko otsailaren 13an hiribildu titulua jaso zuen.

XIX. mendean krisialdian sartu zen, gerrateen ondorioz.

Demografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019an Aramak 202 biztanle zituen, horietatik % 19,31k 65 urte edo gehiago zituen. Atzerrian jaiotakoen kopurua % 8,91 zen.[9]

Aramako biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

Politika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2011 eta 2015eko udal hauteskundeak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2011 eta 2019 urteen artean Asier Mujika izan zen alkatea.[10]

2019ko udal hauteskundeak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019ko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: Aramako Herri Batzarrak, 49 boto; Aramako Herritarrek, 46 boto.[11] Horren ondorioz, Luis Garmendia (Aramako Herri Batzarra) izendatu zuten alkate.[12][13]

Udal hauteskundeen jarraipen historikoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Alderdi politikoa 2015[14] 2011[15] 2007[16] 2003[17] 1999[18] 1995[19] 1991[20] 1987[21] 1983[22] 1979[23]
Aramako Herri Batzarra (AHB) %52,99 3 %84,04 5 %54,55 4 %87,88 5 %82,83 5 %92,47 5 - - - - %80,85 5 - -
Aramako Herritarrak (AH) %35,04 2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Alderdi Popularra (PP) - - %2,75 0 %0,07 0 %1,01 0 - - - - - - - - - - - -
Arama Lantzen (AL) - - - - %44,06 1 - - - - - - - - - - - - - -
Herri Batasuna (HB) - - - - - - - - - - - - %85,53 5 - - - - - -
Independenteak - - - - - - - - - - - - - - %80,00 5 - - - -
Arama Hautesle Elkarte - - - - - - - - - - - - - - - - - - %100 5
Euskadiko Lanaren Alderdia (PTE) - - - - - - - - - - - - - - - - - - %0,00 0

Alkateak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek izan dira Aramako azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[24]
Joaquin Mugica Tolosa[24] 1979 1983 Arama Hautesle Elkarte
1983 1987 Aramako Herri Batzarra
1987 1991 Independenteak
1991 1995 Herri Batasuna
1995 1999 Aramako Herri Batzarra
1999 2003 Aramako Herri Batzarra
2003 2007 Aramako Herri Batzarra
2007 2011 Aramako Herri Batzarra
Asier Mujika Otegi[10] 2011 2015 Aramako Herri Batzarra
Asier Mujika Otegi[10] 2015 2019 Aramako Herri Batzarra
Luis Garmendia Sagastume[12][13] 2019 Jardunean Aramako Herri Batzarra

Ekonomia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak herrian: lehen sektorea BEGaren % 0,5. Bigarren sektorea % 80,6. Hirugarren sektorea % 17,1. Eraikuntza % 1,9.[9]

Jaiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • San Martin jaiak[25]

Euskara

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aramako Eugenio Izaren[26] testigantza, erdara ikasteko kanpora joan beharraren ingurukoa. Euskal Herriko Ahotsak[27][28] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Aramako euskara[29] erdialdeko euskararen (gipuzkeraren)[30] aldaera bat da, sartaldeko euskararen[31] barnean kokatzen den Goierriko euskara[32], hain zuzen. Urolaldeko hizkerarekin batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da mendebaleko euskararen eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, Segura, Zegama eta Legazpitik Zaldibia edo Legorretara. Ataungoa ere berezia da, ziurrenik, bakartu samar eta Nafarroako mugan dagoelako. Abaltzisketak eta Ikaztegietak Tolosaldearekin lotura egiten dute, eta Urretxuk eta Zumarragak, berriz, Goierri eta Urolaldearen artekoa. 2016an herritarren % 83,33 euskalduna zen.[9]

Ondarea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udaletxe zaharra eta San Martin eliza

Aramar ospetsuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. ↑ «Liburutegia» Arama (Noiz kontsultatua: 2020-04-02).
  4. ↑ «Bake epaitegia» Arama (Noiz kontsultatua: 2020-04-02).
  5. ↑ «Haur Txokoa» Arama (Noiz kontsultatua: 2020-04-02).
  6. ↑ a b «Soinketa Aretoa» Arama (Noiz kontsultatua: 2020-04-02).
  7. ↑ «KZgunea» Arama (Noiz kontsultatua: 2020-04-02).
  8. ↑ «Gazte lokala» Arama (Noiz kontsultatua: 2020-04-02).
  9. ↑ a b c «Web Eustat. Aramako datu estatistikoak» eu.eustat.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-02).
  10. ↑ a b c «Asier Mujika: "Herria aktibatzea behar-beharrezkoa da, mugitu beharra dauka"» Goierriko Hitza 2015-10-06 (Noiz kontsultatua: 2020-04-02).
  11. ↑ (Ingelesez) Berria.eus. «Udal eta foru hauteskundeak» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-04-02).
  12. ↑ a b «Makilak aldatu dira eskuz» Goierriko Hitza 2019-06-17 (Noiz kontsultatua: 2020-04-02).
  13. ↑ a b «Aramako Udala» Arama (Noiz kontsultatua: 2020-04-02).
  14. ↑ Aramako udal hauteskundeak 2015.
  15. ↑ Aramako udal hauteskundeak 2011.
  16. ↑ Aramako udal hauteskundeak 2007.
  17. ↑ Aramako udal hauteskundeak 2003.
  18. ↑ Aramako udal hauteskundeak 1999.
  19. ↑ Aramako udal hauteskundeak 1995.
  20. ↑ Aramako udal hauteskundeak 1991.
  21. ↑ Aramako udal hauteskundeak 1987.
  22. ↑ Aramako udal hauteskundeak 1983.
  23. ↑ Aramako udal hauteskundeak 1979.
  24. ↑ a b (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2021-02-02).
  25. ↑ «Herriko jaiak» Arama (Noiz kontsultatua: 2020-04-02).
  26. ↑ «Iza Mujika, Eugenio - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-24).
  27. ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-24).
  28. ↑ «Agurainen mantentze aldera, erdara ikasten - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-24).
  29. ↑ «Arama - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-08-30).
  30. ↑ «Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-08-30).
  31. ↑ «Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-08-30).
  32. ↑ «Goierrikoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-08-30).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Gipuzkoa
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Arama&oldid=9629179"(e)tik eskuratuta