شاهرخ‌شاه

شاهرخ‌میرزا
سکه ای از شاهرخ
سلطنت	چهارمین پادشاه افشاریه از ۱۱۲۷ تا ۱۱۲۹ خورشیدی حاکم مشهد از ۱۱۲۹ تا ۱۱۷۴ خورشیدی
تاج‌گذاری	۸ شوال ۱۱۶۱ ه‍.ق
پیشین	ابراهیم‌شاه
زاده	اول فروردین ۱۱۱۳ خورشیدی ۱۵ شوال ۱۱۴۶ قمری
درگذشته	۱۱۷۵ خورشیدی مازندران
همسر	گوهرشاه خانم
فرزند(ان)	نصرالله میرزا نادر میرزا امامقلی میرزا عباس میرزا گوهرشاد بیگم دولتشاه بیگم گلرخ بیگم شاه‌زنان بیگم گوهرنسا بیگم خیرالنسا بیگم
دودمان	افشاریان
پدر	رضاقلی میرزا افشار
مادر	فاطمه سلطان بیگم دختر شاه سلطان حسین صفوی

شاهرُخ‌میرزا یا شاهرخ افشار (۱۱۱۳ تا ۱۱۷۵) چهارمین پادشاه دودمان افشاریان ایران بود.

زندگی‌نامه

وی بزرگترین فرزند رضاقلی میرزا؛ ولیعهد نادرشاه و نوهٔ دختری شاه سلطان حسین صفوی بود. شاهرخ‌میرزا که از ۱۱۲۷ تا ۱۱۲۹ خورشیدی (۲ سال) بر ایران پادشاهی کرد، جانشین ابراهیم‌شاه بود. همچنین شاهرخ‌میرزا از ۱۱۲۹ تا ۱۱۷۴ خورشیدی (۱۲۱۰ ق) فقط حاکم مشهد بود.

پس از قتل نادرشاه در قوچان به سال ۱۱۲۶، عادل‌شاه برادرزادهٔ نادر به تخت پادشاهی نشست. وی تمام فرزندان و بازماندگان نادر - به استثنای شاهرخ - را کشت. علت در گذشتن از شاهرخ زیبایی بی نظیر او بود که دختر عادل شاه را شیدا و عاشق او کرده و تهدید به خودکشی در صورت قتل شاهرخ کرده بود. عادل‌شاه یکسال حکومت کرد تا اینکه برادرش ابراهیم شاه او را کنار زد. ابراهیم شاه نیز برکنار شد و شاهرخ جوان جای او را گرفت ولی او چندان خوش‌اقبال نبود چرا که پس از مدتی کوتاه به خاطر شورشی در مشهد دستگیر و نابینا شد ولی دوباره نجات یافت و با حالت کوری تا آغاز حکومت آغا محمدخان قاجار به حکومت محدود و ظاهری خود در مشهد ادامه داد. در سال ۱۱۶۳ ه‍.ق سپاه پنجاه‌هزارنفری افشاریه در جنگ کهیز از سپاهیان تحت امر علی‌مردان خان بختیاری که از سرداران نادرشاه بود شکست خوردند و اصفهان به دست بختیاری‌ها افتاد. در سال بعد نیز نیروهای دوازده‌هزارنفری افشاریه در منطقهٔ کامفیروز فارس از بختیاری‌ها به فرماندهی علی‌مردان خان شکست خوردند و فارس و بنادر خلیج فارس نیز به تصرف بختیاری‌ها درآمد و مناطق تحت تسلط افشاریان به خراسان محدود شد. وی سرانجام به خاطر شکنجه‌های آغا محمدخان که برای فاش کردن جواهرات نادری صورت گرفت، جان سپرد. از فرزندان او نادر میرزا و نصرالله میرزا بودند.

پادشاه پیشین: ابراهیم شاه

آخرین شاهنشاه افشاری شاهرخ میرزا شاهنشاه ایران ۱۷۴۸ – ۱۷۵۰

جانشین: بنیانگذاران قاجاریه و زندیه کریم خان زند و آغا محمدخان قاجار

منابع

• محمد هاشم آصف (رستم‌الحکما)، رستم‌التواریخ، به اهتمام عزیزالله علیزاده، تهران: انتشارات فردوس، چاپ دوم، ۱۳۸۲.

پیوند به بیرون

• دانشنامهٔ ایرانیکا، مدخل «افشاریان» (به انگلیسی)
• دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، مدخل «ابراهیم شاه افشار»