Pobo kurdo: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
retiro ligazóns agora proporcionadas polo Wikidata
Piquito (conversa | contribucións)
Especificando máis, o pobo kurdo é un pobo iranio.
 
(Non se amosan 21 revisións feitas por 6 usuarios.)
Liña 1:
{{Pobo
|grupo = Kurdos
|imaxe = [[Ficheiro:Keja Darayî.jpg|250px]]
|pé = Nena kurda de [[Mardin]].
|poboación = 36,4–45,6 millóns (2017)
|país1 = {{TUR}}
|poboación1 = 14,3 a 20 millóns
|país2 = {{IRN}}
|poboación2 = 8,2 a 12 millóns
|país3 = {{IRQ}}
|poboación3 = 5,6 a 8,5 millóns
|país4 = {{SYR}}
|poboación4 = 2 a 3,6 millóns
|país5 = {{ARM}}
|poboación5 = 37&nbsp;500<ref>{{cita web|título=Information from the 2011 Armenian National Census|url=http://www.armstat.am/file/doc/99478353.pdf|lingua=armenia|editor=Statistics of Armenia|dataacceso=27 de maio de 2014}}</ref>
|país6 = {{GEO}}
|poboación6 = 13&nbsp;861<ref>{{Cita web |url=http://geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/Census_release_ENG_2016.pdf |título=Copia arquivada |data-acceso=20 de agosto de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20171010074805/http://geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/Census_release_ENG_2016.pdf |dataarquivo=10 de outubro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>
|país7 = {{ACE}}
|poboación7 = 6&nbsp;100<ref>{{cita libro |título=Statistical Yearbook of Azerbaijan 2014 |ano=2015 |páxina=80}}</ref>
|lingua = [[Lingua kurda]] {{small|([[Lingua kurda central|kurdo central]], [[lingua kurda do norte|kurdo do norte]], [[Lingua kurda do sur|kurdo do sur]], [[Lingua zazaki|zazaki]] e [[Lingua goraní|goraní]])}}
|relixión = [[Islam]] {{small|dende o século VII}}<br/> {{small|([[Sunnismo]], pero tamén [[xiísmo]] e [[sufismo]])}} <br/> con minorías de [[deísmo]], [[agnosticismo]], [[iezidismo]], [[zoroastrianism]], [[cristianismo]] e [[xudaísmo]]
|relacionados = Outros [[pobos iranianos]]
}}
[[Ficheiro:Hasankeyf.JPG|miniatura|dereita|250px|Cidade do [[Kurdistán]].]]
Os '''kurdos'''<ref>{{DRAG|kurdo}}</ref> son un pobo indoeuropeoiranio que se atopa na rexión montañosa de [[Kurdistán]], no suroeste de [[Asia]], esparexida principalmente entre os estados de [[Iraq]], [[Turquía]] e [[Irán]]. Os kurdos son na súa maioría [[Sunnismo|musulmáns suníssunnitas]].
 
Son ao redor de trinta millóns de individuos, malia que non existe ningún censo onde consten de maneira fiable. Calcúlase que preto do 55% do total vive en Turquía, un 20% en Iraq e un 5% en [[Siria]]. Existe tamén unha importante [[Diáspora (grupo)|diáspora]] kurda en Europa occidental, sobre todo en países como [[Alemaña]], o [[Reino Unido]] ou [[Suecia]].
 
A finais da [[primeira Guerraguerra Mundialmundial]], na que apoiaron aosos aliados contra o [[Imperio Otomán]], os kurdos conseguiron, por medio do [[tratado de Sèvres]] o recoñecemento da [[independencia]] do [[Kurdistán]]. Mais, este acordo internacional endexamais foi ratificado e foi substituído en troques polo [[tratado de Lausana]], que repartiu o territorio kurdo entre Turquía, Iraq, Irán e Siria.
 
== Feitos da historia moderna kurda ==
* [[Tratado de Sèvres]], [[10 de agosto]] de [[1920]]. Estabelecía a creación dun Kurdistán independente que comprendese a [[Anatolia]] suroriental (ao sur do lago Van) e a rexión de [[Mosul]], pero todo quedou en nada por diferenciasdiferenzas tribais e o rexeitamento do líder [[nacionalismo|nacionalista]] turco [[Kemal Ataturk]]. Nese punto, os partidarios kurdos dividíronse entre os que querían manter a autonomía en Turquía e os que optaban por un estado independente.
* [[1945]]-[[1948]]: os kurdos pídenlle á [[ONU]] a autodeterminación do seu territorio.
* [[1945]]: fúndase a [[República Independente de Mahabad]] ([[Irán]]), dun ano de duración.
Liña 20 ⟶ 43:
* [[1992]]: faccións kurdas iraquís constitúen un Goberno.
* [[12 de abril]] de [[1995]]: Parlamento kurdo no Exilio, constituído n[[a Haia]].
* Outubro [[1998]]: [[Siria]] deixa de apoiar aoo PKK.
* Marzo de [[1999]]: secuestrado en [[Kenya]] o líder kurdo [[Abdullah Öcalan]]. Xulgado en Turquía por alta traizón e asasinato, Öcalan foi condenado a morte, pero a sentenciasentenza estáfoi actualmentesubstituída apeladapor antecadea operpetua [[Tribunaltrala abolición da pena de Xustizamorte en Europeo]]Turquía.
 
== Persoeiros kurdos históricos ==
* [[Saladino]] (1138-1193) ou Salah al-Din Yusuf-al-Ayyubi. Fillo de Ayyub, gobernador de Tikrit, e sobriño de Shirkuh, lugartenente de Nur al-Din, señor de Siria (1146-1174). Shirkuh fíxose co control do [[Califato Fatimífatimí]] de Exipto (1169) nunha campaña militar costeada por [[Nur al-Din]] e o mesmo ano foi herdado por Saladino á morte do seu tío Shirkuh. Disolveu o Califato do Cairo (1171) e proclamado Sultán de Exipto, entrou en disputa con Nur al-Din, o seu señor. Á morte de Nur al-Din (1174) fíxose co poder en Siria, ao norte até Armenia, ao oeste Mosul e o Kurdistán (1186), e con gran parte dos Estados Cruzados (1187). O Sultán kurdo, líder deldo estado máis poderoso de Oriente, falece en Damasco.
 
==Notas==
== Ligazóns externas ==
{{Listaref}}
* [http://www.gara.net/paperezkoa/20070527/20531/es/El/DTP/corre/riesgo/ser/proximo/partido/kurdo/ilegalizado Artigo en ''gara'' sobre a posible ilegalización do DTP] {{es}}
 
== Véxase tamén ==
=== Ligazóns externas ===
* [http://www.gara.net/paperezkoa/20070527/20531/es/El/DTP/corre/riesgo/ser/proximo/partido/kurdo/ilegalizado Artigo en ''gara'' sobre a posible ilegalización do DTP]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081205075628/http://www.gara.net/paperezkoa/20070527/20531/es/El/DTP/corre/riesgo/ser/proximo/partido/kurdo/ilegalizado |date=05 de decembro de 2008 }} {{es}}
* [http://www.transoxiana.org/0110/pampin-irak-01.html Claves da situación en Iraq] {{es}}
* [http://www.transoxiana.org/0105/kurdosIrak.html ElO conflito kurdo en Iraq] {{es}}
* [http://www.transoxiana.org/Jornadas/JEO2004/pampin-kurdos.php Consecuencias do problema kurdo para o futuro de Iraq] {{es}}
* [http://www.transoxiana.org/0110/mendez-iraq.html Construción e deconstrución nacional en Medio Oriente: o caso de Irak] {{es}}
{{Control de autoridades}}
 
{{ORDENAR:Kurdo}}
[[Categoría:Pobo kurdo| ]]
[[Categoría:Kurdistán]]
[[Categoría:Grupos étnicos de Armenia]]
[[Categoría:Grupos étnicos de Irán]]
[[Categoría:Grupos étnicos de Iraq]]
[[Categoría:Grupos étnicos de Siria]]
[[Categoría:Grupos étnicos de Turquía]]