Պարսկահայք
Պարսկահայք, նահանգ Մեծ Հայքի կազմում։ Ընդգրկել է Կապուտան լճի հյուսիսային և արևմտյան առափնյա շրջանները։ Սահմանակից էր Կորճայք և Վասպուրական նահանգներին։ Արշակունիների թագավորության օրոք կազմել է Նոր Շիրական բդեշխության հիմնական մասը։
| Երկիր |  Մեծ Հայք
 |
|---|---|
| Ներառում է | 9 գավառ |
| Գլխավոր քաղաք | Զարեհավան |
| Այլ քաղաքներ | Սալմաստ, Հեր |
| Ստեղծվել է | Մ.թ.ա. 189 |
| Վերացել է | Մ.թ. 387 |
| Տարածք | 11 010 քառ. կմ կմԱ |
| Ներկայիս երկրներ |  Իրան |
| Ազգային կազմ | |
| Պատմական | Հայեր |
| Ներկա | ազարիներ, քրդեր, պարսիկներ, հայեր, ասորիներ |
| Կրոնական կազմ | |
| Պատմական |  Հայ Առաքելական եկեղեցի |
| Ներկա | Շիա իսլամ, Սուննի իսլամ, Հայ Առաքելական եկեղեցի |
 | |
Պատմություն
խմբագրելՊարսկահայք անունը առաջին անգամ հիշատակվում է «Աշխարհացոյց»-ում, իսկ նրա Հեր և Զարևանդ գավառները հիշատակվում են հին ժամանակներից և շատ հաճախ։ Պարսկահայքը գրավել է Ուրմիա լճի արևմտյան և հյուսիսային առափնյա շրջանները[1]։ Նա շրջապատված էր Ուրմիա լճով և Կորճեք ու Վասպուրական «աշխարհ»-ներով։ Պարսկահայքում շատ էին տարածված ցիռը և այծյամը։ Պարսկահայքի Հեր և Զարեվանդ քաղաքների բնակչության ճնշող մասը կազմում էին հայերը, իսկ հարավային մնացած գավառներում բավական թիվ էին կազմում նաև ատրպատականցիները[2]։
Պարսկահայքը թե՛ Արտաշեսյանների և թե՛ Արշակունիների թագավորության շրջանում միացված էր Հայկական պետությանը։ Հայաստանի առաջին բաժանման ժամանակ (387 թվական) այն միացվեց Ատրպատականին և նրա կազմում էլ մնաց մինչև վերջ, բացառությամբ Հեր, Զարեհավան և Զարևանդ գավառների ու մի քանի այլ շրջանների, որոնք 9-11-րդ դարերում մտնում էին Վասպուրականի թագավորության մեջ։
Վարչական բաժանում
խմբագրելԸստ «Աշխարհացոյց»-ի, Պարսկահայքը կազմված էր 9 գավառներից.
- Այլի կոչվում էր նաև Կուռիճան- կենտրոնը՝ Այլի
- Մարի գավառ (Մարի գաւառ)- կենտրոնը՝ Մարի
- Թրաբի- կենտրոնը՝ Նախճավան (Նախճաւան)
- Արասխ կոչվում էր նաև Ովեա- կենտրոնը՝ Շնավհ (Շնաւհ)
- Առնա կոչվում էր նաև Ըռնա- կենտրոնը՝ Առնա
- Տամբեր- կենտրոնը՝ Տամբեր
- Զարեհավան (Զարեհաւան)- կենտրոնը՝ Զարեհավան (Զարեհաւան)
- Զարավանդ (Զարաւանդ)- կենտրոնը՝ Զարավանդ (Զարաւանդ)
- Հեր- կենտրոնը՝ Հեր
Գրականություն
խմբագրել- Թադևոս (Թադիկ) Հակոբյան, Հայաստանի պատմական աշխարհագրություն, Երևան, 2007։
- Հայաստանի Ազգային Ատլաս, հատոր Բ, Երևան, 2008։
- Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հատոր 1-5, Երևան, 1986-2001։
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Հայաստանի Ազգային Ատլաս, հատոր Բ, Երևան, 2008։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «Հայաստանի ազգային ատլաս Հատոր Բ». Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
- ↑ Հայաստանի պատմական աշխարհագրություն, Երևան 2007, 518 էջ https://issuu.com/90201/docs/__._________________________________bf89a06fad3ba6