Փիփերթ

Փիփերթ
Փիփերթ անտառային (Malva sylvestris)
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր Տիպ Ծաղկավորներ Դաս Երկշաքիլավորներ Կարգ Փիփերթածաղկավորներ Ընտանիք Փիփերթազգիներ Ցեղ Փիփերթ
Լատիներեն անվանում
Malva L., 1753
Հոմանիշներ
Axolopha (DC.) Alef. Dinacarma G.Krebs
Տիպիկ ներկայացուցիչներ
Malva sylvestris L. — Փիփերթ անտառային
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում

Փիփերթ կամ մոլոշ, բալբա, բաղջուկ, (լատին․՝ Malva), փիփերթազգիների (տուղտազգիներ) ընտանիքի միամյա, երկամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։

Տարածվածություն

Տարածված է Հայաստանի բոլոր մարզերում։ Աճում է այգիներում, բանջարանոցներում, ճանապարհների և բնակավայրերի մոտ, ցանքերում՝ որպես մոլախոտ և այլն։

Կենսաբանական նկարագիր

Ցողունը կանգուն է կամ պառկած, բարձրությունը՝ 30-180 սմ։ Տերևներն ամբողջական բլթակավոր են կամ թաթաձև բաժան։ Ծաղիկները երկսեռ են' տերևանութներում, հազվադեպ՝ մեկական, մանուշակագույն, վարդագույն, վառ կարմիր, սպիտակ։ Ծաղկում է հունիս-սեպտեմբերին։ Պտուղը հավաքական սերմիկ է, սերմերը՝ երիկամաձև։

Կիրառություն

Որոշ տեսակներ դեղաբույսեր են (ունեն խորխաբեր, փափկեցնող հատկություններ). պարունակում են վիտամիններ E, C, կարոտին (A-նախավիտամին), ներկանյութ և այլն։ Տերևներն ու մատղաշ ընձյուղներն օգտագործում են սննդի մեջ։ Գեղազարդիչ է և մեղրատու։

Տեսակներ

Փիփերթի փոքր ծաղիկը

Վարդագույն փիփերթ

Հայտնի է մոտ 125 (այլ տվյալներով՝ 40, 25), Հայաստանում՝ 4(5) տեսակ՝ Փիփերթ անտառային (M․ sylvestris), Փիփերթ արհամարհված (M. neglecta), Փիփերթ ցածր (M. pusilla) և այլն։

• Malva aegyptia L.
• Malva alcea L. — փիփերթ վարդագույն
• Malva arborea (L.) Webb & Berthel.
• Malva assurgentiflora (Kellogg) M.F.Ray
• Malva borealis Wallman
• Malva cathayensis M.G.Gilbert, Y.Tang & Dorr
• Malva cretica Cav.
• Malva erecta J.Presl & C.Presl
• Malva hispanica L.
• Malva iljinii Riedl
• Malva lindsayi (Moran) M.F.Ray
• Malva linnaei M.F.Ray — փիփերթ անտառային
• Malva moschata L.
• Malva neglecta Wallr.
• Malva nicaeensis All.
• Malva occidentalis (S.Watson) M.F.Ray
• Malva parviflora L.
• Malva pusilla Sm. [syn. Malva rotundifolia L.]
• Malva stipulacea Cav.
• Malva sylvestris L. — Փիփերթ անտառային
• Malva thuringiaca (L.) Vis.
• Malva tournefortiana L.
• Malva trimestris (L.) Salisb.
• Malva verticillata L. [syn. Malva crispa (L.) L.]
• Malva vidalii (Pau) Molero & J.M.Monts.
• Malva wigandii (Alef.) M.F.Ray

Գրականություն

• Котов В. Шток-роза. // Цветоводство։ журнал. — 2007. — № 4. — С. 30—31.
• М. А. Носаль, И. М. Носаль. Лекарственные растения и способы их применения в народе //Под ред. акад. АН УССР В. Г. Дороботько. — К.։ Госмедиздат УССР, 1959. — С. 182—184.

Արտաքին հղումներ

• Փիփերթը հազարտերևուկ նախագծում

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փիփերթ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փիփերթ» հոդվածին։