ნახშირწყლები: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
მ r2.7.1) (ბოტის დამატება: ckb:کاربۆهایدرەیت |
მომხმარებლის 46.49.85.106 ცვლილებების გაუქმება (№4617551) იარლიყი: გაუქმება |
||
(არ არის ნაჩვენები 26 მომხმარებელთა 18 შუალედ ვერსიებში) | |||
ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
[[ფაილი:Lactose.svg|მინი|[[ლაქტოზა]] რომელიც [[რძე]]შია.]] |
[[ფაილი:Lactose.svg|მინი|[[ლაქტოზა]] რომელიც [[რძე]]შია.]] |
||
'''ნახშირწყლები''' რთული ორგანული |
'''ნახშირწყლები''' — რთული ორგანული ნაერთები, რომელთა შედგენილობაში შედის [[ნახშირბადი]]ს, [[ჟანგბადი]]სა და [[წყალბადი]]ს ატომები. განასხვავებენ მარტივსა და რთულ ნახშირწყლებს. მარტივ ნახშირწყლებს მონოსაქარიდები ეწოდება. რთული ნახშირწყლები არის პოლიმერები, რომლებშიც [[მონოსაქარიდები]] [[მონომერი]]ს როლს ასრულებენ. ორი მონოსაქარიდისაგან წარმოიქმნება დისაქარიდი, სამისაგან - ტრისაქარიდი, მრავლისაგან — პოლისაქარიდი. ყველა მონოსაქარიდი უფერო ნივთიერებაა, წყალში კარგად იხსნება; თითქმის ყველას აქვს ტკბილი, სასიამოვნო გემო. ყველაზე გავრცელებული მონოსაქარიდებია [[გლუკოზა]], [[ფრუქტოზა]], [[რიბოზა]] და [[დეზოქსირიბოზა]]. ისინი შედიან ნუკლეინის მჟავებისა და ატმოსფეროს შემადგენლობაში. |
||
დი- და ტრისაქარიდები მონოსაქარიდის მსგავსად, კარგად იხსნება წყალში, აქვთ ტკბილი გემო. მონომერული რგოლების რიცხვის ზრდასთან ერთად პოლისაქარიდების ხსნადობა კლებულობს, ტკბილი გემო ქრება. დისაქარიდებიდან განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ჭარხლისა და რძის შაქრები. პოლისაქარიდებიდან ფართოდაა გავრცელებული [[სახამებელი]], [[გლიკოგენი]], უჯრედის [[ცელულოზა]]. მერქანი თითქმის წმინდა [[ცელულოზა |
დი- და ტრისაქარიდები მონოსაქარიდის მსგავსად, კარგად იხსნება წყალში, აქვთ ტკბილი გემო. მონომერული რგოლების რიცხვის ზრდასთან ერთად პოლისაქარიდების ხსნადობა კლებულობს, ტკბილი გემო ქრება. დისაქარიდებიდან განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ჭარხლისა და რძის შაქრები. პოლისაქარიდებიდან ფართოდაა გავრცელებული [[სახამებელი]], [[გლიკოგენი]], უჯრედის [[ცელულოზა]]. მერქანი თითქმის წმინდა [[ცელულოზა]]ა. ამ პოლისაქარიდების მონომერი [[გლუკოზა]]ა. |
||
== რესურსები ინტერნეტში == |
== რესურსები ინტერნეტში == |
||
ხაზი 14: | ხაზი 14: | ||
[[კატეგორია:ნახშირწყლები|*]] |
[[კატეგორია:ნახშირწყლები|*]] |
||
[[af:Koolhidraat]] |
|||
[[an:Hidrato de carbonio]] |
|||
[[ar:سكريات]] |
|||
[[bat-smg:Onglėondėnē]] |
|||
[[be:Вугляводы]] |
|||
[[be-x-old:Вугляводы]] |
|||
[[bg:Въглехидрат]] |
|||
[[bn:শর্করা]] |
|||
[[bs:Ugljikohidrati]] |
|||
[[ca:Glúcid]] |
|||
[[ckb:کاربۆهایدرەیت]] |
|||
[[cs:Sacharidy]] |
|||
[[cy:Carbohydrad]] |
|||
[[da:Kulhydrat]] |
|||
[[de:Kohlenhydrate]] |
|||
[[dv:ކާބޯހައިޑްރޭޓް]] |
|||
[[el:Υδατάνθρακες]] |
|||
[[en:Carbohydrate]] |
|||
[[eo:Karbonhidrato]] |
|||
[[es:Glúcido]] |
|||
[[et:Sahhariidid]] |
|||
[[eu:Karbono hidrato]] |
|||
[[ext:Glúcidu]] |
|||
[[fa:کربوهیدرات]] |
|||
[[fi:Hiilihydraatti]] |
|||
[[fr:Glucide]] |
|||
[[fy:Koalhydraat]] |
|||
[[ga:Carbaihiodráit]] |
|||
[[gd:Gualuisg]] |
|||
[[gl:Carbohidrato]] |
|||
[[he:פחמימה]] |
|||
[[hi:शर्करा]] |
|||
[[hif:Carbohydrate]] |
|||
[[hr:Ugljikohidrati]] |
|||
[[ht:Kabonidrat]] |
|||
[[hu:Szénhidrát]] |
|||
[[hy:Ածխաջուր]] |
|||
[[ia:Carbohydrato]] |
|||
[[id:Karbohidrat]] |
|||
[[is:Sykra]] |
|||
[[it:Glucidi]] |
|||
[[ja:炭水化物]] |
|||
[[jv:Karbohidrat]] |
|||
[[kk:Көмірсулар]] |
|||
[[ko:탄수화물]] |
|||
[[la:Carbohydratum]] |
|||
[[lb:Glucid]] |
|||
[[lmo:Carbuidraa]] |
|||
[[lt:Angliavandeniai]] |
|||
[[lv:Ogļhidrāti]] |
|||
[[mk:Јаглехидрат]] |
|||
[[ml:കാർബോഹൈഡ്രേറ്റ്]] |
|||
[[ms:Karbohidrat]] |
|||
[[my:ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်]] |
|||
[[nl:Koolhydraat]] |
|||
[[nn:Karbohydrat]] |
|||
[[no:Karbohydrat]] |
|||
[[oc:Glucid]] |
|||
[[om:Carbohydrate]] |
|||
[[pl:Węglowodany]] |
|||
[[pnb:کاربوہائیڈریٹ]] |
|||
[[pt:Carboidrato]] |
|||
[[qu:K'illimsayaku]] |
|||
[[ro:Glucidă]] |
|||
[[ru:Углеводы]] |
|||
[[scn:Carbuidrati]] |
|||
[[sh:Ugljeni hidrati]] |
|||
[[si:කාබෝහයිඩ්රේට]] |
|||
[[simple:Carbohydrate]] |
|||
[[sk:Sacharid]] |
|||
[[sl:Ogljikovi hidrati]] |
|||
[[sq:Karbohidratet]] |
|||
[[sr:Угљени хидрати]] |
|||
[[su:Karbohidrat]] |
|||
[[sv:Kolhydrat]] |
|||
[[sw:Hidrati kabonia]] |
|||
[[ta:காபோவைதரேட்டு]] |
|||
[[te:పిండి పదార్ధాలు]] |
|||
[[th:คาร์โบไฮเดรต]] |
|||
[[tr:Karbonhidrat]] |
|||
[[tt:Күмерсулар]] |
|||
[[uk:Вуглеводи]] |
|||
[[ur:کاربو ہائیڈریٹ]] |
|||
[[vec:Carboidrati]] |
|||
[[vi:Cacbohydrat]] |
|||
[[war:Karbohidrato]] |
|||
[[za:Danqsuijvaqhozvuz]] |
|||
[[zh:醣類]] |
|||
[[zh-min-nan:Carbohydrate]] |
|||
[[zh-yue:醣]] |
უკანასკნელი რედაქცია 19:05, 3 თებერვალი 2024-ის მდგომარეობით
ნახშირწყლები — რთული ორგანული ნაერთები, რომელთა შედგენილობაში შედის ნახშირბადის, ჟანგბადისა და წყალბადის ატომები. განასხვავებენ მარტივსა და რთულ ნახშირწყლებს. მარტივ ნახშირწყლებს მონოსაქარიდები ეწოდება. რთული ნახშირწყლები არის პოლიმერები, რომლებშიც მონოსაქარიდები მონომერის როლს ასრულებენ. ორი მონოსაქარიდისაგან წარმოიქმნება დისაქარიდი, სამისაგან - ტრისაქარიდი, მრავლისაგან — პოლისაქარიდი. ყველა მონოსაქარიდი უფერო ნივთიერებაა, წყალში კარგად იხსნება; თითქმის ყველას აქვს ტკბილი, სასიამოვნო გემო. ყველაზე გავრცელებული მონოსაქარიდებია გლუკოზა, ფრუქტოზა, რიბოზა და დეზოქსირიბოზა. ისინი შედიან ნუკლეინის მჟავებისა და ატმოსფეროს შემადგენლობაში.
დი- და ტრისაქარიდები მონოსაქარიდის მსგავსად, კარგად იხსნება წყალში, აქვთ ტკბილი გემო. მონომერული რგოლების რიცხვის ზრდასთან ერთად პოლისაქარიდების ხსნადობა კლებულობს, ტკბილი გემო ქრება. დისაქარიდებიდან განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ჭარხლისა და რძის შაქრები. პოლისაქარიდებიდან ფართოდაა გავრცელებული სახამებელი, გლიკოგენი, უჯრედის ცელულოზა. მერქანი თითქმის წმინდა ცელულოზაა. ამ პოლისაქარიდების მონომერი გლუკოზაა.
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „ნახშირწყლები“ ვიკისაწყობში.
- (გერმანული) რა არის ნახშირწყლები?
- (ინგლისური) Nomenclature of Carbohydrates
ლიტერატურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- (გერმანული) Jochen Lehmann: Kohlenhydrate. Chemie und Biologie. Thieme, Stuttgart und New York 1996, 2001 (2. Auflage), ISBN 3-13-532902-X
- (ინგლისური) Structure and Catalysis. In: A. L. Lehninger, D. L. Nelson, M. M. Cox (Hrsg.): Principles of Biochemistry. Worth Publishers, New York 1993, S. 252–252.