Satire

Satyr en maenade, 'n tondo op 'n roeëjfigurige Attische tas 510-500 v. chr.

D'r term satire is aafgeleid van Satyr, 'n figuur oet de Griekse mythologie. 't Is 'n vrolijk mae oondäögend bùsj-waeze dat tut 't gevolg va Dionysos behuurd. Dis twieë kaante van dit waeze kaome och good tut z'n rech in 't personage Puck in d'r Midzaomersnachdreum va Shakespeare.

D'r ursjte dae de satire gebruukde waor Menippos dae roond 300 v. chr. laefde. De gesjrifte va Menippos zeunt noe verlaore, mae Lucianus haat zich waal daodör laote inspirere bie 't sjrieve van de 30 doeëje-dialoge die-e sjreef. In twieë dialoge is Menippos 'n personage.

Menippos waor d'r ursjte dae zich in z'n gesjrifte 'n formeel vriehèèd permiteerde en de versvorm aafwisselde mit prozagedichte. Daobie vermengde-e d'r ernst mit d'r humor en gebruukde-e grappe en sjpot es sjtijlmiddele. De Menippische satire waor de ursjte vurm va populair gesjrifte die zich op d'r oongesjoeëlde leek richde èn 'n èège literair vurm how.

In de Renaissance waoërt de satire, dör de feiteleke herontdekking van de Griekse klassieke, wer enorm populair. Lof der Zotheid van Erasmus is dao 'n good väörbeeld van. Saer doe waoërte och doeëje-dialoge tussje doej en laevende luuj gesjraeve. Ooch de Percessie vaan Sjerpenheuvel va Théodore Weustenraad is 'n satirisch gedich.