Dato' Bahaman: Perbezaan antara semakan

Dato' Bahaman
Dato' Bahaman
Kelahiran	Abdul Rahman bin Tuanku Imam Nuh; 1838; Semantan, Pahang, Tanah Melayu
Meninggal dunia	1977 (berumur 138–139); Kampung Peramu, Kuantan, Pahang
Dikebumikan	Perkampungan Peramu, Balok, Kuantan, Pahang
Nama lain	Dato’ Setia Perkasa Pahlawan Semantan; Orang Besar Temerloh
Terkenal kerana	mempertahankan tanah air terhadap campur tangan dari penjajah British di Pahang

Layar sejarah secara interaktif

← Suntingan sebelumnya

Kandungan dihapus Kandungan ditambah

VisualWikiteks

Dalam baris

Semakan semasa pada 05:08, 25 Ogos 2024

Dato' Bahaman, atau nama sebenarnya Abdul Rahman bin Tuanku Imam Nuh ialah seorang pahlawan Melayu terkemuka di Pahang, Tanah Melayu semasa zaman pendudukan British. Beliau juga merupakan salah seorang Orang Besar bagi Sultan Pahang, dan berpengaruh di kawasan Semantan, Pahang. Beliau lahir pada tahun 1838.

Asal usul

Dato' Bahaman dilahirkan pada 1838. Beliau ialah anak lelaki kepada Tuanku Imam Nuh yang berasal dari Bangkinang, Kampar, Sumatera. Dato' Bahaman dikatakan pernah menjadi anak angkat kepada Tun Ali, yang kemudiannya menjadi Bendahara Pahang, dan menjadi rakan sepermainan kepada Tun Ahmad (yang kemudiannya menjadi Sultan) semasa zaman kanak-kanak^[1]. Dato' Bahaman mengangkat sumpah kesetiaan terhadap Sultan Ahmad semasa baginda menaiki takhta pada 1881, dan beliau terus menabur bakti kepada tanah airnya.

Anugerah

Dato’ Bahaman telah diangkat sebagai salah seorang Orang Besar Berlapan dan dianugerahkan dengan gelaran Dato’ Setia Perkasa Pahlawan Semantan kerana beliau telah menunjukkan sikap serta kebolehannya sebagai panglima dalam perang saudara antara Sultan Ahmad dan adinda baginda Wan Mutahir.

Dato Bahaman juga memimpin pasukan Pahang untuk membantu Tengku Kudin dalam perang Saudara di Klang, Selangor. Selepas kematian Orang Kaya Indera Segara, Dato’ Bahaman telah dilantik oleh Sultan Ahmad sebagai Orang Kaya Temerloh. Dengan pangkat tersebut, kedudukan Dato’ Bahaman adalah sedarjat dengan Orang Besar Berempat dan seringkali diajak berunding oleh baginda Sultan Ahmad.

Perang Semantan

Punca utama Perang Semantan ialah ketidakpuasan hati Orang-orang Besar Pahang terhadap campur tangan British ke atas kawasan mereka. Ketegangan itu bermula pada bulan Disember 1890 ketika E.A Wise hendak mendirikan sebuah balai polis di Lubuk Terua yang terletak di kawasan Dato' Bahaman, tanpa sebarang perundingan dengannya. Apabila Hugh Clifford, Pemangku Residen British Pahang, mengetahui hal tersebut, beliau menasihatkan Sultan dan baginda kemudian menitahkan Dato' Bahaman supaya pergi ke Pekan agar perkara itu dapat disiasat. Oleh sebab Dato' Bahaman enggan ke Pekan, Sultan mengeluarkan surat perintah yang melucutkan pangkat dan tarafnya sebagai Orang Kaya Semantan.

Tindakan itu menyakitkan hati Dato' Bahaman. Keadaan ini menyebabkan beliau dan pengikut-pengikutnya menyerang hendap C.E.M Deaborough di Sungai Semantan pada 15 Disember 1891 ketika beliau menyangka Desborough datang untuk menangkapnya. Dalam serangan tiba-tiba itu, pihak Deaborough telah kalah dan mereka melarikan diri ke bandar Temerloh

Setelah mengetahui peristiwa di Semantan itu, pegawai-pegawai British Pahang menyediakan tentera untuk melawan pembangkang-pembangkang Melayu. Ekoran dari itu pada 26 Disember 1891, satu pasukan yang diketuai oleh Clifford dan Tengku Mahmud pergi ke Kampung Kelubi yang merupakan kubu kedua pertahanan Dato' Bahaman. Di sini berlaku sekali lagi pertempuran antara pihak British dengan Dato' Bahaman tetapi pihak British sekali lagi ditewaskan.

Buruan Orang British

Pada Januari 1892, pihak Inggeris telah menjadi orang yang paling kuat dan memaksa Sultan Wan Ahmad untuk menamatkan kebangkitan Dato’ Bahaman di Pahang. Satu pasukan yang dinamakan “Gerakan Tentera” telah dilancarkan pada 22 Januari 1892 dengan kekuatan 800 orang. Seramai 140 daripadanya mempunyai senjata api yang dipimpin oleh Tengku Ali, Rodger (Residen Pahang), Panglima Garang Yusof, Saiyid Ali Badoh dan Abdullah dari Bera. Gerakan ini juga menemui kegagalan kerana selain daripada hanya dapat memusnahkan 11 buah kubu kecil termasuk Kubu Batu Ampar, jejak Dato’ Bahaman tidak dapat dikesan dan tidak ada tanda-tanda yang memungkinkan Orang Kaya Semantan itu dan pengikut-pengikutnya yang terdekat akan tertangkap. Pada awal bulan Februari, 1892, keadaan tegang dianggap telah berakhir. Untuk sementara waktu, daerah Semantan telah diletakkan dibawah jagaan Abdullah Bera.

Pada Mac 1892, pasukan Dato’ Bahaman berjaya menawan semula Lubuk Terua. Perjuangan Dato’ Bahaman menjadi lebih hebat kerana dibantu oleh Tok Gajah. Pihak Inggeris kalah dan Abdullah Bera terpaksa pulang ke Bera. Kubu Lubuk Terua dikawal oleh orang-orang dari Cempaka dan Buluh. Ternyata mereka bersimpati dengan gerakan penentangan Dato’ Bahaman terhadap Inggeris.

Pada Mei 1892, Inggeris telah menyerang Lubuk Terua lagi. Pejuang Pahang terpaksa berundur ke Kelantan dan Terengganu. Di Terengganu, Ulama Tok Ku Paluh telah menyemarakkan semangat pejuang Pahang untuk berjihad menentang Inggeris. Pada 14 Jun 1894, Kuala Tembeling dan Jeram Ampai berjaya ditawan oleh Dato’ Bahaman bersama 100 orang pengikutnya.

Pada 29 Jun 1894 sepasukan tentera kerajaan Inggeris yang diketuai oleh Jeneral Walker menyerang kumpulan penentang Inggeris yang diketuai oleh Dato' Bahaman, Tok Gajah, Mat Kilau dan Mat Kelubi di Jeram Ampai, Kuala Tembeling, Pahang. Dalam serangan itu Pemangku Penguasa Ulu Pahang bernama Wise, terbunuh bersama empat anggota polis. Serangan tersebut menyebabkan Mat Kilau berundur ke Kelantan. Ini menandakan berakhirnya perang menentang Inggeris di Pahang.

Sir Hugh Clifford, Residen Bristish di Pahang melancarkan serangan secara besar-besaran yang menelan belanja yang banyak, memburu mereka hingga ke Terengganu dan Kelantan.

Gerakan itu dihentikan pada bulan November 1895 apabila Dato' Bahaman, Pawang Nong dan Mat Lela dikatakan menyerah diri kepada kerajaan Siam tetapi diberi tempoh perlindungan dan ditempatkan di Chiengmai pada awal 1896, manakala Tok Gajah dan Mat Kilau diberitakan meninggal di Terengganu.

Kebangkitan Dato’ Bahaman selama 4 tahun (1891-1894) telah menyebabkan pihak Inggeris menanggung hutang yang banyak. Sultan Ahmad dipaksa membayar sebanyak 7200.00 dollar setahun bagi menyelesaikan hutang tersebut

Persetiaan sumpah

Memandangkan keadaan tidak selamat, Dato’ Bahaman dan pengikutnya telah mengambil keputusan pergi ke Siam. Kisahnya tidak kedengaran lagi sewaktu di Siam, dan dilaporkan sudah meninggal dunia.

Sekitar tahun 1970, muncul seorang lelaki tua yang penuh misteri di Kampung Peramu. Terdapat dakwaan dan laporan yang mengatakan bahawa seorang individu yang bernama Tok Guru Peramu ialah Dato' Bahaman^[2]. Tok Guru Peramu meninggal dunia pada 23 Julai 1977 tanpa mengakui identiti beliau yang sebenar.^[3]f

Rujukan

^ Dato' Bahaman Sejarah Perjuangan Dan Adakah Dia Tok Guru Peramu. Temerloh. 2023. ISBN 9789671030714.
^ Dato' Bahaman Sejarah Perjuangan Dan Adakah Dia Tok Guru Peramu. Temerloh. 2023. ISBN 9789671030714.
^ "Tok Guru Peramu adalah Datuk Bahaman?". Utusan Malaysia. 10 November 2012. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-02-15. Dicapai pada 15 Februari 2019 – melalui Utusan Online. Unknown parameter |dead-url= ignored (bantuan)

Laman web Perpustakaan Negara Malaysia Diarkibkan 2007-01-16 di Wayback Machine

[1] Dato' Bahaman Sejarah Perjuangan Dan Adakah Dia Tok Guru Peramu. Temerloh. 2023. ISBN 9789671030714.

[2] Dato' Bahaman Sejarah Perjuangan Dan Adakah Dia Tok Guru Peramu. Temerloh. 2023. ISBN 9789671030714.

[3] "Tok Guru Peramu adalah Datuk Bahaman?". Utusan Malaysia. 10 November 2012. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-02-15. Dicapai pada 15 Februari 2019 – melalui Utusan Online. Unknown parameter |dead-url= ignored (bantuan)

[1]

[2]

[3]

@@ Baris 1: / Baris 1: @@
+{{Infobox person|image=Dato bahaman.jpg|birth_date={{Birth year|1838}}|birth_name=Abdul Rahman bin Tuanku Imam Nuh|birth_place=Semantan, Pahang, Tanah Melayu|death_date={{Death year and age|1977|1838}}|death_place=Kampung Peramu, Kuantan, Pahang|resting place=Perkampungan Peramu, Balok, Kuantan, Pahang|known for=mempertahankan tanah air terhadap campur tangan dari penjajah British di Pahang|nickname=Dato’ Setia Perkasa Pahlawan Semantan<br>Orang Besar Temerloh}}
-[[Imej:Dato bahaman.jpg‎|thumb|235px|Dato Bahaman Orang Besar Raja yang menentang penjajahan British di Tanah Melayu]]
+{{Kempen penentangan penjajah Malaysia}}'''Dato' Bahaman''', atau nama sebenarnya '''Abdul Rahman bin Tuanku Imam Nuh''' ialah seorang pahlawan Melayu terkemuka di [[Pahang Darul Makmur|Pahang]], [[Semenanjung Tanah Melayu|Tanah Melayu]] semasa zaman [[Tanah Melayu British|pendudukan British]]. Beliau juga merupakan salah seorang [[Orang Besar Raja|Orang Besar]] bagi [[Sultan Pahang]], dan berpengaruh di kawasan [[Semantan]], Pahang. Beliau lahir pada tahun 1838.
-'''Abdul Rahman bin Tuanku Imam Nuh''', lebih dikenali sebagai '''Dato' Bahaman''' ialah [[Orang Besar Raja|Orang Besar]] yang menentang penjajah [[British]] di [[Semantan]], kawasannya di negeri [[Pahang]], [[Tanah Melayu]].
 ==Asal usul==
+Dato' Bahaman dilahirkan pada 1838. Beliau ialah anak lelaki kepada Tuanku Imam Nuh yang berasal dari Bangkinang, [[Kabupaten Kampar|Kampar]], [[Hindia Timur Belanda|Sumatera]]. Dato' Bahaman dikatakan pernah menjadi anak angkat kepada Tun Ali, yang kemudiannya menjadi [[Bendahara]] Pahang, dan menjadi rakan sepermainan kepada [[Sultan Ahmad al-Mu’azzam Shah ibni al-Marhum Bendahara Sri Maharaja Tun Ali|Tun Ahmad]] (yang kemudiannya menjadi Sultan) semasa zaman kanak-kanak<ref>{{Cite book|title=Dato' Bahaman Sejarah Perjuangan Dan Adakah Dia Tok Guru Peramu|year=2023|isbn=9789671030714|location=Temerloh}}</ref>. Dato' Bahaman mengangkat sumpah kesetiaan terhadap Sultan Ahmad semasa baginda menaiki takhta pada 1881, dan beliau terus menabur bakti kepada tanah airnya.
-Dato Bahaman ialah anak kepada Tuanku Imam Nuh yang berasal dari [[Bangkinang, Kampar, Sumatera|Kota Raja, Acheh]], dan Rokiah Abdul Rahman, anak perempuan Tok Setia Perkasa Semantan. Seorang yang pandai bersilat dan mempunyai ilmu kebal, kelebihan ini telah menyebabkan Bahaman digelarkan 'Seman Tahan' oleh penduduk di sekitar kawasan itu sehingga  sungai yang tidak bernama ketika itu diberi nama [[Sungai Seman Tahan]] dan seterusnya menjadi tempat persinggahan British.
+==Anugerah==
-ugjgjjipkh beberapa versi tentang tempat kelahiran Dato' Bahaman, antaranya beliau berasal dari Acheh. Terdapat juga versi mengatakan beliau berasal dari Kampung Rantau Panjang di Lanchang. Pada hari ini, terdapat sebuah sekolah yang dinamakan SMK Datuk Bahaman di Lanchang. Lanchang suatu ketika dahulu digelar sebagai Semantan, kerana itu Dato' Bahaman mendapat jolokan Pahlawan Semantan.
+Dato’ Bahaman telah diangkat sebagai salah seorang Orang Besar Berlapan dan dianugerahkan dengan gelaran Dato’ Setia Perkasa Pahlawan Semantan kerana  beliau telah menunjukkan sikap serta kebolehannya sebagai panglima dalam perang saudara antara Sultan Ahmad dan adinda baginda Wan Mutahir.
-Dato’ Bahaman juga dikatakan pernah menjadi anak angkat kepada [[Bendahara Ali]] dan menjadi rakan sepermainan kepada Sultan Ahmad ketika mudanya. Apabila Sultan Ahmad menaiki takhta, Dato’ Bahaman terus menabur bakti kepada tanah airnya.bfhfhfhfu
+Dato Bahaman juga memimpin pasukan Pahang untuk membantu Tengku Kudin dalam perang Saudara di Klang, Selangor. Selepas kematian Orang Kaya Indera Segara, Dato’ Bahaman telah dilantik oleh Sultan Ahmad sebagai Orang Kaya Temerloh. Dengan pangkat tersebut, kedudukan Dato’ Bahaman adalah sedarjat dengan Orang Besar Berempat dan seringkali diajak berunding oleh baginda Sultan Ahmad.
-==Anugerah==
-Dato’ Bahaman telah diangkat sebagai salah seorang Orang Besar Berlapan dan dianugerahkan dengan gelaran Dato’ Setia Perkasa Pahlawan Semantan kerana  beliau telah menunjukkan sikap serta kebolehannya sebagai panglima dalam perang saudara antara Sultan Ahmad dan adinda baginda Wan Mutahir serta memimpin pasukan Pahang untuk membantu Tengku Kudin dalam perang Saudara di Klang, Selangor. Selepas kematian Orang Kaya Indera Segara, Dato’ Bahaman telah dilantik oleh Sultan Ahmad sebagai Orang Kaya Temerloh. Dengan pangkat tersebut, kedudukan Dato’ Bahaman adalah sedarjat dengan Orang Besar Berempat dan seringkali diajak berunding oleh baginda Sultan Ahmad.
 ==Perang Semantan==
@@ Baris 18: / Baris 15: @@
 Punca utama [[Perang Semantan]] ialah ketidakpuasan hati Orang-orang Besar Pahang terhadap campur tangan British ke atas kawasan mereka. Ketegangan itu bermula pada bulan Disember [[1890]] ketika E.A Wise hendak mendirikan sebuah balai [[polis]] di [[Lubuk Terua]] yang terletak di kawasan Dato' Bahaman, tanpa sebarang perundingan dengannya. Apabila [[Hugh Clifford]], Pemangku [[Residen British]] Pahang, mengetahui hal tersebut, beliau menasihatkan Sultan dan baginda kemudian menitahkan Dato' Bahaman supaya pergi ke [[Pekan]] agar perkara itu dapat disiasat. Oleh sebab Dato' Bahaman enggan ke Pekan, Sultan mengeluarkan surat perintah yang melucutkan pangkat dan tarafnya sebagai Orang Kaya Semantan.
-Tindakan itu menyakitkan hati Dato' Bahaman. Keadaan ini menyebabkan beliau dan pengikut-pengikutnya [[Serangan hendap|menyerang hendap]] C.E.M Deaborough di Sungai Semantan pada [[15 Disember]] [[1891]] ketika beliau menyangka Desborough datang untuk menangkapnya. Dalam serangan tiba-tiba itu, pihak Desborough telah kalah dan mereka melarikan diri ke bandar [[Temerloh]]
+Tindakan itu menyakitkan hati Dato' Bahaman. Keadaan ini menyebabkan beliau dan pengikut-pengikutnya [[Serangan hendap|menyerang hendap]] C.E.M Deaborough di Sungai Semantan pada [[15 Disember]] [[1891]] ketika beliau menyangka Desborough datang untuk menangkapnya. Dalam serangan tiba-tiba itu, pihak Deaborough telah kalah dan mereka melarikan diri ke bandar [[Temerloh]]
-Setelah mengetahui peristiwa di Semantan itu, pegawai-pegawai British Pahang menyediakan [[tentera]] untuk melawan pembangkang-pembangkang [[Melayu]]. Ekoran dari itu pada [[21 Disember]] 1891, satu pasukan yang diketuai oleh Clifford dan Tengku Mahmud pergi ke Kampung Kelubi yang merupakan kubu kedua pertahanan Dato' Bahaman. Di sini berlaku sekali lagi pertempuran antara pihak British dengan Dato' Bahaman tetapi pihak British sekali lagi ditewaskan.
+Setelah mengetahui peristiwa di Semantan itu, pegawai-pegawai British Pahang menyediakan [[tentera]] untuk melawan pembangkang-pembangkang [[Melayu]]. Ekoran dari itu pada [[26 Disember]] 1891, satu pasukan yang diketuai oleh Clifford dan Tengku Mahmud pergi ke Kampung Kelubi yang merupakan kubu kedua pertahanan Dato' Bahaman. Di sini berlaku sekali lagi pertempuran antara pihak British dengan Dato' Bahaman tetapi pihak British sekali lagi ditewaskan.
 ==Buruan Orang British==
-Pada Januari 1892, pihak Inggeris telah memaksa Sultan Wan Ahmad untuk menamatkan kebangkitan Dato’ Bahaman di Pahang. Satu pasukan yang dinamakan “Gerakan Tentera” telah dilancarkan pada 22 Januari 1892 dengan kekuatan 800 orang. Seramai 140 daripadanya mempunyai senjat api yang dipimpin oleh Tengku Ali, Rodger (Residen Pahang), Panglima Garang Yusof, Saiyid Ali Badoh dan Abdullah dari Bera. Gerakan ini juga menemui kegagalan kerana selain daripada hanya dapat memusnahkan 11 buah kubu kecil termasuk Kubu Batu Ampar, jejak Dato’ Bahaman tidak dapat dikesan dan tidak ada tanda-tanda yang memungkinkan Orang Kaya Semantan itu dan pengikut-pengikutnya yang terdekat akan tertangkap. Pada awal bulan Februari, 1892, keadaan tegang dianggap telah berakhir. Untuk sementara waktu, daerah Semantan telah diletakkan dibawah jagaan Abdullah Bera.
+Pada Januari 1892, pihak Inggeris telah menjadi orang yang paling kuat dan memaksa Sultan Wan Ahmad untuk menamatkan kebangkitan Dato’ Bahaman di Pahang. Satu pasukan yang dinamakan “Gerakan Tentera” telah dilancarkan pada 22 Januari 1892 dengan kekuatan 800 orang. Seramai 140 daripadanya mempunyai senjata api yang dipimpin oleh Tengku Ali, Rodger (Residen Pahang), Panglima Garang Yusof, Saiyid Ali Badoh dan Abdullah dari Bera. Gerakan ini juga menemui kegagalan kerana selain daripada hanya dapat memusnahkan 11 buah kubu kecil termasuk Kubu Batu Ampar, jejak Dato’ Bahaman tidak dapat dikesan dan tidak ada tanda-tanda yang memungkinkan Orang Kaya Semantan itu dan pengikut-pengikutnya yang terdekat akan tertangkap. Pada awal bulan Februari, 1892, keadaan tegang dianggap telah berakhir. Untuk sementara waktu, daerah Semantan telah diletakkan dibawah jagaan Abdullah Bera.
 Pada Mac 1892, pasukan Dato’ Bahaman berjaya menawan semula Lubuk Terua. Perjuangan Dato’ Bahaman menjadi lebih hebat kerana dibantu oleh Tok Gajah. Pihak Inggeris kalah dan Abdullah Bera terpaksa pulang ke Bera. Kubu Lubuk Terua dikawal oleh orang-orang dari Cempaka dan Buluh. Ternyata mereka bersimpati dengan gerakan penentangan Dato’ Bahaman terhadap Inggeris.
@@ Baris 29: / Baris 26: @@
 Pada Mei 1892, Inggeris telah menyerang Lubuk Terua lagi. Pejuang Pahang terpaksa berundur ke Kelantan dan Terengganu. Di Terengganu, Ulama Tok Ku Paluh telah menyemarakkan semangat pejuang Pahang untuk berjihad menentang Inggeris. Pada 14 Jun 1894, Kuala Tembeling dan Jeram Ampai berjaya ditawan oleh Dato’ Bahaman bersama 100 orang pengikutnya.
-Pada 29 Jun 1894 sepasukan tentera kerajaan Inggeris yang diketuai oleh Jeneral Walker menyerang kumpulan penentang Inggeris yang diketuai oleh Datuk Bahaman, Tok Gajah, Mat Kilau dan Mat Kelubi di Jeram Ampai, Kuala Tembeling, Pahang. Dalam serangan itu Pemangku Penguasa Ulu Pahang bernama Wise, terbunuh bersama empat anggota polis. Serangan tersebut menyebabkan Mat Kilau berundur ke Kelantan. Ini menandakan berakhirnya perang menentang Inggeris di Pahang.
+Pada 29 Jun 1894 sepasukan tentera kerajaan Inggeris yang diketuai oleh Jeneral Walker menyerang kumpulan penentang Inggeris yang diketuai oleh Dato' Bahaman, Tok Gajah, Mat Kilau dan Mat Kelubi di Jeram Ampai, Kuala Tembeling, Pahang. Dalam serangan itu Pemangku Penguasa Ulu Pahang bernama Wise, terbunuh bersama empat anggota polis. Serangan tersebut menyebabkan Mat Kilau berundur ke Kelantan. Ini menandakan berakhirnya perang menentang Inggeris di Pahang.
 Sir Hugh Clifford, Residen Bristish di Pahang melancarkan serangan secara besar-besaran yang menelan belanja yang banyak, memburu mereka hingga ke Terengganu dan Kelantan.
-Gerakan itu dihentikan pada bulan November 1895 apabila Datuk Bahaman, Pawang Nong dan Mat Lela dikatakan menyerah diri kepada kerajaan Siam tetapi diberi tempoh perlindungan dan ditempatkan di Chiengmai pada awal 1896, manakala Tok Gajah dan Mat Kilau diberitakan meninggal di Terengganu.
+Gerakan itu dihentikan pada bulan November 1895 apabila Dato' Bahaman, Pawang Nong dan Mat Lela dikatakan menyerah diri kepada kerajaan Siam tetapi diberi tempoh perlindungan dan ditempatkan di Chiengmai pada awal 1896, manakala Tok Gajah dan Mat Kilau diberitakan meninggal di Terengganu.
-Kebangkitan Dato’ Bahaman selama 4 tahun (1891-1894) telah menyebabkan pihak Inggeris menanggung hutang yang banyak. Sultan Ahmad dipaksa membayar sebanyak 7200.00 dollar setahun bagi menyelesaikan hutang tersebut.
+Kebangkitan Dato’ Bahaman selama 4 tahun (1891-1894) telah menyebabkan pihak Inggeris menanggung hutang yang banyak. Sultan Ahmad dipaksa membayar sebanyak 7200.00 dollar setahun bagi menyelesaikan hutang tersebut
 ==Persetiaan sumpah==
-Memandangkan keadaan tidak selamat, Dato’ Bahaman dan pengikutnya telah mengambil keputusan pergi ke Siam. Sebelum itu satu persetiaan telah dilakukan di Kg. Bukit Haji Pak Jedih, Tanah Merah, dimana para pejuang bersumpah akan menggunakan nama lain dan tidak akan mendedahkan siapa diri mereka sebenarnya. Seramai 7 orang terlibat dalam sumpah persetiaan itu, iaitu Dato’ Bahaman (Panglima Kakap), [[Mat Kilau]] (Mat Siam, Mat Dahan, Mat Dadu, Mohamed Ibrahim), [[Mat Lela]] (Kilat Senja, Gong Poh), Mamat Kelubi (Tok Janggut).
+Memandangkan keadaan tidak selamat, Dato’ Bahaman dan pengikutnya telah mengambil keputusan pergi ke Siam. Kisahnya tidak kedengaran lagi sewaktu di Siam, dan dilaporkan sudah meninggal dunia.
-Pada tahun 1911, Dato’ Bahaman telah kembali ke Kelantan manakala Mat Lela pergi ke Indonesia, sementara 2 orang pejuang lagi telah meninggal dunia di Patani, Siam. Pada tahun 1920, Dato’ Bahaman balik ke Kuantan dan tinggal di Kg. Paya Lalang (Padang Lalang) dengan memakai nama Lebai Deraman. Pada tahun 1926, Dato’ Bahaman berpindah ke Kg. Peramu dan dikenali sebagai Tok Guru Peramu. Mat Kilau pula dikatakan berpindah ke Kg Aur Rompin, Tanjung Medang, Kg. pasir Panjang, Kg. Batu Tering Pekan, Kg. Batu Lima Jalan Gambang. Mamat Kelubi dan Panglima Hitam tidak diketahui kisahnya. Dato’ Bahaman tinggal di Kg. Peramu sehingga kematiannya.
+Sekitar tahun 1970, muncul seorang lelaki tua yang penuh misteri di Kampung Peramu. Terdapat dakwaan dan laporan yang mengatakan bahawa seorang individu yang bernama '''[[Tok Guru Peramu]]''' ialah Dato' Bahaman<ref>{{Cite book|title=Dato' Bahaman Sejarah Perjuangan Dan Adakah Dia Tok Guru Peramu|year=2023|isbn=9789671030714|location=Temerloh}}</ref>. Tok Guru Peramu meninggal dunia pada 23 Julai 1977 tanpa mengakui identiti beliau yang sebenar.<ref>{{Citenews|url=http://ww1.utusan.com.my/utusan/Rencana/20121110/re_09/Tok-Guru-Peramu-adalah-Datuk-Bahaman|title=Tok Guru Peramu adalah Datuk Bahaman?|date=10 November 2012|newspaper=[[Utusan Malaysia]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20190215222215/http://ww1.utusan.com.my/utusan/Rencana/20121110/re_09/Tok-Guru-Peramu-adalah-Datuk-Bahaman|archive-date=2019-02-15|dead-url=no|access-date=15 Februari 2019|via=Utusan Online|url-status=dead}}</ref>f
-=== Tok Guru Peramu ===
-Terdapat dakwaan dan laporan yang mengatakan bahawa seorang individu yang bernama '''Tok Guru Peramu''' ialah Dato' Bahaman. Tok Guru Peramu meninggal dunia pada 23 Julai 1977 tanpa mengakui identiti beliau yang sebenar.<ref>{{Citenews|url=http://ww1.utusan.com.my/utusan/Rencana/20121110/re_09/Tok-Guru-Peramu-adalah-Datuk-Bahaman|title=Tok Guru Peramu adalah Datuk Bahaman?|date=10 November 2012|newspaper=[[Utusan Malaysia]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=no|access-date=15 Februari 2019|via=Utusan Online}}</ref>
 ==Rujukan==
 <references />
-* [http://sejarahmalaysia.pnm.my/portalBM/detail.php?section=sm02&spesifik_id=109&ttl_id=2 Laman web Perpustakaan Negara Malaysia]
+* [http://sejarahmalaysia.pnm.my/portalBM/detail.php?section=sm02&spesifik_id=109&ttl_id=2 Laman web Perpustakaan Negara Malaysia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070116162642/http://sejarahmalaysia.pnm.my/portalBM/detail.php?section=sm02&spesifik_id=109&ttl_id=2 |date=2007-01-16 }}
-* Buku Teks Sejarah Melayu
 [[Kategori:Orang dari Pahang]]
 [[Kategori:Kematian 1930-an]]
 [[Kategori:Tokoh penentang penjajah Malaysia]]
+[[Kategori:Orang Malaysia berketurunan Melayu]]