सामग्रीमा जानुहोस्

भारतीय रुपैयाँ

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
(भारतीय रुपयाबाट अनुप्रेषित)
भारतीय रुपैयाँ
भारतीय रुपैयाँ को बैङ्क नोटभारतीय रुपैयाँको सिक्का
आइएसओ ४२१७
कोडINR
मूल्यवर्ग
उप एकाई
 ​1100पैसा
चिह्न
पैसा
जनसाङ्ख्यिकी
आधिकारिक राष्ट्र(हरू)
अनाधिकारिक राष्ट्र(हरू)
जारीकर्ता
केन्द्रीय बैङ्कभारतीय रिजर्व बैङ्क[]
 वेबसाइटwww.rbi.org.in

भारतीय रुपैयाँँ (प्रतीक: ₹; कोड: INR) भारतीय गणतन्त्रको आधिकारिक मुद्रा हो। रुपैयाँलाई १०० पैसामा विभाजित गरिएको छ, यद्यपि २०२३ को अनुसार, १ रुपैयाँको सिक्का प्रयोगमा सबैभन्दा कम मूल्य हो जबकि ५०० रुपैयाँँ उच्चतम हो। मुद्रा जारी गर्ने कार्य भारतीय रिजर्भ बैङ्क द्वारा नियन्त्रण गरिन्छ।

भारतीय रुपैयाँँको इतिहास लगभग ६ औं शताब्दी ईसा पूर्वमा पुरातन भारतमा फर्किएको छ: प्राचीन भारत चिनियाँ वेन र लिडियन राज्यका साथसाथै संसारमा सबैभन्दा प्रारम्भिक सिक्का जारीकर्ताहरू मध्ये एक थियो।[][] गुप्त साम्राज्यले चन्द्रगुप्त द्वितीय द्वारा पहिलेका पश्चिमी क्षत्रपहरूबाट स्पष्ट रूपमा प्रभाव पारेको ठूलो सङ्ख्यामा चाँदीका सिक्काहरू उत्पादन गरे। चाँदीको रूपक (संस्कृत: रूपक) सिक्काको तौल लगभग २० रास (२.२६७८ ग्राम) थियो।[]

विश्वव्यापी रुपैयाँको उपयोग

[सम्पादन गर्नुहोस्]

भारतको विभाजन पछि, पाकिस्तानी रुपैयाँ अस्तित्वमा आयो, सुरुमा भारतीय सिक्का र भारतीय मुद्रा नोटहरू प्रयोग गरी "पाकिस्तान" को साथ ओभरस्ट्याम्प गरिएको थियो। पहिले भारतीय रुपैयाँ अडेन, ओमान, दुबई, कुवेत, बहराइन, कतार, ट्रुसियल राज्यहरू, केन्या, टांगानिका, युगान्डा, सेशेल्स र मौरिसस सहित अन्य देशहरूको आधिकारिक मुद्रा थियो। भुटानी न्गुल्त्रुम भारतीय रुपैयाँ संग बराबर मा पेग गरिएको छ; भुटानमा दुवै मुद्राहरू स्वीकार गरिन्छ। नेपाली रुपैयाँ ०.६२५ मा पेग गरिएको छ; भुटान र नेपालमा भारतीय रुपैयाँ स्वीकार गरिन्छ।[] २९ जनवरी २०१४ मा, जिम्बाब्वेले भारतीय रुपैयाँलाई कानूनी टेन्डरको रूपमा प्रयोग गर्न थप्यो।[][]

सन्दर्भ सामग्रीहरू

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  1. "Frequently Asked Questions", Royal Monetary Authority of Bhutan, अन्तिम पहुँच २० जनवरी २०२०  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ६ फेब्रुअरी २०२२ मिति
  2. "Nepal writes to RBI to declare banned new Indian currency notes legal", The Economic Times (Times Internet), ६ जनवरी २०१९, अन्तिम पहुँच २० जनवरी २०२० 
  3. "FAQ – Your Guide to Money Matters", Reserve Bank of India, मूलबाट १२ जनवरी २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ५ नोभेम्बर २०१४  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १२ जनवरी २०१२ मिति
  4. Kapoor, Subodh (जनवरी २००२), The Indian encyclopaedia: biographical, historical, religious ..., Volume 6, Cosmo Publications, पृ: १५९९, आइएसबिएन 81-7755-257-0 
  5. Schaps, David M. (२००६), "The Invention of Coinage in Lydia, in India, and in China", XIV International Economic History Congress, Helsinki: International Economic History Association 
  6. "Rupaka, Rūpaka: 23 definitions", Wisdom Library, अन्तिम पहुँच २२ जुन २०२२ 
  7. "Don't take 1,000 and 500 Indian rupee notes to Nepal", RBI Staff Studies, मूलबाट २७ अक्टोबर २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २७ अक्टोबर २०१४ 
  8. "Indian Rupee to be legal tender in Zimbabwe", Deccan Herald (The Printers Mysore), २९ जनवरी २०१४, अन्तिम पहुँच ८ नोभेम्बर २०१९ 
  9. Hungwe, Brian (६ फेब्रुअरी २०१४), "Zimbabwe's multi-currency confusion", BBC News