Pranayama: verschil tussen versies

'''Pranayama''' ([[Sanskriet]]: m., प्राणायाम ([[Devanagari]]), ''prāṇāyāma'' ([[IAST]]); ''prāṇa'' = "levenskracht", ''ayāma'' = "beheersing"), is een term uit de [[yoga]]beoefening waarmee de beheersing van de [[AdemhalingAdemhalingsstelsel (mens)|ademhaling]] wordt bedoeld.<ref>{{en}}[[Georg Feuerstein|Feuerstein, Georg]] (1998) ''Tantra: The Path of Ecstacy'', Uitgeverij Shambhala Publications, [[Boston]], {{ISBN |1-57062-304-X}}</ref> Pranayama is verder ook ''het loslaten van de ademtocht''<ref>{{en}}Macdonell, Arthur Anthony (herdruk: 1996) ''A Practical Sanskrit Dictionary'', Uitgeverij Munshiram Manoharlal Publishers, [[New Delhi]], {{ISBN |81-215-0715-4}}</ref> of ''het reguleren van de ademhaling''.<ref>{{en}}Taimni, I. K. (8e druk 1996) ''The Science of Yoga. Adyar'', Uitgeverij The Theosophical Publishing House, [[Madras]], {{ISBN |81-7059-212-7}}.</ref> De beheerste ademhaling en levensenergie die men hieraan kan ontlenen wordt in de yoga en het hindoeïstische filosofie aangeduid als [[prana (energie)|prana]].

=== Acht geledingen van raja yoga ===

[[Bestand:patanjali.jpg|thumb|175pxupright|[[Patanjali]] als de incarnatie van Adi Sesha]]

* de terugtrekking[[pratyahara]]: het terugtrekken van de zintuigen in de [[pratyahara]],

=== Volledige ademhaling ===

[[Bestand:Shavasana.jpg|thumb|thumb|175px|[[Savasana|Rugligging Savasana]]]]

* de [[sleutelbeenademhaling]] (ook wel claviculaire ademhaling of hoge ademhaling).<ref name="Lysebeth">{{nl}}[[André Van Lysebeth|Lysebeth, André Van]] (4e druk 1974) ''Yoga doen en begrijpen'' Uitgeverij Ankh-Hermes, [[Deventer]], {{ISBN |90-202-4001-3}}</ref>

Een goede ademhaling begint volgens yogi [[André Van Lysebeth]] met een volledige uitademing, waarbij de longen goed geleegd zijn. Vervolgens begint de inademing in de buik met de middenrifademhaling, daarna ook in de flanken en ten slotte in het bovenste deel van de longen waardoor de [[sleutelbeen]]deren omhoog komen.<ref name="Lysebeth" /> De middenrifspier is de krachtigste ademhalingsspier van het lichaam en kan bij de inademing acht tot twaalf centimeter zakken. Volgens pranayamadocent en [[aikido]]ka [[Aalt Aalten]] zakt bij de meeste mensen de middenrifspier maar enkele centimeters, wat volgens hem nauwelijks voldoende is om van te leven.<ref name="Aalten">{{nl}}[[Aalt Aalten|Aalten, Aalt]] (2e druk, 2006) ''Oorverdovende Stilte'', {{ISBN |90-9013759-9}}</ref>

Soms ontstaan er rugklachten bij het oefenen van in het bijzonder de middenrif- of buikademhaling. Om dit tegen te gaan wordt ook wel aangeraden de oefening op de rug liggend te doen, waardoor de [[buikspieren]] zich ontspannen en de rug recht blijft. In gevallen dat de rug de rug na het doen van de ademhalingsoefeningen krom gaat zitten, is dit euvel hierdoor ook voorkomen.<ref name="Lysebeth" />

=== Prana ===

'''Prana''' komt in de [[hindoeïstische mythologie]] voor als een van de vijf windgoden van de [[Oppergod]] van de [[wind (meteorologie)|Wind]], [[Vayu]]. De andere vier zijn: [[Apana]], [[Udana]], [[Samana (god)|Samana]] en [[Vyana]]. ''Vāyu'' is Sanskriet voor "hij die blaast" en ''prāna'' betekent "ademen", ook wel "levensadem". Hij is daarom ook wel de "god van het leven". Andere namen zijn ''Mukhya Vāyu'' ("de heerser Vayu") of ''Mukhya Prāna'' ("de heerser van het [[Leven]]"). Vayu is volgens [[hymne]]s uitzonderlijk mooi en rijdt geruisloos voort in zijn glanzende [[Mennen (paardensport)|paardenspan]], die voortgetrokken wordt door twee, door negenenveertig of ook wel door duizend witte en paarse paarden. Een wit vaandel is zijn belangrijkste kenmerk.<ref name="Jansen">{{en}}Jansen, Eva Rudy (2002) [http://books.google.nl/books?id=1iASyoae8cMC&dq=jansen+eva+rudy+the+book+of+hindu+imagery+gods+manifestations+and+their+meaning+isbn&pg=PP1&ots=AdPeVgTI4m&sig=ASdBV7J-0xyenPcp-FEE-GeQ8r4&prev=http://www.google.nl/search?num=100&hl=nl&rlz=1T4GZEZ_nlNL234NL234&q=Jansen,+Eva+Rudy,+The+Book+of+Hindu+Imagery:+Gods,+Manifestations+and+Their+Meaning++isbn&sa=X&oi=print&ct=title&cad=one-book-with-thumbnail#PPP1,M1 ''The Book of Hindu Imagery: Gods, Manifestations and Their Meaning''], Uitgeverij Binkey Kok Publications BV, [[Havelte]], {{ISBN |90-74597-07-6}}.</ref>

Binnen de yoga is ''prana'' een van de vijf [[vitale levensstromen]], met een verwijzing naar dezelfde goden uit de hindoeïstische mythologie. Prana wordt gelijk gesteldgelijkgesteld aan Vayu en vertegenwoordigt daarbij alle vijf stromen tezamen. Van deze stromen gelooft men dat het lichaam ze opwekt en dat ze alle [[Biologische psychologie|biologische processen]] beheersen.<ref name="Jansen" /><ref name="mishra">{{en}}Mishra, Rammurti S. ''Yoga Sutras: The Textbook of Yoga Psychology''</ref>

Vitalisten stellen op hun beurt dat ze aan de bron van gezondheid werken door uit te gaan van het zelfhelend vermogen van het lichaam en dat ze dit doen door het werken met de levenskracht. In hun ogen houdt de medische wetenschap zich met ''symptoombestrijding'' bezig.<ref name="Ver. Kwakzalverij" /> [[Goswami]] [[Kriyananda]] ziet het bewijs van het bestaan en functioneren van de levenskracht in het gegeven dat de toevoer van enkel zuurstof niet voldoende is voor een mens om van te leven, omdat een gestorven mens niet door toevoer van enkel en alleen zuurstof weer opnieuw doorgaat met leven.<ref name="Kriyananda">{{nl}}[[Kriyananda]], Goswami (1994) ''Kriya yoga'', Uitgeverij Ankh_Hermes, [[Deventer]] {{ISBN |90-202-5159-7}}</ref>

== Geschriften ==

Pranayama is al beschreven in vers 4.29 van de [[Bhagavad gita]]. De Bhagavad gita (letterlijk "Lied van de Heer") is onderdeel van een zeer omvangrijk episch gedicht, het [[Mahabharata]] (letterlijk "Groot India"), een belangrijk werk in de hindoeïstische filosofie. Het geschrift is een dialoog tussen God [[Krishna (god)|Krishna]] en prins [[Arjuna]] vóór de aanvang van een grote militaire slag op het veld van Kuruksetra ([[Bharatavarsa]]) in India van zo'n vijfduizend jaar terug.<ref>{{en}}[[Gambhirananda]], Swami (4e druk 1997) ''Bhagavadgītā'', Uitgeverij Advaita Ashrama, [[Calcutta]], {{ISBN |81-7505-041-1}}</ref>

== Effecten van ademhalingstechnieken op de gezondheid ==

Beheersing van de ademhaling komt veel vaker voor dan in de yoga alleen; zoals in [[revalidatie]], [[sport]] en [[zangkunst|zang]]. In de yoga voert men de pranayamatechnieken vooral uit als ontspanningstechniek en voor het verhelpen van stressgerelateerde klachten. Verder voorziet de ademhaling het lichaam van zuurstof, nodig voor de [[Celademhaling|verbranding]], of de afbraak van stoffen waarbij energie vrij komt. Al beslaan de menselijke [[Menselijke hersenen|hersenen]] slechts 2% van het lichaamsvolume, ze gebruiken een tienvoud aan zuurstof in vergelijking met de rest van het lichaam en verbruiken een kwart van de totale energie. Ook stroomt 20% van het bloed voortdurend naar de hersenen. Zonder zuurstof sterven de hersenen.<ref>{{nl}}Schalkwijk, Ramona (2 juni 2006) ''[http://hbo-kennisbank.uvt.nl/cgi/hu/show.cgi?fid=5644 Ademtherapie bij patiënten met hyperventilatie en paniekstoornissen]{{dode link|datum=september 2017 |bot=InternetArchiveBot }}, [[Universiteit van Tilburg]], HBO Kennisbank</ref><ref>{{nl}}Catz, Roxane, [httphttps://web.archive.org/web/20080116065109/http://www.roxanecatz.nl/artikelen/ademen.htm Het geheim van goed ademen]</ref>

Wetenschappelijk is de yoga-ademhaling onder andere onderzocht aan het ''Columbia College of Physicians and Surgeons'' in [[New York City(stad)|New York]]. Hieruit bleek dat de yoga-ademhaling een methode is die het autonome [[zenuwstelsel]] in balans brengt; ze bleek psychologische en stressgerelateerde klachten te beïnvloeden. De onderzoekers richtten zich op technieken uit de [[sudarshan kriya]].<ref>{{en}}Brown & Gerbarg (augustus 2005), Columbia College of Physicians and Surgeons, [[New York City(stad)|New York]], National Center for Biotechnology Information, [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?db=pubmed&cmd=Retrieve&dopt=Abstract&list_uids=16131297 ''Sudarshan Kriya Yogic breathing in the treatment of stress, anxiety, and depression. Part II--clinical applications and guidelines'']</ref> Uit een ander Amerikaans onderzoek kwam naar voren dat ademhalingsoefeningen bijdragen aan een lager [[Zuurstof (element)|zuurstof]]verbruik, een lagere [[hartslag]] en een lagere [[bloeddruk]], en dat ze verhoogde thèta-golven in [[Elektro-encefalografie|EEG-metingen]] laten zien.<ref>{{en}}Jerath R, Edry JW, Barnes VA & Jerath V (april 2006) Augusta Women's Health Care Center, [[Augusta (Georgia)|Augusta]], National Center for Biotechnology Information, [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?db=pubmed&cmd=Retrieve&dopt=AbstractPlus&list_uids=16624497&query_hl=1&itool=pubmed_docsum ''Physiology of long pranayamic breathing: neural respiratory elements may provide a mechanism that explains how slow deep breathing shifts the autonomic nervous system'']</ref> Er is geen wetenschappelijke bewijs voor de effecten en het bestaan van prana of andere filosofieën rond ''levenskracht''.<ref name="Ver. Kwakzalverij" />

{{citaat|Yoga werkt primair met de energie in het lichaam, door de wetenschap van pranayama of energieregeling. Prana betekent ook 'adem'. Yoga leert – door adembeheersing – de geest te stillen en een hogere staat van bewustzijn te bereiken. De hogere leer van yoga plaatst iemand aan de technieken voorbij en het toont de yogabeoefenaar hoe deze de concentratie zo te richten dat de beoefenaar zich in harmonie met het goddelijke bewustzijn brengt en opgaat in het bewustzijn van het Oneindige|[[Kriyananda]], Gowami<ref>{{en}}[[Kriyananda]], Swami (2003) ''The Essence of Self-Realization, The Wisdom of [[Paramahansa Yogananda]]'', Uitgeverij Crystal Clarity, [[Nevada City]], {{ISBN |0-916124-29-0}}</ref>}}

== Variatie en cycli ==

In [[yogaserie]]s zoals de [[Maangroet]] en de [[Zonnegroet]] beweegt het ritme van de ademhaling in één lijn mee met de asana's. In de genoemde groeten ademt de beoefenaar om de beurten per asana in- en dan weer uit.<ref name="Lysebeth" /> De Radja van Aundh wisselde het ritme van de ademhaling in de Zonnegroet af met, per asana, een inademing, dan een kumbhaka (adempauze) en dan een uitademing<ref name="Aundh">{{nl}}[[Bala Sahib|Sahib, Bala]], de [[Radja (titel)|Radja]] van [[Aundh]] (1962) ''Yoga in het dagelijks leven'', Uitgeverij De Driehoek, [[Amsterdam]], vertaling van ''The Ten Points Way to Health'' (1938), Uitgeverij J.M. Dent and Sons, [[Londen]]</ref> en in [[duo|tandem]]oefeningen zoals de [[Vijf Tibetanen]] wordt een ademcyclus vaak in één heen- en weerbeweging voltooid.<ref>{{nl}}[[Peter Kelder (schrijver)|Kelder, Peter]] (1939, 1975) ''Fontein der Jeugd. Vijf oude Tibetaanse oefeningen om jong, gezond en vitaal te blijven'', Uitgeverij Schors, [[Amsterdam]], {{ISBN |90-6378-239-X}}</ref> De volgende zes methoden geven aan hoe de verschillen tussen asana's meestal tot stand komen:

== Kumbhaka ==

De yogaleer verbindt verschillende eigenschappen aan de inademing, de uitademing en de kumbhaka zijn. De inademing (''shwasa'' of ''puraka'') staat in verbinding met ''Ha'' (zon) en staat voor verwarming, openheid, uitbreiding van bewegingen, ruimtelijkheid en het ontvangen van licht. De uitademing (''prashwasa'' of ''rechaka'') staat in verbinding met ''Tha'' (maan) en staat voor tegengestelde kwaliteiten, zoals verkoeling, grensbepaling, aarding, gecentreerdheid en het loslaten van duisternis. Kumbhaka staat voor verbinding, balans of vereniging van ''Ha'' en ''Tha'' (hatha) en voor neutraliteit, kwetsbaarheid, stilte, een punt van mogelijkheden en harmonie van licht en duisternis.<ref name="stiles">{{nl}}Stiles, Mukunda, ''Yogatherapie voor lichaam en geest'', Uitgeverij Altamira-Becht, Haarlem, 2000, pag. 75, {{ISBN |9069635607}}</ref>

== Klassieke pranayamatechnieken en aanverwant ==

Er bestaan verschillende soorten pranayama, die de beoefenaar in sommige gevallen naast elkaar gebruikt. Het is geen doel op zich om zich blijvend aan de oefentechnieken vast te houden. Het zijn technieken die een ander doel nastreven, waaronder bijvoorbeeld ontspanning. De mens zal zich uiteindelijk het meest comfortabel voelen bij de volledige ademhaling. Een langzame, diepe en volledige ademhaling is belangrijk voor de uitscheiding van kooldioxide en de zuurstofopname in de longen. Tijdens een oefening bereikt men de maximale benadering indien de zuurstof rond de 10 à 20 seconden in de [[luchtpijpvertakking|bronchiën]] blijft.<ref>{{nl}}Michel, Walter, schrijver van ''La respiration volontaire'' (1951), volgens [[André Van Lysebeth]] (1970), ''Yoga doen en begrijpen'', Uitgeverij Ankh-Hermes, [[Deventer]], {{ISBN 9029240013|9029240016}}</ref>

=== Verwarmende ademhalingen ===

'''[[Ujjayi]]''', ook wel ''versterker-ademhaling'', ''oceaanademhaling''<ref name="Jois-Yoga Mala">{{en}}[[Pattabhi Jois|Jois, Sri K. Pattabhi]] (2e druk 2002) ''Yoga Mala'', Uitgeverij North Point Press, [[New York City(stad)|New York]], {{ISBN |0865476624}}</ref> of ''succesademhaling'',<ref name="Deepak" /> genoemd, is een pranayama die al in de oude geschriften werd vermeld en is voornamelijk geliefd in de [[ashtanga vinyasa yoga]], de oorspronkelijke vorm van poweryoga. Ujjayi is een [[sleutelbeenademhaling]] en zorgt ervoor dat er veel bloedcirculatie in de borstkas plaatsvindt. Hierdoor komt er een grote hoeveelheid energie vrij en bouwt het lichaam veel warmte op. Bij de beoefening van ujjayi transpireert men vaak dan ook rijkelijk.<ref name="Jois-Yoga Mala" />

'''[[Surya bhedana]]''', ook wel de ''zondoorborende ademhaling'', is een pranayama waarbij het lichaam net als bij ujjayi veel warmte opbouwt. Tijdens de inademing houdt de rechterhand in de [[shiva mudra]] het linkerneusgat dicht, waardoor de inademing viadoor het rechterneusgat, de [[pingala]]-[[[[Nadi (Veda's)|nadi]]]], plaatsvindt. Daarop volgt de adempauze van de kumbhaka met twee afgesloten neusgaten en vervolgens de beoefenaar met de [[jalandhara bandha]] uitademt viadoor het linkerneusgat [[ida (yoga)|ida]].<ref name="Sivananda" />

=== Zoemende ademhaling ===

'''[[Brahmari]]''' noemt men ook wel de ''zoemende ademhaling'' en is een pranayama die gebruik maaktgebruikmaakt van neusademhaling door beide neusgaten. Bij deze pranayama, die goed geschikt is voor beginnende beoefenaars, is de stemspleet gedeeltelijk afgesloten, waardoor er een [[snurken]]d geluid ontstaat bij de inademing en een zoemend geluid bij een verlengde uitademing. Deze pranayama zou vooral ook geschikt zijn voor [[Zwangerschap|zwangere]] vrouwen, als voorbereiding op de [[wee]]ën. Verder raden yogi's hem aan voor zangers, als middel om de [[stemband]]en en de stem helderder te laten klinken.<ref name="Sivananda" />

=== Mondademhalingen ===

'''[[Sitkari]]''' is de ''sissende ademhaling'' en vormt net als sithali een uitzondering binnen pranayama, aangezien de beoefenaar niet door de neus maar door de mond ademt. Bij sitkari drukt de [[tong (anatomie)|tong]] tegen het [[verhemelte]] aan is de inademing langzaam. Hierbij ontstaat een sissend geluid. Hierop volgt een zo lang mogelijke kumbhaka en een uitademing viadoor de [[neus]].<ref name="Sivananda" />

=== Pompbewegingen ===

=== Coma-ademhaling ===

'''[[Murcha]]''' noemt men ook wel de ''coma-ademhaling'' of ''stervende ademhaling'', omdat de jalandhara bandha, het ''kinslot'', zolangzo lang wordt ingezet totdat het punt van [[Syncope (medisch)|flauwvallen]] bijna is bereikt. Deze pranayama is bedoeld voor de meer gevorderde yogi's, omdat beginners er inderdaad bij kunnen flauwvallen. Verder roept een succesvolle uitvoering een ontspannen en halfbewuste flauwtegevoel op.<ref>{{en}}SpiritualAvenue.com, [https://web.archive.org/web/20080307061812/http://www.spiritual-avenue.com/forum/murcha_swooning-t52.0.html ''Murcha Swooning'']</ref> Het beoefenen van Murcha is bedoeld als middel tegen [[angst]], [[klinische depressie|depressie]] en [[psychische aandoening|psychische stoornissen]].<ref name="biogetica">{{en}}Biogetica.com, [httphttps://web.archive.org/web/20071027113526/http://www.biogetica.com/pranayama.html ''Pranayama'']</ref>

=== Drijvende lucht ===

'''[[Plavini]]''', ook wel ''drijvende lucht'', is een pranayamatechniek, terwijl het dat eigenlijk ook weer niet is, aangezien men als het ware lucht ''drinkt'' en de lucht in de maag houdt. Een van de doelen van Plavini is het gebruik als middel tegen [[maagzweer|maagzweren]], [[maagzuur|zuurbranden]], overmatig eten en gasvorming.<ref>{{nl}}PranaYoga.be, [https://web.archive.org/web/20080201051635/http://www.pranayoga.be/nl/yoga/e_pranayama.html ''Ashtanga Yoga – het 8 voudige pad: Deel 4 – Pranayama'']</ref><ref name="dhyansanjivani">{{en}}Dhyansanjivani.org, [https://web.archive.org/web/20071222182903/http://www.dhyansanjivani.org/plavni.asp ''Plavini (Floating)'']</ref> De buik zwelt met de techniek iets op en maakt het geluid van een trommel. Yogi's gebruiken het om het enkele dagen uit kunnen houden zonder voedsel en om het bloed sneller door het lichaam te laten stromen.<ref>{{en}}TheHolisticCare, [https://web.archive.org/web/20071201082042/http://www.theholisticcare.com/Pranayama/Plavini%20Pranayama.htm ''Pranayama'']</ref> Na de beoefening van deze pranayama zou men als een [[Heilige lotus|lotusblad]] op het water blijven drijven. Deze techniek is daarom geschikt voor gebruik in mineraalbaden of andere ontspanningsbaden. Hij kan echter ook gewoon zittend worden uitgevoerd in een kleermakerszit.<ref name="dhyansanjivani" />

== Traditionele technieken ==

=== Reiniging van de Nadi's ===

'''[[Viloma]]''' is te omschrijven als ''tegendraads'' of ''tegen de aard van de natuur ingaan''. Dat komt ook overeen met deze pranayama, waarin de inademing en uitademing niet een voortdurende stroom kennen, maar een proces vormen van verschillende onderbrekingen, zodat het gehele proces van in- en uitademing vergroot. Deze pranayama bestaat uit twee fases, waarbij de beoefenaar in de eerste fase telkens wisselt tussen de inademing en een ademstop, net zolangzo lang totdat uiteindelijk de longen vol zijn. In de tweede fase gebeurt dat juist bij de uitademing. Verder gaat de pranayama in beide fases gepaard met [[jalandhara bandha]]. Van deze pranayama wordt beweerd dat het een positieve uitwerking op de bloeddruk heeft: fase 1 voor een lage bloeddruk en fase 2 voor een hoge bloeddruk.

'''[[Anuloma (pranayama)|Anuloma]]''' gaat met het natuurlijke ritme mee. De inademing verloopt via beide neusgaten en na vijf seconden kumbhaka verloopt de uitademing de ene maal via het linkerneusgat en de volgende maal via het rechterneusgat. Deze pranayama staat bekend om een kalmerende werking en is daarnaast bestemd voor de bevordering van de spijsvertering en een goede nachtrust.

'''[[Pratiloma ujjayi|Pratiloma]]''' werkt tegengesteld aan [[Anuloma (pranayama)|anuloma]]. Bij pratiloma verloopt de ''in''ademing de ene maal via het linker- en de volgende keer via het rechterneusgat. Na de kumbhaka gaat de uitademing via beide neusgaten. Ook deze pranayama kent een positieve invloed hebben op de nachtrust en het zou slijmoplossend werken en hulp bieden voor bijvoorbeeld [[astma]]patiënten.

=== Evenwicht voor de twee schalen ===

De neti's de ida en pingala noemt men de twee schalen. Ze staan symbolisch voor de maan- en de zonne-energie en in de mystiek ze hebben ze verschillende betekenissen. Ida is verbonden met de maan en staat voor introversie en vrouwelijke energie en een verkoelende werking; pingala is verbonden met de zon en staat voor extraversie en mannelijke energie en een opwarmende werking.<ref name="Deepak" />

'''[[Sahita kumbhaka]]''', ook wel ''bahya abhyantara kumbhaka'' of ''tandemademhaling'', is een andere techniek waarbij men de balans van de twee schalen zoekt. Deze pranayama is een zogenaamde tandemademhaling omdat er tussen de langzame in- en uitademingen kumbhaka's worden ingelast. De mantra die bij deze pranayama hoort, is ''ohm aarah''. Van Sahita kumbhaka wordt aangenomen dat het de concentratie verbeterdverbetert.<ref name="biogetica" />

=== Mantrabegeleide pranayama's ===

[[Bestand:Tamil om.png|thumb|110px|Ohm ([[Tamil (taal)|Tamil]])]]

Een mantra is een [[lettergreep]] waarvan yogi's geloven dat de geluidstrilling in het causale en astrale universum bestaat. Vooral in India hechten yogi's veel waarde aan de [[mantra yoga]], aangezien de mantra's tot stilte leiden en een [[meditatie]]ve staat opleveren. [[Om (mantra)|Om]] is de moeder van alle mantra's en heet ook wel de oerklank van de schepping. Deze mantra is ook symbool van de [[Wijsheid (deugd)|wijsheid]], omdat hij gezien wordt als de trillingsklank van [[Sri]] [[Brahma (hindoeïsme)|Brama]].<ref name="Deepak" /> In de Yogasoetra's gebruikte Patanjali synoniemen voor het Goddelijke als de ''Kosmische klank Ohm'' en schreef hij verder over het ''brommen van de Trillende Motor''.<ref name="yogananda-bio" />

* Ohm Satyam (satyam = [[waarheid]])<ref>{{en}}MyOpera.com, [http://my.opera.com/Madhusuthan/blog/show.dml/265056 ''Gayatri Mantra'']</ref>

=== Bandhabegeleide pranayama's ===

=== Mudrabegeleide pranayama's ===

=== Adembewegingvariaties ===

'''[[Stambha vritti]]''' is een pure kumbhakatechniek, doordat de nadruk ligt op de adempauze. Een beoefenaar kan deze techniek op twee manieren uitvoeren, met lege of met volle longen. Bij de uitvoering met lege longen ademt hij krachtig uit via de mondademhaling en sluit de mond zolangzo lang als het goed voelt. Dit noemt men ook wel ''lege schaal'' ([[ida (yoga)|ida]] stambha vritti). In de stambha vritti met volle longen ademt hij snel en volledig door de mond in, zolang het goed voelt. Dit noemt men ook wel ''volle schaal'' ([[pingala]] stambha vritti). Bij de uitademing laat hij de lucht via de open mond snel los, maar gebruikt daarbij geen kracht.

=== Versterking van meditaties ===

== Literatuur ==

* {{en}} [[Sivananda]], Swami (1971) [http://www.dlshq.org/download/pranayama.htm ''The Science of Pranayama''], [[Divine Life Society]], [[Tehri-Garhwal]], [[Uttar Pradesh]] {{ISBN |81-7052-022-3}}

* {{en}} Sunita, Yogini (1982) ''Pranayama Yoga; The Art Of Relaxation'', Uitgeverij The Lotus & the Rose, {{ISBN |0-95093-000-8}}

* {{en}} [[B.K.S. Iyengar|Iyengar B.K.S]] (1994) ''The Light on Pranayama, The Yogic Art of Breathing'', Uitgeverij Crossroad Publishing Company, {{ISBN |0-82450-686-3}}

* {{nl}} Tiemersma, Douwe (2003) ''Pranayama, adem en levensenergie kennen, ontplooien, loslaten'', Uitgeverij Asoka, {{ISBN |90-8057-398-1}}

* {{en}} Rosen, Richard, (2006) ''Pranayama Beyond the Fundamentals; An In-Depth Guide to Yogic Breathing'', Uitgeverij Shambhala Publications, {{ISBN |1-59030-298-2}}

== Zie ook ==

* [[AdemhalingAdemhalingsstelsel (mens)]]

* [[Hatha yogaHathayoga]]

* [[Raja -yoga]]

== Externe links ==

* {{ennl}} [httphttps://wwwyoga-vedanta.pranayama.orgnl PranayamaStichting Yoga en InstituteVedanta], homepage

{{Etalage|11090051|2008|01|31}}