Pergamon: verschil tussen versies

{{zieZie artikel|Voor de gelijknamige compositie van Aho, zie [[Pergamon (Aho)]]. Voor het gelijknamige album, zie [[Pergamon (album)]].}}

OorspronkelijkPergamon was Pergamonoorspronkelijk een kleine heuvelburcht in [[Mysia]], (het noordwestelijke deel van [[Klein-Azië]]). De eerste aanwijzingen van bewoning stammen uit de achtste eeuw v.Chr. Volgens overleveringen was Pergamon gesticht door [[Griekse kolonisatie|Griekse kolonisten]], maar dit is onwaarschijnlijk, omdat het wel26 30 kmkilometer landinwaarts ligt. Pergamon werd voor de [[Hellenisme|hellenistische]] periode maar sporadisch genoemd. InDe Perzische koning schonk in 480 v.Chr. schonk de Perzische koning de plaats aan de Spartaan [[Demaratus van Sparta|Demaratus]]. InPergamon werd in 339 v.Chr. werd Pergamon vermoedelijk geregeerd door een [[tiran]] geregeerd.

NaPergamon trad na de dood van [[Alexander de Grote]] in 323 v.Chr. treedt Pergamon uit de anonimiteit. [[Lysimachus]], een van zijn generaals, had er een miljoenenschat opgeslagen onder de hoede van [[Attalus Philetaerus]]. Deze eigende zich na Lysimachus' dood het geld toe en stichtte, gebruik makendgebruikmakend van de onderlinge verdeeldheid dervan de [[diadochen]], in 283 v.Chr. het rijk PergamumPergamon, (ook welhet ''koninkrijk van de [[Attaliden]]'' genoemd). Dit rijk stond aanvankelijk onder controle van de [[Seleucidische Rijk|Seleuciden]]. [[Eumenes I]], neef en adoptiezoon van Philetaerus, weetwist in 262 v.Chr. de Seleuciden-koning [[Antiochus I Soter]] te verslaan en zo eenvan daadwerkelijkPergamon een onafhankelijke staat vante maken. Het rijk Pergamon omvatte op het toppunt van zijn macht bijna het gehele westen van Klein-Azië. Het bleef wel nodig dat Eumenes I herhaaldelijk naar de wapens greep, tegen zowel de Seleuciden als de [[Galaten]], aan wie hij schatting betaalde om van hun plundertochten verlost te makenblijven. Zijn neef [[Attalus I van Pergamon|Attalus I]] die hem in 241 v.Chr. opvolgde was de eerste die ook officieel de koningstitel aannam. Onder zijn regering werden de Galaten in [[230 v.Chr.]] verslagen. Deze overwinning leverde hem de bijnaam ''Soter'' (d.i. ''Verlosser'') op. Na een eerder terugdrijven van de Kelten (onder [[Brennus (derde eeuw v.Chr.)|Brennus]]) uit Delphi in [[279 v.Chr.]] was door de Grieken als herdenking aan hun redding al het festival van de ''Soteria'' ingevoerd.

Attalus I koos voor een andere politiek, gericht op het westen en op [[Romeinse Rijk|Rome]]. Door om Romeinse interventie te vragen tegen Macedonië, bracht hij Pergamon geleidelijk onder Romeinse invloed, haalde hij Rome in de Griekse wereld en maakte aldus de facto een einde aan de zelfstandigheid van de [[hellenisme|hellenistische]] [[diadochen]]rijkendiadochenrijken. Koning [[Eumenes II]] ([[197 v.Chr.|197]] – [[159 v.Chr.]]) ging verder op de ingeslagen weg. Pergamon werd een regionale grootmacht, maar bleef ook niet meer dan een pion in het politieke schaakbord waarin Rome het spel leidde en de zetten bepaalde. Als trouwe bondgenoot van Rome zegevierde het in 190 v Chr. mee tegen [[Antiochus III]] de Grote]], en breidde daardoor zijn grondgebied uit met de kustgebieden van diens rijk. Eumenes II wist de Romeinen opnieuw te bewegen tot een militair optreden tegen Macedonië (172 - 171 v.Chr.). Dezelfde politiek bepaalde ook het beleid van de opvolgers [[Attalus II van Pergamon|Attalus II]] ''Philadelphus'' (159 – [[138 v.Chr.]]) en [[Attalus III van Pergamon|Attalus III]] ''Philometor Euergetes'' (138 – [[133 v.Chr.]]). Van de korte regering van deze laatste is enkel het einde vermeldenswaardig. Hij stelde namelijk bij testament de [[SPQR]] aan als universele erfgenaam van zijn rijk, en maakte daarmee een einde aan het zelfstandige Attalidenrijk. In het jaar 25 stond keizer [[Tiberius Julius Caesar Augustus|Tiberius]] de inwoners van Pergamon toe een tempel op te richten ter ere van hem en van de [[Senaat (Rome)|Senaat]].

PergamumPergamon werd dankzij de rijkdom en kunstzin der vorsten een centrum van [[hellenistische cultuur]] een van de fraaiste steden van de oude wereld, met een rijkdom aan monumentale tempels, fonteinen, gymnasia en andere bouwwerken. De stad bevond zich in een gebied dat rijk was aan graan, olijven, druiven en vee en was gebouwd op een hoogte van 335 meter. De drie oorspronkelijke stadjes waaruit Pergamon bestond, waren met elkaar verbonden via trappen en terrassen, waarop overdekte zuilengangen van twee etages waren gebouwd. Op het bovenste gedeelte van de stad bevonden zich de publieke gebouwen, zoals de [[agora]], het koninklijk paleis, wapenarsenaal, bibliotheek, het theater, de tempels van [[Dionysos (mythologie)|Dionysos]] en [[Pallas Athena|Athena]] Polias en het altaar van [[Zeus]]. Daaronder bevonden zich een [[gymnasium]], de tempels van [[Demeter (mythologie)|Demeter]] en [[Hera (Griekse mythologie)|Hera]] Basileia, en het [[Prytaneion]]. Het laagste gedeelte van de stad was een veelzijdig handelscentrum, waar o.a. parfum, lakens en perkament werd gemaakt.

Attalus I legde de grondslagen van de culturele opgang, door letterkundigen, filosofen en kunstenaars aan te trekken en te steunen. Vooral de redenaarsschool, beeldhouwerateliers en Dionysische kunstenaars genoten grote bekendheid. In de vele beelden en beeldengroepen werd de strijd tegen de Galaten, die Pergamum herhaaldelijk bedreigden, vereeuwigd, (onder meer in de beroemde Stervende Galliër, afkomstig van Attalus’ zegemonument na de overwinning op de Galaten).

Vooral beroemd was het grote altaar van [[Zeus]], waarvan het beeldhouwwerk (met de voorstelling van de strijd tussen goden en [[Giganten]], en de zgn. [[Telephusfries]]), ten dele is bewaard. Het werd opgericht door Attalus I (241-197) ter herinnering aan zijn overwinning op de Galaten, die in de reliëfs werden gesymboliseerd door giganten.

Zeer vermaard was ook deDe door [[Eumenes II]] gestichte Bibliotheekbibliotheek was zeer vermaard, diete concurreerdevergelijken met die vande [[bibliotheek van Alexandrië]]. Daarop schortte Egypte de uitvoer van papyrus op. HierdoorAls vervanging werd als vervangmiddelvoor het [[perkament]]eerst uitgevonden,in datde hier voor het eerstgeschiedenis op grote schaal uit dierenhuid werd[[perkament]] aangemaaktgebruikt om als schrijfmateriaal te dienen, endat geleidelijk de [[Papyrus (schrift)|papyrus]] heeft verdrongen. Een aanzienlijk deel van het boekenbezit werd op last van [[Marcus Antonius]] naar Alexandria overgebracht, als vergoeding voor de verliezen tijdens de burgeroorlog.

In de 2e eeuw na Chr. werd PergamumPergamon druk bezocht om zijn geneeskrachtige bron, waarbij zich een [[Asklepieion]], duseen heiligdom van [[Aesculapius]] bevond. Er werden geesteszieken behandeld door drinken van waterwaterdrinken, baden, theater, muziek en suggestie. De medische faculteit stond in hoog aanzien, ondermet meermedewerkers als [[Galenus]] werkte er.

Ondanks de welvaart en de culturele bloei hadden brede lagen van de bevolking het in Pergamon niet zo goed als in het Rijk van de Seleuciden, die als de voorvechters van het hellenisme golden. Deze behandeling van de minderbedeelden, alsook het feit dat zij meeheuldenheulden met de Romeinen, maakte dat de meeste Grieken niet hoog opliepen met de Attaliden. Ook onder de Romeinen, na de dood van [[Attalus III]], bleef Pergamon een belangrijke stad, hoofdplaatshoofdstad van de provincie [[Asia (Romeinse provincie)|Asia]]. In de [[Openbaring van Johannes]] (in 2:12-17, in de eerste eeuw n.Chr. geschreven aan Perganum) wordt eveneens een slechte reputatie van deze stad genoemd.

==Galerij Afbeeldingen ==

BestandAfbeelding:PergamonAltar2000.jpg|Pergamonaltaar

BestandAfbeelding:PergamonAthene1.jpg|Athenaheiligdom

BestandAfbeelding:Pergamon Demeterheiligtum.JPG|Demeterheiligdom vanuit het oosten gezien

BestandAfbeelding:Pergamon Tempel der Hera.JPG|Heratempel en heiligdom vanuit het westen gezien

BestandAfbeelding:Pergamon Dionysos.jpg|Dionysostempel en het theaterterras

BestandAfbeelding:Pergamon 6.jpg|Trajaneum in Pergamon

BestandAfbeelding:Red basilica north view.jpg|Rode basiliek

BestandAfbeelding:PergamonAsklepieionHofundTheater.jpg|Asklepieion

== Externe linkWebsites ==

* [[YouTube]]. [http://www.youtube.com/watch?v=T3tMhgVQjiQ Film over Pergamon/Bergama]

[[Categorie:HellenistischeRomeinen stadin Klein-Azië]]