Spatkracht

Een spatkracht in een bouwwerk is een horizontale kracht die de opleggingen van bogen en koepels uit elkaar doet wijken als die verticaal belast worden (een last of het eigengewicht van de boog). Ze zijn een gevolg van de manier waarop krachten die op de constructie werken naar de oplegging of fundering worden opgenomen.

Schematisch

De Romeinen kenden dit fenomeen, bij bruggen werden zware blokken naast de boog gestapeld. Het plaatsen van een andere boog, zodat de spatkrachten van de twee bogen elkaar opheffen, helpt ook. De koepel van de Sint-Pietersbasiliek had enkele eeuwen te kampen met spatkrachten: de stenen aan de onderkant vertoonden scheuren. Dit werd hersteld door het extern aanbrengen van (voorgespannen) ijzeren trekbalken.