Naar inhoud springen

Kinder- und Hausmärchen

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Kinder- und Hausmaerchen)
De Sprookjes van Grimm
Kinder- und Hausmärchen, eerste deel, 1812
Kinder- und Hausmärchen, eerste deel, 1812
Oorspronkelijke titel Kinder- und Hausmärchen
Auteur(s) Gebroeders Grimm
Land Duitsland
Taal Duits
Genre Sprookje
Oorspronkelijke uitgever Georg Andreas Reimer
Uitgegeven 1850 (volledig)
Oorspronkelijk uitgegeven 1812 (1e deel)
Pagina's 884
Portaal  Portaalicoon   Literatuur
De gebroeders Grimm door hun broer Ludwig Emil Grimm, 1843

Kinder- und Hausmärchen (KHM) is de verzameling van 201 sprookjes en 10 kinderlegenden aangelegd door de gebroeders Grimm en uitgegeven vanaf 1812.

De sprookjes zijn genummerd van KHM1 tot en met KHM200 en worden als zodanig aangeduid. Zo heeft Sneeuwwitje de aanduiding KHM53. Er is één a-nummer, KHM151a (De twaalf luie knechten), en de verzameling bevat sinds de laatste editie dus 201 verhalen. De kinderlegenden hebben geen nummer gekregen, maar worden soms aangeduid met KHM(201) t/m KHM(210).

Sinds 2005 staat de sprookjesverzameling op de Werelderfgoedlijst voor documenten van UNESCO.

De sprookjes zijn door de gebroeders Grimm samengesteld uit verschillende uit de hele wereld verzamelde varianten. Kenmerkende elementen werden daarbij samengevoegd tot afgeronde verhalen.

In de verschillende edities van Kinder- und Hausmärchen kwamen in de loop van de tijd verscheidene verhalen te vervallen en andere verhalen werden toegevoegd. Ze werden soms ook aangepast. De Nederlandse vertaling is gebaseerd op de laatste editie. De edities zijn:

  1. 156 verhalen in 1815 (de twee delen samen, deel 1 verscheen in 1812)
  2. 161 verhalen in 1819
  3. 168 verhalen in 1837
  4. 178 verhalen in 1840
  5. 194 verhalen in 1843
  6. 200 verhalen in 1850
  7. 201 verhalen in 1857
Kinder- und Hausmärchen, eerste deel, 1837
Dorothea Viehmann was een van de vertelsters van de sprookjes. Afbeelding uit de druk van 1857.
Kinder- und Hausmärchen, eerste deel, 1843
Kinder- und Hausmärchen, volledige uitgave, 1850
KHM55 Repelsteeltje, illustratie door Walter Crane voor de Engelse vertaling Household Stories by the Brothers Grimm, 1886
Kinder- und Hausmärchen, volledige uitgave, 1894
KHM15 Hans en Grietje en de heks, afgebeeld door Arthur Rackham in The Fairy Tales of the Brothers Grimm van Mevr. Edgar Lucas uit 1909
Anmerkungen, 1932; in de Anmerkungen gaven de gebroeders Grimm achtergrondinformatie.
KHM40 De roversbruidegom, illustratie door Walter Crane in Household Stories by the Brothers Grimm, vertaald door Lucy Crane in 1886

De volledige lijst van KHM-nummers

[bewerken | brontekst bewerken]
  1. De kikkerkoning of IJzeren Hendrik
  2. Het huishouden van kat en muis of Kat en muis samen thuis
  3. Het kind van Maria
  4. Sprookje van iemand die erop uittrok om te leren griezelen
  5. De wolf en de zeven geitjes
  6. De trouwe Johannes
  7. De goede ruil
  8. De wonderlijke speelman
  9. De twaalf broeders
  10. Het gespuis
  11. Broertje en zusje
  12. Raponsje
  13. De drie mannetjes in het bos
  14. De drie spinsters
  15. Hans en Grietje
  16. De drie slangenbladeren
  17. De witte slang
  18. Strohalm, kooltje vuur en boontje of Strohalm, kooltje en boon
  19. Van de visser en zijn vrouw
  20. Het dappere snijdertje of Het dappere kleermakertje
  21. Assepoester
  22. Het raadsel
  23. Van het muisje, het vogeltje en de braadworst
  24. Vrouw Holle
  25. De zeven raven
  26. Roodkapje
  27. De Bremer straatmuzikanten
  28. Het zingende botje
  29. De duivel met de drie gouden haren
  30. Luisje en Vlootje
  31. Het meisje zonder handen
  32. Slimme Hans of Snuggere Hans
  33. De drie talen
  34. Knappe Elsje of Pientere Elsje
  35. De kleermaker in de hemel
  36. Tafeltje dek je, ezeltje strek je en knuppel uit de zak
  37. Duimendik
  38. De bruiloft van vrouw Vos
  39. De kabouters
  40. De roversbruidegom
  41. Meneer Korbes of Boeman
  42. De peetoom
  43. Vrouw Trui
  44. De dood als peet of Peetoom Dood
  45. Duimpje de wereld in of Duimpje op reis
  46. Vleerken vogel
  47. Van de wachtelboom of De jeneverboom
  48. De oude Sultan
  49. De zes zwanen
  50. Doornroosje
  51. Vondevogel
  52. Koning Lijsterbaard
  53. Sneeuwwitje
  54. De ransel, het hoedje en het hoorntje
  55. Repelsteeltje
  56. Vrijer Roland of Geliefde Roland
  57. De gouden vogel
  58. De hond en de mus
  59. Frieder en Katherliesje
  60. De twee gebroeders
  61. Het boerke
  62. De bijenkoningin
  63. De drie veren
  64. De gouden gans
  65. Bontepels
  66. Hazekebruid
  67. De twaalf jagers
  68. De gauwdief en zijn meester
  69. Jorinde en Joringel
  70. De drie gelukskinderen
  71. Met z'n zessen de hele wereld rond
  72. De wolf en de mens
  73. De wolf en de vos
  74. De vos en de moeder van zijn petekind of De vos en vrouw Wolf
  75. De vos en de kat
  76. De anjer
  77. Slimme Grietje
  78. De oude grootvader en zijn kleinzoon
  79. De waternimf
  80. De dood van het hennetje
  81. Vrolijke Frans
  82. Speelhans
  83. Gelukkige Hans
  84. Hans viert bruiloft of De bruiloft van Hans
  85. De goudkinderen of De gouden kinderen
  86. De vos en de ganzen
  87. De arme en de rijke
  88. De zingende springende leeuwerik
  89. De ganzenhoedster
  90. De jonge reus
  91. Het aardmanneke
  92. De koning van de gouden berg
  93. De raaf
  94. De verstandige boerendochter
  95. De oude Hildebrand of Boer Hildebrand
  96. De drie vogeltjes
  97. Het water des levens
  98. Dokter Alwetend of Dokter Weetal
  99. De geest in de fles
  100. De roetzwarte broer van de duivel
  101. Berenpels
  102. Het winterkoninkje en de beer
  103. De zoete pap
  104. De verstandige lieden of Slimme mensen
  105. Sprookje van de slang of Slangensprookje
  106. De arme molenaarsknecht en het katje
  107. De twee reisgezellen of De twee reizigers
  108. Hans-mijn-egel
  109. Het doodshemdje
  110. De jood in de doornstruik
  111. De volleerde jager of De jagersgezel
  112. De dorsvlegel uit de hemel
  113. De twee koningskinderen
  114. Het snuggere snijdertje of Het schrandere kleermakertje
  115. De heldere zon brengt het aan het licht
  116. Het blauwe licht
  117. Het eigenzinnige kind of Het koppige kind
  118. De drie heelmeesters
  119. De zeven Zwaben
  120. De drie handwerksgezellen of De drie reizende gezellen
  121. De koningszoon die nergens bang voor was
  122. De groente-ezel
  123. De oude vrouw in het bos
  124. De drie broers
  125. De duivel en zijn grootmoeder
  126. Fernand getrouw en Fernand ontrouw
  127. De ijzeren kachel
  128. De luie spinster
  129. De vier kunstvaardige broers of De vier vakkundige broers
  130. Eenoogje, tweeoogje en drieoogje
  131. Het mooie Katrinelletje en Pief Paf Poltrie
  132. De vos en het paard
  133. De stukgedanste schoentjes
  134. De zes dienaren
  135. De witte en de zwarte bruid
  136. IJzeren Hans of IJzerhans
  137. De drie zwarte prinsessen
  138. Knoest en zijn drie zonen
  139. Het meiske van Brakel
  140. De huishouding
  141. Het lammetje en het visje
  142. Simeliberg
  143. Op reis gaan of Op reis
  144. Het ezeltje
  145. De ondankbare zoon
  146. De raap
  147. Het mannetje dat jong gegloeid werd of Het mannetje dat verjongd werd in het vuur
  148. Het gedierte van de Heer en de Duivel of De dieren van de Heer en de dieren van de duivel
  149. De hanenbalk
  150. De oude bedelares
  151. De drie luiaards
    1. De twaalf luie knechten
  152. Het herdersjongetje
  153. De sterrendaalders
  154. De gestolen duit
  155. Bruidskeuze
  156. Klitten of De plukken
  157. De mus en zijn vier kinderen
  158. Het sprookje van Luilekkerland
  159. Het leugensprookje uit Ditmar
  160. Raadselsprookje
  161. Sneeuwwitje en Rozerood
  162. De schrandere knecht of De slimme knecht
  163. De glazen doodskist of De glazen kist
  164. Luie Hein
  165. Vogel Grijp
  166. Sterke Hans
  167. Het boerke in de hemel
  168. Magere Liesje
  169. Het boshuis
  170. Lief en leed samen delen
  171. Het winterkoninkje
  172. De schol
  173. De roerdomp en de hop
  174. De uil
  175. De maan
  176. De duur van het leven of De levensduur
  177. De boden van de dood
  178. Meester Priem
  179. De ganzenhoedster aan de bron
  180. Eva's ongelijke kinderen
  181. De waternimf in de vijver of De nimf in de vijver
  182. De geschenken van het kleine volkje
  183. De reus en de kleermaker
  184. De hoefnagel
  185. De arme jongen in het graf
  186. De ware bruid
  187. De haas en de egel
  188. Het klosje, de schietspoel en de naald
  189. De boer en de duivel
  190. De broodkruimels op de tafel of De kruimels van de tafel
  191. Het zeehaasje
  192. De meesterdief
  193. De trommelslager of De tamboer
  194. De korenaar
  195. De grafheuvel
  196. De oude Rinkrank
  197. De kristallen bol
  198. Jonkvrouw Maleen
  199. De laars van buffelleer
  200. De gouden sleutel

Kinderlegenden

[bewerken | brontekst bewerken]

De kinderlegenden worden meestal aangeduid met een nummer tussen haakjes vanaf 201:

(201). De heilige Jozef in het bos
(202). De twaalf apostelen
(203). De Roos
(204). Armoe en deemoed leide ten hemel
(205). De spijze Gods
(206). De drie groene twijgen
(207). Onze-Lieve-Vrouwenglaasje
(208). Het oude moedertje
(209). De hemelse bruiloft
(210). De hazelaar

Verdwenen sprookjes

[bewerken | brontekst bewerken]

Enkele sprookjes uit eerdere edities komen niet terug.

Nederlandse vertalingen

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Sprookjes-boek voor Kinderen. Uit de Nalatenschap van Moeder de Gans, bijeenverzameld en uitgegeven door de Gebroeders Grimm, 1820
    Geïllustreerde collectie van twintig sprookjes, vermoedelijk naar de tweede editie van 1819
  • Volkssprookjes, 1866
    Negenenveertig sprookjes met zwart-witplaten
  • De sprookjes van Grimm, vertaald door M.M. de Vries-Vogel, 1942
    Populaire volledige uitgave met illustraties van Anton Pieck, laatst herdrukt in 1984. WorldCat geeft als jaar van eerste uitgave 1940 bij uitgever De Haan, Utrecht.[1]
  • Sprookjes voor kind en gezin, 1974
    Complete uitgave van de 200 sprookjes en 10 legenden uit de editie van 1857, met zwart-witprenten, aantekeningen en register, samengesteld door diverse vertalers, illustratoren en onderzoekers
  • De ongeschminkte Grimm, vertaald en toegelicht door Patricia van Reet, 1983
    Editie van de 45 sprookjes uit het Ölenbergse handschrift, teruggevonden in 1920
  • Alle sprookjes van Grimm, vertaald door M.M. de Vries-Vogel en Mariska Hammerstein, 2001
    Selectie van 50 sprookjes uit de complete uitgave van 1942, overeenstemmend met de Kleine Uitgave. Vertaling van M.M. de Vries-Vogel bewerkt door Mariska Hammerstein en kleurenillustraties van Philip Hopman
  • Grimm. Volledige uitgave van de 200 sprookjes verzameld door de gebroeders Grimm, vertaald door Ria van Hengel, 2005
    Complete uitgave van de 200 sprookjes uit de editie van 1857, zonder de 10 legenden, met kleurenillustraties van Charlotte Dematons
  1. Sprookjes van Grimm. WorldCat (aug 2024 bekeken)."Uitgever: De Haan, Utrecht, 1940" en "Editie: Volledige uitg., heruitg. van de dr. uit 1940; Uitgever: Van @Holkema & Warendorf, Houten, 1984"

Bronnen: