Pangèa

Pangèa (Pangaea) Èra lo supercontinent format de l'union de totes los continents actuals que se crei qu'existiguèt pendent las èras Paleozoïca e Mesozoïca, abans de que los continents qu'o compausavan foguèsson separats pel movement de las placas tectonicas e conformèsson la siá configuracion actuala. Aqueste nom foguèt aparentament usat pel primièr còp per l'alemand Alfred Wegener, principal autor de la teoria de la deriva continentala, en 1912. Procedís del prefixe grèc "de pan" que significa "tot" e del mot en grèc "gea" "solèr" o "tèrra" (Γαῖα Gaĩa, Γαῖη Gaĩê o Γῆ Gễ). D'aquesta manièra, demorariá un mot cuyo significat es "tota la tèrra".

Se crei que la forma originala de Pangèa èra una massa de tèrra amb forma de "C" distribuida a travèrs de l'Eqüator. Doncas que lo tamanho massiu de Pangèa èra fòrça ample, las regions intèrnas de tèrra aguèron d'èsser fòrça shutas a causa de la fauta de precipitacion. Lo grand supercontinent auriá permés que los animals terrèstres emigraran liurament dempuèi lo Pòl Sud al Pòl Nòrd. Al vast ocean qu'un còp entornegèt al supercontinent de Pangèa se li a aperat Pantalasa (Panthalassa).

Se considèra que Pangèa se formèt a la fin del periòde Permian (fa aperaquí 300 milions d'ans) quand los continents, qu'èran abans separats, se jonhèron en formant un unic supercontinent entornejat per una unica mar.