Berossos: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Rklisowski (dyskusja | edycje) m Zmiana linku ze strony przekierowującej Seleukidzi na Seleucydzi przy pomocy Popups |
infobox |
||
| (Nie pokazano 44 wersji utworzonych przez 26 użytkowników) | |||
Linia 1:
{{Biogram infobox
|imię i nazwisko = Berossos
|imię i nazwisko org = gr. Βήρωσσος
|grafika =
|opis grafiki =
|alt grafiki =
|data urodzenia =
|miejsce urodzenia =
|data śmierci =
|miejsce śmierci =
|zawód = zhellenizowany kapłan babiloński, historyk i astrolog
|miejsce zamieszkania = [[Babilon]]
|odznaczenia =
|commons =
}}
'''Berossos''' ([[Język grecki|gr.]] ''Βήρωσσος'') – [[epoka hellenistyczna|zhellenizowany]] kapłan babiloński, [[historia|historyk]] i [[astrologia|astrolog]], żyjący w [[Babilon]]ie na przełomie IV i III w. p.n.e. Autor trzytomowego dzieła ''Babyloniaka'' o kulturze i historii [[Babilonia|Babilonii]].
== Imię ==
Zdaniem uczonych imię Berossos jest grecką, zniekształconą formą zapisu rodzimego, [[język akadyjski|akadyjskiego]] imienia tego kapłana<ref name=Black34>hasło ''Berossos'', [w:] Black J., Green A., ''Słownik...'', s. 34.</ref><ref name=Verbrugghe13>Verbrugghe G.P., Wickersham J.M., ''Berossos...'', s. 13.</ref>. Wśród badaczy nie ma jednak zgody co do tego, o jakie dokładnie imię miałoby tu chodzić. Niektórzy z nich wskazują na imię ''Bēl-uṣur'' (tłum. „Boże Belu strzeż!”)<ref>Laessøe J., ''Ludy ...'', s. 46.</ref><ref name=Black34 />, inni na ''Bēl-rē'ûšu'' (tłum. „Bóg Bel jest jego pasterzem”)<ref name=Verbrugghe13 />.
== Życiorys ==
Berossos urodził się w czasie rządów [[Aleksander Macedoński|Aleksandra Macedońskiego]] nad Babilonią, pomiędzy 330 a 323 rokiem p.n.e.<ref name=Verbrugghe13 /> Został kapłanem boga [[Bel (bóstwo)|Bela]] (jedno z imion [[Marduk]]a, głównego boga panteonu babilońskiego) w Babilonie, służąc najprawdopodobniej w kompleksie świątynnym [[E-sagila]], gdzie miałby dostęp do tamtejszych archiwów świątynnych<ref name=Black34 /><ref name=Verbrugghe13 />. Tam też zaczął pisać swe dzieło ''Babyloniaka'', które ukończył najprawdopodobniej około roku 290 p.n.e., dedykując je [[Antioch I Soter|Antiochowi I]] z dynastii [[Seleucydzi|Seleucydów]]<ref name=Verbrugghe13 />. Na starość wyemigrowł na egejską wyspę [[Kos (wyspa)|Kos]], gdzie założyć miał szkołę astrologii<ref>Verbrugghe G.P., Wickersham J.M., ''Berossos...'', s. 13-14.</ref><ref name=Black34 />. Data śmierci Berossosa nie jest znana<ref name=Verbrugghe14>Verbrugghe G.P., Wickersham J.M., ''Berossos...'', s. 14.</ref>.
Trzeba wspomnieć, iż nie wszyscy badacze zgadzają się z powyższą biografią Berossosa. Niektórzy dopuszczają bowiem możliwość, iż tak naprawdę istniały dwie osoby o tym imieniu: Berossos z Babilonu, który był historykiem, oraz Berossos z Kos, który był astrologiem<ref name=Verbrugghe14 /><ref name=Black34 />. Zdaniem tychże uczonych jest wysoce nieprawdopodobne by ten sam Berossos napisał najpierw pracę historyczną dla Seleucydów w Babilonie, a potem, pod koniec swego życia, przeniósł się na wyspę Kos, kontrolowaną przez [[Ptolemeusze|Ptolemeuszów]], by założyć tam szkołę astrologii.
[[Kategoria:Mezopotamia]]▼
== ''Babyloniaka'' ==
Berossos jest autorem ''Babyloniaka'' - trzytomowego dzieła w języku greckim o kulturze i historii [[Babilonia|Babilonii]]. Dzieło to zaginęło i znane jest jedynie z fragmentów i wzmianek w dziełach późniejszych historyków antycznych. W I w. p.n.e. [[Aleksander Polihistor]] sporządził skrót ''Babyloniaka'', który też wprawdzie nie zachował się do naszych czasów, ale stał się źródłem dla historyka żydowskiego [[Józef Flawiusz|Józefa Flawiusza]] (37/38 - ok. 100 n.e.) i Ojca Kościoła [[Euzebiusz z Cezarei|Euzebiusza z Cezarei]] (IV w. n.e.). ''Babyloniaka'' Berossosa była dla Greków starożytnych podstawowym źródłem wiedzy o Babilonii.
''Babyloniaka'' Berossosa składała się z trzech Ksiąg:
* Księga Pierwsza zaczynała się od opisu początków świata oraz mitu o [[Oannes]]ie i innych rybach-potworach, które wynurzając się z morza przyniosły ludzkości cywilizację. Jej dalszy ciąg stanowiła babilońska opowieść o stworzeniu świata i zarys astrologii babilońskiej.
* Księga Druga zawierała historię Babilonii zaczynając od „dziesięciu królów (panujących) przed [[potop]]em” oraz opowieści o samym potopie, po którym nastąpiło odtworzenie królestwa, rządzonego przez sześć dynastii. Księga kończyła się na panowaniu [[Nabonassar]]a (747-734 p.n.e.).
* Księga Trzecia traktowała o historii Babilonii aż po czasy współczesne Berossosowi, obejmując m.in. rządy [[Tiglat-Pileser III|Tiglat-Pilesera III]], [[Sennacheryb]]a i [[Nabuchodonozor II|Nabuchodonozora II]], a na [[Aleksander Wielki|Aleksandrze Wielkim]] kończąc.
Mezopotamskie teksty mitologiczne i historyczne, odkryte dzięki współczesnym wykopaliskom, w dużej mierze potwierdziły autentyczność przekazu Berossosa.
Szczegółowa analiza ''Babyloniaka'' wykazała sporo zaskakujących błędów dotyczących podstawowych faktów. Najważniejszym z nich jest z pewnością stwierdzenie, że [[Nabopolassar]] rządził [[Egipt]]em<ref>S. M. Burstein, ''The Babyloniaca of Berossus'', w: ''Sources and Monographs. Sources from the Ancient Near East'', t. 1, fasc. 5, Malibu, Undena Publications 1978, s. 7, 8.</ref>.
== Zobacz też ==
* [[Ksisutros]]
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* hasło ''Berossos'', [w:] Black J., Green A., ''Słownik mitologii Mezopotamii'', Wydawnictwo "Książnica", Katowice 1998, s. 34-35.
* Laessøe J., ''Ludy Asyrii'', [[Państwowe Wydawnictwo Naukowe]], Warszawa 1972.
* Verbrugghe G.P., Wickersham J.M., ''Berossos and Manetho, Introduced and Translated'', The University of Michigan Press, 2001.
{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Starożytni historycy]]
[[Kategoria:Mezopotamscy uczeni i pisarze]]
| |||