Poczytalność: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MelancholieBot (dyskusja | edycje)
m robot dodaje: he:שפיות
m drobne techniczne
 
(Nie pokazano 24 wersji utworzonych przez 18 użytkowników)
Linia 1:
'''Poczytalność''' - jest to zdolność do rozpoznania znaczenia zarzucanego danej osobie czynu i pokierowania swoim postępowaniem. Ilustruje to odpowiedni artykuł kodeksu karnego:
Art. 31.
§ 1.
Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej,<br />upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych,<br />nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.
§ 2.
Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu<br />lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może<br />zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
§ 3.
Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości<br />lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które<br />przewidywał albo mógł przewidzieć.
Zachowana '''poczytalność''' jest właściwością ''domniemaną'', tzn. jest stanem właściwym dla każdego człowieka. Sąd (bądź prokuratura) może podejrzewać [[Osoba niepoczytalna|niepoczytalność]], na podstawie uzyskanej wiedzy w trakcie postępowania. Wiedza, która nakazuje Sądowi (bądź prokuratorowi) powzięcie uzasadnionych wątpliwości co do poczytalności osoby podejrzanej, czy oskarżonej o popełnienie czynu zabronionego pochodzić może z różnego źródła: może to być sam oskarżony (podejrzany), dowolny świadek, czy też powzięcie podejrzeń co do poczytalności oskarżonego (podejrzanego) może nastąpić w wyniku obserwacji zachowania, bądź wypowiedzi oskarżonego (podejrzanego) przez sędziego (prokuratora).
 
Zachowana '''poczytalność''' jest właściwością '''domniemaną''', tzn. jest stanem właściwym dla każdego człowieka. Sąd (bądź prokuratura) może podejrzewać [[Osoba niepoczytalna|niepoczytalność]], na podstawie uzyskanej wiedzy w trakcie postępowania. Wiedza, która nakazuje Sądowisądowi (bądź prokuratorowi) powzięcie uzasadnionych wątpliwości co do poczytalności osoby podejrzanej, czy oskarżonej o popełnienie czynu zabronionego pochodzić może z różnego źródła: może to być sam oskarżony (podejrzany), dowolny świadek, czy też powzięcie podejrzeń co do poczytalności oskarżonego (podejrzanego) może nastąpić w wyniku obserwacji zachowania, bądź wypowiedzi oskarżonego (podejrzanego) przez sędziego (prokuratora).
Poczytalność ocenia zwykle dwóch lekarzy [[psychiatra|psychiatrów]] (w sprawach o wykroczenia jeden), na podstawie przeprowadzonego badania sądowo-psychiatrycznego. O przeprowadzeniu takiego badania decyduje [[sąd]] lub [[prokurator]], wydając postanowienie o dopuszczeniu dowodu w postaci opinii psychiatrycznej.
 
Poczytalność ocenia zwykle dwóch lekarzy [[psychiatra|psychiatrów]] (w sprawach o wykroczenia jeden), na podstawie przeprowadzonego badania sądowo-psychiatrycznego. O przeprowadzeniu takiego badania decyduje [[sąd]] lub [[prokurator]], wydając postanowienie o dopuszczeniu dowodu w postaci opinii sądowo-psychiatrycznej.
 
''Poczytalność'' jest właściwością zmienną, zależną od sytuacji. Dotyczy '''tylko''' osób oskarżonych, czy podejrzanych o popełnienie [[czyn zabroniony|czynu zabronionego]]. W stosunku do osób, wobec których nie toczy się [[postępowanie karne]] albo wykroczeniowe, pojęcie ''poczytalności'' nie ma zastosowania. Dodatkowo, ''poczytalność'' dotyczy tylko jednego czynu, w związku z czym, przy opiniowaniu osoby oskarżonej (podejrzanej) o popełnienie kilku czynów zabronionych ocenia się ''poczytalność'' w odniesieniu do każdego z tych czynów oddzielnie. Zdarza się, że w stosunku do opiniowanej osoby ocena ''poczytalności'' różni się w odniesieniu do jednego czynu w porównaniu z drugim, zarzucanym tej samej osobie.
 
''Poczytalność'' może być '''zachowana''', '''ograniczona w znacznym stopniu''', bądź '''zniesiona'''. Zachowana poczytalność nie wymaga uzasadnienia. Stwierdzenie poczytalności ''zniesionej'', albo ''w znacznym stopniu ograniczonej'' wymaga uzasadnienia przez biegłych psychiatrów (w wypadku spraw z kodeksudotyczących wykroczeń jednego biegłego psychiatry). Zniesienie poczytalności ma miejsce zwykle w odniesieniu do czynu, który był dokonany '''w wyniku''' doznań [[psychoza|psychotycznych]], albo wskutek [[świadomość|zaburzeń świadomości]]. Istotne jest stwierdzenie '''związku przyczynowo-skutkowego''' popełnionego czynu z treścią doznań [[psychoza|psychotycznych]]. Znaczne ograniczenie poczytalności występuje również w wyniku doznań [[psychoza|psychotycznych]], poza tym może zostać orzeczone na podstawie innych patologii ujawniających się w czasie objętym zarzutem, jak np. [[labilność afektywna|labilności afektywnej]].
 
W wyniku praktyki sądowo-psychiatrycznej lekarze stworzyli pojęcie ''nieznacznie ograniczonej poczytalności''. Jest to stan bez znaczenia prawnego, opinia taka dotyczy głównie osób dokonujących czynów gwałtownych, wynikających z pewnych nieprawidłowości psychicznych, jak [[osobowość impulsywna]], czy [[chwiejność afektywna]] na podłożu organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Praktycznie ''nieznacznie ograniczona poczytalność'' oznacza poczytalność '''zachowaną'''.
 
''Poczytalność'' orzeka się '''w czasie zarzucanego czynu'''. Oznacza to, że osoba, która w późniejszym czasie zachowałaby się inaczej w sytuacji podobnej do tej, która miała miejsce w okresie objętym zarzutem, może być opiniowana jako ''niepoczytalna'', czy ''o znacznie ograniczonej poczytalności'', choć w trakcie badania sądowo-psychiatrycznego rozumie znaczenie zarzucanego jej czynu.
 
== Poczytalność w prawie polskim ==
Ilustruje to art. 31 [[Kodeks karny (1997)|Kodeksu karnego]]:
 
§ 1.
 
''Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej,<br />upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych,<br />nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.''
 
§
2.
 
''Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu<br />lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może<br />zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.''
 
§ 23.
 
''Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości<br />lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które<br />przewidywał albo mógł przewidzieć.''
 
== Zobacz też ==
* [[paragrafParagraf 22]]
* [[psychoza]]
 
== Bibliografia ==
* Hajdukiewicz D., ''Podstawy prawne opiniowania sądowo-psychiatrycznego w postępowaniu karnym, w sprawach o wykroczenia oraz w sprawach nieletnich'', Warszawa, 2007, wydawnictwo Instytutu Psychiatrii i Neurologii. {{ISBN |978-83-85705-86-4}}
 
== Linki zewnętrzne ==
{{hmed}}
* [https://archive.is/20140627140517/http://prawoprosto.pl/component/k2/1103-obserwacja-psychiatryczna-w-kpk Obserwacja psychiatryczna w postępowaniu karnym]
 
{{Zastrzeżenia|Medycyna}}
[[Kategoria:Psychiatria]]
{{Zastrzeżenia|Prawo}}
 
[[Kategoria:Psychiatria sądowa]]
[[cs:Příčetnost]]
[[en:Sanity]]
[[he:שפיות]]