Sopot

miasto w województwie pomorskim
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez 5.172.247.236 (dyskusja) o 21:27, 18 sty 2016. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.

Szablon:POL miasto infobox

Krzywy Domek w Sopocie

Sopot (kaszb. Sopòt lub też Sopòtë, Copòtë, Copòt, niem. Zoppot)[1]miasto na prawach powiatu w północnej Polsce nad Zatoką Gdańską (Morze Bałtyckie), położone na Pobrzeżu Gdańskim, pomiędzy Gdańskiem i Gdynią, z którymi tworzy Trójmiasto. Jest jednym z miast aglomeracji gdańskiej. Sopot jest najmniejszym pod względem ludności miastem na prawach powiatu w Polsce.

Sopot jest kurortem nadmorskim, miastem uzdrowiskowym, po II wojnie światowej znanym z organizowanych tam od 1961 w Operze Leśnej konkursów piosenki Sopot Festival.

Miasto posiada najdłuższe w Europie molo o drewnianej konstrukcji.

Po reformie administracyjnej w 1999 Sopot w drodze wyjątku otrzymał uprawnienia miasta na prawach powiatu (przysługujące nominalnie miastom o liczbie ludności powyżej 100 tys.). Może także poszczycić się jednym z najniższych w Polsce wskaźników bezrobocia wynoszącym 4,9% (ok. 900 osób)[2].

Położenie

Większa część miasta położona jest na Pobrzeżu Kaszubskim, natomiast mniejsza zachodnia znajduje się na Pojezierzu Kaszubskim. Znajduje się nad Zatoką Gdańską.

Miasto jest położone na wysokości od 0 do 152,2 m n.p.m.[potrzebny przypis]

Historia

Osobny artykuł: Historia Sopotu.

Kalendarium:

Toponimia

Jeśli chcesz rzek przezornych pławem napaść oczy:
Tu Sopot i Tenwica swoję rosę toczy

Jan Kochanowski, "Dryas Zamechska"

"Sopot" to bardzo popularny w Słowiańszczyźnie hydronim (w Polsce dwie rzeki i jeden potok), od psł. *sopotъ - "potok szumiący, źródło" (por. przymiotnik sapowaty "bagnisty, wilgotny", u Kazimierza Rymuta również sopot - "źródło, wodotrysk"), który tworzył przede wszystkim nazwy rzeczne i z kolei nazwy miejscowości położonych nad nimi. W Serbii istnieje co najmniej 7 miejscowości o tej nazwie (Сопот), 4 w Macedonii, 3 w Bułgarii, 2 w Chorwacji, 2 na Ukrainie i co najmniej po jednej w Bośni, Rumunii i Albanii nie wspominając o równie popularnych w krajach słowiańskich nazwach derywowanych typu Sopotsko/Сопотско, Sopotnica/Сопотница albo Sopotnia, Sopotnik[3].

 
Skansen archeologiczny Grodzisko

W 1283 Mściwój II nadał Sopot, Sopoth (w 1291) cystersom z Oliwy (dziś odcinek ulicy 1 Maja i część ulicy Bohaterów Monte Cassino, na południe od starego grodziska[4]), z końcem wieku XVI była to wieś rybacka. Od zniemczonej postaci (c zamiast s) Zoppot powstały polskie Copot, Copoty, Soboty, Sobótka[5] gdyż nie rozumiano wyrazu sopot, jednak prawidłowa (obecna, od 1945) nazwa przetrwała w kaszubszczyźnie co zauważał już w 1922 prof. J. Lange na łamach "Gazety Gdańskiej"; pokusił się też on na zlokalizowanie strumienia o nazwie "Sopot"[6]:

Wieś sama koncentrowała się mniej więcej około tego punktu, gdzie się styka górna część ulicy Morskiej ze szosą gdańską i pomorską. Blisko owego punktu znajdowała się też ongi karczma, a przed nią staw wiejski, zasilany wymienionym powyżej strumykiem. Na tem samem miejscu podzieś dzień jeszcze widzimy bardzo starej daty gościniec. Nic nie sprzeciwia się przypuszczeniu, że już pierwotni osadnicy obrali sobie to właśnie miejsce dla swoich siedzib. W takim razie można by łacno przypuścić, że owa wspomniana rzeczka "Dorfiflies", która jeszcze teraz, w podziemne rury ujęta przepływa wzdłuż ulicy Morskiej, w dawnych czasach nosiła nazwę "Sopot".

a wcześniej w 1913 Bolesław Śląski pisał[7]:

Owa powszechnie znana miejscowość ką­pielowa nad Bałtykiem, dokoła której siedzi w mnogiej liczbie lud polski, nie ma dotychczas, rzecz szczególna, ustalonej w ustach naszej inteligencyi nazwy. Jedni ją zowią całkiem zniemiecka "Copot" lub "Copoty", inni zaś bardziej z polska - "Sopotami" lub nawet "Sobotami", jeżeli nie "Sobótką". Tymczasem jedynie poprawna nazwa, za którą przemawia zarówno zasada językowa, jak i historyczna, to - "Sopot".
Już ks. Pobłocki w swoim słowniku ka­szubskim, wydanym w Chełmnie w 1887, wyraźnie zaznacza, iż starsze pokolenie ludzi, w pobliżu rzeczonej miejscowości zamieszka­łych, nie mówi inaczej tylko "Sopot", i że na­zwa ta pozostaje w związku etymologicznym z wyrazami: sop, sopowaty, sopotać. Powiada on między innemi... "Sopot" = osada założona na miejscu zdroistem, sapowatem...

 
Plaża – kutry rybackie

Kazimierz Rymut, dla którego nazwa wskazywała na szumiąca wodę jako źródło toponimu, bardziej doszukiwał się "Sopotu" w rzeczce przepływającej obok sopockiego grodziska[8].

Demografia

Rok Liczba ludności[9]
1995
43 576
2000
42 348
2005
40 075
2006
39 624
2007
39 154
2008
38 821
2009
38 460
2010
38 858
2011
38 584
2012
38 217
2013
37 903
2014
37 654

Piramida wieku mieszkańców Sopotu w 2014 roku[10].

 

Gospodarka

 
Plac Zdrojowy przed molo widziany z latarni morskiej. Po lewej odbudowa Domu Zdrojowego, w środku budowa hotelu Sheraton

W miejscowości działał oddział przedsiębiorstwa państwowego Państwowe Tory Wyścigów Konnych. Obok działał Państwowy Ośrodek Treningu Koni Sopot[11], w 1993 jako Ośrodek Treningu Koni Sopot[12]. W 1994 jako Zakład Treningowy Skarbu Państwa Sopot[13], następnie w 1994 przekształcony w Hipodrom Sopot Sp. z o.o., a w 1999 spółka została skomunalizowana.

Turystyka

Zabytki i obiekty turystyczne

 
Ewangelicki kościół diecezialny pw. Zbawiciela
 
Latarnia Morska w Sopocie jest udostępniona do zwiedzania
Osobny artykuł: Zabytki Sopotu.
Osobny artykuł: Pomniki przyrody w Sopocie.

Baza noclegowa

 
Grand Hotel Sopot by Sofitel

W Sopocie są 3 hotele pięciogwiazdkowe (tj. Sofitel Grand, Sheraton Sopot, Rezydent), 2 czterogwiazdkowe (Hotel Haffner i Hotel Bayjonn) oraz trzygwiazdkowe (Hotel Europa, Hotel Villa Baltica, Hotel Opera).

Uzdrowisko Sopot

 
Zakład balneologiczny W Zakładzie Balneologicznym można skorzystać ze zdrowotnych kąpieli solankowych oraz inhalacji.

W uzdrowisku prowadzone jest leczenie w następujących kierunkach: choroby ortopedyczno-urazowe, choroby reumatologiczne, choroby kardiologiczne i nadciśnienie, choroby dolnych dróg oddechowych, osteoporoza[15].

Na terenie Sopotu znajduje się 5 zakładów lecznictwa uzdrowiskowego[16].

Na terenie uzdrowiska znajdują się udokumentowane naturalne surowce lecznicze: 4,2% woda chlorkowo-sodowa (solanka), jodkowa[17].

Transport

Miejski

Sopot organizację komunikacji miejskiej powierza sąsiednim miastom Gdańskowi i Gdyni. Obecnie (stan na 3.11.2012) cztery linie autobusowe obsługiwane są przez ZTM w Gdańsku, a siedem linii autobusowych oraz dwie trolejbusowe należą do ZKM w Gdyni. Organizatorzy ci honorują wzajemnie wszystkie emitowane przez siebie bilety jednoprzejazdowe, godzinne i całodobowe pod warunkiem, że pasażer nie przekroczy granicy Sopotu z miastem, które nie jest emitentem biletu. Wzajemnie honorowane są także bilety miesięczne ważne jedynie w granicach Sopotu. Przekraczając granicę Sopotu należy mieć bilet emitowany przez miasto, którego granicę się przekracza (z wyjątkiem linii G i N1).

Kolejowy

Sopot jest bardzo dobrze skomunikowany z miejscowościami aglomeracji, dzięki SKM w Trójmieście, która zatrzymuje się na stacji Sopot oraz przystankach Sopot Wyścigi, Sopot Kamienny Potok. W roku 2014 przystąpiono do budowy nowego budynku dworca kolejowego na stacji Sopot.

Kalendarium

  • 1864 – uruchomienie pierwszego środku transportu miejskiego – omnibusu konnego na trasie Gdańsk – Sopot przez firmę „Thiel, Goldwied und Hadlich”
  • 1870 – do miasta dociera kolej
  • 1926 – uruchomienie pierwszej linii autobusowej z Gdańska do Sopotu przez firmę „Danziger Verkehrsgesellschaft”
  • do 1927 funkcjonowało nieopodal Łazienek Południowych lądowisko hydroplanów, z którego utrzymywano rozkładową komunikację lotniczą m.in. z Niemcami
  • 19281934 – utrzymywanie linii autobusowej z Gdyni do Sopotu przez firmę „Władysław Szandrach”
  • 19291930 – utrzymywanie linii autobusowej z Gdyni przez Towarzystwo Komunikacji Autobusowej
  • 19301939 – utrzymywanie linii autobusowej z Gdyni przez Miejskie Towarzystwo Komunikacyjne
  • 19401942 – utrzymywanie linii autobusowej Gdańsk-Gdynia przez firmę „Danziger Elektrische Strassenbahn AG”
  • 19421945 – utrzymywanie linii autobusowej Gdańsk-Gdynia przez firmę „Verkehrsbetriebe Danzig Gotenhafen”
  • 1945 – uruchomienie linii autobusowej Gdańsk-Gdynia
  • 19461953 do Sopotu docierała linia tramwajowa nr 7 z Gdańska
  • 1947 – otwarcie połączenia trolejbusowego z Gdyni

Pomniki

 
Pomnik AK w parku im. sanitariuszki Inki
  • doktora Jana Jerzego Haffnera
  • Adama Mickiewicza
  • Armii Krajowej
  • Danuty Siedzikówny "Inki"
  • Esperantystów
  • Fontanna z posągiem rybaka
  • Fryderyka Chopina
  • Jana Pawła II
  • Marynarzy
  • Mieszkańców Sopotu
  • Powrót Sopotu do Polski
  • Sopockiego Parasolnika
  • Sportowców
  • Wojenny (żołnierzy radzieckich)

Edukacja

 
Budynek Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego
  • Uniwersytet Gdański
    • Wydział Zarządzania, ul. Armii Krajowej 101; do 1969 część Wyższej Szkoły Ekonomicznej, następnie Wydział Ekonomiki Produkcji UG
    • Wydział Ekonomiczny, ul. Armii Krajowej 119-121; do 1969 część Wyższej Szkoły Ekonomicznej, następnie Wydział Ekonomiki Transportu UG
  • Sopocka Szkoła Wyższa, ul. Kościuszki 47; do 2008 jako Wyższa Szkoła Finansów i Rachunkowości w Sopocie
  • Europejska Szkoła Hotelarstwa, Turystyki i Przedsiębiorczości, ul. Zamkowa Góra 25; wcześniej jako Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego i Turystyki
  • Wydział Zamiejscowy Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, ul. Polna 16-20
  • Sopocka Szkoła Zarządzania
  • Zespół Szkół nr 1 im. Marii Skłodowskiej-Curie
    • I Liceum Ogólnokształcące
    • V Liceum Sportowe SMS
    • Gimnazjum nr 1
    • Lokalna Akademia Informatyczna przy ZSO 1
  • II Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego
  • III Liceum Ogólnokształcące im. Agnieszki Osieckiej
  • Sopocka Akademia Tenisowa – Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące
  • Zespół Szkół Handlowych
  • Sopockie Szkoły Autonomiczne (Sopocka Autonomiczna Szkoła Podstawowa, Sopockie Autonomiczne Gimnazjum, Sopockie Autonomiczne Liceum)
  • Gimnazjum nr 2
  • Zespół Szkół nr 3
    • Szkoła Podstawowa z Oddziałami Sportowymi nr 7
    • Gimnazjum Sportowe nr 3
  • Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 9
  • Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 8
  • Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi im. Armii Krajowej nr 1

Kultura

Osobny artykuł: Kultura w Sopocie.

Galerie i Muzea

 
Muzeum Sopotu, wcześniej rezydencja władz partyjno-rządowych PRL (1945-1983)
 
Państwowa Galeria Sztuki

Teatry

Kina

  • Multikino Sopot (od 2009)
  • DKF Kurort (klub dyskusyjny, od 2009 projekcje odbywają się w salach Multikina Sopot)
  • Kino Polonia (w 2009 roku podjeto decyzję o likwidacji kina, budynek kina przebudowano)

Filharmonia

Inne instytucje kultury

  • Towarzystwo Przyjaciół Sopotu (Dworek Sierakowskich)

Imprezy cykliczne

Lista cyklicznych imprez kultury odbywających się w Sopocie:

teatr i pokrewne:

  • Festiwal Teatru Polskiego Radia i Telewizji Polskiej Dwa Teatry, którego organizatorem jest Polskie Radio i Telewizja Polska (odbywa się od 2001)
  • Festiwal Between-Pomiedzy – międzynarodowy festiwal poświęcony związkom teatru i literatury
  • Festiwal Non-Fiction – rezydencja artystyczna i festiwal teatru dokumentalnego

film:

literatura:

  • Międzynarodowy Festiwal Literacki Sopot
  • Festiwal Poezji w Sopocie (co dwa lata, współorganizowany przez Topos)

muzyka poważna i pokrewne:

muzyka popularna:

  • H&M Loves Music – cykl letnich koncertów w sopockiej Zatoce Sztuki
  • Festiwal piosenki w Sopocie
    • Festiwal Jedynki, którego organizatorem był TVP1 (od 2007 impreza nie odbywa się)
    • Sopot Hit Festiwal, którego organizatorami byli TVP2 i Radio Eska (odbył się tylko w 2008 i 2009)
    • Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Sopocie – Sopot Festival w związku z trwającym remontem Opery Leśnej w latach 2010-2011 nie odbywał się, ponownie od roku 2012
    • TOPtrendy, którego organizatorem jest telewizja Polsat

Sport

 
Hala Ergo Arena, znajdująca się na granicy Sopotu i Gdańska

W 2014 miasto było gospodarzem lekkoatletycznych halowych mistrzostw świata[18][19][20][21].

  • KP Sopot – rocznik 2000-1998
  • Uczniowski Klub Sportowy "Siódemka" – koszykówka i sporty wodne
  • Sopocki Klub Jeździecki mieszczący się na Hipodromie[22]
  • Sopocki Klub Lekkoatletyczny
  • Stowarzyszenie motorowodne Yacht Klub Sopot
  • Mini Golf Club Sopot – Minigolfowy klub sportowy
  • MKS Ogniwo Sopot – Ekstraliga Rugby (wielokrotny mistrz Polski w różnych kategoriach wiekowych)
  • Trefl Sopot – zespół koszykówki mężczyzn (Mistrz Polski 2004, 2005, 2006, 2007, 2008)
  • Trefl Sopot – zespół siatkówki żeńskiej występujący w pierwszej lidze siatkówki kobiet
  • SPK – Sopocki Potok Kamionka – Stowarzyszenie Sportowe (Piłka Nożna, Siatkówka – III liga mężczyzn)
  • Pomorskie Stowarzyszenie Sportowe Jantar Sopot – zespół piłkarski mężczyzn
  • PDP Karlikowo Sopot – drużyna piłkarska mężczyzn
  • Klub Piłkarski Sopot – V liga PomZPN
  • Sopocki Klub Żeglarski Hestia Sopot
  • SSK Navigo Sopot Sopocka Szkoła Katamaranów Navigo i Uczniowski Klub Sportowy Navigo
  • SSKiR – Sopockie Stowarzyszenie Kulturystyki i Rekreacji
  • Sopot Curling Club Wa ku'ta
  • Sopocki Klub Hokejowy – SKH Mad Dogs Sopot
  • Sekcja pływacka MOSiR Sopot
  • Klub Uczelniany AZS SSW Sopot – przy Sopockiej Szkole Wyższej
  • Sopockie Rowerowe Stowarzyszenie "FreeStajnia"
  • Sopockie WOPR
  • Sopocki Klub Kendo
  • Sabercats Sopot – klub futbolu amerykańskiego
  • Górskie Samochodowe Mistrzostwa Polski rozgrywane na trasie Sopot-Gdynia, którego organizatorem jest AK Orski.

Administracja

 
Poczta w Sopocie (z prawej strony zdjęcia)

Samorząd

Organem uchwałodawczym jest Rada Miasta Sopotu, składająca się z 21 radnych[23].

Ugrupowanie Kadencja 2002-2006[24] Kadencja 2006-2010[25] Kadencja 2010-2014[26] Kadencja 2014-2018[27]
Sojusz Lewicy Demokratycznej 3 (SLD-UP) - - -
Samorządność Sopot 13 6 2 -
KWW Lecha Kaczyńskiego w Sopocie 5 - - -
Prawo i Sprawiedliwość - 5 4 4
Platforma Obywatelska - 9 8 -
Budujemy Nowy Sopot - 1 - -
Kocham Sopot - - 7 4
Platforma Sopocian Jacka Karnowskiego - - - 13

Mieszkańcy wybierają organ wykonawczy – Prezydenta Miasta Sopotu.

Miasto jest członkiem związków gmin: Komunalny Związek Gmin "Dolina Redy i Chylonki", Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej.

Władze do 1945 roku

  • Lohauss, wójt
  • 1900-1905 – dr Volkmar von Wurmb, od 1900 wójt, od 1902 burmistrz (1853-1905)
  • 1905-1908 – dr Johannes Kollath, burmistrz (1871-1908)
  • 1908 – baron von Gagern, burmistrz komisaryczny
  • 1908-1919 – Max Woldmann, burmistrz (1868-1919)
  • 1919-1930 – dr Erich Laue, od 1910 prac. magistratu, od 1919 p.o. burmistrza, od 1920 burmistrz, a następnie również starosta sopocki, od 1923 nadburmistrz (1879-1933)
  • 1930-1936 – dr Hermann Lewerentz, nadburmistrz (1893-1939)
  • 1932-1934 – dr Wilhelm Fließbach, burmistrz
  • 1934-1941 – Erich Temp, nadburmistrz komisaryczny, od 1939 również starosta Sopot-Gdynia (1904-po 1945)
  • 1942 – Gerchard Koß, p.o. burmistrz
  • 1942 – Schröder
  • 1942-1945 – funkcję nadburmistrza pełnili p.o. prezydenci policji m. Gdańska

Władze od 1945 roku

Podział administracyjny

 
Dzielnice Sopotu

Dzielnice miasta:

Współpraca międzynarodowa

Sopot utrzymuje kontakty partnerskie z następującymi miastami[28]:

Miasto Państwo Rok podpisania porozumienia
Aszkelon   Izrael 1993
Frankenthal   Niemcy 1991
Karlshamn   Szwecja 1990
Næstved   Dania 1990
Peterhof   Rosja 1990
Ratzeburg   Niemcy 1994
Southend-on-Sea   Wielka Brytania 1999
Miastko[29]   Polska 2006
Zakopane[30]   Polska 1993

Wspólnoty wyznaniowe

 
Kościół garnizonowy św. Jerzego w Sopocie

Kościoły katolickie zobacz też: archidiecezja gdańska

  • Kościół garnizonowy św. Jerzego, ul. Kościuszki 1, wcześniej św. Zbawiciela
  • Kościół parafialny św. Andrzeja Boboli, ul. Powstańców Warszawy 15
  • Kościół parafialny św. Bernarda, ul. Abrahama 41-43
  • Kościół parafialny Zesłania Ducha Świętego, ul. Kujawska 50-52
  • Kościół parafialny NMP Gwiazdy Morza, ul. Kościuszki 19
  • Kościół parafialny Najświętszego Serca Pana Jezusa, ul. Malczewskiego 18
  • Kościół parafialny św. Michała Archanioła, ul. 3 Maja 38a

Kościoły protestanckie

Mormoni

  • Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, ul. Grunwaldzka 23/3

Świadkowie Jehowy

Judaizm

Honorowi Obywatele Sopotu

Rada Miasta Sopotu, a w PRL Miejska Rada Narodowa w Sopocie przyznała tytuł Honorowego Obywatela Sopotu następującym osobom[32][33]:

Zobacz też

  1. Dr F. Lorentz "Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem" (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
  2. Bezrobotni oraz stopa bezrobocia wg województw, podregionów i powiatów (Stan na koniec grudnia 2013 r.); dane GUS. [dostęp 2014-02-16].
  3. Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984, s.360
  4. Stanisław Pazyra (red.), Miasta polskie w tysiącleciu, t.I, Warszawa 1965, s.396
  5. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XI, Warszawa 1890, s. 78
  6. J. Lange, Pierwotne znaczenie nazwy Sopotu, "Gazeta Gdańska", 1922.02.12 nr 35, s.13-14, wymaga DjVu
  7. Bolesław Śląski, Dwa przyczynki kaszubskie, "Ziemia. Tygodnik Krajoznawczy Ilustrowany" 1913, R.4, nr 50, s.14, wymaga DjVu
  8. Kazimierz Rymut, Nazwy miast Polski, Wrocław 1980, s.225
  9. GUS: Bank Danych Lokalnych, faktyczne miejsce zamieszkania, stan na 31 XII.
  10. http://www.polskawliczbach.pl/Sopot, w oparciu o dane GUS.
  11. Dz.U. z 1986 r. nr 47, poz. 229
  12. (Dz.U. z 1993 r. nr 31, poz. 142)
  13. (Dz.U. z 1994 r. nr 83, poz. 383)
  14. a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2015-09-22].
  15. (§7. Statut Uzdrowiska Sopot) Uchwała Nr XXXVI/429/2010 Rady Miasta Sopotu z dnia 5 marca 2010 r. (Dz. Urz. Pomorskiego z 2010 r. Nr 77, poz. 1349)
  16. (Załącznik tekstowy Nr 1 do Statutu Uzdrowiska Sopot) Uchwała Nr XXXVI/429/2010 Rady Miasta Sopotu z dnia 5 marca 2010 r. (Dz. Urz. Pomorskiego z 2010 r. Nr 77, poz. 1349)
  17. (§6. Statut Uzdrowiska Sopot) Uchwała Nr XXXVI/429/2010 Rady Miasta Sopotu z dnia 5 marca 2010 r. (Dz. Urz. Pomorskiego z 2010 r. Nr 77, poz. 1349)
  18. Host cities for 2014 IAAF World Athletics Series are decided. iaaf.org. [dostęp 11 listopada 2011]. (ang.).
  19. Sopot będzie organizatorem halowych mistrzostw świata w lekkoatletyce!. sport.pl. [dostęp 11 listopada 2011]. (pol.).
  20. Rafał Bała: HALOWE MŚ 2014 W SOPOCIE!. Polski Związek Lekkiej Atletyki. [dostęp 11 listopada 2011]. (pol.).
  21. HMŚ w lekkiej atletyce w Sopocie!. przegladsportowy.pl. [dostęp 11 listopada 2011]. (pol.).
  22. Hipodrom w Sopocie
  23. Zarządzenie nr 56/10 Wojewody Pomorskiego z dnia 4 marca 2010r. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2010 r. Nr 35, poz. 594)
  24. Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-13].
  25. Geografia wyborcza - Wybory samorządowe - Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-13].
  26. Wybory Samorządowe 2010 - Geografia wyborcza - Województwo pomorskie - - m. Sopot. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-13].
  27. Skład Rady Miasta Sopotu w kadencji 2014-2018. Oficjalne wyniki wyborów samorządowych w Sopocie.
  28. Miasta partnerskie Sopotu. [dostęp 2011-08-03].
  29. Wojciech Fułek w Miastku. [dostęp 2012-03-27].
  30. Sopot – Zakopane: miasta partnerskie. [dostęp 2011-08-03].
  31. Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 5 czerwca 2014.
  32. Biografie Honorowych Obywateli Sopotu. [dostęp 2011-08-03].
  33. Honorowi Obywatele Sopotu. [dostęp 2011-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013−10−04)].

Linki zewnętrzne