Wikipedysta:Wywiadujemy/Praca zaliczeniowa 17

Narodowa Organizacja Wywiadu

edytuj
Narodowa Organizacja Wywiadu
Millî İstihbarat Teşkilatı, MİT
Państwo

  Turcja

Data utworzenia

22 lipca 1965

Siedziba

KALE, Etimesgut, Ankarze

Szef

Hakan Fidan

Budżet

257 mln USD

Zatrudnienie

<8,000

Położenie na mapie Turcji
 
 39°56′30,85″N 32°51′15,60″E/39,941903 32,854333
Strona internetowa

Narodowa Organizacja Wywiadu (tur. Milli İstihbarat Teşkilatı, MİT) – turecka państwowa agencja wywiadowcza.

Powołana została w 1965 r. zamiast Służby Bezpieczeństwa Narodowego. MİT jest odpowiedzialny za gromadzenie danych wywiadowczych na temat istniejących i potencjalnych zagrożeń ze źródeł wewnętrznych i zewnętrznych dotyczących terytorium, ludzi i integralności, istnienia, niezależności, bezpieczeństwa i wszystkich innych elementów składających się na porządek konstytucyjny i władzę narodową Republika Turcji. MİT odpowiada za przekazywanie tych informacji Prezydentowi, Szefowi Sztabu Generalnego, Sekretarzowi Generalnemu Rady Bezpieczeństwa Narodowego i innym odpowiednim organizacjom państwowym, a jeśli to konieczne podejmuje środki ostrożności.

MİT prowadzi także działalność kontrwywiadowczą w Turcji oraz angażuje się w cyberwojnę. Tureckie Ministerstwo Obrony Narodowej uważa cyberbezpieczeństwo za „piątą granicę” kraju po lądzie, powietrzu, morzu i kosmosie.

Podstawa prawna

edytuj

Narodowa Organizacja Wywiadu została utworzona na mocy Ustawy o Narodowej Organizacji Wywiadu (Ustawa nr 644 z dnia 6 lipca 1965 r.). Ustawa została zastąpiona Ustawą o Państwowych Służbach Wywiadu i Narodowej Organizacji Wywiadu (Ustawa nr 2937 z dnia 1 stycznia 1984 r.)

Ustawa o Państwowych Służbach Wywiadu i Narodowej Organizacji Wywiadu w sposób ogólny odnosi się do utworzenia i ogólnych obowiązków Narodowej Organizacji Wywiadu, z zapewnieniem jej należytej tajności i elastyczności. Określa także liczbę, nazwy i konkretne zadania poszczególnych wydziałów oraz inne kwestie istotne dla wewnętrznej struktury MİT[1].

Zgodnie z Ustawą nr 2937 Organizacja podlegała premierowi i była zobowiązana składać mu raporty. Od 2017 r. Narodowa Organizacja Wywiadowcza podlega bezpośrednio prezydentowi[2].

Geneza

edytuj

W Turcji starania o stworzenie organizacji wywiadowczej zdolnej do funkcjonowania w sposób systematyczny i zorganizowany sięgają ostatnich lat Imperium Osmańskiego. W celu utrzymania integralności terytorialnej Imperium, zapobiegania działalności separatystycznej i monitorowania działań obcych rządów na Bliskim Wschodzie i nie tylko, 17 listopada 1913 r. Enver Pasza ustanowił Specjalną Organizację (Teşkilât-ı Mahsûsa), która prowadziła działania wojskowe i paramilitarne w czasie I wojny światowej. Organizacja została rozwiązana po zawarciu rozejmu w Mudros 30 października 1918 r.

 
gen. Fevzi Çakmak

Pod koniec 1918 r. utworzono nową organizację wywiadowczą pod nazwą Karakol Cemiyeti, (Stowarzyszenie Strażników), która przystąpiła do realizacji ważnych misji podczas wojny o niepodległość w Turcji, takich jak dostarczanie broni grupom zbrojnym walczącym z siłami okupacyjnymi na terenach Anatolii oraz dostarczanie zaopatrzenia i sprzętu siłom narodowym. Karakol Cemiyeti zostało rozwiązane po zajęciu Stambułu 16 marca 1920 r., kiedy to aresztowano wszystkich jego starszych członków.

Po rozwiązaniu Karakol Cemiyeti powstał szereg organizacji wywiadowczych, w tym Zabitan i Yavuz. Jedną z najbardziej znanych grup w tym czasie była Grupa Hamza, która w sierpniu 1921 r. została przemianowana na Grupę Felah. Różne organizacje wywiadowcze działały aż do zakończenia wojny o niepodległość Turcji.

18 lipca 1920 r. Turecki Sztab Generalny utworzył Organizację Policji Wojskowej (AP/P) w celu prowadzenia działań kontrwywiadowczych, zapobiegania wpływowi propagandy wroga na szeregi wojskowe oraz zjednoczenia różnych grup wywiadowczych w ramach jednej organizacji patronackiej. Organizacja została rozwiązana 21 marca 1921 r. po ukończeniu misji w czasie wojny o niepodległość. Powstała próżnia została wypełniona przez Dyrekcje Zarządu Inspekcji, które służyły pod Tureckim Sztabem Generalnym w całej Anatolii od kwietnia 1921 do czerwca 1922.

W świetle dotychczasowych doświadczeń i dla realizacji nowych celów powołano kolejną organizację wywiadowczą pod nazwą Zbrojna Obrona Narodowa (MM), utworzoną przez gen. Fevzi Çakmaka, zatwierdzoną przez turecki parlament 3 maja 1921 r.

Podczas gdy Dyrekcje Zarządu Inspekcji koncentrowały swoje działania w sercu Anatolii, MM stworzył w Stambule rozległą sieć szpiegów, która obejmowała dużą liczbę urzędników wojskowych i cywilnych. Grupa potajemnie dostarczała broń i amunicję do Anatolii, infiltrowała kwaterę główną wroga oraz grupy, które współpracowały z wrogiem, a także realizowała misje zagraniczne, w celu pozyskania informacji i dokumentów. Zbrojna Obrona Narodowa została rozwiązana 5 października 1923 r. po wyzwoleniu Stambułu.

 
Şükrü Ali Ogel

Do 1926 r. wszystkie działania wywiadowcze były prowadzone przez oddziały wywiadowcze Inspektoratów Wojskowych.

Mustafa Kemal Atatürk pod koniec 1925 r. nakazał stworzenie nowoczesnej organizacji wywiadowczej, która mogłaby spełniać te same standardy, co jej odpowiednicy w krajach rozwiniętych. W styczniu 1926 r. na polecenie gen. Fevzi Çakmaka, pierwsza organizacja wywiadowcza Republiki Turcji została utworzona pod nazwą Dyrekcja Służby Bezpieczeństwa Narodowego (MEH/MAH). Agencja oficjalnie rozpoczęła swoją działalność w styczniu 1927 r. i podlegała Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Funkcję pierwszego dyrektora MAH pełnił Şükrü Ali Ogel, uważany współcześnie za symbol tureckiego wywiadu. MAH pozostawał odpowiedzialny za działalność wywiadowczą Turcji do 1965 roku.

W celu utworzenia jednej agencji wywiadowczej zdolnej do gromadzenia informacji we wszystkich kwestiach istotnych dla narodowej polityki bezpieczeństwa Turcji, 22 lipca 1965 r. turecki parlament uchwalił ustawę nr 644, na mocy której MAH został przemianowany na Narodową Organizację Wywiadowczą (MİT). Oprócz utworzenia Biura Podsekretarza, które miałoby znajdować się na samym szczycie hierarchii MİT, ustawa przewidywała, że ​​MİT będzie podlegał Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Działając na podstawie ustawy nr 644 przez ponad 18 lat, MİT wymagało reform ram prawnych w obliczu szybko zmieniających się okoliczności i nowych wydarzeń na świecie, dlatego 1 listopada 1983 r. Parlament uchwalił Ustawę o Państwowych Służbach Wywiadu i Narodowej Organizacji Wywiadu (Ustawa nr 2937). Weszła w życie 1 stycznia 1984 r[3].

Struktura

edytuj

Zgodnie z Artykułem 3. Ustawy nr 2937 struktura Narodowej Organizacji Wywiadu posiada Podsekretariat, podlegający bezpośrednio Prezydentowi. Podsekretariat Narodowej Organizacji Wywiadu składa się z Biura Podsekretarza, Biur Zastępców Podsekretarza, Dyrekcji, Wydziałów i Oddziałów oraz innych jednostek.

Turecką Narodową Organizacją Wywiadowczą kieruje Podsekretarz Stanu.

Kwatery główne i jednostki terenowe MİT są organizowane w drodze rozporządzenia zgodnie z potrzebami[4].

Organizacja podzielona jest obecnie na sześć departamentów[5].

Kierownictwo

edytuj

Narodową Organizacją Wywiadu obecnie zarządza Dyrektor Hakan Fidan[6].

Dotychczasowi Dyrektorzy Narodowej Organizacji Wywiadu

edytuj
Osoba Okres sprawowania funkcji[7]
# imię i nazwisko od do
1 Avni Kantan 14 lipca 1965 2 marca 196
2 Mehmet Fuat Doğu 2 marca 1966 27 marca 1971
3 Nurettin Ersin 2 sierpnia 1971 25 lipca 1973
4 Bülent Türker 26 lipca 1973 27 lutego 1974
5 Bahattin Özülker 28 lutego 1974 26 września 1974
6 Bülent Türker 26 września 1974 24 listopada1974
7 Hamza Gürgüç 25 listopada 1974 13 lipca 1974
8 Adnan Ersöz 13 lipca 1974 19 listopada 1979
9 Bülent Türker 19 listopada 1979 7 września 1981
10 Burhanettin Bigalı 7 września 1981 14 sierpnia 1986
11 Hayri Ündül 5 września 1986 29 sierpnia 1988
12 Teoman Koman 29 sierpnia 1988 27 sierpnia 1992
13 Sönmez Köksal 9 listopada 1992 11 lutego 1998
14 Şenkal Atasagun 11 lutego 1998 11 czerwca 2005
15 Emre Taner 15 czerwca 2005 26 maja 2010
16 Hakan Fidan 26 maja 2010 nadal

Zadania

edytuj

Zadania Narodowej Organizacji Wywiadu zostały wyszczególnione w Artykule 4. Ustawy nr 2937 i należą do nich:

a) pozyskiwanie informacji z zakresu bezpieczeństwa narodowego na temat doraźnych i potencjalnych działań prowadzonych w kraju lub poza nim, które celują w integralność terytorialną i narodową, istnienie, niezależność, bezpieczeństwo, porządek konstytucyjny i wszystkie elementy, które stanowią narodową siłę Republiki Turcji, oraz dostarczanie tego wywiadu Prezydentowi, Premierowi, Sekretarzowi Generalnemu Rady Bezpieczeństwa Narodowego i właściwym instytucjom,

b) zaspokojenie potrzeb i wymagań wywiadowczych Prezydenta, Prezesa Rady Ministrów, Sekretarza Generalnego Rady Bezpieczeństwa Narodowego oraz odpowiednich ministerstw przy formułowaniu i realizacji planów dotyczących polityki bezpieczeństwa narodowego państwa,

c) występowanie do Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Prezesa Rady Ministrów w sprawie kierowania działalnością wywiadowczą instytucji publicznych;

d) udzielanie konsultacji w kwestiach technicznych dotyczących działań wywiadowczych i kontrwywiadowczych instytucji publicznych oraz pomoc w ustanawianiu koordynacji między nimi,

e) dostarczanie do Komendy Głównej Sztabu Generalnego informacji i danych wywiadowczych, które Sztab Generalny uzna za niezbędne dla Sił Zbrojnych,

f) wykonywanie innych obowiązków określonych przez Radę Bezpieczeństwa Narodowego,

g) prowadzenie działań kontrwywiadowczych.

Tureckiej Narodowej Organizacji Wywiadowczej nie można powierzyć innych obowiązków niż wymienione powyżej i nie można jej skierować do prowadzenia działań innych niż wywiadowcze, dotyczących bezpieczeństwa narodowego państwa[8].

Uprawnienia

edytuj

Zgodnie z art. 6 Ustawy nr 2937, Narodowa Organizacja Wywiadowcza jest upoważniona do:

  • nawiązywania bezpośredniego kontaktu z dyrektorami i urzędnikami kierującymi działalnością wywiadowczą ministerstw i innych instytucji publicznych w sprawach kierowania, tworzenia wywiadu i kontrwywiadu oraz stosowania dogodnych metod koordynacji,
  • dostępu i nawiązywania kontaktu z archiwami i ośrodkami elektronicznego przetwarzania danych w sprawach objętych jego zakresem obowiązków[9].

Kontrola

edytuj

Organ kontroli Organizacji został sprecyzowany w Ustawie nr 6532 z dnia 17.04.2014[10]. Na jej podstawie Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji powołał Komisję Bezpieczeństwa i Wywiadu, która monitoruje działalność MİT. Do obowiązków Komisji należy również monitorowanie prywatnych danych gromadzonych podczas działań wywiadowczych oraz ochrona praw i wolności jednostki.

MİT zobowiązany jest do przekazania prezydentowi rocznego sprawozdania. Następnie prezydent publikuje swój raport na podstawie kilku raportów złożonych ze sprawozdań wszystkich tureckich służb wojskowych oraz cywilnych i przedkłada go Komisji. Raport prezydenta nie może zawierać żadnych informacji ani danych, które są objęte tajemnicą państwową. Komisja ostatecznie analizuje sprawozdanie w ciągu trzech miesięcy i przygotuje własny raport, który przedstawia Parlamentowi[11].

Przypisy

edytuj
  1. National Intelligence Organization [online], www.mit.gov.tr [dostęp 2022-02-14].
  2. Recep Tayyip Erdogan wygrywa wybory, w Turcji znika urząd premiera [WIADOMOŚCI DNIA] [online], gazetapl [dostęp 2022-02-14] (pol.).
  3. National Intelligence Organization [online], www.mit.gov.tr [dostęp 2022-02-14].
  4. Ustawa nr 2937 z dnia 1.11.1983, National Intelligence Organization [online], irp.fas.org [dostęp 2022-02-14].
  5. National Intelligence Organization [online], www.mit.gov.tr [dostęp 2022-02-14].
  6. National Intelligence Organization [online], www.mit.gov.tr [dostęp 2022-02-14].
  7. National Intelligence Organization [online], www.mit.gov.tr [dostęp 2022-04-04].
  8. National Intelligence Organization [online], irp.fas.org [dostęp 2022-02-14].
  9. National Intelligence Organization [online], irp.fas.org [dostęp 2022-02-14].
  10. Turkey: Spy Agency Law Opens Door to Abuse [online], Human Rights Watch, 29 kwietnia 2014 [dostęp 2022-02-14] (ang.).
  11. Effects Of The New National Intelligence Organization (MIT) Law On Privacy - Privacy - Turkey [online], www.mondaq.com [dostęp 2022-02-14].

Brak polskiego odnośnika. Odnośnik do anglojęzycznej Wikipedii: https://en.wikipedia.org/wiki/National_Intelligence_Organization