Województwo łódzkie (II Rzeczpospolita)

województwo w II Rzeczypospolitej

Województwo łódzkiewojewództwo II Rzeczypospolitej istniejące w latach 1919–1939 ze stolicą w Łodzi.

województwo łódzkie
województwo
1920–1939
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Data powstania

14 sierpnia 1919 / 15 lutego 1920[1]

Siedziba wojewody i sejmiku

Łódź

Wojewoda

Henryk Józewski

Powierzchnia

(1931) 19 034 km²
(1939) 20 446[2] km²

Populacja (1931)
• liczba ludności


2 632 010[3]

• gęstość

138,3 os./km²

Tablice rejestracyjne

ŁD

Adres Urzędu Wojewódzkiego:
ul. Ogrodowa 15
Łódź
Podział administracyjny
Liczba powiatów miejskich

1

Liczba powiatów ziemskich

14

Liczba gmin miejskich

39

Liczba gmin wiejskich

237

Położenie na mapie II Rzeczypospolitej
Położenie na mapie Polski

Województwo łódzkie (do 1938) obejmowało wschodnią część obecnego województwa wielkopolskiego z Kaliszem i Koninem oraz południową i centralną część łódzkiego.

W 1930 podzielone było na 13 powiatów ziemskich oraz 1 miejski. W skład województwa wchodziło także 46 miast (1930) i 232 gminy. Graniczyło z 3 województwami: od zachodu z poznańskim, od południa z kieleckim, od północy oraz wschodu z warszawskim, a także od południowego zachodu z Niemcami[4].

Struktura powierzchni

edytuj

Według danych z 1929 roku województwo łódzkie miało obszar 19 034 km², w tym:

  • grunty orne – 65,6%
  • łąki – 7,3%
  • pastwiska – 5,6%
  • lasy – 13,5%
  • nieużytki i tereny przemysłowe – 8%

Demografia

edytuj

Według pierwszego spisu powszechnego w 1921 roku województwo zamieszkiwało 2 252 769 osób[5].

Podział ludności ze względu na narodowość[5]:

Podział ludności ze względu na wyznanie[5]:

W roku 1926 ludność województwa zamieszkująca miasta wynosiła 38,7%. Polacy stanowili 83,2% ogółu mieszkańców, Żydzi – 12%, Niemcy – 4,6%. 77% mieszkańców łódzkiego wyznawało religię katolicką, 14,5% mojżeszową, 7,6% ewangelicką i 0,7% grekokatolicyzm.

53,8% mieszkańców województwa łódzkiego zatrudniona była w rolnictwie, 24,6% w przemyśle (głównie włókienniczy), a 8,3% w handlu.

Struktura demograficzna

edytuj
Liczba ludności (dane z 9 grudnia 1931)
Ogółem Kobiety Mężczyźni
osób % osób % osób %
Ogółem 2 632 010 100 1 364 825 51,85 1 267 185 48,15
Miasto 1 104 222 41,95 589 824 22,41 514 398 19,54
Wieś 1 527 788 58,5 775 001 29,45 752 787 28,60

Podział administracyjny

edytuj
Podział na powiaty w latach 1919–1938
Powiat Miasto
powiatowe
Powierzchnia
km² (1929)
Ludność
(1929)
Gęstość
os./km²
brzeziński Brzeziny 1117 125 029 111,9
kaliski Kalisz 1480 180 320 121,8
kolski Koło 1233 112 029 90,9
koniński Konin 1313 111 415 84,9
łaski Łask 1403 149 404 106,5
łęczycki Łęczyca 1316 122 422 93,1
łódzki (miejski) Łódź 58,75 597 183 10165
łódzki (wiejski) Łódź 883 110 381 125,1
piotrkowski Piotrków Trybunalski 2088 197 285 94,5
radomszczański Radomsko 2113 169 847 80,4
sieradzki Sieradz 1613 155 425 96,4
słupecki Słupca 1070 83 985 78,5
turecki Turek 1248 102 139 81,8
wieluński Wieluń 2101 181 362 86,3

Największe miasta

edytuj
Największe miasta województwa łódzkiego
Miasto Powiat Ludność
(1929)
Łódź łódzki (miejski) 597 183
Kalisz kaliski 55 613
Piotrków Trybunalski piotrkowski 43 437
Tomaszów Mazowiecki brzeziński 35 484
Pabianice łaski 34 967
Zgierz łódzki (wiejski) 24 800
Zduńska Wola sieradzki 23 540
Radomsko radomszczański 20 372
Koło kolski 13 040
Ozorków łęczycki 12 589
Wieluń wieluński 11 032
Brzeziny brzeziński 10 633
Konin koniński 10 379
Łęczyca łęczycki 10 267
Turek turecki 10 073
Sieradz sieradzki 9284

Podział administracyjny (1939)

edytuj

Z dniem 1 kwietnia 1938 r. wyłączono z obszaru województwa łódzkiego i przyłączono do województwa poznańskiego powiaty kaliski, kolski, koniński i turecki[6].

Z dniem 1 kwietnia 1939 r. włączono w obszar województwa łódzkiego: z województwa warszawskiego powiaty: kutnowski, łowicki, rawski i skierniewicki; z województwa kieleckiego powiaty: opoczyński i konecki z wyjątkiem gmin miejskich: Skarżysko-Kamienna i Szydłowiec oraz gmin wiejskich: Bliżyn i Szydłowiec[7].

Wojewodowie

edytuj
Wicewojewodowie

Galeria

edytuj

Województwo łódzkie w szczegółowych danych statystycznych spisu powszechnego z 30.IX.1921 i spisu powszechnego z 9. XII. 1931 r.

Przypisy

edytuj
  1. Monitor Polski z 1920 r., nr 48 z dn. 28 lutego.
  2. Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005, s. 32, seria: Monografie. ISBN 83-87954-66-7.
  3. Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1.
  4. Skoczylas M. M. Historia medycyny a potencjał turystyczny Nadpilicza Środkowego. W: red. Magowska A., Pękacka-Falkowska K., Owecki M. Wybrane problemy historii medycyny. W kręgu epistemologii i praktyki. Poznań: Wydawnictwo Kontekst, 2020, s. 53–75. ISBN 978-83-65275-95-0, treść on-line.
  5. a b c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom II – Województwo Łódzkie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
  6. Ustawa z dnia 12 czerwca 1937 r. o zmianie granic województw: poznańskiego, pomorskiego, warszawskiego i łódzkiego. (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).
  7. Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 r. o zmianie granic województw: białostockiego, kieleckiego, lubelskiego, łódzkiego i warszawskiego. (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240).
  8. Ireneusz Polit, Wojewodowie łódzcy (1919-1939), Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2020 [zarchiwizowane z adresu 2023-05-12].