Przejdź do zawartości

Świerki (powiat kłodzki): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
linki zewnętrzne
Magen (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
73 139 edycji
→‎Szlaki turystyczne: drobne redakcyjne
 
(Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 8 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Inne znaczenia|2=[[Świerki|Świerki w innych znaczeniach tej nazwy]]}}
{{Wieś infobox
{{Polska miejscowość infobox
|nazwa = Świerki
|nazwa = Świerki
|rodzaj miejscowości = wieś
|herb wsi =
|rodzaj miejscowości = wieś
|flaga wsi =
|zdjęcie = 2017 Kościół św. Mikołaja w Świerkach 1.jpg
|opis zdjęcia = [[Kościół św. Mikołaja w Świerkach]]
|herb artykuł =
|dopełniacz wsi =
|alt zdjęcia =
|zdjęcie = 2017 Kościół św. Mikołaja w Świerkach 1.jpg
|województwo = dolnośląskie
|opis zdjęcia = Kościół św. Mikołaja w Świerkach
|powiat = [[Powiat kłodzki|kłodzki]]
|województwo = [[Województwo dolnośląskie|dolnośląskie]]
|gmina = [[Nowa Ruda (gmina wiejska)|Nowa Ruda]]
|powiat = [[Powiat kłodzki|kłodzki]]
|sołectwo =
|miejscowość podstawowa =
|gmina = [[Nowa Ruda (gmina wiejska)|Nowa Ruda]]
|sołectwo =
|wysokość = 530–580
|wysokość = 530–580
|liczba ludności = 584{{r|GUS}}
|liczba ludności = 584{{r|GUS}}
|rok = III 2011
|rok = III 2011
|strefa numeracyjna = 74
⚫
|kod pocztowy = 57-451{{r|poczta}}
|strefa numeracyjna = 74
⚫
|tablice rejestracyjne = DKL
⚫
|kod pocztowy = 57-451{{r|poczta}}
⚫
|SIMC = 0854475
⚫
|tablice rejestracyjne = DKL
|SIMC = 0854475
|kod mapy = Nowa Ruda (gmina wiejska)
|współrzędne = 50°37'56"N 16°25'47"E<ref name="prng">{{PRNG Miejscowości|137964|data=2023-11-05}}</ref>
|mapa wsi =
|kod mapy = Nowa Ruda (gmina wiejska)
|commons = Category:Świerki, Lower Silesian Voivodeship
|stopniN = 50 |minutN = 37 |sekundN = 49
|www =
|stopniE = 16 |minutE = 26 |sekundE = 22
|commons = Category:Świerki, Lower Silesian Voivodeship
|wikisłownik =
⚫
|www =
}}
}}
[[Plik:2017 Plebania w Świerkach 2.jpg|thumb|240px|Zabytkowa plebania w Świerkach]]
[[Plik:2017 Plebania w Świerkach 2.jpg|thumb|240px|Zabytkowa plebania w Świerkach]]
[[Plik:2017 Tunele kolejowe pod Świerkową Kopą.jpg|thumb|240px|[[Tunele pod Świerkową Kopą|Tunele kolejowe w Świerkach]]]]
[[Plik:2017 Tunele kolejowe pod Świerkową Kopą.jpg|thumb|240px|[[Tunele pod Świerkową Kopą|Tunele kolejowe w Świerkach]]]]
[[Plik:2017 Krzyż przydrożny w Świerkach 1.jpg|thumb|170px|Krzyż przydrożny w przysiółku [[Świerki Dolne]]]]
[[Plik:2017 Krzyż przydrożny w Świerkach 1.jpg|thumb|170px|Krzyż przydrożny w przysiółku [[Świerki Dolne]]]]
'''Świerki''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Königswalde''{{r|MP}}) – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona, w [[województwo dolnośląskie|województwie dolnośląskim]], w [[powiat kłodzki|powiecie kłodzkim]], w [[Nowa Ruda (gmina wiejska)|gminie Nowa Ruda]], na pograniczu [[Wzgórza Włodzickie|Włodzickich Wzgórz]] i [[Góry Suche|Gór Suchych]] w [[Sudety Środkowe|Sudetach Środkowych]].
'''Świerki''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Königswalde''{{r|MP}}) – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]], położona w [[województwo dolnośląskie|województwie dolnośląskim]], w [[powiat kłodzki|powiecie kłodzkim]], w [[Nowa Ruda (gmina wiejska)|gminie Nowa Ruda]], na pograniczu [[Wzgórza Włodzickie|Włodzickich Wzgórz]] i [[Góry Suche|Gór Suchych]] w [[Sudety Środkowe|Sudetach Środkowych]].


== Podział administracyjny ==
== Podział administracyjny ==
Linia 38: Linia 34:
! SIMC !! Nazwa !! Rodzaj
! SIMC !! Nazwa !! Rodzaj
|-
|-
|0854481 || [[Granicznik (powiat kłodzki)|Granicznik]] || osada
|0854481 || [[Granicznik (Świerki)|Granicznik]] || osada
|-
|-
|0854498 || [[Świerki Dolne]] || przysiółek
|0854498 || [[Świerki Dolne]] || przysiółek
Linia 44: Linia 40:
|0854506 || [[Świerki Kłodzkie]] || osada
|0854506 || [[Świerki Kłodzkie]] || osada
|-
|-
|0854512 || [[Wrześnik (osada)|Wrześnik]] || osada
|0854512 || [[Wrześnik (Świerki)|Wrześnik]] || osada


|-
|-
Linia 54: Linia 50:
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1352 r.{{r|staffa}} Główna część wioski leży na wysokości 530–580 m w dolinie rzeki [[Włodzica|Włodzicy]] (lewego dopływu [[Ścinawka (dopływ Nysy Kłodzkiej)|Ścinawki]]) i do połowy XVIII w. należała do hrabiów Stillfriedów (jako dworskie lenno z nadania ks. Henryka Podiebradowicza St.){{r|staffa}}. W 1782 r. majątek barona Stillfrieda obejmował 136 budynków. Był tu kościół, szkoła, plebania, 2 młyny wodne, potażarnia i bielnik, a mieszkało 32 kmieci oraz 99 zagrodników i chałupników{{r|staffa}}. Drugą część wsi stanowiło wolne sędziostwo z dworem oraz 11 zagrodnikami i chałupnikami. W całej wsi było 39 tkaczy płótna i 15 innych rzemieślników. W początkach XIX w. istniały już 3 kolonie należące do wsi. Świerki stanowiły wówczas własność hrabiego von Magnisa z Bożkowa, który nabył większość posiadłości barona von Stillfrieda{{r|staffa}}. Podczas działań kampanii wiosennej 1807 r. doszło (15 lutego) pomiędzy Świerkami a Granicznikiem do większej potyczki między oddziałami pruskimi a bawarskimi, wchodzącymi w skład armii napoleońskiej. Miała ona istotne znaczenie militarne, ponieważ zmusiła Prusaków do opuszczenia tej części hrabstwa kłodzkiego.
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1352 r.{{r|staffa}} Główna część wioski leży na wysokości 530–580 m w dolinie rzeki [[Włodzica|Włodzicy]] (lewego dopływu [[Ścinawka (dopływ Nysy Kłodzkiej)|Ścinawki]]) i do połowy XVIII w. należała do hrabiów Stillfriedów (jako dworskie lenno z nadania ks. Henryka Podiebradowicza St.){{r|staffa}}. W 1782 r. majątek barona Stillfrieda obejmował 136 budynków. Był tu kościół, szkoła, plebania, 2 młyny wodne, potażarnia i bielnik, a mieszkało 32 kmieci oraz 99 zagrodników i chałupników{{r|staffa}}. Drugą część wsi stanowiło wolne sędziostwo z dworem oraz 11 zagrodnikami i chałupnikami. W całej wsi było 39 tkaczy płótna i 15 innych rzemieślników. W początkach XIX w. istniały już 3 kolonie należące do wsi. Świerki stanowiły wówczas własność hrabiego von Magnisa z Bożkowa, który nabył większość posiadłości barona von Stillfrieda{{r|staffa}}. Podczas działań kampanii wiosennej 1807 r. doszło (15 lutego) pomiędzy Świerkami a Granicznikiem do większej potyczki między oddziałami pruskimi a bawarskimi, wchodzącymi w skład armii napoleońskiej. Miała ona istotne znaczenie militarne, ponieważ zmusiła Prusaków do opuszczenia tej części hrabstwa kłodzkiego.


Wieś nadal stanowiła ośrodek tkactwa chałupniczego. W 1840 r. było tu 135 domów, kościół i szkoła katolicka, wolne sędziostwo, 3 młyny wodne, 2 gorzelnie i olejarnia{{r|staffa}}. Działało 89 krosien bawełnianych, 10 lnianych, a także 28 innych rzemieślników i 26 handlarzy{{r|staffa}}.
Wieś nadal stanowiła ośrodek tkactwa chałupniczego. W 1840 r. było tu 135 domów, kościół i szkoła katolicka, wolne sędziostwo, trzy młyny wodne, dwie gorzelnie i olejarnia{{r|staffa}}. Działało 89 krosien bawełnianych, 10 lnianych, a także 28 innych rzemieślników i 26 handlarzy{{r|staffa}}.
W 2 połowie XIX wieku Świerki zmieniły swe oblicze: upadło tkactwo chałupnicze, ale rozwijała się turystyka{{r|staffa}}. W 1880 r. przeprowadzono linię kolejową z [[Nowa Ruda|Nowej Rudy]] do [[Jedlina-Zdrój|Jedliny Zdroju]] i [[Wałbrzych]]a{{r|staffa}}. Pomiędzy Świerkami a [[Bartnica|Bartnicą]] przebito tunel kolejowy o długości 1171 m. W latach 1907–1912 wykonano równoległy tunel podczas budowy drugiej nitki torów{{r|staffa}}. W Świerkach działał punkt informacyjny GGV (Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego), znana karczma sądowa i browar, a także inne gospody i pensjonaty. Na najwyższym szczycie Wzgórz Włodzickich – [[Włodzicka Góra|Włodzickiej Górze]] (757 m n.p.m.) w 1927 r. zbudowano wieżę widokową z tarasem nakrytym namiotowym daszkiem. W przyziemiu był bufet-schron. Po 1945 r. wieża popadła w ruinę.
W drugiej połowie XIX w. Świerki zmieniły swe oblicze: upadło tkactwo chałupnicze, ale rozwijała się turystyka{{r|staffa}}. W 1880 r. przeprowadzono linię kolejową z [[Nowa Ruda|Nowej Rudy]] do [[Jedlina-Zdrój|Jedliny Zdroju]] i [[Wałbrzych]]a{{r|staffa}}. Pomiędzy Świerkami a [[Bartnica|Bartnicą]] przebito tunel kolejowy o długości 1171 m. W latach 1907–1912 wykonano równoległy tunel podczas budowy drugiej nitki torów{{r|staffa}}. W Świerkach działał punkt informacyjny GGV (Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego), znana karczma sądowa i browar, a także inne gospody i pensjonaty. Na najwyższym szczycie Wzgórz Włodzickich – [[Włodzicka Góra|Włodzickiej Górze]] (757 m n.p.m.) w 1927 r. zbudowano [[Wieża widokowa na Włodzickiej Górze|wieżę widokową]] z tarasem nakrytym namiotowym daszkiem, w jej przyziemiu był bufet-schron. Po 1945 r. wieża popadła w ruinę. 3 listopada 2018 r. oddano do użytku wieżę widokową wybudowaną w ramach programu „Polsko-Czeski Szlak Grzbietowy – Część Wschodnia”. Taras widokowy mieści się na wysokości 15&nbsp;m<ref>{{Cytuj stronę | url = https://gazetawroclawska.pl/otwarto-nowa-wieze-widokowa-w-sudetach-zdjecia/ar/13637266 | tytuł = Otwarto nową wieżę widokową w Sudetach | data = 2018-11-03 | opublikowany = GazetaWrocławska.pl | język = pl | data dostępu = 2018-11-03}}</ref>.


Po II wojnie światowej Świerki pozostały wsią przemysłowo-rolniczą, ale całkowicie zatraciły charakter letniskowy. Nadal eksploatowano kamieniołomy [[melafir]]u (jedne z największych w [[Sudety|Sudetach]]). Podupadł natomiast zakład przerobu kamienia, zlikwidowano też kolejkę linową do stacji kolejowej w Bartnicy (transportowano nią wydobyty kamień). Na jej miejscu powstał taśmociąg.
Po [[wojna światowa|II wojnie światowej]] Świerki pozostały wsią przemysłowo-rolniczą, ale całkowicie zatraciły charakter letniskowy. Nadal eksploatowano kamieniołomy [[melafir]]u (jedne z największych w [[Sudety|Sudetach]]). Podupadł natomiast zakład przerobu kamienia, zlikwidowano też kolejkę linową do stacji kolejowej w Bartnicy (transportowano nią wydobyty kamień). Na jej miejscu powstał taśmociąg.


W 2012 r. złoża uległy wyczerpaniu, kamieniołom jest w likwidacji.
W 2012 r. złoża uległy wyczerpaniu, kamieniołom jest w likwidacji.
Linia 63: Linia 59:
== Zabytki ==
== Zabytki ==
Według rejestru zabytków [[Narodowy Instytut Dziedzictwa|Narodowego Instytutu Dziedzictwa]] na listę zabytków wpisane są obiekty{{r|nid}}:
Według rejestru zabytków [[Narodowy Instytut Dziedzictwa|Narodowego Instytutu Dziedzictwa]] na listę zabytków wpisane są obiekty{{r|nid}}:
* barokowy kościół parafialny pw. św. Mikołaja, z 1748 r., przebudowany w 1929 r. Budowla jednonawowa z kwadratową wieżą, którą wieńczy hełm z prześwitem
* barokowy [[kościół św. Mikołaja w Świerkach]] z 1748 r., przebudowany w 1929 r. Budowla jednonawowa z kwadratową wieżą, którą wieńczy hełm z prześwitem
* plebania, nr 58, z 1791 r. – XVIII w. barokowo-klasycystyczna o charakterze pałacyku. Piętrowa, pięcioosiowa, nakryta wysokim dachem mansardowym.
* plebania, nr 58, z 1791 r. – XVIII w. barokowo-klasycystyczna o charakterze pałacyku. Piętrowa, pięcioosiowa, nakryta wysokim dachem mansardowym.
Inne zabytki{{r|staffa}}:
Inne zabytki{{r|staffa}}:
* mur cmentarny wokół kościoła z budynkiem bramnym z XVIII w.
* mur cmentarny wokół kościoła z budynkiem bramnym z XVIII w.
⚫
* budynek dawnej szkoły parafialnej, nr 3, z pierwszej ćwiartki XIX w., tzw. organistówka
* ruiny wieży widokowej na szczycie Włodzickiej Góry 757 m n.p.m. z 1927 r.
⚫
* budynek dawnej szkoły parafialnej, nr 3, z pierwszej pierwszej ćwiartki XIX w., tzw. organistówka
* szkoła z początku XX w. – murowana z drewnianym piętrem
* szkoła z początku XX w. – murowana z drewnianym piętrem
* dom nr 4, mieszkalno-usługowy z końca XIX w.
* dom nr 4, mieszkalno-usługowy z końca XIX w.
Linia 76: Linia 71:
* dom nr 198, mieszkalny z pierwszej połowy XX w., tzw. bursa
* dom nr 198, mieszkalny z pierwszej połowy XX w., tzw. bursa
* kilka kamiennych krzyży figur i kapliczek, przeważnie z XIX w. przy głównej drodze (nr 381 z [[Kłodzko|Kłodzka]] do [[Wałbrzych]]a) i bocznych drogach.
* kilka kamiennych krzyży figur i kapliczek, przeważnie z XIX w. przy głównej drodze (nr 381 z [[Kłodzko|Kłodzka]] do [[Wałbrzych]]a) i bocznych drogach.
; inne obiekty:
* [[Wieża widokowa na Włodzickiej Górze]] 757 m n.p.m., pierwsza wybudowana w 1927 r.
* [[Kapliczka św. Anny w Graniczniku]]


== Szlaki turystyczne ==
== Szlaki turystyczne ==
* {{szlak|czerwony}} [[Świerki Dolne (przystanek kolejowy)]] – Rozdroże pod [[Włodzicka Góra|Włodzicką Górą]] – '''Świerki''' – [[Granicznik (powiat kłodzki)|Granicznik]] – Rozdroże pod [[Słoneczna Kopa|Słoneczną]]
* {{szlak|czerwony}} [[Świerki Dolne (przystanek kolejowy)]] – [[Rozdroże pod Włodzicką Górą]] – '''Świerki''' – [[Granicznik (powiat kłodzki)|Granicznik]] – [[Rozdroże pod Słoneczną Kopą]]
* {{szlak|zielony}} [[Kościelec (Sudety)|Kościelec]] – [[Góra Wszystkich Świętych]] – [[Góra Świętej Anny (Nowa Ruda)|Góra Świętej Anny]] – Przełęcz pod [[Krępiec (góra)|Krępcem]] – [[Nowa Ruda]] – [[Włodzicka Góra]] – [[Świerki Dolne (przystanek kolejowy)]] – [[Kompleks Gontowa]] – [[Sokolec (województwo dolnośląskie)|Sokolec]] – [[Schronisko Sowa]] – [[Wielka Sowa]]
* {{szlak|zielony}} [[Kościelec (Sudety)|Kościelec]] – [[Góra Wszystkich Świętych]] – [[Góra Świętej Anny (Nowa Ruda)|Góra Świętej Anny]] – [[Przełęcz pod Krępcem]] – [[Nowa Ruda]] – [[Włodzicka Góra]] – [[Świerki Dolne (przystanek kolejowy)]] – [[Kompleks Gontowa]] – [[Sokolec (województwo dolnośląskie)|Sokolec]] – [[Schronisko Sowa]] – [[Wielka Sowa]]
* {{szlak|żółty}} [[Świerki Dolne (przystanek kolejowy)]] – [[Sierpnica (województwo dolnośląskie)|Sierpnica]] – [[Kompleks Osówka]]
* {{szlak|żółty}} [[Świerki Dolne (przystanek kolejowy)]] – [[Sierpnica (województwo dolnośląskie)|Sierpnica]] – [[Kompleks Osówka]]
* {{szlak|czarny}} '''Świerki''' – [[Świerkowa Kopa]] – [[Bartnica]]{{r|szlaki}}
* {{szlak|czarny}} '''Świerki''' – [[Świerkowa Kopa]] – [[Bartnica]]{{r|szlaki}}

== Zobacz też ==
* [[Świerki]]


== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy|
{{Przypisy|
<ref name="GUS">[http://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5670/21/1/1/1_miejscowosci_ludnosc_nsp2011.xlsx GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.]</ref>
<ref name="GUS">[http://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5670/21/1/1/1_miejscowosci_ludnosc_nsp2011.xlsx GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.]</ref>
<ref name="MP">Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości ({{Monitor Polski|1946|142|262}})</ref>
<ref name="MP">Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i [[Ministerstwo Ziem Odzyskanych|Ziem Odzyskanych]] z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości ({{Monitor Polski|1946|142|262}})</ref>
<ref name="nid">{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/DLN-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=2012-08-02|strony=79}}</ref>
<ref name="nid">{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/DLN-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=2012-08-02|strony=79 | archiwum = https://web.archive.org/web/20190327101447/https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/DLN-rej.pdf | zarchiwizowano = 2019-03-27 }}</ref>
<ref name="poczta">{{cytuj stronę|url=http://kody.poczta-polska.pl/|tytuł=Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę|opublikowany=Poczta Polska S.A.|data=styczeń 2013|data dostępu=2015-03-26}}</ref>
<ref name="poczta">{{Poczta Polska|2013|s=1270|data dostępu=2020-12-22}}</ref>
<ref name="R2013">''Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części'' ({{Dziennik Ustaw|2013|200}})</ref>
<ref name="R2013">''Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części'' ({{Dziennik Ustaw|2013|200}})</ref>
<ref name="staffa">{{cytuj książkę|inni=redakcja [[Marek Staffa]]|tytuł=[[Słownik geografii turystycznej Sudetów]]|wydawca=I-BiS|miejsce=Wrocław|rok=1994|strony=400–405|isbn=83-85773-12-6|tom=11|tytuł tomu=Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie}}</ref>
<ref name="staffa">{{cytuj książkę|inni=redakcja [[Marek Staffa]]|tytuł=[[Słownik geografii turystycznej Sudetów]]|wydawca=I-BiS|miejsce=Wrocław|rok=1994|strony=400–405|isbn=83-85773-12-6|tom=11|tytuł tomu=Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie}}</ref>
Linia 102: Linia 97:


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* [http://web.archive.org/web/20180827113729/http://sowirower.pl/swierki-bartnica.html Strona o Świerkach i Bartnicy – aktualne zdjęcia i informacje turystyczne]
* {{Cytuj stronę | url = http://sowirower.pl/swierki-bartnica.html | tytuł = Strona o Świerkach i Bartnicy – aktualne zdjęcia i informacje turystyczne | opublikowany = sowirower.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20180827113729/http://sowirower.pl/swierki-bartnica.html | zarchiwizowano = 2018-08-27}}


{{Gmina Nowa Ruda}}
{{Gmina Nowa Ruda}}


[[Kategoria:Świerki]]
[[Kategoria:Świerki| ]]

Aktualna wersja na dzień 13:02, 22 sie 2024

Zobacz też: Świerki w innych znaczeniach tej nazwy.
Świerki
wieś
Ilustracja
Kościół św. Mikołaja w Świerkach
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Nowa Ruda

Wysokość

530–580 m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

584[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-451[3]

Tablice rejestracyjne

DKL

SIMC

0854475

Położenie na mapie gminy wiejskiej Nowa Ruda
Mapa konturowa gminy wiejskiej Nowa Ruda, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Świerki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Świerki”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Świerki”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Świerki”
Ziemia50°37′56″N 16°25′47″E/50,632222 16,429722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Zabytkowa plebania w Świerkach
Tunele kolejowe w Świerkach
Krzyż przydrożny w przysiółku Świerki Dolne

Świerki (niem. Königswalde[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Nowa Ruda, na pograniczu Włodzickich Wzgórz i Gór Suchych w Sudetach Środkowych.

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Świerki[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0854481 Granicznik osada
0854498 Świerki Dolne przysiółek
0854506 Świerki Kłodzkie osada
0854512 Wrześnik osada

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1352 r.[7] Główna część wioski leży na wysokości 530–580 m w dolinie rzeki Włodzicy (lewego dopływu Ścinawki) i do połowy XVIII w. należała do hrabiów Stillfriedów (jako dworskie lenno z nadania ks. Henryka Podiebradowicza St.)[7]. W 1782 r. majątek barona Stillfrieda obejmował 136 budynków. Był tu kościół, szkoła, plebania, 2 młyny wodne, potażarnia i bielnik, a mieszkało 32 kmieci oraz 99 zagrodników i chałupników[7]. Drugą część wsi stanowiło wolne sędziostwo z dworem oraz 11 zagrodnikami i chałupnikami. W całej wsi było 39 tkaczy płótna i 15 innych rzemieślników. W początkach XIX w. istniały już 3 kolonie należące do wsi. Świerki stanowiły wówczas własność hrabiego von Magnisa z Bożkowa, który nabył większość posiadłości barona von Stillfrieda[7]. Podczas działań kampanii wiosennej 1807 r. doszło (15 lutego) pomiędzy Świerkami a Granicznikiem do większej potyczki między oddziałami pruskimi a bawarskimi, wchodzącymi w skład armii napoleońskiej. Miała ona istotne znaczenie militarne, ponieważ zmusiła Prusaków do opuszczenia tej części hrabstwa kłodzkiego.

Wieś nadal stanowiła ośrodek tkactwa chałupniczego. W 1840 r. było tu 135 domów, kościół i szkoła katolicka, wolne sędziostwo, trzy młyny wodne, dwie gorzelnie i olejarnia[7]. Działało 89 krosien bawełnianych, 10 lnianych, a także 28 innych rzemieślników i 26 handlarzy[7]. W drugiej połowie XIX w. Świerki zmieniły swe oblicze: upadło tkactwo chałupnicze, ale rozwijała się turystyka[7]. W 1880 r. przeprowadzono linię kolejową z Nowej Rudy do Jedliny Zdroju i Wałbrzycha[7]. Pomiędzy Świerkami a Bartnicą przebito tunel kolejowy o długości 1171 m. W latach 1907–1912 wykonano równoległy tunel podczas budowy drugiej nitki torów[7]. W Świerkach działał punkt informacyjny GGV (Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego), znana karczma sądowa i browar, a także inne gospody i pensjonaty. Na najwyższym szczycie Wzgórz Włodzickich – Włodzickiej Górze (757 m n.p.m.) w 1927 r. zbudowano wieżę widokową z tarasem nakrytym namiotowym daszkiem, w jej przyziemiu był bufet-schron. Po 1945 r. wieża popadła w ruinę. 3 listopada 2018 r. oddano do użytku wieżę widokową wybudowaną w ramach programu „Polsko-Czeski Szlak Grzbietowy – Część Wschodnia”. Taras widokowy mieści się na wysokości 15 m[8].

Po II wojnie światowej Świerki pozostały wsią przemysłowo-rolniczą, ale całkowicie zatraciły charakter letniskowy. Nadal eksploatowano kamieniołomy melafiru (jedne z największych w Sudetach). Podupadł natomiast zakład przerobu kamienia, zlikwidowano też kolejkę linową do stacji kolejowej w Bartnicy (transportowano nią wydobyty kamień). Na jej miejscu powstał taśmociąg.

W 2012 r. złoża uległy wyczerpaniu, kamieniołom jest w likwidacji.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[9]:

  • barokowy kościół św. Mikołaja w Świerkach z 1748 r., przebudowany w 1929 r. Budowla jednonawowa z kwadratową wieżą, którą wieńczy hełm z prześwitem
  • plebania, nr 58, z 1791 r. – XVIII w. barokowo-klasycystyczna o charakterze pałacyku. Piętrowa, pięcioosiowa, nakryta wysokim dachem mansardowym.

Inne zabytki[7]:

  • mur cmentarny wokół kościoła z budynkiem bramnym z XVIII w.
  • budynek dawnej szkoły parafialnej, nr 3, z pierwszej ćwiartki XIX w., tzw. organistówka
  • szkoła z początku XX w. – murowana z drewnianym piętrem
  • dom nr 4, mieszkalno-usługowy z końca XIX w.
  • dom nr 53, mieszkalny z drugiej połowy XIX w.
  • dom nr 54, mieszkalny z 1858 r.
  • dom nr 115, mieszkalno-gospodarczy z 1668 r. – końca XVII w.
  • dom nr 198, mieszkalny z pierwszej połowy XX w., tzw. bursa
  • kilka kamiennych krzyży figur i kapliczek, przeważnie z XIX w. przy głównej drodze (nr 381 z Kłodzka do Wałbrzycha) i bocznych drogach.
inne obiekty

Szlaki turystyczne

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 137964
  2. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1270 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  7. ↑ a b c d e f g h i j Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: I-BiS, 1994, s. 400–405. ISBN 83-85773-12-6.
  8. ↑ Otwarto nową wieżę widokową w Sudetach. GazetaWrocławska.pl, 2018-11-03. [dostęp 2018-11-03]. (pol.).
  9. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 79. [dostęp 2012-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  10. ↑ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 29.07.2015

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Gmina Nowa Ruda
Wsie
Osady
Osada leśna
Części wsi
Osady wsi
Osady leśne wsi
Przysiółki wsi

Gmina Nowa Ruda

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Świerki_(powiat_kłodzki)&oldid=74592700”