Przejdź do zawartości

Piława Dolna: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Znaczniki: Wycofane Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
Boty
405 525 edycji
m Poprawa linków do ujednoznacznień
 
(Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 13 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
|zdjęcie = 2014 Piława Dolna, kościół św. Katarzyny 01.JPG
|zdjęcie = 2014 Piława Dolna, kościół św. Katarzyny 01.JPG
|opis zdjęcia = Kościół św. Katarzyny (2014 r.)
|opis zdjęcia = Kościół św. Katarzyny (2014 r.)
|dopełniacz nazwy = Piławy Dolnej
|alt zdjęcia =
|województwo = dolnośląskie
|województwo = dolnośląskie
|powiat = [[Powiat dzierżoniowski|dzierżoniowski]]
|powiat = [[Powiat dzierżoniowski|dzierżoniowski]]
Linia 15: Linia 15:
|rok = III 2011
|rok = III 2011
|strefa numeracyjna = 74
|strefa numeracyjna = 74
|kod pocztowy = 58-241
|kod pocztowy = 58-241<ref>{{Poczta Polska|2022-10|s=940}}</ref>
|tablice rejestracyjne = DDZ
|tablice rejestracyjne = DDZ
|SIMC = 0852306
|SIMC = 0852306
|kod mapy = Dzierżoniów (gmina wiejska)
|kod mapy = Dzierżoniów (gmina wiejska)
|współrzędne = 50°41′31″N 16°42′13″E
|współrzędne = 50°41'50"N 16°41'39"E<ref name="prng">{{PRNG Miejscowości|101258|data=2023-11-05}}</ref>
|commons = Category:Piława Dolna
|commons = Category:Piława Dolna
|www =
|www =
Linia 26: Linia 26:
'''Piława Dolna''' ([[Język staropolski|staropol.]] ''Pilawa'', [[łacina|łac.]] ''Pilavia'', [[język niemiecki|niem.]] ''Peilau'') – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo dolnośląskie|województwie dolnośląskim]], w [[powiat dzierżoniowski|powiecie dzierżoniowskim]], w [[Dzierżoniów (gmina wiejska)|gminie Dzierżoniów]].
'''Piława Dolna''' ([[Język staropolski|staropol.]] ''Pilawa'', [[łacina|łac.]] ''Pilavia'', [[język niemiecki|niem.]] ''Peilau'') – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo dolnośląskie|województwie dolnośląskim]], w [[powiat dzierżoniowski|powiecie dzierżoniowskim]], w [[Dzierżoniów (gmina wiejska)|gminie Dzierżoniów]].


⚫
Wieś leży u podnóży [[Góry Sowie|Gór Sowich]]. Ma charakter osiowy leży wzdłuż rzeki [[Piława (dopływ Bystrzycy)|Piławę]].
== Podział administracyjny ==
⚫
[[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo wałbrzyskie|województwa wałbrzyskiego]].


⚫
W latach 1954-1959 wieś była siedzibą gromady [[Piława Dolna (gromada)|Piława Dolna]], po jej zniesieniu w gromadzie [[Dzierżoniów (gromada)|Dzierżoniów]]. [[podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo wałbrzyskie|województwa wałbrzyskiego]].
== Położenie ==
⚫
Wieś leży u podnóży [[Góry Sowie|Gór Sowich]]. Ma charakter osiowy (jest wąska i długa) ze względu na rzekę [[Piława (dopływ Bystrzycy)|Piławę]], przy której powstała.


== Nazwa ==
== Nazwa ==
[[Heinrich Adamy]] swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w roku 1888 we [[Wrocław]]iu jako najstarszą nazwę wsi wymienia nazwę ''Pilawa'' podając jej znaczenie ''"An der Peile"'' czyli ''"nad [[Piława (dopływ Bystrzycy)|Piławą]]"''{{r|Adamy}} W [[Język staropolski|języku staropolskim]] nazwa ''piława'' oznaczała [[strzała|strzałę]] i nazwę tą nosił np. w [[Pilawa (herb szlachecki)|herb Piława]]. W dokumencie z 1219 roku wydanym przez biskupa wrocławskiego Lorenza miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej, [[język staropolski|staropolskiej]] formie ''„Pilavia”''{{odn|Colmar Grünhagen|1866|s=105}}. [[Germanizacja|Zgermanizowana]] nazwa pierwotnej słowiańskiej nazwy to Peilau.
[[Heinrich Adamy]] w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w roku 1888 we [[Wrocław]]iu jako najstarszą nazwę wsi wymienia nazwę ''Pilawa'' podając jej znaczenie ''"An der Peile"'' czyli ''"nad [[Piława (dopływ Bystrzycy)|Piławą]]"''{{r|Adamy}} W [[Język staropolski|języku staropolskim]] nazwa ''piława'' oznaczała [[strzała|strzałę]] i nazwę tę nosił np. w [[Pilawa (herb szlachecki)|herb Piława]]. W dokumencie z 1219 roku wydanym przez biskupa wrocławskiego Lorenza miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej, [[język staropolski|staropolskiej]] formie ''„Pilavia”''{{odn|Grünhagen|1866|s=105}}. [[Germanizacja|Zgermanizowana]] nazwa pierwotnej słowiańskiej nazwy to Peilau.


== Kultura ==
== Kultura ==
W Piławie Dolnej po [[II wojna światowa|wojnie]] osiedlili się Polacy emigrujący z [[Rumunia|Rumunii]], głównie z miejscowości [[Pojana Mikuli]]. W celu kultywowania dawnych tradycji powstał Zespół Pieśni i Tańca ''Pojana''.
W Piławie Dolnej po [[II wojna światowa|wojnie]] osiedlili się Polacy emigrujący z [[Rumunia|Rumunii]], głównie z miejscowości [[Pojana Mikuli]]. W celu kultywowania dawnych tradycji powstał Zespół Pieśni i Tańca ''Pojana''.


Od 1994 miejscowość jest siedzibą Związku Harcerstwa Wiejskiego, organizacji młodzieżowej skupiającej dzieci w wieku 7-24 lat mieszkające na wsi. Naczelnikiem jest Zofia Jurków, przewodnicząca Koła Gospodyń Wiejskich w Piławie Dolnej<ref>[https://www.facebook.com/ZwiazekHarcerstwaWiejskiego Związek Harcerstwa Wiejskiego]</ref>.
Od 1994 miejscowość jest siedzibą stowarzyszenia ''Związek Harcerstwa Wiejskiego'', organizacji młodzieżowej skupiającej dzieci w wieku 7-24 lat, mieszkających na wsi<ref>[https://www.facebook.com/ZwiazekHarcerstwaWiejskiego Związek Harcerstwa Wiejskiego]</ref>.


== Zabytki ==
== Zabytki ==
Do [[rejestr zabytków|rejestru zabytków]] wpisane są następujące obiekty z terenu wsi:
Do [[rejestr zabytków|rejestru zabytków]] wpisane są następujące obiekty z terenu wsi:
* [[kościół parafialny]] pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, zwany "białym", wzniesiony w [[VI wiek|XVI w.]] w stylu [[architektura gotycka|gotyckim]]; we wnętrzu znajdują się m.in.: XVI-wieczna [[chrzcielnica]], [[ambona (architektura)|ambona]] z [[1606]] i [[XVII wiek|XVII-wieczna]] rzeźba przedstawiająca [[Katarzyna z Aleksandrii|św. Katarzynę]]; na kościelnej [[wieża|wieży]] znajduje się [[Dzwon (instrument)|dzwon]] z XVI w.<ref name="sds" />;
* [[kościół parafialny]] pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, zwany "białym", wzniesiony w [[XVI wiek|XVI w.]] w stylu [[architektura gotycka|gotyckim]]; we wnętrzu znajdują się m.in.: XVI-wieczna [[chrzcielnica]] (1620), [[ambona (architektura)|ambona]] z 1606 i [[XVII wiek|XVII-wieczna]] rzeźba przedstawiająca [[Katarzyna Aleksandryjska|św. Katarzynę]]; barokowy ołtarz główny z ok. 1700, manierystyczny ołtarz boczny z 1620–1630, renesansowy obraz ''Chrystus na Sądzie Ostatecznym'' (1516), późnogotycka rzeźba Madonny z ok. 1710-1720, gotycka płaskorzeźba ''Zwiastowanie'' (ok. 1500) w oprawie manierystycznej z ok. 1630. Renesansowe nagrobki w prezbiterium i dawnej kaplicy grobowej<ref name="dolnyslask">{{Cytuj|autor = Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas |tytuł = Dolny Śląsk - przewodnik |data = 1977 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wyd. Sport i Turystyka |s = 379 }}</ref>, na kościelnej [[wieża|wieży]] znajduje się [[Dzwon (instrument)|dzwon]] z XVI w.<ref name="sds" />;
* zespół pałacowy, z XVII-XIX w.:
* zespół pałacowy, z XVII-XIX w.:
** [[architektura baroku|barokowy]] [[Pałac w Piławie Dolnej|pałac]] z [[XVIII wiek|XVIII w.]],
** [[architektura baroku|barokowy]] [[Pałac w Piławie Dolnej|pałac]] z [[XVIII wiek|XVIII w.]],
** park,<ref name="nid">{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/DLN-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=21 sierpnia 2012|strony=10}}</ref>
** park,<ref name="nid">{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/DLN-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=2012-08-21|strony=10 | archiwum = https://web.archive.org/web/20190327101447/https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/DLN-rej.pdf | zarchiwizowano = 2019-03-27 }}</ref>
inne zabytki:
inne zabytki:
* poprotestancki, [[nawa|jednonawowy]] [[kościół (budynek)|kościół]] pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, zwany "czerwonym", zbudowany w roku [[1882]]; od [[1947]] – [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]]; jest kościołem pomocniczym [[parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Piławie Dolnej|parafii św. Katarzyny]]<ref name="sds">{{cytuj książkę | nazwisko= Bałabuch | imię= Adam | nazwisko2= Chomiak | imię2= Stanisław | nazwisko3= Korgul | imię3= Marek | nazwisko4= Mróz | imię4= Wiesław | nazwisko5= Szupieńko | imię5= Stanisław | nazwisko6= Wiśniewski | imię6= Sławomir | nazwisko7= Zyzak | imię7= Jan | tytuł= Schematyzm Diecezji Świdnickiej | url= | data= | rok= 2005 | miesiąc= | wydawca= Świdnicka Kuria Biskupia | miejsce= Świdnica | isbn = 83-921533-0-8 | strony= | rozdział= | adres rozdziału= | cytat=}}</ref>;
* poprotestancki, [[nawa|jednonawowy]] [[kościół (budynek)|kościół]] pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, zwany "czerwonym", zbudowany w roku 1882; od 1947 – [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]]; jest kościołem pomocniczym [[parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Piławie Dolnej|parafii św. Katarzyny]]<ref name="sds">{{cytuj książkę | nazwisko= Bałabuch | imię= Adam | nazwisko2= Chomiak | imię2= Stanisław | nazwisko3= Korgul | imię3= Marek | nazwisko4= Mróz | imię4= Wiesław | nazwisko5= Szupieńko | imię5= Stanisław | nazwisko6= Wiśniewski | imię6= Sławomir | nazwisko7= Zyzak | imię7= Jan | tytuł= Schematyzm Diecezji Świdnickiej | url= | data= | rok= 2005 | miesiąc= | wydawca= Świdnicka Kuria Biskupia | miejsce= Świdnica | isbn = 83-921533-0-8 | strony= | rozdział= | adres rozdziału= | cytat=}}</ref>;
* kamienny krzyż z rytem topora; wiek i pochodzenie krzyża są nieznane a przypisywany mu [[krzyż pokutny|pokutny charakter]] jest hipotezą opartą na błędnym założeniu, że wszystkie stare kamienne krzyże zapomnianego pochodzenia, są krzyżami pokutnymi<ref name="Dlaczego">{{Cytuj książkę | nazwisko = Dobrzyniecki | imię = Arkadiusz | tytuł = Dlaczego nie - pokutne? Problem funkcji kamiennych krzyży na Ziemi Świdnickiej. | wydawca = Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej | miejsce = Świdnica | data = 2010 | seria = Rocznik Świdnicki 2009 | strony = 8-21}}</ref><ref name="Piława Dolna">{{Cytuj książkę | nazwisko = Wojtucki | imię = Daniel | nazwisko2 = Zobniów | imię2 = Stanisław | tytuł = Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej | wydawca = ATUT | miejsce = Wrocław | data = 2017 | strony = 113-155, 205, 211-212}}</ref>; w miejscowości istniały niegdyś jeszcze dwa inne kamienne krzyże (przy mostku na rzeczce Piławie oraz przy kościele katolickim), które zaginęły{{r|Piława Dolna}}
* kamienny krzyż z rytem topora; wiek i pochodzenie krzyża są nieznane a przypisywany mu [[krzyż pokutny|pokutny charakter]] jest hipotezą opartą na błędnym założeniu, że wszystkie stare kamienne krzyże zapomnianego pochodzenia, są krzyżami pokutnymi<ref name="Dlaczego">{{Cytuj książkę | nazwisko = Dobrzyniecki | imię = Arkadiusz | tytuł = Dlaczego nie - pokutne? Problem funkcji kamiennych krzyży na Ziemi Świdnickiej. | wydawca = Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej | miejsce = Świdnica | data = 2010 | seria = Rocznik Świdnicki 2009 | strony = 8-21}}</ref><ref name="Piława Dolna">{{Cytuj książkę | nazwisko = Wojtucki | imię = Daniel | nazwisko2 = Zobniów | imię2 = Stanisław | tytuł = Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej | wydawca = ATUT | miejsce = Wrocław | data = 2017 | strony = 113-155, 205, 211-212}}</ref>; w miejscowości istniały niegdyś jeszcze dwa inne kamienne krzyże (przy mostku na rzeczce Piławie oraz przy kościele katolickim), które zaginęły{{r|Piława Dolna}}

⚫
== Szlaki turystyczne ==
⚫
{{szlak|żółty}} droga [[Szklary (województwo opolskie)|Szklary]]-[[Samborowice (województwo dolnośląskie)|Samborowice]] – [[Jagielno (województwo dolnośląskie)|Jagielno]] – [[Przeworno]] – [[Gromnik (wzgórze)|Gromnik]] – [[Biały Kościół (województwo dolnośląskie)|Biały Kościół]] – [[Nieszkowice (powiat strzeliński)|Nieszkowice]] – [[Żelowice]] – [[Ostra Góra (Wzgórza Dębowe)|Ostra Góra]] – [[Niemcza]] – [[Tatarski Okop]] – [[Gilów (województwo dolnośląskie)|Gilów]] – [[Marianówek (województwo dolnośląskie)|Marianówek]] – '''Piława Dolna''' – [[Owiesno]] – [[Myśliszów]] – [[Panek (Wzgórza Bielawskie)|Góra Parkowa]] – [[Bielawa]] – [[Kalenica (góra)|Kalenica]] – [[Nowa Ruda]] – [[Tłumaczów]] – [[Radków]] – [[Pasterka (wieś)|Pasterka]] – [[Karłów]] – [[Skalne Grzyby]] – [[Batorów]] – [[Duszniki-Zdrój]] – [[Szczytna]] – [[Zamek Leśna]] – [[Polanica-Zdrój]] – [[Bystrzyca Kłodzka]] – [[Igliczna (Masyw Śnieżnika)|Igliczna]] – [[Międzygórze (województwo dolnośląskie)|Międzygórze]] – [[Przełęcz Puchacza]]

⚫
{{szlak|czarny}} [[Ziębice]] – [[Lipa (powiat ząbkowicki)|Lipa]] – [[Jasłówek]] – [[Krzelków]] – [[Zameczny Potok]] – [[Ciepłowody]] – [[Kawia Góra|Kawia Góra (Łysica)]] – [[Ruszkowice (województwo dolnośląskie)|Ruszkowice]] – [[Ostra Góra (Wzgórza Dębowe)|Ostra Góra]] – [[Podlesie (powiat dzierżoniowski)|Podlesie]] – [[Przerzeczyn-Zdrój]] – [[Grzybowiec (Wzgórza Gumińskie)|Grzybowiec]] – [[Piława Górna]] – '''Piława Dolna'''<ref>[http://pttk-strzelin.pl/szlaki/ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 3.08.2015]</ref>


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
* [[Piława]]
* [[Piława]]
* [[Piława Górna]]
* [[Piława Górna]]

⚫
== Szlaki turystyczne ==
⚫
{{szlak|żółty}} droga [[Szklary (województwo opolskie)|Szklary]]-[[Samborowice (województwo dolnośląskie)|Samborowice]] - [[Jagielno (województwo dolnośląskie)|Jagielno]] - [[Przeworno]] - [[Gromnik (wzgórze)|Gromnik]] - [[Biały Kościół (województwo dolnośląskie)|Biały Kościół]] – [[Nieszkowice (powiat strzeliński)|Nieszkowice]] – [[Żelowice]] – [[Ostra Góra (Wzgórza Dębowe)|Ostra Góra]] – [[Niemcza]] - [[Tatarski Okop]] - [[Gilów (województwo dolnośląskie)|Gilów]] - [[Marianówek (województwo dolnośląskie)|Marianówek]] - '''Piława Dolna''' - [[Owiesno]] - [[Myśliszów]] - [[Góra Parkowa (Wzgórza Bielawskie)|Góra Parkowa]] - [[Bielawa]] - [[Kalenica (góra)|Kalenica]] - [[Nowa Ruda]] - [[Tłumaczów]] - [[Radków]] - [[Pasterka (województwo dolnośląskie)|Pasterka]] - [[Karłów]] - [[Skalne Grzyby]] - [[Batorów]] - [[Duszniki-Zdrój]] - [[Szczytna]] - [[Zamek Leśna]] - [[Polanica-Zdrój]] - [[Bystrzyca Kłodzka]] - [[Igliczna (Masyw Śnieżnika)|Igliczna]] - [[Międzygórze (województwo dolnośląskie)|Międzygórze]] - [[Przełęcz Puchacza]]

⚫
{{szlak|czarny}} [[Ziębice]] – [[Lipa (powiat ząbkowicki)|Lipa]] - [[Jasłówek]] - [[Krzelków]] - [[Zameczny Potok]] - [[Ciepłowody]] - [[Kawia Góra|Kawia Góra (Łysica)]] - [[Ruszkowice (województwo dolnośląskie)|Ruszkowice]] - [[Ostra Góra (Wzgórza Dębowe)|Ostra Góra]] - [[Podlesie (powiat dzierżoniowski)|Podlesie]] - [[Przerzeczyn-Zdrój]] - [[Grzybowiec (Wzgórza Gumińskie)|Grzybowiec]] - [[Piława Górna]] - '''Piława Dolna'''<ref>[http://pttk-strzelin.pl/szlaki/ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 3.08.2015]</ref>


== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy|
{{Przypisy|
* <ref name=Adamy>{{Adamy1888|s=8}}</ref>
* <ref name=Adamy>{{Cytuj książkę | autor = Heinrich Adamy | tytuł = Die Schlesischen Ortsnamen ihre entstechung und bedeutung | strony = 8| miejsce = Breslau | wydawca = Verlag von Priebotsch`s Buchhandlung | data = 1888 | isbn = }}</ref>
}}
}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{Grünhagen1866|odn=tak}}

* {{cytuj książkę |nazwisko = Grünhagen | imię = Colmar | tytuł = Regesten zur Schleisischen Geschichte | wydawca = Josef Max & COMP.| miejsce = Breslau | rok = 1866 | strony = | isbn = |odn= tak}}
{{Gmina Dzierżoniów}}
{{Gmina Dzierżoniów}}


Aktualna wersja na dzień 01:11, 16 wrz 2024

Ten artykuł dotyczy miasta na Dolnym Śląsku. Zobacz też: inne znaczenie tego słowa.
Piława Dolna
wieś
Ilustracja
Kościół św. Katarzyny (2014 r.)
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

dzierżoniowski

Gmina

Dzierżoniów

Wysokość

255-285 m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

1577[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

58-241[3]

Tablice rejestracyjne

DDZ

SIMC

0852306

Położenie na mapie gminy wiejskiej Dzierżoniów
Mapa konturowa gminy wiejskiej Dzierżoniów, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Piława Dolna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Piława Dolna”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Piława Dolna”
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego
Mapa konturowa powiatu dzierżoniowskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Piława Dolna”
Ziemia50°41′50″N 16°41′39″E/50,697222 16,694167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Zrujnowany pałac z XVIII wieku

Piława Dolna (staropol. Pilawa, łac. Pilavia, niem. Peilau) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim, w gminie Dzierżoniów.

Wieś leży u podnóży Gór Sowich. Ma charakter osiowy leży wzdłuż rzeki Piławę.

W latach 1954-1959 wieś była siedzibą gromady Piława Dolna, po jej zniesieniu w gromadzie Dzierżoniów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Nazwa

[edytuj | edytuj kod]

Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w roku 1888 we Wrocławiu jako najstarszą nazwę wsi wymienia nazwę Pilawa podając jej znaczenie "An der Peile" czyli "nad Piławą"[4] W języku staropolskim nazwa piława oznaczała strzałę i nazwę tę nosił np. w herb Piława. W dokumencie z 1219 roku wydanym przez biskupa wrocławskiego Lorenza miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Pilavia”[5]. Zgermanizowana nazwa pierwotnej słowiańskiej nazwy to Peilau.

Kultura

[edytuj | edytuj kod]

W Piławie Dolnej po wojnie osiedlili się Polacy emigrujący z Rumunii, głównie z miejscowości Pojana Mikuli. W celu kultywowania dawnych tradycji powstał Zespół Pieśni i Tańca Pojana.

Od 1994 miejscowość jest siedzibą stowarzyszenia Związek Harcerstwa Wiejskiego, organizacji młodzieżowej skupiającej dzieci w wieku 7-24 lat, mieszkających na wsi[6].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Do rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty z terenu wsi:

  • kościół parafialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, zwany "białym", wzniesiony w XVI w. w stylu gotyckim; we wnętrzu znajdują się m.in.: XVI-wieczna chrzcielnica (1620), ambona z 1606 i XVII-wieczna rzeźba przedstawiająca św. Katarzynę; barokowy ołtarz główny z ok. 1700, manierystyczny ołtarz boczny z 1620–1630, renesansowy obraz Chrystus na Sądzie Ostatecznym (1516), późnogotycka rzeźba Madonny z ok. 1710-1720, gotycka płaskorzeźba Zwiastowanie (ok. 1500) w oprawie manierystycznej z ok. 1630. Renesansowe nagrobki w prezbiterium i dawnej kaplicy grobowej[7], na kościelnej wieży znajduje się dzwon z XVI w.[8];
  • zespół pałacowy, z XVII-XIX w.:

inne zabytki:

  • poprotestancki, jednonawowy kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, zwany "czerwonym", zbudowany w roku 1882; od 1947 – rzymskokatolicki; jest kościołem pomocniczym parafii św. Katarzyny[8];
  • kamienny krzyż z rytem topora; wiek i pochodzenie krzyża są nieznane a przypisywany mu pokutny charakter jest hipotezą opartą na błędnym założeniu, że wszystkie stare kamienne krzyże zapomnianego pochodzenia, są krzyżami pokutnymi[10][11]; w miejscowości istniały niegdyś jeszcze dwa inne kamienne krzyże (przy mostku na rzeczce Piławie oraz przy kościele katolickim), które zaginęły[11]

Szlaki turystyczne

[edytuj | edytuj kod]

szlak turystyczny żółty droga Szklary-Samborowice – Jagielno – Przeworno – Gromnik – Biały Kościół – Nieszkowice – Żelowice – Ostra Góra – Niemcza – Tatarski Okop – Gilów – Marianówek – Piława Dolna – Owiesno – Myśliszów – Góra Parkowa – Bielawa – Kalenica – Nowa Ruda – Tłumaczów – Radków – Pasterka – Karłów – Skalne Grzyby – Batorów – Duszniki-Zdrój – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Bystrzyca Kłodzka – Igliczna – Międzygórze – Przełęcz Puchacza

szlak turystyczny czarny Ziębice – Lipa – Jasłówek – Krzelków – Zameczny Potok – Ciepłowody – Kawia Góra (Łysica) – Ruszkowice – Ostra Góra – Podlesie – Przerzeczyn-Zdrój – Grzybowiec – Piława Górna – Piława Dolna[12]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 101258
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 940 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 8, OCLC 456751858 (niem.).
  5. ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 105.
  6. ↑ Związek Harcerstwa Wiejskiego
  7. ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 379.
  8. ↑ a b Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
  9. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 10. [dostęp 2012-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  10. ↑ Arkadiusz Dobrzyniecki: Dlaczego nie - pokutne? Problem funkcji kamiennych krzyży na Ziemi Świdnickiej.. Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 2010, s. 8-21, seria: Rocznik Świdnicki 2009.
  11. ↑ a b Daniel Wojtucki, Stanisław Zobniów: Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej. Wrocław: ATUT, 2017, s. 113-155, 205, 211-212.
  12. ↑ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 3.08.2015

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Gmina Dzierżoniów
Wsie
Kolonie
Osady
Przysiółek wsi
Zniesione
przysiółki wsi

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piława_Dolna&oldid=74772031”