VY Canis Majoris: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →Rozmiar: jeszcze większe potwory, drobne redakcyjne |
|||
| Linia 68: | Linia 68: | ||
== Rozmiar == |
== Rozmiar == |
||
[[Plik: |
[[Plik:Comparison of planets and stars (sheet by sheet) (Apr 2015 update).png|thumb|left|310px|Porównanie wielkości wybranych ciał niebieskich<br /> |
||
1. [[Merkury]] < [[Mars]] < [[Wenus]] < [[Ziemia]]<br /> |
1. [[Merkury]] < [[Mars]] < [[Wenus]] < [[Ziemia]]<br /> |
||
2. [[Ziemia]] < [[Neptun]] < [[Uran]] < [[Saturn]] < [[Jowisz]]<br /> |
2. [[Ziemia]] < [[Neptun]] < [[Uran]] < [[Saturn]] < [[Jowisz]]<br /> |
||
3. [[Jowisz]] < [[Wolf 359]] < [[Słońce]] < [[Syriusz]]<br /> |
3. [[Jowisz]] < [[Wolf 359]] < [[Słońce]] < [[Syriusz]]<br /> |
||
4. [[Syriusz]] < [[Polluks (gwiazda)|Pollux]] < [[Arktur]] < [[Aldebaran]]<br /> |
4. [[Syriusz]] < [[Polluks (gwiazda)|Pollux]] < [[Arktur]] < [[Aldebaran]]<br /> |
||
5. [[Aldebaran]] < [[Rigel]] < [[Antares]] < [[Betelgeza |
5. [[Aldebaran]] < [[Rigel]] < [[Antares]] < [[Betelgeza]]<br /> |
||
6. [[Betelgeza |
6. [[Betelgeza]] < '''VY Canis Majoris''' < [[NML Cygni]] < [[UY Scuti]]]] |
||
Profesor Roberta M. Humpreys z University of Minnesota oszacowała promień VY Canis Majoris na 1800 do 2100 [[Promień Słońca|promieni Słońca]]<ref name=humprey />. Aby to zilustrować, jeślibyśmy zamienili VY Canis Majoris ze [[Słońce]]m miejscami, to jej powierzchnia mogłaby wykraczać poza orbitę [[Saturn]]a. Światło na obiegnięcie dookoła gwiazdy potrzebowałoby 8,5 godziny (dla porównania Słońca 14,5 sekundy). Gwiazda pomieściłaby w swojej objętości |
Profesor Roberta M. Humpreys z University of Minnesota oszacowała promień VY Canis Majoris na 1800 do 2100 [[Promień Słońca|promieni Słońca]]<ref name=humprey />. Aby to zilustrować, jeślibyśmy zamienili VY Canis Majoris ze [[Słońce]]m miejscami, to jej powierzchnia mogłaby wykraczać poza orbitę [[Saturn]]a. Światło na obiegnięcie dookoła gwiazdy potrzebowałoby 8,5 godziny (dla porównania Słońca 14,5 sekundy). Gwiazda pomieściłaby w swojej objętości 7{{e|15}} Ziem (objętość gwiazdy o promieniu 9,58 au wynosi 1,23{{e|37}} [[metr sześcienny|m³]]). Gdyby Ziemia miała być reprezentowana przez sferę o średnicy 1 cm, to [[Słońce]] miałoby średnicę 1,09 m, a VY Canis Majoris (według górnych oszacowań) – 2,7 km. |
||
== Jasność == |
== Jasność == |
||
Wersja z 17:01, 22 sie 2017
| {{{oznaczenie Bayera}}} | |||||||||
 Porównanie wielkości Słońca i VY Canis Majoris | |||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
07h 22m 58,33s[1] | ||||||||
| Deklinacja |
-25° 46′ 03,17″[1] | ||||||||
| Odległość | |||||||||
| Wielkość obserwowana |
9,75 | ||||||||
| Ruch własny (RA) |
{{{ruch własny RA}}} | ||||||||
| Ruch własny (DEC) |
{{{ruch własny DEC}}} | ||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||
| Rodzaj gwiazdy |
czerwony hiperolbrzym | ||||||||
| Typ widmowy | |||||||||
| Masa | |||||||||
| Promień | |||||||||
| Wielkość absolutna |
-9,4 | ||||||||
| Okres obrotu |
~2000 dni | ||||||||
| Temperatura |
~3000[7] | ||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||
| |||||||||
| [[Plik:{{{mapa}}}|240x240px|alt={{{alt mapy}}}|{{{opis mapy}}}]] {{{opis mapy}}} | |||||||||
VY Canis Majoris (VY CMa) – czerwony hiperolbrzym, siódma z największych i jedna z najjaśniejszych gwiazd. Znajduje się w konstelacji Wielkiego Psa w odległości około 1500 parseków, czyli około 4900 lat świetlnych od Ziemi. Jej masa stanowi około 30-40 mas Słońca. Jest sklasyfikowana jako gwiazda zmienna półregularna i ma szacunkowy czas obrotu około 2000 dni. Jej średnia gęstość wynosi od 5 do 10 mg/m³. Umieszczona w środku Układu Słonecznego gwiazda swoją powierzchnią przecięłaby orbitę Saturna, jednak niektórzy astrofizycy nie zgadzają się z tym sugerując, że promień VY Canis Majoris jest mniejszy, około 600 razy większy od promienia Słońca i przeciąłby orbitę Marsa[9].
Odkrycie
Pierwsza potwierdzona obserwacja VY Canis Majoris odnotowana została w katalogu Jérôme Lalande'a 7 marca 1801 jako gwiazdę o obserwowanej wielkości gwiazdowej 7m. Dalsze badania obserwowanej wielkości gwiazdowej w XIX wieku wykazały „blaknięcie” gwiazdy od 1850 roku[10]. Od 1847 roku VY Canis Majoris znana była jako gwiazda o kolorze purpurowym[10]. Przez cały XIX wiek zaobserwowano co najmniej sześć dyskretnych komponentów dla VY Canis Majoris, co sugerowało możliwość, że jest to gwiazda wielokrotna. Te dyskretne komponenty znane są obecnie jako jasne obszary w otaczającej gwiazdę mgławicy. Obserwacje w wysokiej rozdzielczości w 1957 oraz 1998 roku wykazały, że VY Canis Majoris nie jest gwiazdą podwójną[4][10].
VY Canis Majoris jest gwiazdą typu widmowego M, o wysokiej jasności i temperaturze powierzchni około 3000 K. Na diagramie Hertzsprunga-Russella znajduje się w prawym górnym rogu.
Pomiar odległości
Odległość do gwiazdy można obliczyć za pomocą pomiaru paralaksy orbity obiegu Ziemi dookoła Słońca. Jednak VY Canis Majoris ma bardzo małą paralaksę o dużym marginesie błędu, co sprawia, że obliczenie odległości tą metodą jest bardzo niedokładne[11]. W 1976 roku Charles J. Lada i Mark J. Reid opublikowali odkrycie jasnego kulistego obłoku molekularnego 15 minut kątowych na wschód od VY Canis Majoris. Na krawędzi obłok graniczył z jasnym pierścieniem, o nagłym spadku zawartości tlenku węgla oraz wzroście jasności, co prawdopodobnie wskazywało na zniszczenie molekularne materii oraz ogrzewanie pierścienia. J. Lada i M. J. Reid założyli, że odległość od obłoku molekularnego jest w przybliżeniu równa do tych gwiazd, które są członkami gromady otwartej NGC 2362, która powoduje jonizację pierścienia. Gromada jest oddalona od Ziemi o 1,5 ± 0,5 kiloparseków. VY Canis Majoris jest umiejscowiona na czubku pierścienia, co sugeruje jej związek z obłokiem molekularnym. Oprócz tego prędkość obłoku jest bardzo zbliżona do prędkości gwiazdy, a w konsekwencji do prędkości gromady NGC 2362, co oznacza, że gwiazda jest również w odległości 1,5 kiloparseka[2].
Rozmiar
_(Apr_2015_update).png)
1. Merkury < Mars < Wenus < Ziemia
2. Ziemia < Neptun < Uran < Saturn < Jowisz
3. Jowisz < Wolf 359 < Słońce < Syriusz
4. Syriusz < Pollux < Arktur < Aldebaran
5. Aldebaran < Rigel < Antares < Betelgeza
6. Betelgeza < VY Canis Majoris < NML Cygni < UY Scuti
Profesor Roberta M. Humpreys z University of Minnesota oszacowała promień VY Canis Majoris na 1800 do 2100 promieni Słońca[6]. Aby to zilustrować, jeślibyśmy zamienili VY Canis Majoris ze Słońcem miejscami, to jej powierzchnia mogłaby wykraczać poza orbitę Saturna. Światło na obiegnięcie dookoła gwiazdy potrzebowałoby 8,5 godziny (dla porównania Słońca 14,5 sekundy). Gwiazda pomieściłaby w swojej objętości 7×1015 Ziem (objętość gwiazdy o promieniu 9,58 au wynosi 1,23×1037 m³). Gdyby Ziemia miała być reprezentowana przez sferę o średnicy 1 cm, to Słońce miałoby średnicę 1,09 m, a VY Canis Majoris (według górnych oszacowań) – 2,7 km.
Jasność
W 2006 roku Humpreys użyła spektralnego wykresu gęstości jasności oraz długości fali światła z VY Canis Majoris do obliczenia jasności gwiazdy. Ponieważ większość promieniowania z gwiazdy jest przetwarzana przez pył kosmiczny w otaczających mgławicach, Humpreys zintegrowała wszystkie strumienie światła pochodzące z mgławicy, dzięki temu oszacowała jasność gwiazdy na 4,3x105 jasności Słońca[6][12].
Kontrowersje
Istnieją dwie sprzeczne koncepcje naukowe dotyczące właściwości VY Canis Majoris. W pierwszej[6], gwiazda jest wielkim, bardzo jasnym czerwonym hiperolbrzymem. W innych koncepcjach (np. Masseya, Levesque'a i Pleza)[9], gwiazda jest zwykłym czerwonym superolbrzymem o promieniu około 600 promieni Słońca. Podobnie jak rozmiar gwiazdy kontrowersje budzi jej jasność, ma to związek z przejściem światła z gwiazdy przez obłoki pyłu kosmicznego, co skutkuje zaburzonym odbiorem promieniowania podczerwonego na Ziemi[6].
Przyszłość gwiazdy
Gwiazda jest bardzo niestabilna, wyrzuca dużą część swojej masy do otaczającego obłoku. Astronomowie na podstawie wyników obserwacji uzyskanych przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a przewidują, że VY Canis Majoris eksploduje jako hipernowa w ciągu najbliższych 100 000 lat[14]. Teoretycznie hipernowa spowoduje rozbłysk gamma, który może unicestwić wszelkie potencjalne życie w promieniu kilku lat świetlnych. Hiperolbrzym nie stanowi jednak zagrożenia dla Ziemi. Bardzo prawdopodobne, że utworzy po swoim wybuchu czarną dziurę.
Zobacz też
- lista największych gwiazd
- lista najjaśniejszych gwiazd według jasności absolutnej
- lista gwiazd w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa
- WASP-17b, największa znana planeta
- R136a1, najmasywniejsza gwiazda
- NML Cygni, 2 największa gwiazda
- UY Scuti, największa znana gwiazda
- ↑ a b c SIMBAD, Centre de Données astronomiques de Strasbourg. [dostęp 2012-02-15]. (ang.).
- ↑ a b C. J. Lada, M. Reid. The discovery of a molecular cloud associated with VY CMa. „Bulletin of the American Astronomical Society”. 8, s. 322, marzec 1976. (ang.).
- ↑ a b S. J. Lipscy, M. Jura. Radio photosphere and mass-loss envelope of VY Canis Majoris. „The Astrophysical Journal”. 626 (1), s. 439-445, 2005. DOI: 10.1086/429900. Bibcode: 2005ApJ...626..439L. (ang.).
- ↑ a b M. Wittkowski, N. Langer, G. Weigelt. Diffraction-limited speckle-masking interferometry of the red supergiant VY CMa. „Astronomy and Astrophysics”. 340, s. 39-42, październik 1998. (ang.).
- ↑ J. D. Monnier, W. C. Danchi, D. S. Hale, E. A. Lipman, P. G. Tuthill, C. H. Townes. Mid-infrared interferometry on spectral lines. II. Continuum (dust) emission around IRC +10216 and VY Canis Majoris. „The Astrophysical Journal”. 543 (2), s. 861–867, listopad 2000. DOI: 10.1086/317126. Bibcode: 2000ApJ...543..861M. (ang.).
- ↑ a b c d e VY Humphreys M. VY Canis Majoris: The Astrophysical Basis of Its Luminosity. [dostęp 15.02.2012]. (ang.).
- ↑ Charles J. Lada, Mark J. Reid. CO observations of a molecular cloud complex associated with the bright rim near VY Canis Majoris. „The Astrophysical Journal”. 219, s. 95-104, styczeń 1978. DOI: 10.1086/155758. Bibcode: 1978ApJ...219...95L. (ang.).
- ↑ Hipparchos catalogue: query form. 2006. [dostęp 2012-02-15]. (ang.).
- ↑ a b Philip Massey, Emily M. Levesque, Bertrand Plez. Bringing VY Canis Majoris down to size: an improved determination of its effective temperature. „The Astrophysical Journal”. 646 (2), s. 1203-1208, sierpień 2006. DOI: 10.1086/505025. Bibcode: bibcode=2006ApJ...646.1203M. (ang.).
- ↑ a b c L. J. Robinson. Three somewhat overlooked facets of VY Canis Majoris. „Commission 27 of the I. A. U., Information Bulletin on Variable Stars”. 599, grudzień 1971. (ang.).
- ↑ Stellar distances. październik 2006. [dostęp 2012-02-15]. (ang.).
- ↑ Spectrum of massive star VY Canis Majoris. [dostęp 2012-02-15]. (ang.).
- ↑ HubbleSite: Astronomers Map a Hypergiant Star's Massive Outbursts
- ↑ Joe Rao: Extreme Stargazing: The Biggest, Brightest and Best Night Sky Sights. Yahoo! News, 2012-08-29. [dostęp 2013-03-27]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- VY Canis Majoris w bazie SIMBAD (ang.)
- Astronomers Map a Hypergiant Star's Massive Outbursts, HubbleSite NewsCenter, 2012-02-15
- Helton, L. Andrew. Research Topics – VY Canis Majoris, University of Minnesota, 2012-02-15
- „What is the Biggest Star in the Universe?”, Universe Today, 2012-02-15