Zespół niespokojnych nóg: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m Wycofano edycje użytkownika 217.144.197.151 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Karol Szapsza. Znacznik: Wycofanie zmian |
Wycięto treści nie zgodne z prawdą Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Cho |
|||
{{Choroba infobox |
|||
|nazwa = Zespół niespokojnych nóg |
|||
|nazwa łacińska = asthenia crurum paraesthetica |
|||
|grafika = |
|||
|podpis grafiki = |
|||
|ICD10 = G25.8 |
|||
|ICD10 nazwa = Inne określone zaburzenia pozapiramidowe i zaburzenia czynności ruchowych |
|||
|DSM nazwa = |
|||
|DSM nazwa łacińska = |
|||
|DSM = |
|||
|ICDO = |
|||
|DiseasesDB = |
|||
|OMIM = |
|||
|MedlinePlus = |
|||
|MeshID = |
|||
|MeshYear = |
|||
}} |
|||
'''Zespół niespokojnych nóg''', '''ZNN''', '''RLS''' (od {{w języku|en|restless legs syndrome}}), zespół Wittmaacka-Ekboma, choroba Willisa-Ekboma, choroba Ekboma<ref group = uwaga>Nie mylić z [[halucynoza pasożytnicza|zespołem Ekboma]].</ref> ({{w języku|la|asthenia crurum paraesthetica}}, ''anxietas tibiarum'') – wrażenie zmęczenia i niepokoju nóg, któremu towarzyszą różnego rodzaju [[Parestezja|parestezje]] przejawiające się jako mrowienie pod skórą lub uczucie pienienia się krwi w żyłach. Charakterystyczną cechą zespołu jest jego ustępowanie lub znaczne złagodzenie pod wpływem ruchu<ref name="prusinski2005">{{Cytuj książkę | autor = Antoni Prusiński | tytuł = Neurologia praktyczna | wydawca = Wydawnictwo Lekarskie PZWL | miejsce = Warszawa | data = 2005 | isbn = 83-200-3125-7}}</ref>. |
|||
Z uwagi na to, że dolegliwości związane są z odpoczynkiem, najczęściej objawy nasilają się w nocy i towarzyszy im wtedy bezsenność. Towarzyszą im wtedy tak zwane [[okresowe ruchy kończyn podczas snu]], przejawiające się kilkusekundowym zgięciem i wyprostowaniu [[Paluch (palec)|palucha]], zgięciu w [[staw skokowy|stawie skokowym]]. Czasami zgięcie może występować także w [[staw kolanowy|stawie kolanowym]] i [[staw biodrowy|biodrowym]]. Częstość występowania tego zespołu szacuje się na około 5% populacji ogólnej i ponad 10% osób powyżej 65. roku życia{{r|prusinski2005}}. |
|||
== Etiologia == |
== Etiologia == |
||
Wersja z 21:11, 28 kwi 2018
{{Cho
Etiologia
Etiologia zespołu niespokojnych nóg jest zasadniczo nieznana. Wyróżnia się postać pierwotną (idiopatyczną) i wtórną. Opisywano przypadki dziedzicznego występowania zespołu[1] (dziedziczenie autosomalne dominujące) jak również przypadki dziedziczenia autosomalnego recesywnego (pierwotny ZNN). Sugerowany też jest związek z niedoborem dopaminy w prążkowiu oraz zaburzeniami gospodarki żelazem (wtórny ZNN). Inne przyczyny wtórnego zespołu niespokojnych nóg to cukrzyca, mocznica, reumatoidalne zapalenie stawów, przewlekła niewydolność żylna. Objawy mogą powodować niektóre leki: metoklopramid, fenytoina, difenhydramina, leki przeciwdepresyjne, antagonisty kanału wapniowego.
Zespół niespokojnych nóg może być objawem klinicznym depresji maskowanej (to znaczy takiego rodzaju depresji, w którym endogenny zespół depresyjny maskowany jest przez inne objawy)[2].
Kryteria rozpoznania
Kryteria rozpoznania dzielimy na:
- kryteria podstawowe
- występowanie nieprzyjemnych wrażeń zlokalizowanych w kończynach dolnych
- przymus ruchu
- narastanie objawów w spoczynku
- narastanie objawów w godzinach wieczornych i nocnych
- kryteria dodatkowe
- bezsenność (zwłaszcza trudności w zasypianiu)
- przewlekłość objawów
- występowanie rodzinne.
Leczenie
Nadal preferuje się dwie strategie leczenia wynikające ze znanych składników patofizjologicznych zespołu niespokojnych nóg, czyli niedoboru żelaza i zaburzeń czynności układu dopaminergicznego. Stosuje się również postępowanie niefarmakologiczne oparte na zmianie trybu życia (unikanie późnych posiłków, ćwiczenia relaksacyjne) i eliminacji czynników mogących prowokować objawy ZNN lub je nasilać (alkohol, kofeina, nikotyna, niektóre leki)[3].
U chorego z rozpoznaniem zespołu niespokojnych nóg należy zawsze oznaczyć stężenie ferrytyny w surowicy i, jeżeli wynosi ono mniej niż 45–50 µg/l (co w niektórych laboratoriach mieści się w zakresie referencyjnym), rozpocząć suplementację żelaza. Nie należy oznaczać wyłącznie samego żelaza, którego stężenie w surowicy nie stanowi miarodajnego wskaźnika niedoboru tego pierwiastka w organizmie.
Skuteczność leczenia dopaminergicznego w ZNN jest bardzo dobrze udokumentowana. W leczeniu farmakologicznym jako lek pierwszego rzutu stosuje się lewodopę z inhibitorem dekarboksylazy, ropinirol, pramipeksol i pergolid. Pozostałe leki, które należy brać pod uwagę w leczeniu zespołu niespokojnych nóg, to gabapentyna, benzodiazepiny i agonisty receptora benzodiazepinowego oraz słabe opioidy[3][4]. Istotnym problemem związanym z leczeniem lewodopą jest zjawisko augumentacji oraz odbicia (które są rzadsze i słabiej wyrażone podczas leczenia agonistami receptora dopaminergicznego). Augmentacja jest niepożądanym efektem leczenia, przypisywanym w przeszłości głównie lewodopie, polegającym na paradoksalnym nasilaniu się objawów (wcześniejsze pojawianie się ich w ciągu dnia i większe nasilenie, obejmowanie innych części ciała) wraz ze zwiększaniem dawki i dłuższym czasem leczenia[5].
W przypadkach opornych na leczenie pierwszego rzutu proponuje się łączenie dwóch leków o różnych mechanizmach działania oraz silnie działające opioidy. Zespół niespokojnych nóg u pacjentów z niewydolnością nerek powinien być leczony lewodopą i agonistami receptora dopaminergicznego. Należy unikać leczenia ZNN u kobiet w ciąży, gdyż objawy ustępują zazwyczaj samoistnie po porodzie.
Historia
Pierwszy opis zespołu niespokojnych nóg pochodzi z 1672 i został podany przez Thomasa Willisa i Theodora Wittmaacka, jednak dokładniej opisał tę chorobę dopiero w 1945 Karl Axel Ekbom[6].
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
- ↑ V. Dhawan, M. Ali, K. R. Chaudhuri. Genetic aspects of restless legs syndrome. „Postgrad Med J”. 82, s. 626–629, 2006. DOI: 10.1136/pgmj.2006.045690.
- ↑ S. Dąbrowski, J. Jaroszyński, S. Pużyński: Psychiatria. T. 1. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1987, s. 136. ISBN 83-200-1228-7.
- ↑ a b J. Sławek, A. Bogucki: Zespół niespokojnych nóg. Termedia, 2008.
- ↑ Susan E. Mackie, John W. Winkelman, Therapeutic Utility of Opioids for Restless Legs Syndrome, „Drugs”, 2017, DOI: 10.1007/s40265-017-0773-6.
- ↑ H. Benes, D. Garcia-Borreguero, L. Ferrini-Strambi: Augmentation in the treatment of restless legs syndrome with transdermal rotigotine. T. 13. Sleep Med, 2012, s. 589–597.
- ↑ K. A. Ekbom. Asthenia Crurum Paraesthetica («Irritable legs«). A New Syndrome Consisting of Weakness, Sensation of Cold and Nocturnal Paresthesia in the Legs, Responding to a Certain Extent to Treatment with Priscol and Doryl. — A Note on Paresthesia in General. „Acta Medica Skandinavica”. 118 (1–3), s. 197–209, 1944. DOI: 10.1111/j.0954-6820.1944.tb17800.x.
Bibliografia
- Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Podręcznik multimedialny oparty na zasadach EBM. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2006. ISBN 83-7430-069-8.
