Stanisław Gabriel Żeleński: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
drobne redakcyjne |
||
Linia 5: | Linia 5: | ||
|opis grafiki = Fotografia z 1894 |
|opis grafiki = Fotografia z 1894 |
||
|podpis = |
|podpis = |
||
|data urodzenia = |
|data urodzenia = {{Dts|21|02|1873}} |
||
|miejsce urodzenia = [[Warszawa]] |
|miejsce urodzenia = [[Warszawa]] |
||
|data śmierci = |
|data śmierci = {{Dts|28|08|1914}} |
||
|miejsce śmierci = |
|miejsce śmierci = |
||
|zawód = inżynier<br />właściciel [[Krakowski Zakład Witrażów S. G. Żeleński|Pracowni Witraży i Mozaiki]] |
|zawód = inżynier<br />właściciel [[Krakowski Zakład Witrażów S. G. Żeleński|Pracowni Witraży i Mozaiki]] |
||
Linia 23: | Linia 23: | ||
Był bratem literata [[Tadeusz Boy-Żeleński|Tadeusza Kamila Marcjana „Boya”]] (1874–1941) i urzędnika bankowego [[Edward Żeleński|Edwarda Narcyza]] (1878–1910), synem kompozytora [[Władysław Żeleński|Władysława]] (1837–1921) i [[Wanda Żeleńska|Wandy z domu Grabowskiej]] (1841–1904). |
Był bratem literata [[Tadeusz Boy-Żeleński|Tadeusza Kamila Marcjana „Boya”]] (1874–1941) i urzędnika bankowego [[Edward Żeleński|Edwarda Narcyza]] (1878–1910), synem kompozytora [[Władysław Żeleński|Władysława]] (1837–1921) i [[Wanda Żeleńska|Wandy z domu Grabowskiej]] (1841–1904). |
||
Stanisław Żeleński po ukończeniu studiów na [[Politechnika Lwowska|Politechnice Lwowskiej]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Nekrologia Czas s.3 nr 22 z 13 stycznia 1916|url=http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication?id=47919&tab=3}}</ref> początkowo pracował na stanowisku architekta rządowego Starostwa Krakowskiego. Gdy wraz z architekturą secesyjną rozpowszechniły się witraże nie tylko w kościołach, ale i nawet w budynkach mieszkalnych, Żeleński odkupił w roku |
Stanisław Żeleński po ukończeniu studiów na [[Politechnika Lwowska|Politechnice Lwowskiej]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Nekrologia Czas s.3 nr 22 z 13 stycznia 1916|url=http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication?id=47919&tab=3}}</ref> początkowo pracował na stanowisku architekta rządowego Starostwa Krakowskiego. Gdy wraz z architekturą secesyjną rozpowszechniły się witraże nie tylko w kościołach, ale i nawet w budynkach mieszkalnych, Żeleński odkupił w roku 1904<ref>wg nekrologu w Czasie w 1907 roku [http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication?id=47919&tab=3]</ref> założony w roku 1902 przez architekta [[Władysław Ekielski|Władysława Ekielskiego]] i malarza Antoniego Tucha zakład wyrobu witraży pod nazwą „Krakowskie Zakłady Witrażów, Oszkleń Artystycznych i Fabryki Mozaiki Szklanej”. Od tego czasu zakład działał pod nazwą „Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński”. W roku 1906 zakład został przeniesiony do [[Muzeum Witrażu w Krakowie|nowego budynku]], zaprojektowanego przez Stanisława Żeleńskiego oraz [[Ludwik Wojtyczko|Ludwika Wojtyczkę]] przy ulicy Krasińskiego 23. W budynku tym mieści się obecnie [[Muzeum Witrażu w Krakowie]]. |
||
Zasługą Stanisława Żeleńskiego było traktowanie firmy jako zakładu rzemiosła artystycznego. Artyści mogli współuczestniczyć w realizacji swoich projektów, dzięki czemu uzyskiwano realizacje zgodne z wymaganiami twórców. |
Zasługą Stanisława Żeleńskiego było traktowanie firmy jako zakładu rzemiosła artystycznego. Artyści mogli współuczestniczyć w realizacji swoich projektów, dzięki czemu uzyskiwano realizacje zgodne z wymaganiami twórców. |
Wersja z 14:09, 30 maj 2020
Fotografia z 1894 | |
Data i miejsce urodzenia |
(dts) |
---|---|
Data śmierci |
(dts) 28 sierpnia 1914 |
Zawód, zajęcie |
inżynier |
Rodzice | |
Małżeństwo |
Izabela z Madeyskich |
Dzieci | |
Krewni i powinowaci |
Stanisław Gabriel Żeleński (ur. 21 lutego 1873 w Warszawie, zm. 28 sierpnia 1914 pod Łukowem) – krakowski architekt, właściciel i kierownik Krakowskiego Zakładu Witrażów S.G. Żeleński (1904–1914).
Życiorys
Był bratem literata Tadeusza Kamila Marcjana „Boya” (1874–1941) i urzędnika bankowego Edwarda Narcyza (1878–1910), synem kompozytora Władysława (1837–1921) i Wandy z domu Grabowskiej (1841–1904).
Stanisław Żeleński po ukończeniu studiów na Politechnice Lwowskiej[1] początkowo pracował na stanowisku architekta rządowego Starostwa Krakowskiego. Gdy wraz z architekturą secesyjną rozpowszechniły się witraże nie tylko w kościołach, ale i nawet w budynkach mieszkalnych, Żeleński odkupił w roku 1904[2] założony w roku 1902 przez architekta Władysława Ekielskiego i malarza Antoniego Tucha zakład wyrobu witraży pod nazwą „Krakowskie Zakłady Witrażów, Oszkleń Artystycznych i Fabryki Mozaiki Szklanej”. Od tego czasu zakład działał pod nazwą „Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński”. W roku 1906 zakład został przeniesiony do nowego budynku, zaprojektowanego przez Stanisława Żeleńskiego oraz Ludwika Wojtyczkę przy ulicy Krasińskiego 23. W budynku tym mieści się obecnie Muzeum Witrażu w Krakowie.
Zasługą Stanisława Żeleńskiego było traktowanie firmy jako zakładu rzemiosła artystycznego. Artyści mogli współuczestniczyć w realizacji swoich projektów, dzięki czemu uzyskiwano realizacje zgodne z wymaganiami twórców.
Do roku 1912 wykonano witraże w 53 kościołach i kaplicach w Małopolsce, 27 we Lwowie, 13 w Księstwie Poznańskim i 16 w Królestwie Polskim, a także w wielu budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej.
W czasie I wojny światowej Żeleński służył w austriackiej 12 Dywizji Piechoty tzw. "krakowskiej" jako oficer ordynansowy gen. Tadeusza Jordan Rozwadowskiego. 27 sierpnia 1914 został ciężko ranny w bitwie pod Grądami. Zmarł następnego dnia w Łukowie[3] i tam został pochowany. Okoliczności śmierci opisał gen. Rozwadowski w swych wspomnieniach[4]. Zakład prowadziła nadal jego żona Izabela z Madeyskich. Następnie firmę przejął młodszy syn Stanisława Gabriela i Izabeli – Adam Żeleński (ur. 1 września 1905 w Krakowie, zm. 21 czerwca 1963 w Krakowie).
W okresie powojennym zakład został upaństwowiony, a następnie przekształcony w spółdzielnię. W roku 2001 został nabyty przez prywatnego właściciela Piotra Ostrowskiego, który oprócz zakładu urządził w budynku muzeum witraży. Zakład działa obecnie nadal za zgodą spadkobierców rodziny Żeleńskich pod historyczną nazwą i logiem firmy.
W zakładzie przy ul. Krasińskiego powstały witraże według kartonów Jana Matejki, Stanisława Wyspiańskiego, Józefa Mehoffera, Kazimerza Sichulskiego, Karola Frycza i wielu innych. W późniejszych latach realizowano w nim projekty m.in. Zbigniewa Pronaszki i Wojciecha Jastrzębowskiego.
-
Mozaika w rogu Domu Suskiego w Krakowie nad portalem wejściowym, Kraków pl. Dominikański 6
-
Witraż w kamienicy przy ulicy Karmelickiej 27
Przypisy
Bibliografia
- Tadeusz Dobrowolski: Sztuka Krakowa, Wydaw. Literackie, Kraków, wyd. 5, 1978
- Tadeusz Boy-Żeleński: Ludzie żywi, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1975