Przejdź do zawartości

Erotyka (sztuka): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
Boty
405 292 edycje
m Poprawa linkowań i typografii
Podział na działy.
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Zaawansowana edycja mobilna
 
Linia 6: Linia 6:
'''Erotyka w sztuce''' (z {{gr.|eros}} „[[miłość]]”) – jest jednym z przejawów [[sensualizm]]u, chociaż często jest też postrzegana jako nacechowana [[seks]]ualnością, [[pożądanie]]m, wulgarnością oraz uwielbieniem ciała i mylona z [[Pornografia|pornografią]]. Reprezentatywnym wyrazem erotyki są szeroko pojęte [[dzieło sztuki|dzieła sztuki]] ([[literatura|utwory literackie]], [[fotografia|fotografie]], [[film]]y, [[rzeźbiarstwo|rzeźby]] i [[malarstwo|obrazy]]) dotyczące [[zmysł]]owości i [[miłość|miłości]]. W odróżnieniu od [[pornografia|pornografii]] dzieła erotyczne przedstawiają [[seksualność]] człowieka bez dosłowności [[anatomia|anatomicznych]] aktu seksualnego, choć granice bywają tu płynne i nie zawsze wyraźne. W twórczości niektórych artystów następuje często świadoma akcja zacierania tych granic estetyczno formalnych, np. u [[Tom of Finland|Toma z Finlandii]] czy [[Robert Mapplethorpe|Roberta Mapplethorpego]]<ref>{{Cytuj |tytuł = O sztuce miłości |data dostępu = 2021-02-11 |opublikowany = pl.bluerock.es |url = https://pl.bluerock.es/3080067/1/o-sztuce-milosci.html |język = pl}}</ref>.
'''Erotyka w sztuce''' (z {{gr.|eros}} „[[miłość]]”) – jest jednym z przejawów [[sensualizm]]u, chociaż często jest też postrzegana jako nacechowana [[seks]]ualnością, [[pożądanie]]m, wulgarnością oraz uwielbieniem ciała i mylona z [[Pornografia|pornografią]]. Reprezentatywnym wyrazem erotyki są szeroko pojęte [[dzieło sztuki|dzieła sztuki]] ([[literatura|utwory literackie]], [[fotografia|fotografie]], [[film]]y, [[rzeźbiarstwo|rzeźby]] i [[malarstwo|obrazy]]) dotyczące [[zmysł]]owości i [[miłość|miłości]]. W odróżnieniu od [[pornografia|pornografii]] dzieła erotyczne przedstawiają [[seksualność]] człowieka bez dosłowności [[anatomia|anatomicznych]] aktu seksualnego, choć granice bywają tu płynne i nie zawsze wyraźne. W twórczości niektórych artystów następuje często świadoma akcja zacierania tych granic estetyczno formalnych, np. u [[Tom of Finland|Toma z Finlandii]] czy [[Robert Mapplethorpe|Roberta Mapplethorpego]]<ref>{{Cytuj |tytuł = O sztuce miłości |data dostępu = 2021-02-11 |opublikowany = pl.bluerock.es |url = https://pl.bluerock.es/3080067/1/o-sztuce-milosci.html |język = pl}}</ref>.


'''Od starożytności'''
== Erotyka w starożytności ==
Jedną z najstarszych znanych autorek sztuki o tematyce erotycznej jest grecka poetka [[Safona]], która komponowała poezję do muzyki granej na lirze. [[Historia|Historycy]] przypisywali jej trzy wynalazki związane z muzyką (''plektron'' – narzędzie do trzymania liry, ''pektis'' – rodzaj liry albo harfy, przeznaczonej dla kobiety, oraz [[Skala miksolidyjska kościelna|skalę miksolidyjską]])<ref name=":2">{{Cytuj |autor = Anne Carson |tytuł = If Not, Winter: Fragments of Sappho |data = 2003 |isbn = 0-375-72451-6 |miejsce = Nowy Jork |wydawca = Vintage Books}}</ref>, co wskazuje że była nie tylko poetką, ale także muzykiem, chociaż zapisy jej utworów muzycznych nie zachowały się. Nie wiadomo czy Safona była piśmienna. Jej utwory o charakterze erotycznym poruszają temat miłości, tęsknoty, zazdrości, samotności; niektóre noszą ślady różnych starożytnych [[rytuał]]ów. Pojawiają się w nich mężczyźni, kobiety, bogowie i boginie. Postacią, która często uważana jest za wskazującą na homo- lub biseksualizm autorki, jest m.in. ''Atthis''<ref>{{Cytuj |autor = Jane Montgomery Griffiths |tytuł = Sappho... in 9 Fragments |data = 2010 |isbn = 9780868198866 |miejsce = Sydney |wydawca = Currency Press}}</ref>, młoda kobieta (na pewno młodsza od Safony) pojawiająca się w kilku wierszach, z których żaden nie zachował się w całości. Większość tłumaczy Safony jest jednak zdania, że przy interpretacji wszystkich wątków z zachowanej twórczości poetki musi być brana pod uwagę ''[[Licentia poetica|licencia poetica]]'' – tym bardziej, że nie jest znany ich dokładny kontekst<ref name=":2" />. [[Anne Carson]], autorka współczesnego tłumaczenia poezji Safony z oryginału (z dialektu [[Języki helleńskie|eolskiego]]), w swojej własnej poezji również podejmuje czasem tematykę miłosną. W książce pt. ''[[Eros the Bittersweet]]'' (1986) prześledziła koncepcję „erosa” w starożytnej Grecji poprzez jego reprezentacje w poezji z tamtych czasów<ref>{{Cytuj |autor = Anne Carson |tytuł = Eros the Bittersweet |data = 1998 |isbn = 1564781887 |wydawca = Dalkey Archive Press}}</ref>.
Jedną z najstarszych znanych autorek sztuki o tematyce erotycznej jest grecka poetka [[Safona]], która komponowała poezję do muzyki granej na lirze. [[Historia|Historycy]] przypisywali jej trzy wynalazki związane z muzyką (''plektron'' – narzędzie do trzymania liry, ''pektis'' – rodzaj liry albo harfy, przeznaczonej dla kobiety, oraz [[Skala miksolidyjska kościelna|skalę miksolidyjską]])<ref name=":2">{{Cytuj |autor = Anne Carson |tytuł = If Not, Winter: Fragments of Sappho |data = 2003 |isbn = 0-375-72451-6 |miejsce = Nowy Jork |wydawca = Vintage Books}}</ref>, co wskazuje że była nie tylko poetką, ale także muzykiem, chociaż zapisy jej utworów muzycznych nie zachowały się. Nie wiadomo czy Safona była piśmienna. Jej utwory o charakterze erotycznym poruszają temat miłości, tęsknoty, zazdrości, samotności; niektóre noszą ślady różnych starożytnych [[rytuał]]ów. Pojawiają się w nich mężczyźni, kobiety, bogowie i boginie. Postacią, która często uważana jest za wskazującą na homo- lub biseksualizm autorki, jest m.in. ''Atthis''<ref>{{Cytuj |autor = Jane Montgomery Griffiths |tytuł = Sappho... in 9 Fragments |data = 2010 |isbn = 9780868198866 |miejsce = Sydney |wydawca = Currency Press}}</ref>, młoda kobieta (na pewno młodsza od Safony) pojawiająca się w kilku wierszach, z których żaden nie zachował się w całości. Większość tłumaczy Safony jest jednak zdania, że przy interpretacji wszystkich wątków z zachowanej twórczości poetki musi być brana pod uwagę ''[[Licentia poetica|licencia poetica]]'' – tym bardziej, że nie jest znany ich dokładny kontekst<ref name=":2" />. [[Anne Carson]], autorka współczesnego tłumaczenia poezji Safony z oryginału (z dialektu [[Języki helleńskie|eolskiego]]), w swojej własnej poezji również podejmuje czasem tematykę miłosną. W książce pt. ''[[Eros the Bittersweet]]'' (1986) prześledziła koncepcję „erosa” w starożytnej Grecji poprzez jego reprezentacje w poezji z tamtych czasów<ref>{{Cytuj |autor = Anne Carson |tytuł = Eros the Bittersweet |data = 1998 |isbn = 1564781887 |wydawca = Dalkey Archive Press}}</ref>.


== Erotyka współcześnie ==
'''Przykłady w sztuce współczesnej'''
W literaturze znaną autorką nawiązującą do tematyki erotycznej i feministycznej jest [[Virginie Despentes]], która zarazem kontestuje tradycyjną estetykę sztuki erotycznej. Jak sama zadeklarowała: „Piszę w imieniu brzydkich i dla brzydkich, starych, schłopiałych, oziębłych, niedorżniętych, pasztetowatych, histerycznych, steranych; dla wszystkich, które nie kwalifikują się na rynek super lasek.”<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Virginie Despentes |tytuł = Teoria King Konga |data = 2015 |isbn = 978-83-62206-13-1 |wydawca = Wydawnictwo Feminoteki}}</ref> Despentes porusza też problem traktowania [[gwałt]]u zarówno w kulturze, jak i w sztuce. Jej wypowiedzią na ten temat jest m.in. film pt. „Gwałt” (2000) na podstawie jej powieści pt. ''Baise-moi'' (1994). Główne role w filmie grały aktorki porno Raffaela Anderson i Karen Bach. Tak komentuje swoją wypowiedź artystyczną na ten temat: „Upieramy się traktować gwałt tak, jakby był on czymś niezwykłym i rzadkim, jakby wykraczał poza seksualną normę, jakby dało się go uniknąć. [...] Tymczasem jest całkiem odwrotnie, gwałt znajduje się w samym środku, w samym sercu naszej seksualności. Jest to najważniejszy rytuał ofiarniczy, wszechobecny w sztuce od czasów starożytnych, pojawiający się w literaturze, na pomnikach i obrazach, towarzyszący nam przez wieki. W ogrodach Paryża i w muzeach widzimy przedstawienia mężczyzn dopuszczających się gwałtu na kobietach.”<ref name=":0" /> W filmie [[King Kong (film 1933)|King Kong]] (1933) Despentes dostrzega ilustrację erotyki i zmysłowości istniejącej poza [[Heteronormatywność|heteronormatywną]] strukturą społeczeństwa, rozróżnieniem [[Gender|płci kulturowych]] oraz binarnym podziałem na męskość i kobiecość<ref name=":0" />.
W literaturze znaną autorką nawiązującą do tematyki erotycznej i feministycznej jest [[Virginie Despentes]], która zarazem kontestuje tradycyjną estetykę sztuki erotycznej. Jak sama zadeklarowała: „Piszę w imieniu brzydkich i dla brzydkich, starych, schłopiałych, oziębłych, niedorżniętych, pasztetowatych, histerycznych, steranych; dla wszystkich, które nie kwalifikują się na rynek super lasek.”<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Virginie Despentes |tytuł = Teoria King Konga |data = 2015 |isbn = 978-83-62206-13-1 |wydawca = Wydawnictwo Feminoteki}}</ref> Despentes porusza też problem traktowania [[gwałt]]u zarówno w kulturze, jak i w sztuce. Jej wypowiedzią na ten temat jest m.in. film pt. „Gwałt” (2000) na podstawie jej powieści pt. ''Baise-moi'' (1994). Główne role w filmie grały aktorki porno Raffaela Anderson i Karen Bach. Tak komentuje swoją wypowiedź artystyczną na ten temat: „Upieramy się traktować gwałt tak, jakby był on czymś niezwykłym i rzadkim, jakby wykraczał poza seksualną normę, jakby dało się go uniknąć. [...] Tymczasem jest całkiem odwrotnie, gwałt znajduje się w samym środku, w samym sercu naszej seksualności. Jest to najważniejszy rytuał ofiarniczy, wszechobecny w sztuce od czasów starożytnych, pojawiający się w literaturze, na pomnikach i obrazach, towarzyszący nam przez wieki. W ogrodach Paryża i w muzeach widzimy przedstawienia mężczyzn dopuszczających się gwałtu na kobietach.”<ref name=":0" /> W filmie [[King Kong (film 1933)|King Kong]] (1933) Despentes dostrzega ilustrację erotyki i zmysłowości istniejącej poza [[Heteronormatywność|heteronormatywną]] strukturą społeczeństwa, rozróżnieniem [[Gender|płci kulturowych]] oraz binarnym podziałem na męskość i kobiecość<ref name=":0" />.


Aktualna wersja na dzień 13:26, 17 cze 2024

Zobacz też: inne znaczenia wyrazu „erotyka”.
Sprzątanie Wikipedii
Ten artykuł należy dopracować:
od 2017-06 → zaktualizować na podstawie najświeższych informacji,
od 2017-06 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Klepsydra na grobie faraona Ramzesa VI. Dekoracje na grobowcu ilustrują cykl słoneczny i zaświatową podróż Słońca ku kresowi nocy.
Markiz de Sade, „120 dni Sodomy, czyli szkoła libertynizmu”, strona rękopisu
Erotyczna fotografia z lat 20. XX wieku.

Erotyka w sztuce (z gr. eros „miłość”) – jest jednym z przejawów sensualizmu, chociaż często jest też postrzegana jako nacechowana seksualnością, pożądaniem, wulgarnością oraz uwielbieniem ciała i mylona z pornografią. Reprezentatywnym wyrazem erotyki są szeroko pojęte dzieła sztuki (utwory literackie, fotografie, filmy, rzeźby i obrazy) dotyczące zmysłowości i miłości. W odróżnieniu od pornografii dzieła erotyczne przedstawiają seksualność człowieka bez dosłowności anatomicznych aktu seksualnego, choć granice bywają tu płynne i nie zawsze wyraźne. W twórczości niektórych artystów następuje często świadoma akcja zacierania tych granic estetyczno formalnych, np. u Toma z Finlandii czy Roberta Mapplethorpego[1].

Erotyka w starożytności

[edytuj | edytuj kod]

Jedną z najstarszych znanych autorek sztuki o tematyce erotycznej jest grecka poetka Safona, która komponowała poezję do muzyki granej na lirze. Historycy przypisywali jej trzy wynalazki związane z muzyką (plektron – narzędzie do trzymania liry, pektis – rodzaj liry albo harfy, przeznaczonej dla kobiety, oraz skalę miksolidyjską)[2], co wskazuje że była nie tylko poetką, ale także muzykiem, chociaż zapisy jej utworów muzycznych nie zachowały się. Nie wiadomo czy Safona była piśmienna. Jej utwory o charakterze erotycznym poruszają temat miłości, tęsknoty, zazdrości, samotności; niektóre noszą ślady różnych starożytnych rytuałów. Pojawiają się w nich mężczyźni, kobiety, bogowie i boginie. Postacią, która często uważana jest za wskazującą na homo- lub biseksualizm autorki, jest m.in. Atthis[3], młoda kobieta (na pewno młodsza od Safony) pojawiająca się w kilku wierszach, z których żaden nie zachował się w całości. Większość tłumaczy Safony jest jednak zdania, że przy interpretacji wszystkich wątków z zachowanej twórczości poetki musi być brana pod uwagę licencia poetica – tym bardziej, że nie jest znany ich dokładny kontekst[2]. Anne Carson, autorka współczesnego tłumaczenia poezji Safony z oryginału (z dialektu eolskiego), w swojej własnej poezji również podejmuje czasem tematykę miłosną. W książce pt. Eros the Bittersweet (1986) prześledziła koncepcję „erosa” w starożytnej Grecji poprzez jego reprezentacje w poezji z tamtych czasów[4].

Erotyka współcześnie

[edytuj | edytuj kod]

W literaturze znaną autorką nawiązującą do tematyki erotycznej i feministycznej jest Virginie Despentes, która zarazem kontestuje tradycyjną estetykę sztuki erotycznej. Jak sama zadeklarowała: „Piszę w imieniu brzydkich i dla brzydkich, starych, schłopiałych, oziębłych, niedorżniętych, pasztetowatych, histerycznych, steranych; dla wszystkich, które nie kwalifikują się na rynek super lasek.”[5] Despentes porusza też problem traktowania gwałtu zarówno w kulturze, jak i w sztuce. Jej wypowiedzią na ten temat jest m.in. film pt. „Gwałt” (2000) na podstawie jej powieści pt. Baise-moi (1994). Główne role w filmie grały aktorki porno Raffaela Anderson i Karen Bach. Tak komentuje swoją wypowiedź artystyczną na ten temat: „Upieramy się traktować gwałt tak, jakby był on czymś niezwykłym i rzadkim, jakby wykraczał poza seksualną normę, jakby dało się go uniknąć. [...] Tymczasem jest całkiem odwrotnie, gwałt znajduje się w samym środku, w samym sercu naszej seksualności. Jest to najważniejszy rytuał ofiarniczy, wszechobecny w sztuce od czasów starożytnych, pojawiający się w literaturze, na pomnikach i obrazach, towarzyszący nam przez wieki. W ogrodach Paryża i w muzeach widzimy przedstawienia mężczyzn dopuszczających się gwałtu na kobietach.”[5] W filmie King Kong (1933) Despentes dostrzega ilustrację erotyki i zmysłowości istniejącej poza heteronormatywną strukturą społeczeństwa, rozróżnieniem płci kulturowych oraz binarnym podziałem na męskość i kobiecość[5].

Tematykę zmysłowości, erotyki oraz relacji męsko-damskich i innych podejmuje także czeski fotograf Jan Saudek[6]. Saudek wpisuje się w nurt fotografii inscenizowanej, gdzie nawiązuje się do technik stosowanych w filmie, malarstwie, a przede wszystkim w teatrze[7]. Jak pisze Christiane Fricke we wstępie do albumu tego artysty: „Zamiast obserwować zachowanie danej osoby i w odpowiednim momencie odsłonić migawkę, Saudek wymyślał scenę, a potem zaczynał inscenizować ją przed obiektywem aparatu fotograficznego. Saudek na swój sposób kontynuował tradycję „tableau vivant” i „pose plastique”, które korzeniami tkwiły w rozrywkach osiemnastowiecznej arystokracji. Przejawy tej tradycji są zauważalne na dziewiętnastowiecznych oficjalnych fotografiach dzieci królowej Wiktorii”[6]. Na jego fotografiach pojawiają się kobiety i mężczyźni w różnym wieku, o różnej budowie ciała; zazwyczaj nago albo półnago, z różnymi rekwizytami; fotografowani w suterenie artysty, przy świetle dziennym padającym z okna.

Innym artystą tworzącym głównie fotografię erotyczną jest Alva Bernardine, brytyjski fotograf pochodzący z Grenady. Oprócz fotografii (często znacznie przekształcanej w procesie cyfrowej postprodukcji) zajmuje się także sztuką wideo. Jego fotografie często podejmują temat uprzedmiotowienia kobiety, szczególnie we współczesnej kulturze popularnej; na przykład w cyklu „Forniphilia (Human furniture)”, gdzie modelki (rzadziej jest to model płci męskiej) pozują w charakterze mebli[8]. W podobnej estetyce są dzieła Annie Sprinkle; amerykańskiej artystki, feministki i performerki. Podobnie jak Alva Bernardine, nie ma ona akademickiego wykształcenia w dziedzinie sztuki[9].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ O sztuce miłości [online], pl.bluerock.es [dostęp 2021-02-11] (pol.).
  2. ↑ a b Anne Carson, If Not, Winter: Fragments of Sappho, Nowy Jork: Vintage Books, 2003, ISBN 0-375-72451-6.
  3. ↑ Jane Montgomery Griffiths, Sappho... in 9 Fragments, Sydney: Currency Press, 2010, ISBN 978-0-86819-886-6.
  4. ↑ Anne Carson, Eros the Bittersweet, Dalkey Archive Press, 1998, ISBN 1-56478-188-7.
  5. ↑ a b c Virginie Despentes, Teoria King Konga, Wydawnictwo Feminoteki, 2015, ISBN 978-83-62206-13-1.
  6. ↑ a b Taschen Publishing, Jan Saudek, Jan Saudek, 2000, ISBN 83-87112-05-4.
  7. ↑ fotografia inscenizowana, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-12-27].
  8. ↑ Alva Bernardine, Bernardinism [online] [dostęp 2017-12-27].
  9. ↑ Annie Sprinkle, Annie Sprinkle [online] [dostęp 2017-12-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-19].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Erotyka_(sztuka)&oldid=74029711”