Przejdź do zawartości

YZ Ceti: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Gwiazda infobox}}
aktualizacja, WP:SK+mSI.v2.1+mSK+Bn
 
Linia 1: Linia 1:
{{Koordynaty astronomiczne|01|12|30|639|−16|59|56|34}}
{{Współrzędne astronomiczne|01|12|30|637|−16|59|56|36}}
{{Gwiazda infobox
{{Gwiazda infobox
|nazwa = YZ Ceti
|nazwa = YZ Ceti
Linia 7: Linia 7:
|epoka = J2000
|epoka = J2000
|gwiazdozbiór = [[Gwiazdozbiór Wieloryba|Wieloryb]]
|gwiazdozbiór = [[Gwiazdozbiór Wieloryba|Wieloryb]]
|rektascensja = {{RA|01|12|30,639}}{{r|simbad}}
|rektascensja = {{RA|01|12|30,637}}<ref name="simbad" />
|deklinacja = {{DEC|-16|59|56,34}}{{r|simbad}}
|deklinacja = {{DEC|−16|59|56,36}}<ref name="simbad" />
|paralaksa = 0,27101 ± 0,00836[[Sekunda kątowa|″]]{{r|simbad}}
|paralaksa = 0,269057 ± 0,000034 [[Sekunda kątowa|″]]<ref name="simbad" />
|odległość = 12,03 ± 0,38 [[Rok świetlny|ly]]<br />3,69 ± 0,12 [[Parsek|pc]]
|odległość = 12,122 ± 0,015 [[Rok świetlny|ly]]<br>3,7167 ± 0,0047 [[Parsek|pc]]
|pasmo = V
|pasmo = V
|wielkość obserwowana = 12,074{{magnitudo}}{{r|simbad}}
|wielkość obserwowana = 12,074{{magnitudo}}<ref name="simbad" />
|strumień promieniowania =
|strumień promieniowania =
|rozmiar kątowy =
|rozmiar kątowy =
|ruch własny RA = 1208,5 ± 5,6 [[Sekunda kątowa|mas]]/rok{{r|simbad}}
|ruch własny RA = 1205,074 ± 0,041 [[Sekunda kątowa|mas]]/rok<ref name="simbad" />
|ruch własny DEC = 640,7 ± 3,7 mas/rok{{r|simbad}}
|ruch własny DEC = 637,547 ± 0,052 mas/rok<ref name="simbad" />
|prędkość radialna = 28,09 ± 0,10 km/s{{r|simbad}}
|prędkość radialna = 28,27 ± 0,0008 km/s<ref name="simbad" />
|rodzaj gwiazdy = [[czerwony karzeł]]
|rodzaj gwiazdy = [[czerwony karzeł]]
|typ widmowy = M4,5{{r|harps}}
|typ widmowy = M4,0 Ve<ref name="simbad" />
|masa = 0,130 ± 0,013 {{masa Słońca}}{{r|harps}}
|masa = 0,142 ± 0,010 {{masa Słońca}}<ref name="Stock2020" />
|promień = 0,168 ± 0,009 {{promień Słońca}}{{r|harps}}
|promień = 0,157 ± 0,005 {{promień Słońca}}<ref name="Stock2020" />
|pole powierzchni =
|pole powierzchni =
|objętość =
|objętość =
|gęstość =
|gęstość =
|metaliczność = −0,26 ± 0,08{{r|harps}}
|metaliczność = −0,26 ± 0,08<ref name="harps" />
|wielkość absolutna = 14,24{{magnitudo}}<ref>Obliczona na podstawie wielkości obserwowanej i paralaksy.</ref>
|wielkość absolutna = 14,22{{magnitudo}}<ref>Obliczona na podstawie wielkości obserwowanej i paralaksy.</ref>
|jasność =
|jasność = 0,00220 ± 0,00004<ref name="Stock2020" />
|okres obrotu =
|okres obrotu =
|prędkość obrotu =
|prędkość obrotu = <2,0<ref name="Stock2020" />
|inklinacja =
|inklinacja =
|spłaszczenie =
|spłaszczenie =
|przyspieszenie grawitacyjne =
|przyspieszenie grawitacyjne =
|prędkość ucieczki =
|prędkość ucieczki =
|wiek = 5,0 ± 1,0 mld lat{{r|harps}}
|wiek = 3,8 ± 0,5 mld<ref name="Stock2020" /> lat
|temperatura = 3056 ± 60 K{{r|harps}}
|temperatura = 3151 ± 51<ref name="Stock2020" /> K
|krąży wokół =
|krąży wokół =
|półoś wielka =
|półoś wielka =
Linia 59: Linia 59:
|commons =
|commons =
}}
}}
'''YZ Ceti''' – [[gwiazda]] położona w [[Gwiazdozbiór Wieloryba|gwiazdozbiorze Wieloryba]], w odległości około 12 [[rok świetlny|roku świetlnego]] od [[Słońce|Słońca]], jedna z gwiazd najbliższych [[Układ Słoneczny|Układowi Słonecznemu]]. Jej [[obserwowana wielkość gwiazdowa]] to 12,1{{magnitudo}}, nie jest widoczna [[gołe oko|gołym okiem]]. Krążą wokół niej co najmniej trzy [[planeta pozasłoneczna|planety]].
'''YZ Ceti''' – [[gwiazda]] położona w [[Gwiazdozbiór Wieloryba|gwiazdozbiorze Wieloryba]], w odległości 12,1 [[rok świetlny|roku świetlnego]] od [[Słońce|Słońca]], jedna z gwiazd najbliższych [[Układ Słoneczny|Układowi Słonecznemu]]. Jej [[obserwowana wielkość gwiazdowa]] to 12,1{{magnitudo}}, nie jest widoczna [[gołe oko|gołym okiem]]. Krążą wokół niej co najmniej trzy [[planeta pozasłoneczna|planety]].


== Charakterystyka ==
== Charakterystyka ==
YZ Ceti jest [[Czerwony karzeł|czerwonym karłem]]; należy do [[typ widmowy M|typu widmowego M4,5]]{{r|harps}}. Jest to [[gwiazda zmienna]] [[gwiazda rozbłyskowa|rozbłyskowa]]{{r|simbad}}. Jest ona mniejsza i słabsza od Słońca, ma masę 0,13 [[masa Słońca|masy Słońca]] i promień 0,17 [[promień Słońca|promienia Słońca]]{{r|exo_b}}.
YZ Ceti jest [[Czerwony karzeł|czerwonym karłem]]; należy do [[typ widmowy M|typu widmowego M4,5]]<ref name="harps" />. Jest to [[gwiazda zmienna]] [[gwiazda rozbłyskowa|rozbłyskowa]]<ref name="simbad" />. Jest ona mniejsza i słabsza od Słońca, majasność 0,2% [[Jasność Słońca|jasności Słońca]], masę 0,14 [[masa Słońca|masy Słońca]] i promień 0,16 [[promień Słońca|promienia Słońca]]<ref name="Stock2020" />.


W odległości zaledwie 1,6 [[rok świetlny|roku świetlnego]] od YZ Ceti znajduje się znacznie jaśniejsza gwiazda [[tau Ceti]]; jest to trzykrotnie mniejsza odległość niż dzieląca Słońce i najbliższą gwiazdę [[Proxima Centauri]]{{r|solstation}}.
W odległości zaledwie 1,6 [[rok świetlny|roku świetlnego]] od YZ Ceti znajduje się znacznie jaśniejsza gwiazda [[Tau Ceti]]; jest to trzykrotnie mniejsza odległość niż dzieląca Słońce i najbliższą mu gwiazdę [[Proxima Centauri]]<ref name="solstation" />.


== Układ planetarny ==
== Układ planetarny ==
Wokół YZ Ceti krążą co najmniej trzy [[planeta skalista|planety typu ziemskiego]] o [[masa minimalna|masach minimalnych]] podobnych do [[masa Ziemi|masy Ziemi]]. Układ jest bardzo ciasny, planety mają [[okres orbitalny|okresy obiegu]] od około 2 do 5 dni i żadna z nich nie krąży w [[ekosfera|ekosferze]]. Analizy dynamiki układu wskazują, że rzeczywiste masy tych planet muszą być mniejsze niż 3&nbsp;{{masa Ziemi}}. Niewykluczone jest też istnienie czwartej planety na jeszcze ciaśniejszej orbicie, o masie minimalnej około pół masy Ziemi{{r|harps}}.
Wokół YZ Ceti krążą trzy [[planeta skalista|planety typu ziemskiego]] o [[masa minimalna|masach minimalnych]] podobnych do [[masa Ziemi|masy Ziemi]]. Układ jest bardzo ciasny, planety mają [[okres orbitalny|okresy obiegu]] od około 2 do 5 dni i żadna z nich nie krąży w [[ekosfera|ekosferze]]. Analizy dynamiki układu wskazują, że rzeczywiste masy tych planet muszą być mniejsze niż 3&nbsp;{{masa Ziemi}}<ref name="harps" />. Nie ma dowodu, żeby w układzie znajdowało się jeszcze czwarte ciało<ref name="Stock2020" />.


{| class="wikitable sortable"
{{Planetbox
! Towarzyszka
| [[YZ Ceti b|b]]{{r|exo_b}}
! [[Masa minimalna]]<br /><nowiki>[</nowiki>{{Masa Ziemi}}]
⚫
| 0,0024 ± 0,00041
! [[Okres orbitalny]]<br /><nowiki>[</nowiki>[[doba|d]]]
| 1,96876 ± 0,00021
! [[Półoś wielka]]<br /><nowiki>[</nowiki>[[jednostka astronomiczna|au]]]
| 0,01557 ± 0,00052
! [[Ekscentryczność (fizyka)|Ekscentryczność]]
⚫
| 0,0 {{±|0,12|0,0}}
! Temperatura równowagowa<br />[[Kelwin|K]]
|-
|-
| [[YZ Ceti c|c]]{{r|exo_c}}
| [[YZ Ceti b|b]]<ref name="Stock2020" />
| 0,0031 ± 0,00044
| 0,70 {{±|0,09|0,08}}
| 3,06008 ± 0,00022
| 2,02084 {{±|0,00007|0,00006}}
| 0,0209 ± 0,0007
| 0,01634 {{±|0,00035|0,00041}}
| 0,04 {{±|0,11|0,04}}
| 0,42 {{±|0,14|0,16}}
| 471,2 {{±|2,2|2,1}}
|-
|-
| [[YZ Ceti d|d]]{{r|exo_d}}
| [[YZ Ceti c|c]]<ref name="Stock2020" />
| 0,00359 ± 0,00053
| 1,14 {{±|0,11|0,10}}
| 4,65627 ± 0,00042
| 3,05994 ± 0,00011
| 0,02764 ± 0,00093
| 0,02156 {{±|0,00046|0,00054}}
| 0,129 ± 0,096
| 0,0 (ustalona)
| 410,3 {{±|2,0|1,9}}
⚫
}}
|-
| [[YZ Ceti d|d]]<ref name="Stock2020" />
⚫
| 1,09 ± 0,12
| 4,65654 {{±|0,000|0,000}}
| 0,02851 {{±|0,00061|0,00071}}
⚫
| 0,22 {{±|0,15|0,13}}
| 356,7 {{±|1,7|1,6}}
⚫
|}


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
Linia 94: Linia 104:


== Przypisy ==
== Przypisy ==
<references>
{{Przypisy|
<ref name="harps">{{Cytuj pismo |autor = N. Astudillo-Defru, R.F.Díaz, X. Bonfils, J.M. Almenara, J.-B. Delisle, F. Bouchy, X. Delfosse, T. Forveille, C. Lovis, M. Mayor, F. Murgas, F. Pepe, N.C. Santos, D. Ségransan, S. Udry, A. Wünsche |tytuł = The HARPS search for southern extra-solar planets XLII. A system of Earth-mass planets around the nearby M dwarf YZ Cet |czasopismo = [[Astronomy and Astrophysics]] Letters |arxiv = 1708.03336 |data = 2017}}</ref>
⚫
<ref name="exo_b">{{exoplanet|yz cet b|YZ Cet b}}</ref>
<ref name="exo_c">{{exoplanet|yz cet c|YZ Cet c}}</ref>
<ref name="simbad">{{simbad|YZ Ceti}} [dostęp 2024-08-06]</ref>
⚫
<ref name="solstation">{{cytuj stronę |url = http://solstation.com/stars/tau-ceti.htm |tytuł = Tau Ceti |opublikowany = SolStation |język = en |data dostępu = 2017-08-22}}</ref>
⚫
<ref name="exo_d">{{exoplanet|yz cet d|YZ Cet d}}</ref>
<ref name="harps">{{Cytuj pismo | autor = N. Astudillo-Defru, R.F.Díaz, X. Bonfils, J.M. Almenara, J.-B. Delisle, F. Bouchy, X. Delfosse, T. Forveille, C. Lovis, M. Mayor, F. Murgas, F. Pepe, N.C. Santos, D. Ségransan, S. Udry, A. Wünsche | tytuł = The HARPS search for southern extra-solar planets XLII. A system of Earth-mass planets around the nearby M dwarf YZ Cet | czasopismo = [[Astronomy and Astrophysics]] Letters | arxiv = 1708.03336 | data = 2017}}</ref>
<ref name="Stock2020">{{Cytuj | autor = S. Stock, J. Kemmer, S. Reffert, T. Trifonov, A. Kaminski, S. Dreizler, A. Quirrenbach, J.A. Caballero, A. Reiners, S.V. Jeffers, G. Anglada-Escudé, I. Ribas, P.J. Amado, D. Barrado, J.R. Barnes, F.F. Bauer, Z.M. Berdiñas, V.J.S. Béjar, G.A.L. Coleman, M. Cortés-Contreras, E. Díez-Alonso, A.J. Domínguez-Fernández, N. Espinoza, C.A. Haswell, A. Hatzes, T.Henning, J.S. Jenkins, H.R.A. Jones, D. Kossakowski, M. Kürster, M. Lafarga, M.H. Lee, M.J. López González, D. Montes, J.C. Morales, N. Morales, E. Pallé, S. Pedraz, E. Rodríguez, C. Rodríguez-López, M. Zechmeister | tytuł = The CARMENES search for exoplanets around M dwarfs | czasopismo = [[Astronomy and Astrophysics]] | wolumin = 636 | s = A119 | data = 2020 | doi = 10.1051/0004-6361/201936732 | bibcode = 2020A&A...636A.119S | arxiv = 2002.01772 | język = en }}</ref>
</references>
<ref name="simbad">{{simbad|YZ Ceti}}</ref>
⚫
<ref name="solstation">{{cytuj stronę|url=http://solstation.com/stars/tau-ceti.htm|tytuł=Tau Ceti|opublikowany=SolStation|język=en|data dostępu=2017-08-22}}</ref>
}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* [http://wwwadd.zah.uni-heidelberg.de/datenbanken/aricns/cnspages/4c00102.htm YZ Ceti w bazie ARICNS] {{lang|en}}
* [http://wwwadd.zah.uni-heidelberg.de/datenbanken/aricns/cnspages/4c00102.htm YZ Ceti w bazie ARICNS] {{lang|en}}
* [http://joy.chara.gsu.edu/RECONS/TOP100.posted.htm RECONS: The One Hundred Nearest Star Systems] {{lang|en}}
* [http://joy.chara.gsu.edu/RECONS/TOP100.posted.htm RECONS: The One Hundred Nearest Star Systems] {{lang|en}}
⚫
* {{exoplanet|yz cet b|YZ Cet b}}
* {{exoplanet|yz cet c|YZ Cet c}}
⚫
* {{exoplanet|yz cet d|YZ Cet d}}



[[Kategoria:Czerwone karły]]
[[Kategoria:Czerwone karły]]

Aktualna wersja na dzień 13:16, 6 sie 2024

YZ Ceti
Ilustracja
Położenie YZ Ceti w gwiazdozbiorze Wieloryba
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Wieloryb

Rektascensja

01h 12m 30,637s[1]

Deklinacja

−16° 59′ 56,36″[1]

Paralaksa (π)

0,269057 ± 0,000034 ″[1]

Odległość

12,122 ± 0,015 ly
3,7167 ± 0,0047 pc

Wielkość obserwowana
(pasmo V)

12,074m[1]

Ruch własny (RA)

1205,074 ± 0,041 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

637,547 ± 0,052 mas/rok[1]

Prędkość radialna

28,27 ± 0,0008 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

czerwony karzeł

Typ widmowy

M4,0 Ve[1]

Masa

0,142 ± 0,010 M☉[2]

Promień

0,157 ± 0,005 R☉[2]

Metaliczność [Fe/H]

−0,26 ± 0,08[3]

Wielkość absolutna

14,22m[4]

Jasność

0,00220 ± 0,00004[2]

Prędkość obrotu

<2,0[2]

Wiek

3,8 ± 0,5 mld[2] lat

Temperatura

3151 ± 51[2] K

Alternatywne oznaczenia
2MASS: J01123052-1659570
Katalog Gliesego: GJ 54.1
Katalog Hipparcosa: HIP 5643
GCTP 248.01, G 268-135, LHS 138, LTT 670, L 725-32

YZ Ceti – gwiazda położona w gwiazdozbiorze Wieloryba, w odległości 12,1 roku świetlnego od Słońca, jedna z gwiazd najbliższych Układowi Słonecznemu. Jej obserwowana wielkość gwiazdowa to 12,1m, nie jest widoczna gołym okiem. Krążą wokół niej co najmniej trzy planety.

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

YZ Ceti jest czerwonym karłem; należy do typu widmowego M4,5[3]. Jest to gwiazda zmienna rozbłyskowa[1]. Jest ona mniejsza i słabsza od Słońca, majasność 0,2% jasności Słońca, masę 0,14 masy Słońca i promień 0,16 promienia Słońca[2].

W odległości zaledwie 1,6 roku świetlnego od YZ Ceti znajduje się znacznie jaśniejsza gwiazda Tau Ceti; jest to trzykrotnie mniejsza odległość niż dzieląca Słońce i najbliższą mu gwiazdę Proxima Centauri[5].

Układ planetarny

[edytuj | edytuj kod]

Wokół YZ Ceti krążą trzy planety typu ziemskiego o masach minimalnych podobnych do masy Ziemi. Układ jest bardzo ciasny, planety mają okresy obiegu od około 2 do 5 dni i żadna z nich nie krąży w ekosferze. Analizy dynamiki układu wskazują, że rzeczywiste masy tych planet muszą być mniejsze niż 3 M🜨[3]. Nie ma dowodu, żeby w układzie znajdowało się jeszcze czwarte ciało[2].

Towarzyszka Masa minimalna
[M🜨] 		Okres orbitalny
[d] 		Półoś wielka
[au] 		Ekscentryczność Temperatura równowagowa
K
b[2] 0,70 +0,09−0,08 2,02084 +0,00007−0,00006 0,01634 +0,00035−0,00041 0,42 +0,14−0,16 471,2 +2,2−2,1
c[2] 1,14 +0,11−0,10 3,05994 ± 0,00011 0,02156 +0,00046−0,00054 0,0 (ustalona) 410,3 +2,0−1,9
d[2] 1,09 ± 0,12 4,65654 +0,000−0,000 0,02851 +0,00061−0,00071 0,22 +0,15−0,13 356,7 +1,7−1,6

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i YZ Ceti w bazie SIMBAD (ang.) [dostęp 2024-08-06]
  2. ↑ a b c d e f g h i j k S. Stock i inni, The CARMENES search for exoplanets around M dwarfs, „Astronomy and Astrophysics”, 636, 2020, A119, DOI: 10.1051/0004-6361/201936732, Bibcode: 2020A&A...636A.119S, arXiv:2002.01772 (ang.).
  3. ↑ a b c N. Astudillo-Defru, R.F.Díaz, X. Bonfils, J.M. Almenara, J.-B. Delisle, F. Bouchy, X. Delfosse, T. Forveille, C. Lovis, M. Mayor, F. Murgas, F. Pepe, N.C. Santos, D. Ségransan, S. Udry, A. Wünsche. The HARPS search for southern extra-solar planets XLII. A system of Earth-mass planets around the nearby M dwarf YZ Cet. „Astronomy and Astrophysics Letters”, 2017. arXiv:1708.03336. 
  4. ↑ Obliczona na podstawie wielkości obserwowanej i paralaksy.
  5. ↑ Tau Ceti. SolStation. [dostęp 2017-08-22]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=YZ_Ceti&oldid=74493047”