Monte Rosa
[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}} | |
Państwo |
{{{państwo}}} |
---|---|
Najwyższy szczyt |
{{{najwyższy szczyt}}} |
Długość |
{{{długość}}} |
Powierzchnia |
{{{powierzchnia}}} |
Jednostka dominująca |
{{{jednostka dominująca}}} |
Sąsiednie pasma |
{{{sąsiednie pasma}}} |
[[Plik:{{{mapa}}}|240x240px|alt=Mapa pasma górskiego|]] {{{opis mapy}}} | |
Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|} |
Monte Rosa (wł.), Mont Rose (fr.; we wł. dial. roëse – lodowiec[1]) – najpotężniejszy masyw górski całych Alp. Leży w Alpach Pennińskich, na granicy między Włochami (regiony Dolina Aosty i Piemont), a Szwajcarią (kanton Valais). Na północ od masywu znajdują się doliny Mattertal i Saastal, na południe doliny Val di Grassoney (Valle del Lys) w Dolinie Aosty i Vallle Siesia w Piemoncie, a na wschód dolina Valle Anzasca w Piemoncie[2]. W grzbiecie głównym Alp Pennińskich masyw ciągnie się (z zachodu na wschód) od przełęczy Colle del Lys (4246 m), za którą znajduje się masyw Breithorn - Lyskamm, do przełęczy Passo di Monte Moro (2846 m), gdzie graniczy z masywem Andolla. Od zachodu wznoszą się tu m.in. szczyty: Ludwigshöhe (4344 m), Parrotspitze (4432 m), Signalkuppe (4554 m), Zumsteinspitze (4563 m), Grenzgipfel (4618 m), Nordend (4609 m), Jägerhorn (3970 m), Fillarjoch (3586 m), Cima Brioschi (3635 m), Cima di Jazzi (3803 m), Schwarzberghorn (3609 m), Steinchalchhorn (3333 m) i Monte Moro (2985 m)[3][4].
Od szczytu Ludwigshöhe odchodzi na południe potężny boczny grzbiet ze szczytami Schwarzhorn (4322 m), Piramide Vincent (4215 m), Balmenhorn (4167 m), Punta Giordani (4046 m), Punta Vittoria (3435 m). Dzieli się on na kilka grani. Są tu m.in. szczyty Alta Luce (3184 m), Corno del Camoscio (3024 m), Corno Bianco (3320 m), Punta di Ciampono (3233 m).Grzbiet ten oddziela dolinę Val di Grassoney (Valle del Lys) od doliny Vallle Siesia i jest granicą między regionami Dolina Aosty i Piemont[5][6].
Od szczytu Signalkuppe odchodzi na wschód grzbiet m.in. ze szczytami Punta Grober (3497 m), Punta Rizzetti (3196 m), Pizzio Bianco (3215 m) i Corno di Faller (3128 m). Grzbiet ten oddziela dolinę Vallle Siesia od doliny Valle Anzasca[3].
Od szczytu Grenzgipfel odchodzi na zachód (na stronę szwajcarską) boczna grań kończąca się szczytami Ostspitze (4632 m) i Dufourspitze (4634 m)[3].
Na północ od głównego masywu, w dolinie Mattertal, oddzielona lodowcami, ciągnie się równoleżnikowo niewielka grań ze szczytami Riffelhorn (2927 m), Gornergrat (3130 m), Hohtälli (3286 m), Rote Nase (3251 m) i Stockhorn (3405 m)[5].
Na północ od Schwarzberghorn (3609 m) odchodzi krótka grań z przełęczą Schwarzberg-Weisstor ( 3535 m), za którą znajduje się masyw Allalin. Przełęcz ta oddziela też dolinę Mattertal od doliny Saastal[2].
Na północ i zachód od grzbietu głównego masyw otaczają m.in lodowce: Grenzgletscher, Monte Rosa Gletscher, Gornergletscher, Findelgletscher, Szwarzberggletscher i Seewjinengletscher[2].
Południowe i wschodnie zbocza masywu są bardziej strome. Wschodnia ściana masywu (ściana Macugnaga) o wysokości 2400 metrów jest najwyższą ścianą w Alpach[7]. Są tu niewielkie lodowce takie jak na przykład Ghiacciaio del Lys czy Ghiacciaio delle Piode[5].
Szczyty w masywie powyżej 4000 metrów n.p.m.:
Dufourspitze (4634 m)
Ostspitze (4632 m)
Grenzgipfel (4618 m)
Nordend (4609 m)
Signalkuppe (4554 m)
Zumsteinspitze (4563 m)
Parrotspitze (4432 m)
Ludwigshöhe (4341 m)
Schwarzhorn (4322 m)
Piramide Vincent (4215 m)
Balmenhorn (4167 m)
Punta Giordani (4046 m)[7]
Na obszarze masywu funkcjonuje kolej zębata z Zermatt na Gornergrat (3136 m)[8][2].
Panorama
-
Masyw Monte Rosa od południowo-wschodniej strony. Widok znad jeziora Maggiore
Przypisy
- ↑ Monte Rosa. Encyclopaedia Britannica Online. [dostęp 16 sierpnia 2014].
- ↑ a b c d Wanderkarte, Zermatt - Cervinia (Breuil) - Täsch, Bundesamt der Landestopographie, 1998
- ↑ a b c Punta Gnifetti Mountain Information [online], www.mountain-forecast.com [dostęp 2018-07-28] (ang.).
- ↑ Jan Babicz, Alpy Szwajcarskie, Sklep Podróżnika, Warszawa, 1995, ISBN 83-7136-027-4.
- ↑ a b c Vallèe d’Aoste, Studio F.M.B. Bologna, ISBN 88-7775-316-1.
- ↑ Jan Babicz, Dariusz Tkaczyk, Alpy, Sklep Podróżnika, Warszawa, 1993
- ↑ a b Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, tom 3, Góry Europy, Wydawnictwo STAPIS, Katowice, 2007, ISBN 978-83-60429-04-4.
- ↑ Encyklopedia Powszechna PWN. T. 4. R-Z. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 55.