Świerki (powiat kłodzki)

Świerki

wieś
Kościół św. Mikołaja w Świerkach
Państwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Nowa Ruda
Wysokość	530-580 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	584
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-451
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0854475
Położenie na mapie gminy wiejskiej Nowa Ruda Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}

{{Polska miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | miejscowość podstawowa = | współrzędne = | alt zdjęcia = Nieznane pola: "flaga wsi", "sekundE", "minutE", "mapa wsi", "herb wsi", "sekundN", "stopniN", "minutN", "stopniE", "dopełniacz wsi" oraz "herb artykuł".

Zabytkowa plebania w Świerkach

Tunele kolejowe w Świerkach

Krzyż przydrożny w przysiółku Świerki Dolne

Świerki (niem. Königswalde) – wieś w Polsce położona, w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Nowa Ruda, na pograniczu Włodzickich Wzgórz i Gór Suchych w Sudetach Środkowych.

Podział administracyjny

Integralne części wsi Świerki

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0854481	Granicznik	osada
0854498	Świerki Dolne	przysiółek
0854506	Świerki Kłodzkie	osada
0854512	Wrześnik	osada

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1352 r. Główna część wioski leży na wysokości 530-580 m w dolinie rzeki Włodzicy (lewego dopływu Ścinawki) i do połowy XVIII w. należała do hrabiów Stillfriedów (jako dworskie lenno z nadania ks. Henryka Podiebradowicza St.). W 1782 r. majątek barona Stillfrieda obejmował 136 budynków. Był tu kościół, szkoła, plebania, 2 młyny wodne, potażarnia i bielnik, a mieszkało 32 kmieci oraz 99 zagrodników i chałupników. Drugą część wsi stanowiło wolne sędziostwo z dworem oraz 11 zagrodnikami i chałupnikami. W całej wsi było 39 tkaczy płótna i 15 innych rzemieślników. W początkach XIX w. istniały już 3 kolonie należące do wsi. Świerki stanowiły wówczas własność hrabiego von Magnisa z Bożkowa, który nabył większość posiadłości barona von Stillfrieda. Podczas działań kampanii wiosennej 1807 r. doszło (15 lutego) pomiędzy Świerkami a Granicznikiem do większej potyczki między oddziałami pruskimi a bawarskimi, wchodzącymi w skład armii napoleońskiej. Miała ona istotne znaczenie militarne, ponieważ zmusiła Prusaków do opuszczenia tej części hrabstwa kłodzkiego.

Wieś nadal stanowiła ośrodek tkactwa chałupniczego. W 1840 r. było tu 135 domów, kościół i szkoła katolicka, wolne sędziostwo, 3 młyny wodne, 2 gorzelnie i olejarnia. Działało 89 krosien bawełnianych, 10 lnianych, a także 28 innych rzemieślników i 26 handlarzy. W 2 połowie XIX wieku Świerki zmieniły swe oblicze: upadło tkactwo chałupnicze, ale rozwijała się turystyka. W 1880 r. przeprowadzono linię kolejową z Nowej Rudy do Jedliny Zdroju i Wałbrzycha. Pomiędzy Świerkami a Bartnicą przebito tunel kolejowy o długości 1171 m. W latach 1907-12 wykonano równoległy tunel podczas budowy drugiej nitki torów. W Świerkach działał punkt informacyjny GGV (Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego), znana karczma sądowa i browar, a także inne gospody i pensjonaty. Na najwyższym szczycie Wzgórz Włodzickich – Włodzickiej Górze (758 m) w 1927 r. zbudowano wieżę widokową z tarasem nakrytym namiotowym daszkiem. W przyziemiu był bufet – schron. Po 1945 r. wieża popadła w ruinę.

Po II wojnie światowej Świerki pozostały wsią przemysłowo-rolniczą, ale całkowicie zatraciły charakter letniskowy. Nadal eksploatowano kamieniołomy melafiru (jedne z największych w Sudetach). Podupadł natomiast zakład przerobu kamienia, zlikwidowano też kolejkę linową do stacji kolejowej w Bartnicy (transportowano nią wydobyty kamień). Na jej miejscu powstał taśmociąg.

W 2012 r. złoża uległy wyczerpaniu, kamieniołom jest w likwidacji.

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty:

• barokowy kościół parafialny pw. św. Mikołaja, z 1748 r., przebudowany w 1929 r. Budowla jednonawowa z kwadratową wieżą, którą wieńczy hełm z prześwitem
• plebania, nr 58, z 1791 r. - XVIII w. barokowo-klasycystyczna o charakterze pałacyku. Piętrowa, pięcioosiowa, nakryta wysokim dachem mansardowym.

Inne zabytki:

• mur cmentarny wokół kościoła z budynkiem bramnym z XVIII w.
• ruiny wieży widokowej na szczycie Włodzickiej Góry 758 m n.p.m. z 1927 r.
• budynek dawnej szkoły parafialnej, nr 3, z pierwszej pierwszej ćwiartki XIX w., tzw. organistówka
• szkoła z początku XX w. – murowana z drewnianym piętrem
• dom nr 4, mieszkalno-usługowy z końca XIX w.
• dom nr 53, mieszkalny z drugiej połowy XIX w.
• dom nr 54, mieszkalny z 1858 r.
• dom nr 115, mieszkalno-gospodarczy z 1668 r. - końca XVII w.
• dom nr 198, mieszkalny z pierwszej połowy XX w., tzw. bursa
• kilka kamiennych krzyży figur i kapliczek, przeważnie z XIX w. przy głównej drodze (nr 381 z Kłodzka do Wałbrzycha) i bocznych drogach.

Szlaki turystyczne

• Świerki Dolne (przystanek kolejowy) - Rozdroże pod Włodzicką Górą - Świerki - Granicznik - Rozdroże pod Słoneczną
• Kościelec - Góra Wszystkich Świętych - Góra Świętej Anny - Przełęcz pod Krępcem - Nowa Ruda - Włodzicka Góra - Świerki Dolne (przystanek kolejowy) - Kompleks Gontowa - Sokolec - Schronisko Sowa - Wielka Sowa
• Świerki Dolne (przystanek kolejowy) - Sierpnica - Kompleks Osówka
• Świerki - Świerkowa Kopa - Bartnica

Zobacz też

• Świerki

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 1995, ISBN 83-85773-12-6.

Linki zewnętrzne

• Strona o Świerkach i Bartnicy – aktualne zdjęcia i informacje turystyczne