Czwórka. Czwórka Warszawska. Szczep 4 WDHiZ im. Andrzeja Romockiego "Morro". Szczep 4 WDHiZ. 4 WDH. 4 WDH-ek.
Strona poświęcona historii żeńskich i męskich drużyn oraz szczepów harcerskich oznaczonych numerem 4 od czasu ich powstania aż po dzień dzisiejszy.
Określenie “Czwórka Warszawska“ lub w skrócie “Czwórka” początkowo było nazwą używaną zwyczajową ale od roku 2004 czyli od powstania w ZHR Szczepu 4 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Zuchowych “Czwórka Warszawska im. Andrzeja Romockiego “Morro” jest formalnym określeniem używanym w odniesieniu do warszawskich drużyn harcerskich i zuchowych zarówno dziewcząt jak i chłopców, które oznaczone są numerem “4” oraz do jednostek im pokrewnych.
Czwórka Żeńska
Wstęp
Pierwsze polskie drużyny skautowe powstały we Lwowie 22.05.1911 r.
W Warszawie pierwsze zastępy skautek (wówczas jeszcze skautek a nie harcerek) powstały jesienią 1911 r. Powstawały przeważnie w gimnazjach i na tzw. pensjach dla dziewcząt.
Jesienią 1911 r. 15-letnia Irena Rebandel (późniejsza założycielka i pierwsza drużynowa 4 Warszawskiej Drużyny Skautek) zorganizowała zastęp skautowy w szkole, w której się uczyła – na pensji Władysławy Lange przy ul. Senatorskiej 6. (róg ul. Miodowej)
Z tego zastępu powstała międzyszkolna / środowiskowa 2? 4? Żeńska Drużyna Skautek im. E. Plater, w której początkowo była plutonową, a wiosną 1913 została jej drużynową.
Po wybuchu I wojny światowej (w lecie 1914) - jesienią 1914 r. - przestały w Warszawie działać prawie wszystkie żeńskie drużyny skautowe działające przy szkołach. Działały pojedyncze zastępy oraz drużyny międzyszkolne prowadzone przez:
Irenę Rebandel, która prowadziła już wtedy 9 Warszawską Drużynę Skautek i
Wanda Gertz, rówieśniczka drużynowej Ireny Rebandel, w latach 1913-1915 była skautką a później również plutonową 4 Warszawskiej Drużyny Skautek im. Emilii Plater. Należała też do innych organizacji niepodległościowych, w których brała czynny udział. W roku 1915 roku wzięła udział w ekwipowaniu Batalionu Warszawskiego. Chciała wstąpić do wojska, być żołnierzem, iść walczyć.
Wanda doznała wówczas srogiego zawodu, gdy we wrześniu 19115 r. Batalion wyruszył na front z kategorycznym zakazem przyjmowania kobiet. Rozkaz ten nie zniechęcił jednak ani młodej Gertzówny, ani wielu innych jej rówieśnic, które wstępowały do wojska w męskim przebraniu. Drużynowa Janina Nadratowska, znając marzenia swojej podopiecznej, skontaktowała Wandę z podoficerami zajmującymi się rekrutacją do II Brygady Legionów. W kamuflażu pomagały Wandzie koleżanki z drużyny, które dostarczyły męskie ubranie i zajęły się fryzurą. Kiedy Wanda Gertz zobaczyła się z obciętymi włosami poczuła, że nie ma odwrotu. Z bijącym sercem wyszła na ulicę. Tego samego dnia otrzymała list polecający z paszportem na nazwisko Kazimierz Żuchowicz. Zgłosiła się z nim na komisję rekrutacyjną. Na drugi dzień wraz z innymi ochotnikami pomaszerowała na pociąg do Lublina. W Lublinie młoda dziewczyna po raz pierwszy przeżyła rozczarowanie rzeczywistością wojenną. Koszary z powybijanymi oknami, brak sienników, zimno i brud odtąd miały być dla niej chlebem powszednim. Nie to było jednak najgorsze. Zatrzymana podczas próby uniknięcia oględzin lekarskich Wanda musiała przyznać się, że jest niewiastą. „Podeszłam tedy do biurka i zapytałam, kto mógłby mnie od tych oględzin uwolnić. Wskazano mi porucznika D., który zdziwiony trochę, zapytał mnie o przyczynę. Milczałam. Obecny zaś przy tej rozmowie pisarz wyraził przypuszczenie, iż jestem przebraną niewiastą. Trudno mi było zaprzeczyć. Trzeba było tylko prosić, aby nie odesłano mnie do domu". Oficerowie nie tylko nie odesłali jej do domu, ale pomogli w rozwiązaniu kłopotu. Wraz z odrzuconymi rekrutami pojechała do Piotrkowa, gdzie zaopiekował się nią Michał Romer. Dzięki niemu przeszła pozytywną rekrutację. Na docinki kolegów, że jest przebraną kobietą odpowiadała: „O Tobie mówią to samo". Kolejnym etapem wędrówki na front miała być służba ordynansa przy dowódcy pułku majorze Brzozie. Major był powiadomiony kim jest jego nowy ordynans. Zatrzymał dziewczynę przy sobie w Kowlu, aby zapoznała się ze służbą i z ludźmi zanim zostanie przydzielona do oddziału liniowego. Po dwóch tygodniach prowadzenia ksiąg i wydzielania sprzętu artyleryjskiego Wanda została przydzielona do 2 baterii haubic i pułku artylerii I Brygady Legionów.
Urodziła się 13 listopada 1919 r. w Krakowie. Jej ojciec był mi. instruktorem Związku Harcerstwa Polskiego na Żoliborzu, w czasie wojny należał do Armii Krajowej. Został aresztowany i rozstrzelany 29.06.1943 r. w ruinach getta.
Mieszkała w Warszawie przy ul. Mickiewicza 27 m. 88.
Uczyła się w gimnazjum i liceum im. Aleksandry Piłsudskiej przy pl. Inwalidów na Żoliborzu. (obecnie L.O. im S. Sempołowskiej)
Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku brała udział w obronie Warszawy jako sanitariuszka na Dworcu Głównym.
W roku 1940 uzyskała konspiracyjną maturę. Została studentką historii na tajnym Uniwersytecie Warszawskim.
Od 1941 roku pracowała w Komendzie Obszaru Warszawskiego AK początkowo jako łączniczka, następnie kierowniczka jednej z central pocztowych.
W okresie Bożego Narodzenia 1941r. zorganizowała pierwsze spotkanie zastępu, z którego powstała 4 konspiracyjna Warszawska Drużyna Harcerek „Knieje”, której została drużynową.
Pracowała w Stołecznym Komitecie Pomocy Społecznej oraz w Pogotowiu Harcerek. Od 1943 roku sekretarka i łączniczka szefa sztabu Komendy Obszaru Warszawskiego AK.
W Powstaniu warszawskim przydzielona została do Kompanii Ochrony Sztabu Komendy Obszaru ,,Koszta" przy ul. Moniuszki 14 a następnie Koszykowej 49. Brała także udziała w walkach zbrojnych oddziału. Zginęła od pocisku 16 września 1944 r. na ul. Koszykowej, kiedy wracała na kwaterę ,,Koszty" po nieudanej próbie zorganizowania pomocy dla grupy łączniczek zasypanych gruzami przy ul. ks. I. Skorupki. Była absolwentką III roku tajnych kursów uniwersyteckich Instytutu Historii UW.
Była narzeczoną Władysława Bartoszewskiego - ministra spraw zagranicznych po roku 1989. Władysław Bartoszewski Po wojnie Bartoszewski pomagał w przeniesieniu jej zwłok z tymczasowego grobu przy ul. Koszykowej na Powązki.
Pochowana na Wojskowych Powązkach (A 23-1-11).
Knieje
Pierwszy tajny zastęp harcerek o charakterze łącznościowym (przyszłych łączniczek) na Żoliborzu zorganizowała jesienią 1940 roku 18-letnia Barbara Wąsik, harcerka 8 Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerek „Górskiej” działającej przy gimnazjum i liceum im. Aleksandry Piłsudskiej (obecnie L.O. im S. Sempołowskiej).
W okresie Bożego Narodzenia 1941r. odbyło się pierwsze spotkanie zastępu z Niną Rostańską - przyszłą drużynową 4 konspiracyjnej Warszawskiej Drużyny Harcerek „Knieje". Drużyna w okresie swego największego rozwoju liczyła ponad 40 dziewcząt. Do Powstania pracowało stale 6 zastępów.
Plik:Danuta Mancewicz.jpgDanuta MancewiczTury objęła Danka Mancewiczówna, pospolicie zwana „Manckiem". https://www.1944.pl/archiwum-historii-mowionej/danuta-mancewicz-drebert,163.html
Danuta Mancewicz w czasie Powstania Warszawskiego była łączniczką w Batalionie Zośka. Brała udział razem z Andrzejem Romockim ps. Morro w słynnym przebiciu “górą” ze Starego Miasta do Śródmieścia.
Kolejnym zastępem zorganizowanym po Turach, były Bobry. Na ich czele stanęła Lidka Konarska. https://www.1944.pl/archiwum-historii-mowionej/lidia-wylezynska,908.html
Ogary prowadziła Wanda Śliwińska, był najliczniejszy i najbardziej zżyty z całej drużyny.
W grudniu 1943 roku Nina Rostańska przekazała prowadzenie drużyny (Kazimierze) Kai Niżyńskiej. https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/kazimiera-nizynska,53699.html
Nina utworzyła i prowadziła zastęp wędrowniczek złożony z harcerek, które chwilowo wyłączone były z bieżącej działalności drużyny, które przygotowywały się do matury, a zarazem były zaangażowane w AK - głównie łączniczki.
Czym zajmowały się harcerki?
Organizowały konspiracyjne zbiórki, wycieczki, wyjazdy, spotkania. Uczyły się na tzw. tajnych kompletach. Uczyły się alfabetu Morse'a, sygnalizacji, robienia zwiadów, jak obserwować niemieckie obiekty wojskowe, jak szukać lub zaznaczać na planach Warszawy linie telefoniczne i telegraficzne, sieci niskiego i wysokiego napięcia, zdobywały doskonałą znajomość sieci ulicznej poszczególnych dzielnic oraz rozpoznawanie dystynkcji i obiektów wojskowych nieprzyjaciela. Zdobywały stopnie i sprawności harcerskie, składały Przyrzeczenia, brały udział w akcjach Małego Sabotażu. Dekorowały pomniki i miejsca pamięci w święta narodowe, uczyły zasad konspiracji, pisały i rysowały znaki PW na ścianach domów, na murach, płotach,
Trzy harcerki (Iwa Celarska, Marta Gozdek i Wanda Śliwińska) napisały to hasło wprost na pałacu Blanka, gdzie mieściła się wówczas komenda policji niemieckiej i zostały aresztowane.
roznosząc różne tajne materiały po całym mieście do wskazanych lokali lub na punkty kontaktowe Udzielały korepetycji, uczyły dzieci z bardzo ubogich domów na terenie baraków dla bezdomnych przy ulicy Felińskiego, w pobliżu Dworca Gdańskiego. Uczyły się posługiwać mapami i poruszać się w terenie w lesie. Dbały o polskie miejsca pamięci.
W lecie 1942 roku trzy starsze zastępy Kniei spędziły trzy dni w małej chatce w lesie koło Izabelina.
W 1943 roku, w ramach kursu zastępowych hufca, odbyłyśmy kilka ciekawych podwarszawskich wycieczek poznawaniem miejscowej flory i zbieraniem pożytecznych ziół leczniczych, uczyły nas przede wszystkim trudnej sztuki kierowania innymi.
Latem 1943 8 dniowy OBÓZ W KRUBKACH POD WARSZAWĄ - 10 km od Starej Miłosnej. Około 20 dziewcząt
Stworzenie patrolu sanitarnego z dziewięciu najstarszych druhen naszej drużyny miało na razie cel tylko szkoleniowy. Przeszłyśmy najpierw fachowy kurs sanitarny prowadzony przez pielęgniarki. Główną wykładowczynią była nasza koleżanka-harcerka, Daśka Bykowska, która
kończyła medycynę na kursach Zaorskiego.
zbiórki poświęcone szpitalnej pielęgnacji chorych, ćwiczenia w różnych sposobach przenoszenia rannych, kolejności ich opatrywania
WIELKO SABOTAŻ
W 1943 roku dostałam się wraz z Ewą Prachtel-Morawską do Wielkiego Sabotażu. Pracowałam w tzw. Akcji „N", która miała na celu wprowadzenie dezorganizacji rozprzężenia wśród Wehrmachtu. Specjalne pisemka w języku niemieckim (jak „Der Klabautermann" i inne)
zawierały szereg fałszywych lub też prawdziwych wiadomości z frontu, dane statystyczne dotyczące rannych lub poległych, informacje na temat różnych przywódców oraz ich posunięć, a wreszcie kącik humorystyczny. Pisma były tak redagowane, aby Niemcy myśleli, że są to wydawnictwa podziemne redagowane w Vaterlandzie. Raz na dwa tygodnie otrzymywałyśmy paczkę zawierającą ponad 50 egzemplarzy przeznaczonych do kolportażu
w koszarach niemieckich przy Gdańskiej oraz w Cytadeli.
Do Wielkiego Sabotażu należały też wywiady i systematyczna obserwacja niemieckich placówek wojskowych: Lotniska Bielańskiego, CIWF-u (obecnie AWF), Instytutu Chemicznego, jednostki przy Gdańskiej 6 i Pionier-Parku – niemieckiej bazy saperskiej na Powązkach.
Szkolenie wojskowe w zakresie łączności zaczęło się w 1942 roku i trwało bez przerwy do wybuchu Powstania
kurs ogólno wojskowy. Nauczono nas musztry, regulaminu wojskowego, rozpoznawania stopni wojskowych. Po tym kursie zostałam zastępczynią patrolowej „Stelli" (Jadwiga Radzikowska). Dużo więcej czasu za jęło zapoznanie się z aparatami telefonicznymi. Zanim jednak wprowadzono nas w arkana tej dziedziny, trzeba było przejść żmudny kurs regulaminu dla telefonistek, zawierający szereg zwrotów i terminów,
którymi wolno było operować przy obsłudze aparatu czy centrali.
obsługa broni
Oprócz Kniei działały na Żoliborzu. także drużyny przedwojenne, które po kapitulacji Warszawy przystąpiły do pracy konspiracyjnej. Jedną z nich - 8 WŻDH Puszcza - prowadziła Danuta Jaxa-Bykowska. W późniejszych latach okupacji Daśka kierowała też zastępem wędrowniczek - kandydatek na instruktorki. W lipcu 1944 roku zastęp ten spędził dwa tygodnie na obozie w Starej Miłosnej.
W 1945 roku na terenie Żoliborza harcerki i harcerze wciąż działali jako dwa oddzielne hufce. Siedziba ich komend mieściła się na ulicy Pogonowskiego, w willi podarowanej harcerstwu jeszcze przed wojną. W 1945 roku komendantką hufca była Teodora Kamińska-Dąbrowska, pseudonim „Tośka”, a po niej komendę przejęła Jadwiga Łodyńska-Wąsowicz. Najprawdopodobniej funkcję tę pełniły wcześniej także Elżbieta Węgrzynowicz i Maria Kupczyńska, niestety nie wiadomo w jakich latach i w jakiej kolejności.
W 1948 roku harcerze i harcerki z Żoliborza zaczęli działać w jednym, połączonym hufcu. Funkcja komendanta pozostawała jednak nadal w rękach dwóch instruktorów. Harcerkami opiekowała się Bożenna Strzałkowska, a harcerzami – Andrzej Jaczewski. W tamtym okresie wielu starszych harcerzy, a przede wszystkim instruktorów rezygnowało z pełnienia służby z powodów politycznych nacisków. Inni pomimo przeciwności decydowali nie przerywać swojego działania. Organizacji zaczęło jednak brakować kadry. Na obozie letnim w 1948 roku, którego komendantką była Bożenna Strzałkowska, obecna była także wysłanniczka Związku Młodzieży Polskiej, jej zadaniem było informowanie władz o bieżącej działalności harcerstwa.
W 1949 roku nie zezwolono już starszej kadrze na wyjazd z dziećmi na organizowane dla nich zimowisko. Młodymi harcerzami i harcerkami opiekowali się zamiast instruktorów ludzie spoza harcerstwa.
Nie przetrwała ona długo (działała do roku 1949, czyli do czasu kiedy władza komunistyczna zlikwidowała ZHP i niezależne harcerstwo. Drużyna została reaktywowana po okresie stalinowskim w roku 1956, tak jak ZHP). Jednak sam fakt podjęcia takiej inicjatywy świadczy dobitnie, czym była dla nas Nina. Wydaje się, że i my byłyśmy dla niej nie tylko troską, ale i promieniem radości, który tak często pojawiał się w jej oczach, choć uśmiechała się rzadko."
Lata 1950 - 1956
Na przełomie 1950 i 1951 roku hufiec ZHP Warszawa Żoliborz przestał istnieć. Dotychczasową siedzibę przejął ZMP i uczynił z niej prywatne mieszkania dla swoich członków. Zamiast Hufca Warszawa-Żoliborz na terenie dzielnicy zaczęła działać Organizacja Harcerska Związku Młodzieży Polskiej.
Po reaktywacji ZHP w roku 1956
W listopadzie 1956 roku udało się zorganizować spotkanie większości warszawskich instruktorów. W grudniu Hufiec Warszawa-Żoliborz ponownie rozpoczął swoje działanie, jego komendantką, jak wcześniej, została Bożenna Strzałkowska. Siedzibę przejęto od OH ZMP.
W 1971 roku Chorągiew Stołeczna ZHP wyznaczyła ponownie druhnę Strzałkowską do pełnienia funkcji komendantki, jej zadaniem było w jak najkrótszym czasie poprawić trudną sytuację panującą w hufcu. Kilka miesięcy później, na zjeździe hufca, instruktorzy sami zadecydowali, że wyznaczona przez Chorągiew komendantka rozpocznie normalną kadencję.
4 Warszawska Drużyna Harcerek im. Daśki Jaxa - Bykowskiej została reaktywowana w hufcu ZHP Warszawa Żoliborz i zaczęła działać przy Szkole Podstawowej nr 64 przy ul. Siemiradzkiego 1 (gdzie później mieściło się LO im. Lelewela, a obecnie Wyższa Szkoła Służby Pożarniczej)
P.o. drużynowej została Alicja Grudzińska.
W roku 1965 SP nr 64 zostaje połączona z SP nr 8. Powstaje szkoła nr 65 i zostaje przeniesiona na ul. Mścisławską 1 (przy Potockiej)
Czwórka Męska
Wstęp
Pierwsze męskie drużyny skautowe powstały w Warszawie w roku 1911. Działały w ścisłej konspiracji, dlatego, że w zaborze rosyjskim, pod którym znajdowała się Warszawa, skauting był nielegalny.
Nie było numeracji drużyn męskich. Początkowo drużyny miały jedynie patronów. Drużyny ponumerowano w roku 1916 po utworzeniu ZHP.
Pod koniec 1912 roku w Warszawie działało jedenaście męskich drużyn skautowych. Nie było wśród nich późniejszej 4 WDH, która powstała 12 listopada 1916 r. po oddzieleniu się 4 samodzielnego plutonu od 8 WDH im. K. Pułaskiego. Kolejność numeracji drużyn nie była więc chronologiczna - drużyny starsze, które powstały wcześniej nie otrzymywały koniecznie niższych numerów.
Leon Bąkowski urodził się w roku 1894 Wiązownej koło Warszawy. Od roku 1911 (miał 17 lat) należał w Warszawie do Tajnej Drużyny Skautowej im. R. Traugutta (późniejsza 1 WDH Czarna Jedynka). Od roku 1913 był w Polskich Drużynach Strzeleckich i w roku 1914 rozpoczął naukę w szkole podoficerskiej. Został członkiem 4 plutonu słynnej 1 Kompanii Kadrowej i wyruszył z nią w sierpniu 1914 z Krakowa do Kielc. W czasie walk został ranny. Po krótkim pobycie w szpitalu w Częstochowie został przeniesiony do Warszawy do pracy w Polskiej Organizacji Wojskowej (POW)
We wrześniu 1915 r. 21 letni wówczas Leon Bąkowski - słuchacz z Wyższej Szkoły Rolniczej Mikułowskiego i Pomorskiego (późniejsze SGGW), przeprowadził akcję werbunkową do nowego plutonu skautowego rozpoczął w gimnazjum Tadeusza Sierzputowskiego przy ul. Kruczej 21.
Pierwszy zastęp
Pierwszy zastępie, który miał podjąć późniejszą pracę organizacyjną przy powstaniu nowego, 4 plutonu przy drużynie im. Kazimierza Pułaskiego (późniejszej 8 WDH) liczył 9 osób. Należeli do niego:
Wacław Krodkiewicz,
Władysław Kułakowski,
Franciszek Makowski,
Saturnin Lechowski,
Władysław Ruszkowski,
Jerzy i Ryszard Skoryna,
Karol Szonert,
Bolesław Trzebski
Stefan Więckowski.
Akcja werbunkowa wszczęta przez ten zastęp przyjęła nieoczekiwane rezultaty. W ciągu kilku dni liczba kandydatów na skautów wyniosła ponad 50 osób! Selekcja sprawiła, że do plutonu zostało przyjętych 37 chłopców. W ten sposób powstał samodzielny 4 pluton przy drużynie skautowej im. K. Pułaskiego (późniejszej 8 WDH)
Samodzielny 4 pluton przy 8 WDH im. K. Pułaskiego
W skład plutonu wchodziło 5 zastępów. Poniżej skład plutonu - zalążka "Czwórki”, według listy z pierwszej zbiórki plutonu w dniu 12 listopada 1915 roku:
I zastęp:
Władysław Kułakowski, Wacław Krodkiewicz, Franciszek Makowski J. Sosnowski, Karol Szonert, Bolesław Trzebski, Stefan Więckowski
II zastęp:
Władysław Ruszkowski, Stanisław Brzostowski, Brzozowski, Henryk Chodurski, Anatol Niemyski, Tadeusz Nowosielski, Witold Wolff
III zastęp:
Saturnin Lechowski, Jaworski, Stanisław Kobierzycki, Tadeusz Młotek, Pęczek, Antoni Rosiński, Święcki, Zieliński
IV zastęp:
Ryszard Skoryna, Bartosiak, Zdzisław Borkowski, Jan Derengowski, Edmund Prosz, Jan Zbigniew Trzaska
V zastęp:
Jerzy Skoryna, Witold Jordan, Henryk Kuźmiński, Tadeusz Paczesny, Bronisław Seeman, Stanisław Szonert, Włodzimierz Włodarski, Zdzisław Ziółkowski.
Po wakacjach gimnazjum przeniesiono do budynku przy ulicy Żurawiej 49. Tylko niewielka część skautów z 4 WDH przeniosła się do innych szkół m.in:
szkoły Rychłowskiego – gdzie działała 1 WDH im. R. Traugutta (późniejsza "Czarna Jedynka") - tam przez kilka lat działał samodzielny pluton "Czwartaków" czyli harcerzy 4 WDH.
Gimnazjum Zamoyskiego, gdzie działała 2 WDH - tam zaczął naukę m.in. Jan Kułakowski, który w roku 1921 został drużynowym "Dwójki" i w roku 1923 reaktywował 4 WDH u boku 2 WDH.
Jednak większość chłopców, pomimo zmiany szkoły, pozostała początkowo w czwartym plutonie przy drużynie im. K. Puławskiego, czyli późniejszej 8 WDH.
12 listopada 1916 - powstanie 4 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. króla Stefana Batorego
Na początku listopada w plutonie było ponad 100 (słownie: stu !!!) chłopców.
12 listopada 1916 r., a więc równo rok od pierwszej zbiórki plutonu, samodzielny pluton przekształcił się w 4 Warszawską Drużynę Harcerzy.
Drużynowym został Władysław Gajewski a przybocznym Leon Bąkowski.
1 grudnia 1916 r. drużyna obrała za Patrona króla Stefana Batorego.
Drużyna została podzielona na trzy plutony:
Saturnina Lechowskiego pseudonim "Satek"
Władka Ruszkowskiego, od stycznia 1917 r. Kajetana Pietraszkiewicza
Witolda Orłowskiego, studenta Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego.
Lata 1923 - 1925
Reaktywację "Czwórki" w roku 1923 zrobiono na bazie 2 WDH czyli “Dwójki”.
Jan Kołakowski
4 WDH reaktywowano na bazie 2 WDH ponieważ ówczesny drużynowy 2 WDH, którym od roku 1921 był Jan Kułakowski, zaczynał swoją harcerską przygodę w 4 WDH im. S. Batorego. Przeszedł z 4 WDH do 2 WDH, w związku ze zmianą siedziby szkoły, przy której działała 4 WDH. Początkowo pozostał w swojej macierzystej drużynie tj 4 WDH choć rozpoczął naukę w nowej szkole tj. Gimnazjum im. Zamoyskiego przy ul. Smolnej. Po pewnym czasie przeniósł się również do 2 WDH, która działała przy szkole, w której się uczył.
Drużynowym "Dwójki” przestał być dopiero w 1924 r w związku z wyjazdem z Warszawy.
4 WDH im. T Reytana
15 grudniu 1923 r. - w związku z zaleceniami tworzenia mniejszych drużyn harcerskich – na terenie Gimnazjum im. Zamoyskiego przy ul. Smolnej zostaje zorganizowana przez dh. Stefana Zbigniewa Szyszkowskiego ćwika, nowa drużyna złożona z młodszych chłopców. Nowopowstała drużyna zachowuje wspólnego patrona ze swoją macierzystą drużyną czyli 2 WDH tzn. Tadeusza Reytana. Zostaje zarejestrowana w Komendzie Chorągwi jako 2A WDH im. T. Reytana.
Już 31.XII 1923 r. drużyna zostaje zgłoszona do zawodów o tytuł "Pierwszej Drużyny Rzeczypospolitej". Praca rusza pełną parą.
7 stycznia 1924 r. Komenda Chorągwi rejestruje ją jako 4 WDH im. T. Reytana.
W styczniu 1924 r. drużyna liczy 23 chłopców w 3 zastępach.
Przedwojenny harcerz z 4 WDH Zdzisław Sierpiński pseud. „Świda”, dowódca drużyny w plutonie 226, żołnierz 9 Kompanii Dywersji Bojowej „Żniwiarz” wraz z kolegami miał za zadanie przetransportować broń do wyznaczonego punktu. Niestety transport napotkał patrol niemieckiej żandarmerii doprowadzając do pierwszego starcia powstańczego na Żoliborzu już o godzinie 13:30.
Szkoła Podstawowa nr 162 przy ulicy Staffa ⅗ zaczęła działać od września 1969 r. Była jedną z wielu szkół tzw. tysiąclatek, wybudowanych w PRL dla uczczenia 1000-lecia państwa polskiego. (W kościele katolickim obchodzono wtedy 1000-lecie Chrztu Polski, ale władze komunistyczne świętowały wówczas nie 1000-lecie chrztu a 1000-lecia państwa polskiego).
Kierownikiem szkoły została pani Maria Żukowska.
W roku szkolnym 1973/1974 szkoła otrzymała patrona i zostało jej nadane imię Ignacego Domeyki.
Okres Solidarności
KIHAM
Instruktorzy Szczepu nie byli członkami KIHAM. Na Żoliborzu do KIHAM należeli instruktorzy 79 WDH, z którymi kadra 4 utrzymywała dobre, bliskie kontakty koleżeńsko-szkolne oraz w hufcu.
Reaktywacja szczepu 2004Agnieszka Leśny, pierwsza szczepowa po reaktywacji szczepu w roku 2004.
Szczep został reaktywowany 6 września 2004 r. Pierwszą szczepową po reaktywacji została Agnieszka Leśny. Pełniła funkcję w okresie 27.09.2004 - 10.10.2007. Po niej szczep przejęła Maria Sulewska (z d. Jedlikowska).
30 maja 2009 roku w czasie XXV Zlotu Unii Najstarszych Drużyn Harcerskich Rzeczypospolitej (10-11 maja 2008) w Starej Dąbrowie w Puszczy Kampinowskiej po dwóch latach starań do Unii przyjęto Szczep 4 WDHiZ "Czwórka Warszawska" im. Andrzeja Romockiego "Morro". Funkcję marszałka Unii pełnił wtedy phm Grzegorz Karczmarczyk z 22 Szczepu Watra. Szczep 22 WDH Watra był środowiskiem wprowadzającym Czwórkę do Unii. Zlot organizowały wspólnie szczepy 62 Polanie z ZHP i 62 Gaudium z ZHR, które to szczepy zostały przyjęte do Unii rok wcześniej.
