Awantura o kasę

Awantura o kasę

Nazwa formatu	Cash Battle
Rodzaj programu	teleturniej
Kraj produkcji	Polska
Język	polski
Prowadzący	Krzysztof Ibisz
Data premiery	4 listopada 2002
Lata emisji	2002–2005, od 2024
Pora emisji	patrz sekcja Emisja programu
Liczba odcinków	208
Czas trwania odcinka	37–55 minut (odc. 1–191) ok. 32 minut (odc. 192–208)
Format nadawania	4:3 SDTV (2002–2005) 16:9 HDTV (od 2024)
Produkcja
Produkcja	ATM Grupa
Reżyseria	Okił Khamidow
Stacja telewizyjna	Polsat
Strona internetowa

Awantura o kasę – polski teleturniej emitowany w latach 2002–2005 i ponownie od 2024 na antenie telewizji Polsat. Jego prowadzącym jest Krzysztof Ibisz, a reżyserem Okił Khamidow. Produkcją programu zajmuje się ATM Grupa.

Na podstawie polskiej licencji (udzielonej przez ATM Grupę) lokalna wersja teleturnieju ukazała się również w Nowej Zelandii na antenie TVNZ 2 pod nazwą Cash Battle.

Pierwszą odsłonę programu nagrywano w Bielanach Wrocławskich. W roku 2024 nagrania teleturnieju przeprowadzono w Warszawie.

Zasady gry

Teleturniej sprawdzał wiedzę uczestników z zakresu wiedzy ogólnej oraz sprawność w licytacji i negocjacjach.

Pierwszy etap

W pierwszym etapie udział brały trzy drużyny (niebieska, zielona i żółta) składające się z czterech graczy (jeden z nich pełnił funkcję kapitana). Na początku gry każdy zespół otrzymywał po 5000 złotych – były to pieniądze, które służyły do licytacji.

Prowadzący teleturniej kręcił kołem, za pomocą którego losował kategorię, z której zadane będzie pytanie (na kole pierwszego etapu znajdowało się 31 kategorii pytań oraz 3 pola specjalne podpowiedź), następnie pobierał do puli po 200 złotych z konta każdej drużyny i rozpoczynał licytację. Drużyna, która w danej licytacji włożyła do puli najwięcej pieniędzy, odpowiadała na pytanie otwarte z wylosowanej wcześniej dziedziny. Kapitan drużyny w trakcie licytacji mógł zagrać va banque – wówczas licytacja automatycznie się kończyła, a drużyna otrzymywała dane pytanie (ryzykowała jednak wszystkie pieniądze, a co za tym idzie, dalszy udział w grze). Ponadto w przypadku posiadania przewagi finansowej nad rywalami, istniała możliwość blokowania ich w trakcie licytacji (poprzez włożenie do puli kwoty równej stanowi konta bądź przewyższającej stan konta przeciwnej drużyny w momencie rozpoczęcia danej licytacji – zasada ta nie obowiązywała po zagraniu va banque, które zawsze automatycznie kończyło licytację). Udział w licytacji był obowiązkowy, a brak aktywności – nieprzebicie stawki ani razu, o ile była taka możliwość – karany (jeśli było to pierwsze przewinienie zespołu w danym odcinku, prowadzący zazwyczaj udzielał mu upomnienia; w wyjątkowych przypadkach zdarzały się zaniechania kar). W zależności od liczby pasywności prowadzący przyznawał pasywnej drużynie następujące kary:

• Pierwsza pasywność. W tym przypadku prowadzący ustnie upominał daną drużynę. Zaznaczał, że za kolejną pasywność będzie groziła kara pieniężna.
• Druga pasywność. Jeżeli mimo ustnego upomnienia drużyna znowu nie wzięła udziału w licytacji, to prowadzący zabierał jej z konta część pieniędzy (jeżeli była to drużyna prowadząca, to mogła stracić prowadzenie w grze).
• Trzecia pasywność. Jeśli mimo ustnego upomnienia i kary pieniężnej drużyna po raz kolejny nie wzięła udziału w licytacji, to prowadzący udzielał jej najsurowszej kary. Tą karą była dyskwalifikacja. Drużyna nią ukarana odpadała z programu, nie mając pieniędzy na koncie. Jeśli był to finał, to dyskwalifikacja jednej z drużyn oznaczała koniec walki o mistrzostwo w programie (jeśli dyskwalifikację otrzymała drużyna z pierwszego etapu, to „mistrzowie” wygrywali program walkowerem, jeśli natomiast dotknęła ona „mistrzów”, to tracili oni mistrzostwo na rzecz drużyny z pierwszego etapu).

Czasami wyjątkowo nie było kary pieniężnej i odstąpiono od upomnienia np. gdy było to ostatnie pytanie w danym etapie lub kilkukrotne upomnienie bez kary pieniężnej, gdyż drużyna miała na koncie poniżej 1000 zł, kilka razy nie zauważano, że dana drużyna nie weszła do licytacji i upomnień nie było, w kilku przypadkach już za pierwszym razem jak dany zespół nie wszedł do gry, to był karany (edycja studencka lub nie zawsze finał w zwykłych odcinkach).

Jeśli dany zespół nie był w stanie „wejść do licytacji”, tzn. przed licytacją miał na koncie mniej niż 300 złotych, to automatycznie kończył grę.

Czas na zastanowienie się nad odpowiedzią na zakupione w drodze licytacji pytanie wynosił 1 minutę. Jeśli drużyna odpowiedziała prawidłowo, otrzymywała pieniądze z puli pytania; jeśli odpowiedziała błędnie – pieniądze przechodziły do puli następnego pytania. Na pulę składały się wszystkie pieniądze postawione przez wszystkie drużyny w danej licytacji (także te, które zaprzestały licytacji lub zostały przebite i zablokowane), do tego ewentualna niewygrana suma z poprzedniego pytania oraz ewentualnie pieniądze dołożone do puli przez prowadzącego dla uatrakcyjnienia rozgrywki.

Drużyna, która po sześciu pytaniach była najbogatsza, przechodziła do finału. Jeśli na ostatnie pytanie nie została udzielona poprawna odpowiedź, to pulę z tego pytania dodawano do stanu konta drużyny z największym dorobkiem, ale pod warunkiem, że drużyna, której miałyby zostać dopisane pieniądze, nie odpowiadała na to pytanie (tzn. gdy jej przeciwnicy nie udzielili poprawnej odpowiedzi). W przypadku, gdy najbogatsza drużyna nie odpowiedziała poprawnie na ostatnie pytanie, niezdobyta pula przepadała.

Jeśli po zadaniu wszystkich pytań dwie drużyny miały na swoim koncie tę samą, największą sumę pieniędzy, grę rozstrzygano pojedynkiem jeden na jednego, a jeśli dochodziło do remisu trzech drużyn, to zwycięzcę wyłaniano poprzez dodatkowe pytanie.

Drużyny, które odchodziły z gry, wygrywały pieniądze, które pozostały na ich koncie.

Finał

W finale rywalizowały dwa zespoły: zwycięzcy pierwszego etapu oraz „mistrzowie”, czyli zwycięzcy poprzedniego odcinka programu. Mistrzowie za każdym razem podchodzili do finału z taką kwotą na koncie, z jaką skończyli pierwszy etap w swoim pierwszym odcinku. Druga drużyna natomiast rozpoczynała finał z taką sumą na koncie, z jaką ukończyła pierwszy etap gry.

Reguły finału były analogiczne do reguł pierwszego etapu, jednak na kole z kategoriami pojawiały się nowe pola: czarna skrzynka (zamiast podpowiedzi) oraz jeden na jednego (zamiast dwóch z trzech ciekawostek).

Drużyna, która po sześciu pytaniach miała na koncie więcej pieniędzy, wygrywała dany odcinek i zasiadała w loży mistrzów w następnym odcinku. Nie obowiązywał limit wystąpień, tzn. drużyna „mistrzów” mogła grać tak długo, aż zostanie pokonana (pula nagród dla jednej drużyny była w związku z tym nieograniczona). Jeśli jeden z zespołów nie był w stanie „wejść do licytacji”, tzn. przed licytacją miał na koncie mniej niż 300 złotych, to automatycznie kończył grę, a „mistrzami” zostawali przeciwnicy. W przypadku remisu – gdy dwie drużyny miały na koncie taką samą ilość pieniędzy – odcinek wygrywała dotychczasowa drużyna „mistrzów”. Niezdobyta pula z ostatniego pytania przepadała.

Pola na kole

Kategorie pytań

• Anatomia człowieka,
• Astronomia,
• Biologia,
• Chemia,
• Ciekawostki,
• Film polski,
• Film światowy,
• Filozofia i religie,
• Fizyka,
• Geografia Polski,
• Geografia świata,
• Gramatyka i ortografia,
• Historia Polski,
• Historia powszechna,
• Historia sztuki,
• Literatura polska,
• Literatura światowa,
• Matematyka,
• Mity i dzieje starożytne,
• Motoryzacja,
• Muzyka klasyczna,
• Piłka nożna,
• Polska muzyka rozrywkowa,
• Przysłowia,
• Rozmaitości ze świata,
• Polskie seriale,
• Sport,
• Sztuka kulinarna,
• Świat polityki,
• Światowa muzyka rozrywkowa,
• Wędkarstwo.

Pola specjalne

Podpowiedź (tylko w pierwszym etapie) – licytacja nie wpływa na liczbę pytań

Na kole rundy pierwszej znajdowały się zielone pola z napisem „podpowiedź”. W przypadku wylosowania jednego z nich, istniała możliwość kupienia podpowiedzi, która mogła okazać się przydatna w dalszej rozgrywce. Podpowiedź była licytowana podobnie jak pytanie (lecz bez puli), a jej użycie było możliwe podczas narady drużyny nad odpowiedzią. Zawodnicy, którzy zdecydowali się na skorzystanie z podpowiedzi (przed upływem czasu na odpowiedź), otrzymywali cztery warianty odpowiedzi, z których jeden był prawidłowy (ponadto odliczanie czasu rozpoczynało się od ponownie sześćdziesięciu sekund). „Mistrzowie” mogli korzystać z podpowiedzi, których nie wykorzystali w poprzednich odcinkach. Zarówno w pierwszym, jak i w drugim etapie, jeśli dany zespół nie posiadał wylicytowanej podpowiedzi, miał możliwość jej zakupu od prowadzącego. Jej cena była wtedy ustalana w drodze negocjacji z gospodarzem programu na podstawie bieżącej sytuacji w grze (stanu kont drużyn, wysokości puli itp.); prowadzący mógł jednak odmówić sprzedaży. Podczas negocjacji licznik czasu był zatrzymywany. Jeśli prowadzący zatwierdził cenę, odczytywał cztery możliwe warianty odpowiedzi, po czym odliczanie czasu rozpoczynało się ponownie od sześćdziesięciu sekund, ale jeśli podpowiedź nie została kupiona, odliczanie zaczynało się od momentu, w którym licznik czasu się zatrzymał. Podpowiedzi można było ponadto zbywać na „rynku wtórnym” – drużyny mogły je kupować od innych drużyn i sprzedawać innym drużynom.

Czarna skrzynka (tylko w finale) – licytacja nie wpływa na liczbę pytań

W tzw. czarnej skrzynce znajdowały się dodatkowe nagrody-niespodzianki, takie jak: „symboliczna złotówka”, 5000 złotych, 10 000 złotych, kluczyki do samochodów osobowych lub motocykli Harley-Davidson (od jednej do czterech sztuk), wycieczka zagraniczna dla czterech osób, cyfrowe aparaty fotograficzne czy ogórek kiszony. Czarną skrzynkę licytowano podobnie jak pytanie (lecz bez puli), a jej zawartość ujawniano dopiero po zakończeniu finału. Podobnie jak podpowiedź, również czarna skrzynka mogła stać się przedmiotem negocjacji między drużynami – można było ją kupić od przeciwnej drużyny lub sprzedać przeciwnej drużynie. Ponadto mogła również posłużyć jako „karta przetargowa” podczas licytacji pytania w sytuacji, gdy drużyna mająca mniej pieniędzy na koncie, a posiadająca czarną skrzynkę, została zablokowana przez drużynę przeciwną. W takim wypadku przelicytowana drużyna mogła przejąć pytanie i odpowiadać na nie na ogólnych zasadach w zamian za odstąpienie przeciwnikom czarnej skrzynki pod warunkiem, że ci wyrazili zgodę na tego rodzaju wymianę.

Jeden na jednego (tylko w finale) – gra wpływa na liczbę pytań

Obydwa zespoły wybierały swojego reprezentanta do pojedynku. Wybrani gracze podchodzili do stolika w centrum studia, a prowadzący pobierał z konta każdej drużyny po 500 zł (bez przeprowadzania licytacji). Tym samym pula pojedynku wynosiła 1000 zł plus ewentualna suma z poprzedniego pytania plus ewentualne pieniądze dołożone do puli przez prowadzącego dla uatrakcyjnienia rozgrywki. Następnie wytypowani uczestnicy eliminowali sześć z siedmiu widocznych na ekranie dziedzin (na przemian: mistrz – przeciwnik, każdy po trzy dziedziny), a pozostawiona dziedzina stanowiła kategorię pytania (otwartego; nie można było skorzystać z podpowiedzi). Prowadzący czytał pytanie, a uczestnik, który wcisnął przycisk jako pierwszy, odpowiadał na nie (limity czasu na naciśnięcie przycisku oraz na udzielenie odpowiedzi wielokrotnie zmieniały się na przestrzeni odcinków).

• Jeśli zawodnik odpowiadający na pytanie udzielił poprawnej odpowiedzi, to wygrywał dla swojego zespołu pieniądze z puli i wracał do drużyny, a jego rywal musiał usiąść na tzw. ławce rezerwowych.
• Jeśli zawodnik odpowiadający na pytanie udzielił błędnej odpowiedzi, zasiadał przy ławce rezerwowych, jego rywal wracał do drużyny, a pula przechodziła do następnego pytania.
• Jeśli żaden gracz nie zgłosił się do odpowiedzi w wyznaczonym czasie, wówczas obaj zasiadali przy ławkach rezerwowych, a pula przechodziła do następnego pytania.

Zawodnicy, którzy znaleźli się na ławce rezerwowych, nie mogli w danym odcinku kontynuować gry, chyba że ich drużyna zdecydowała się na wykupienie uczestnika. Cenę ustalali między sobą drużyna wyeliminowanego gracza i prowadzący, a czasem głos pozwalano zabrać także rywalom.

Ławka rezerwowych nie obowiązywała, jeżeli pojedynek był dogrywką pomiędzy dwiema drużynami w pierwszym etapie, ale tylko w sytuacji, gdy któryś z graczy udzielił prawidłowej lub błędnej odpowiedzi na pytanie (ponieważ z racji nierozstrzygniętego pojedynku musiała odbyć się kolejna dogrywka, z udziałem innych członków drużyn). Jeżeli w finale po pojedynku jeden na jednego następował koniec gry, to zawodnicy obu drużyn wracali do swoich zespołów.

Odsłona studencka

Jesienią 2004 roku wprowadzono zmodyfikowaną wersję teleturnieju, w której udział brali wyłącznie studenci (reprezentujący różne miasta Polski – skład każdej drużyny stanowili studenci z jednego miasta). Wszelkie inne reguły gry pozostały takie same, choć program realizowano w studiu z odmienną dekoracją (odc. 192–203), a na ekranie pojawiła się odświeżona grafika, która pozostała już do końca emisji teleturnieju (odc. 192–208). W 204. odcinku powrócono do standardowej formuły programu, lecz po pięciu kolejnych odcinkach teleturniej został zdjęty z anteny.

Emisja programu

Sezon telewizyjny	Początek emisji	Koniec emisji	Pora emisji	Odcinki	Źródło
2002/2003	4 listopada 2002	26 czerwca 2003	poniedziałek, środa i piątek 19.15 (od listopada 2002 do kwietnia 2003)	1–91	—
			wtorek i czwartek 19.15 (od maja 2003 do czerwca 2003)
2003/2004	1 września 2003	27 czerwca 2004	poniedziałek, środa i piątek 19.15 (od września 2003 do grudnia 2003)	92–191
			wtorek 19.00 (23, 30 grudnia 2003)
			poniedziałek 20.10 i niedziela 17.00/17.30 (od stycznia 2004 do lutego 2004)
			sobota i niedziela 17.30 (od marca 2004 do czerwca 2004)
jesień 2004	3 września 2004	29 października 2004	piątek 19.10	192–200
zima 2005	7 stycznia 2005	25 lutego 2005	piątek 19.25	201–208
jesień 2024	5 października 2024 (wg zapowiedzi z sierpnia)	bd.	sobota i niedziela 17.40 (wg zapowiedzi z sierpnia)	209–226

Oglądalność

Teleturniej był jednym z najliczniej oglądanych programów telewizji Polsat. Oglądalność jego trzeciego odcinka, nadanego 8 listopada 2002 roku, wyniosła średnio 3,262 mln widzów. Przez dwa kolejne miesiące widownia teleturnieju kształtowała się na poziomie ok. 2,75–2,95 mln osób, a w styczniu i lutym 2003 roku przekraczała 3 mln osób. Odczyt oglądalności odcinka nadanego 17 lutego 2003 roku wyniósł średnio 3,796 mln widzów, 30 kwietnia – 2,635 mln, 8 maja – 2,224 mln, 1 października – 2,984 mln, 13 października – 3,047 mln, 15 grudnia – 3,010 mln.

Linki zewnętrzne

• Program na stronie ATM Grupy
• Oficjalna strona programu na stronie Polsatu
• Zasady programu „Awantura o kasę” - strona nieoficjalna. [zarchiwizowane z tego adresu].
• Rekordy, ciekawostki oraz sytuacje nadzwyczajne w „Awanturze o kasę” - strona nieoficjalna. [zarchiwizowane z tego adresu].