Wikipedysta:Qzior/brudnopis 2

Czesław Bilejewski

Czesław Bielejewski

Czesław Bilejewski
pułkownik
Data i miejsce urodzenia	10 lipca 1924 Mały Olżew powiat lidzki
Data i miejsce śmierci	4 marca 2021 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1943–1981
Siły zbrojne	ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	2 pułk piechoty
Stanowiska	dowódca plutonu Sztab Generalny
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się w rodzinie Antoniego i Tekli z d. Konopiołko. Absolwent szkoły powszechnej w Białohrudzie i uczeń Gimnazjum i Liceum w Lidzie.

10 lutego 1940 wraz z całą rodziną został deportowany na Syberię. Od maja 1943 w szeregach 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w której ukończył szkołę oficerską. Otrzymał awans do stopnia podchorążego i przydział do 2 pułku piechoty jako dowódca plutonu z którym przeszedł cały szlak bojowy jednostki. Brał m.in. udział w walkach i wyzwalaniu Warszawy i zdobyciu Berlina.

„Za wykazanie się wybitnym męstwem w walkach pod Jastrowem został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari”.

Po zakończeniu wojny pozostał w wojsku jako żołnierz zawodowy. Ukończył Akademię Sztabu Wojska Polskiego i zajmował różne stanowiska w Sztabie Generalnym aż do czasu przejścia na emeryturę w 1981.

Zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Złoty Krzyż Zasługi
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Medal „Zasłużonym na Polu Chwały”
• Medal za Warszawę 1939–1945
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
• Medal „Za udział w walkach o Berlin”

Wybrane publikacje

• Czesław Bilejewski: Biliśmy się o wolną Polskę. tygodnik przegląd pl. [dostęp 2022-05-16]. (pol.).

• Czesław Bielejewski "Biliśmy się o wolną Polskę" https://www.tygodnikprzeglad.pl/bilismy-sie-o-wolna-polske/
• Czesław Bielejewski "Ciche obchody zakończenia wojny" https://www.zzwp.pl/uploads/media/loga/aktualno%C5%9Bci/prze21-114.pdf
• Czesław Bielejewski "Kłamstwa ppłk Lecha Kowalskiego" https://www.tygodnikprzeglad.pl/klamstwa-pplk-lecha-kowalskiego/
• Czesław Bielejewski "Bajkopisarze z IPN" https://www.tygodnikprzeglad.pl/klamstwa-pplk-lecha-kowalskiego/
• Czesław Bielejewski "Fałszywe wnioski historyków IPN" https://www.tygodnikprzeglad.pl/falszywe-wnioski-historykow-ipn/
• Czesław Bielejewski " "Apolityczny" Prezes IPN" https://www.tygodnikprzeglad.pl/czeslaw-bielejewski-apolityczny-prezes-ipn/
• Czesław Bielejewski "Niewygodne słowa" https://www.tygodnikprzeglad.pl/niewygodne-slowa/
• Czesław Bielejewski "Zaskoczenie Kulikowa" https://www.tygodnikprzeglad.pl/zaskoczenie-kulikowa/
• Czesław Bielejewski "Przemilczane zdania" https://www.tygodnikprzeglad.pl/przemilczane-zdania/

Bibliografia

• Jan Szostak: Zeszyty Historyczne – Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari w kraju i na obczyźnie, część II – Wojenne i powojenne losy Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari (noty biograficzne). Warszawa: Stowarzyszenie–Klub Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2008. ISSN 1895–9482.

_____________________________

Erazm Stablewski

Erazm Stablewski

pułkownik kawalerii
Data i miejsce urodzenia	20 stycznia 1885 ?
Data śmierci	9 czerwca 1953
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie
Jednostki	25 pułk ułanów 7 Brygada Jazdy MSWojsk.
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Erazm Stablewski (ur. 20 stycznia 1885, zm. 9 czerwca 1953 ) – żołnierz armii niemieckiej i pułkownik kawalerii Wojska Polskiego II RP, uczestnik I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się w rodzinie szlacheckiej. Syn Stanisława i Marii z d. Biegańska . Służył w armii niemieckiej. W czerwcu 1920 przebywał we Francji w Szkole Jazdy w Saumur. Od 29 lipca do 31 sierpnia 1920 był dowódcą 25 pułku ułanów. Od 10 maja do 24 sierpnia 1921 p.o. dowódcy 7 Brygady Jazdy. Od stycznia 1922 był członkiem Oficerskiego Trybunału Orzekającego. Jednocześnie od 1922 był szefem wydziału w Departamencie II Jazdy w MSWojsk.. Brak dalszych danych na temat jego osoby i jego późniejszych losów.

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie
• Order Świętych Maurycego i Łazarza

Bibliografia

• Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński, Lesław Kukawski: Wielka księga kawalerii polskiej 1918-1939. Historia 25 pułku Ułanów Wielkopolskich. Tom 28. Warszawa: Edipresse Polska S.A, 2013. ISBN 978-83-7769-355-1.
• Minakowski: Erazm Stablewski h. Oksza. Sejm-Wielki.pl. [dostęp 2020-10-29]. (pol.).

________________________________________________________________________

Witold Radecki-Mikulicz

Witold Marian Radecki-Mikulicz

pułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia	4 czerwca 1891 Lipki
Data i miejsce śmierci	1 lutego 1979 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1918–1947
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	25 Pułk Ułanów Wielkopolskich 15 Pułk Ułanów Poznańskich 6 Pułk Ułanów Kaniowskich 2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich
Stanowiska	dowódca pułku kawalerii
Odznaczenia

Witold Marian Radecki-Mikulicz (ur. 4 czerwca 1891 w majątku Lipki, zm. 1 lutego 1979 w Londynie) – pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, w 1964 mianowany generałem brygady przez Władysława Andersa.

Życiorys

Urodził się 4 czerwca 1891 w majątku Lipki na Wołyniu, w rodzinie Marcelego, ziemianina, i Heleny z Krasickich . Oficer armii rosyjskiej, a od lutego 1918 dowódca oddziału konnego i adiutant gen. Dowbor-Muśnickiego w I Korpusie Wschodnim. W 1919 pełnił funkcję adiutanta dowództwa Wojsk Wielkopolskich w Poznaniu, a następnie był w komisji ustalania granicy polsko–niemieckiej.

W wojnie z bolszewikami dowodził 1 szwadronem w 115 pułku ułanów w stopniu rotmistrza, a w sierpniu został dowódcą tego pułku. Zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. Dowódca 15 pułku ułanów w latach 1921–1922 i w barwach pułku był w latach 1922–1928 słuchaczem, a następnie wykładowcą w Wyższej Szkole Wojennej. W styczniu 1927 roku został zatwierdzony na stanowisku wykładowcy taktyki kawalerii. 12 kwietnia 1927 został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 i 11. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. W styczniu 1928 został przeniesiony do 6 pułku ułanów w Stanisławowie na stanowisko dowódcy pułku. W grudniu 1930 został przeniesiony do Wyższej Szkoły Wojennej na stanowisko wykładowcy. W październiku 1935 został przeniesiony do 2 pułku szwoleżerów w Starogardzie na stanowisko dowódcy pułku. W 1937 powrócił na poprzednie stanowisko w Wyższej Szkole Wojennej. Na stopień pułkownika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 1. lokatą w korpusie oficerów kawalerii.

Przydzielony został w 1939 do Polskiej Misji Wojskowej we Francji, a później został szefem Gabinetu Naczelnego Wodza we Francji i Anglii. Attaché wojskowy od lutego 1941 do listopada 1942 przy rządach: belgijskim i holenderskim w Londynie, oficer łącznikowy w latach 1942–1946 przy Dowództwie Wojsk Wolnych Francuzów i ponownie attaché wojskowy w Paryżu. Po wojnie pozostał w Anglii i zamieszkał w Londynie.

Naczelny Wódz gen. broni Władysław Anders mianował go generałem brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1964 w korpusie generałów. Zmarł 1 lutego 1979. Pochowany na cmentarzu North Sheen.

Witold Radecki-Mikulicz był żonaty z Elżbietą Watta-Skrzydlewską, z którą miał córkę Krystynę (1922–1948) i syna Aleksandra (1929–1979) .

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4281 (1921)
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (17 marca 1930)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Państwowa Odznaka Sportowa

• Krzyż Oficerski Orderu Leopolda II (Belgia)
• Order Świętej Anny III kl. (Rosja) 
• Order Świętego Stanisława II kl. (Rosja) 
• Order Świętego Stanisława III kl. (Rosja) 
• Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 28 listopada 1925)
• Medal Międzysojuszniczy „Médaille Interalliée” (1925)

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Henryk Korczyk. Witold Marian Radecki (1891–1979). „Polski Słownik Biograficzny”. XXIX, s. 679-680, 1986. Warszawa. 
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Cezary Leżeński, Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 55. ISBN 83-04-03364-X.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński, Lesław Kukawski: Wielka księga kawalerii polskiej 1918-1939. Historia 25 pułku Ułanów Wielkopolskich. Tom 28. Warszawa: Edipresse Polska S.A, 2013. ISBN 978-83-7769-355-1.

___________________________________________________________

Roland Bogusz

Roland Bogusz

pułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia	14 września 1889 ?
Data śmierci	1964
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	25 pułk ułanów MSWojsk. 19 pułk ułanów
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia
}

Roland Włodzimierz Bogusz (ur. 14 września 1889, zm. w 1964) – żołnierz armii austriackiej i pułkownik kawalerii Wojska Polskiego II RP, uczestnik I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Służył w armii austriackiej. W szeregach Wojska Polskiego został mianowany podpułkownikiem 1 czerwca 1919. Od czerwca 1921 służył w Oddziale V Sztabu MSWojsk.. Ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie (1922–1923). Następnie pełnił funkcję zastępcy dowódcy 25 pułku ułanów w 1923, w 1924 został przeniesiony na stanowisko szefa wydziału w Departamencie Kawalerii MSWojsk. które pełnił do sierpnia 1927. Od 1 września 1927 mianowany dowódcą 19 pułku ułanów. Mianowany pułkownikiem 1 stycznia 1928. Po 12 marca 1929 mianowany komendantem PKU Warszawa Miasto. Następnie w latach 1930-1931 pełnił funkcję komendanta placu, kolejno w Lublinie i Krakowie. Od 28 lutego 1933 został przeniesiony w stan spoczynku.

Brak dalszych danych na temat jego osoby.

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie

Bibliografia

• Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński, Lesław Kukawski: Wielka księga kawalerii polskiej 1918-1939. Historia 25 pułku Ułanów Wielkopolskich. Tom 28. Warszawa: Edipresse Polska S.A, 2013. ISBN 978-83-7769-355-1.

_____________________

Anatol Jezierski

Anatol Jezierski

pułkownik kawalerii
Data i miejsce urodzenia	29 października 1885 ?
Data i miejsce śmierci	6 września 1976 Warszawa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Plik:Lesser Coat of arms of the Russian Empire.svg Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	1 pułk ułanów 18 pułk ułanów 25 pułk ułanów
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa
Odznaczenia

Anatol Jezierski (ur. 29 października 1885, zm. 6 września 1976 w Warszawie) – żołnierz armii rosyjskiej i pułkownik kawalerii Wojska Polskiego II RP, uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Służył w armii rosyjskiej. W 1919 był zastępcą dowódcy w 1 pułku ułanów podległej 5 Dywizji Strzelców Polskich na Wschodzie. Po kapitulacji i przedostaniu się z nielicznymi żołnierzami do Harbinu wrócił do Polski. Od 22 września 1920 do kwietnia 1921 pełnił obowiązki dowódcy 18 pułku ułanów w stopniu majora.

Szczególnie odznaczył się w walkach pod Skrobowem (23-24 września 1920) za które został odznaczony Srebrnym Orderem Virtuti Militari.

Pochwała w rozkazie generała Junga: „18 Pułk Ułanów wniósł zamieszanie w szeregi 27 dywizji sowieckiej i ułatwił sytuację XXIX Brygadzie Piechoty znajdującej się w ciężkim boju z przeciwnikiem. W imieniu służby wyrażam uznanie i dziękuję wszystkim oficerom i ułanom 18 pułku, a zwłaszcza dowódcy pułku majorowi Jezierskiemu oraz rannym oficerom: porucznikowi Monwid-Olechnowiczowi, ppor. Buterlewiczowi i ppor. Kłopotowskiemu – i życzę im szczęścia i powodzenia w dalszej służbie ku chwale Ojczyzny”..

Później zajmował stanowisko komendanta kadry szwadronu zapasowego w tymże 18 pułku. Awans do stopnia podpułkownika otrzymał 1 lipca 1923, a do stopnia pułkownika 1 stycznia 1928 roku. Początkowo był zastępcą dowódcy, a następnie dowódcą 25 pułku ułanów (III 1924 – I 1925). Ukończył Kurs Wyszkolenia Oficerów Sztabowych Kawalerii w Grudziądzu i Centrum Wyszkolenia w Rembertowie. Został przeniesiony w stan spoczynku 31 sierpnia 1935. Następnie brał udział w kampanii wrześniowej, a po jej zakończeniu został internowany na Węgrzech. Po zwolnieniu wrócił do Polski.

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie
• Krzyż Niepodległości

Bibliografia

• Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński, Lesław Kukawski: Wielka księga kawalerii polskiej 1918-1939. Historia 25 pułku Ułanów Wielkopolskich. Tom 28. Warszawa: Edipresse Polska S.A, 2013. ISBN 978-83-7769-355-1.
• Jerzy Dobiecki, Michał Kłopotowski: Zarys historji wojennej 18-go pułku ułanów pomorskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.

________________________________________________________________________

Spirydion Koiszewski

Spirydion Koiszewski

Topór

pułkownik kawalerii
Data i miejsce urodzenia	15 listopada 1886 Warszawa
Data i miejsce śmierci	19 maja 1978 Warszawa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Narodowe Siły Zbrojne
Jednostki	5 pułk ułanów 25 pułk ułanów Narodowe Siły Zbrojne
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Grób Spirydiona Koiszewskiego na Cmentarzu Powązkowskim

Spirydion Stanisław Koiszewski ps. „Topór” (ur. 15 listopada 1886 w Warszawie, zm. 19 maja 1978 tamże) – pułkownik kawalerii Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się 15 listopada 1886 w rodzinie Mikołaja Koiszewskiego (1850–1914), oficera armii carskiej i Jadwigi Karoliny z Kraszewskich (1857–1944).

W połowie 1919 był przedstawicielem dowództwa Wojska Polskiego na Syberii przy sztabie atamana Siemionowa. Mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem od 1 czerwca 1919. 23 września 1920 objął dowództwo 5 pułku ułanów. 23 stycznia 1925 został dowódcą 25 pułku ułanów w Prużanie. 29 lutego 1932 został zwolniony ze stanowiska dowódcy pułku i przeniesiony do dyspozycji szefa Departamentu Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych.

Od grudnia 1932 był członkiem Oficerskiego Trybunału Orzekającego. Od 30 czerwca 1934 przeniesiony w stan spoczynku.

20 lipca 1944 został mianowany komendantem okręgu NSZ-AK nr 1 Warszawa-miasto. Po wybuchu powstania warszawskiego został dowódcą całości sił NSZ w powstaniu. Pod koniec walk otrzymał przydział do legii oficerskiej AK. Po kapitulacji trafił do niewoli niemieckiej.

Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 50-3-28/29).

14 września 2010 został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie
• Order Korony Rumunii
• Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny – (1931).

Życie prywatne

14 września 1920 roku w Warszawie zawarł związek małżeński ze Stanisławą Wandą Szlichert. Mieli córkę Milenę (1927–2004), która też uczestniczyła w powstaniu warszawskim.

Bibliografia

• Płk Spirydion Koiszewski (1886–1978)
• Metryki parafii pw. Wszystkich Świętych w Warszawie - akt małżeństwa Mikołaja Koiszewskiego z Jadwigą Karoliną Kraszewską nr 132/1885
• Metryki parafii pw. Nawiedzenia NMP w Warszawie - akt chrztu Spirydiona Stanisława Koiszewskiego nr 570/1886
• Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński, Lesław Kukawski: Wielka księga kawalerii polskiej 1918-1939. Historia 25 pułku Ułanów Wielkopolskich. Tom 28. Warszawa: Edipresse Polska S.A, 2013. ISBN 978-83-7769-355-1.

___________________________________________________

Witold Morawski

Witold Dzierżykraj-Morawski

Wallenrod

pułkownik kawalerii
Data i miejsce urodzenia	27 marca 1895 Oporowo
Data i miejsce śmierci	9 grudnia 1944 Mauthausen Austria
Przebieg służby
Lata służby	1914 – 1944
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Armia Wielkopolska Wojsko Polskie
Stanowiska	szef Sztabu Armii „Karpaty”, dowódca Organizacji „Odra”
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, powstanie wielkopolskie, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa
Odznaczenia

{{Żołnierz infobox}} Nieoczekiwana grafika: "miejsce śmierci".

Witold Józef Dzierżykraj-Morawski

Witold Józef Dzierżykraj-Morawski herbu Nałęcz ps. „Wallenrod” (ur. 27 marca 1895 w Oporowie w Wielkopolsce, zamordowany 9 listopada 1944 w obozie koncentracyjnym w Mauthausen) – pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, mianowany pośmiertnie przez Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generałem brygady.

Życiorys

Urodził się w rodzinie ziemiańskiej Ignacego i Julietty z Łubieńskich. Rozpoczął studia na UJ ale w trakcie pierwszego roku został powołany do wojska. Po wybuchu I wojny światowej w armii niemieckiej, w której został oficerem kawalerii i służył w pułku huzarów gwardii pruskiej w stopniu podporucznika. W grudniu 1918 uczestniczył w powstaniu wielkopolskim. Przeszedł w styczniu 1919 do służby w Wojsku Polskim, 25 stycznia 1919 przydzielony został do 1 pułku ułanów Wielkopolskich. Zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. W wojnie z bolszewikami wziął udział jako szef sztabu VII Brygady Jazdy.

2 stycznia 1920 rozpoczął studia w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego. W połowie kwietnia 1920 skierowany został na front celem odbycia praktyki sztabowej. W okresie od stycznia do września 1921 kontynuował naukę w WSWoj. Po ukończeniu nauki otrzymał tytuł oficera Sztabu Generalnego i przydział do Inspektoratu Armii Nr 2 na stanowisko I referenta, a następnie został wykładowcą w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu.

Awansował do stopnia majora 1 lipca 1923 i do końca 1926 pełnił funkcję attaché wojskowego w Bukareszcie. Po powrocie do Polski został dowódcą 1 szwadronu w 17 pułku ułanów Wielkopolskich im. Króla Bolesława Chrobrego w Lesznie. W 1928 otrzymał przydział do Oddziału III Sztabu Generalnego jako kierownik referatu, a następnie był attaché wojskowym w Berlinie do 1932. Awansował do stopnia podpułkownika w styczniu 1929. W 1930 zajmował stanowisko kwatermistrza w 21 pułk ułanów. Od stycznia 1931 przeniesiony do KOP gdzie zajmował stanowisko inspektora Południowej Grupy Szwadronów. Od kwietnia 1932 do 1937 był dowódcą 25 pułku ułanów Wielkopolskich, a następnie oficerem sztabu w Inspektoracie Armii we Lwowie. 26 stycznia 1935 roku został awansowany do stopnia pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów kawalerii.

Brał udział w wojnie obronnej 1939 jako szef sztabu Armii „Karpaty” i Armii „Małopolska”. Dostał się do niewoli niemieckiej, do końca życia przebywał w obozach jenieckich: VII C Laufen, XI B Braunschweig, II C Woldenberg, II B Arnswalde i II D Gross Born. W tym ostatnim obozie, mimo że najwyższym stopniem polskim oficerem był gen. Kmicic-Skrzyński, pełnił funkcję starszego obozu i jednocześnie konspiracyjnego komendanta. Od listopada 1939 działał w organizacjach podziemnych oflagów pod pseudonimem „Dzierżykraj”. Po przejściu do Gross Born związał się z organizacją Odra, która skupiała polskich jeńców wojennych oraz cywilnych robotników przymusowych na obszarze całego Pomorza. Za tą działalność został aresztowany przez Niemców we wrześniu 1944 i osadzony w obozie koncentracyjnym Mauthausen, gdzie został rozstrzelany.

Naczelny Wódz generał broni Władysław Anders awansował go pośmiertnie na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1964 roku w korpusie generałów.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari (11 listopada 1961)
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (30 czerwca 1921)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Medal Niepodległości
• Krzyż Komandorski Orderu Korony (Rumunia)
• Krzyż Komandorski Orderu św. Sawy (SHS)
• Krzyż Żelazny I klasy (1917, Prusy)
• Krzyż Żelazny II klasy (1915, Prusy)
• Medal Wojenny (Grecja)

Bibliografia

• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Cezary Leżeński / Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 55. ISBN 83-04-03364-X.
• Andrzej Jaracz, Generał brygady Witold Dzierżykraj-Morawski i jego pobyt w obozach jenieckich; [w:] Zwykły żołnierski los. Jeńcy wojenni na Pomorzu Zachodnim (1939-1945). Pod red. J. Aniszewskiej, R. Kobylarz-Buły i P. Stanka. Opole 2011, Centr. Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu, ss. 137 – 149.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
• Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński, Lesław Kukawski: Wielka księga kawalerii polskiej 1918-1939. Historia 25 pułku Ułanów Wielkopolskich. Tom 28. Warszawa: Edipresse Polska S.A, 2013. ISBN 978-83-7769-355-1.

_____________________________________________________________________________

Bohdan Stachlewski

Bohdan Kazimierz Stachlewski

„Dan”

pułkownik kawalerii
Data i miejsce urodzenia	9 października 1891 Konin
Data i miejsce śmierci	28 września 1939 Pnikut (?)
Przebieg służby
Lata służby	1914–1939
Siły zbrojne	Legiony Polskie Wojsko Polskie
Jednostki	27 Pułk Ułanów 25 Pułk Ułanów Wielkopolskich
Stanowiska	zastępca dowódcy pułku dowódca pułku kawalerii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa bitwa pod Krasnobrodem
Odznaczenia

Bohdan Kazimierz Stachlewski ps. „Dan” (ur. 9 października 1891 w Koninie, zm. 28/29 września 1939) – pułkownik kawalerii Wojska Polskiego, dwukrotnie odznaczony Orderem Virtuti Militari.

Życiorys

Bohdan Kazimierz Stachlewski urodził się 9 października 1891 roku w Koninie. W 1912 roku wstąpił do Związku Strzeleckiego. Został wcielony do IV plutonu Pierwszej Kompanii Kadrowej, a następnie przeniesiony do 1 pułku ułanów. Od 5 lutego do 31 marca 1917 roku był słuchaczem kawaleryjskiego kursu oficerskiego przy 1 pułku ułanów w Ostrołęce. Kurs ukończył z wynikiem bardzo dobrym. Posiadał wówczas stopień wachmistrza sztabowego. Latem tego roku, po kryzysie przysięgowym, został internowany w Szczypiornie, a potem w Łomży, gdzie wybrano go komendantem obozu.

W listopadzie 1918 brał udział w rozbrajaniu Niemców, a następnie podjął służbę w 32 pułku piechoty i awansowany do stopnia podporucznika. Następnie przeniesiony do 11 pułku ułanów, 1 maja 1920 awansowany do stopnia porucznika, a miesiąc później do stopnia rotmistrza. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej i odniósł ranę pod Kustymą.

W czerwcu 1923 roku został przeniesiony z 27 pułku ułanów do 25 pułku ułanów. Od 1926 był dowódcą Szwadronu Zapasowego w Łukowie, awansowany do stopnia majora. 6 lipca 1929 roku został przeniesiony do 27 pułku ułanów w Nieświeżu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku którą pełnił do do sierpnia 1931. 24 grudnia 1929 roku awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku i 17. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. 3 sierpnia 1931 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko Inspektora Południowej Grupy Szwadronów KOP w Łucku. W 1933 roku został przeniesiony na stanowisko Inspektora Północnej Grupy Szwadronów KOP w Wilnie . 31 sierpnia 1935 roku otrzymał przeniesienie do Komendy Straży Granicznej w Warszawie na stanowisko II zastępcy komendantai funkcję tę pełnił do 28 marca 1937. W marcu 1937 roku objął dowództwo 25 pułku Ułanów Wielkopolskich w Prużanie. 19 marca 1938 roku został awansowany na pułkownika. Dowodził pułkiem w czasie kampanii wrześniowej. Zamordowany najprawdopodobniej przez nacjonalistów ukraińskich 28/29 września 1939 podczas próby przedarcia się na Węgry .

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 149 – pośmiertnie
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości - 12 maja 1931 roku „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości”
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie (po raz pierwszy w 1921)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
• Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej

Bibliografia

• Komenda Legionów (Dowództwo Polskiego Korpusu Posiłkowego). Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2017-11-07].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Jan Błasiński: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 51. 25 Pułk Ułanów Wielkopolskich. Pruszków 1995, ISBN 83-85621-72-5.
• Bohdan Kazimierz Stachlewski. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2017-11-07].
• Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński, Lesław Kukawski: Wielka księga kawalerii polskiej 1918-1939. Historia 25 pułku Ułanów Wielkopolskich. Tom 28. Warszawa: Edipresse Polska S.A, 2013. ISBN 978-83-7769-355-1.

___________________________________

28 Pułk Artylerii Lekkiej

28 Pułk Artylerii Polowej

Odznaka 28 pal
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	7 września / 6 czerwca
Nadanie sztandaru	26 maja 1938
Dowódcy
Pierwszy	płk Konstanty Adamowski
Ostatni	ppłk Rudolf Ostrihansky
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Zajezierze
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	artyleria
Podległość	28 Dywizja Piechoty
Odznaczenia

28 DP w 1938

28 Pułk Artylerii Lekkiej (28 pal) – oddział artylerii lekkiej Wojska Polskiego II RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne

7 września 1921 roku, w Zambrowie, został sformowany 28 pułk artylerii polowej. Jednostka została utworzona z połączenia III dywizjonu 8 pułku artylerii polowej i III dywizjonu 18 pułku artylerii polowej oraz jednej baterii z pułku artylerii nadbrzeżnej i kadry 2 pułku artylerii ciężkiej w Radomiu.

Następnie dywizjony te przeszły reorganizację i powstał z nich pułk składający się z trzech dywizjonów po dwie baterie. Po zakończeniu organizacji oddział skierowany został na pobyt czasowy do Radomia. W 1922 roku stałym garnizonem pułku zostało Zajezierze koło Dęblina.

19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 7 września, jako datę święta pułkowego. Pułk obchodził swoje święto w rocznicę sformowania w 1921 roku. 25 września 1937 roku Minister Spraw Wojskowych, generał dywizji Tadeusz Kasprzycki zmienił datę święta pułkowego 28 pal z dnia 7 września na dzień 6 czerwca.

W końcu 1930 roku przemianowano stacjonujący w Różanie III/10 pułku artylerii polowej na II/28 pułku artylerii polowej, a ze stacjonujących w Łodzi I i II dywizjonów artylerii 10 pap utworzono nowy III dywizjon 10 pułku artylerii polowej.

W 1931 roku został opublikowany „Zarys historji wojennej” pułku autorstwa kapitana Aleksandra Tyszkiewicza (1900–1940), zamordowanego w Katyniu.

31 grudnia 1931 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski przemianował 28 pap na 28 pułk artylerii lekkiej.

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939
dowódca pułku	ppłk Karol Pasternak
I zastępca dowódcy	ppłk Edward Błaszczyk
adiutant	kpt. Tadeusz Maciak
naczelny lekarz medycyny	kpt. lek. Antoni Żuk
lekarz weterynarii	kpt. Witold Grycewicz
oficer zwiadowczy	kpt. Zygmunt Ostrowski
II zastępca dowódcy (kwatermistrz)	mjr Kazimierz Kwaśniewicz
oficer mobilizacyjny	kpt. Anatol Sawicki
zastępca oficera mobilizacyjnego	por. adm. (art.) Wojciech Konieczny
oficer administracyjno-materiałowy	por. Leon Klemens Napiórkowski
oficer gospodarczy	kpt. int. Józef II Stojanowski
oficer żywnościowy	por. Ludwik Andrzej Daniel
dowódca plutonu łączności	por. Marian Zdzisław Walecki
oficer plutonu	por. Antoni Władysław Wądolny
dowódca szkoły podoficerskiej	kpt. Adam II Wójcikiewicz
zastępca dowódcy	por. Jan Śliwa
dowódca plutonu	ppor. Zbigniew Jerzy Godon
dowódca plutonu	ppor. Stefan Stępiński *
dowódca plutonu	ppor. Robert Żarnowiecki (*)
dowódca I dywizjonu	vacat
dowódca 1 baterii	kpt. Piotr II Kulesza
dowódca plutonu	ppor. Piotr Kaczanowski
dowódca 2 baterii	kpt. Antoni II Baranowski
dowódca plutonu	por. Józef Kopisto
dowódca II dywizjonu	mjr Stanisław Tadeusz Bronikowski
dowódca 5 baterii	por. Stanisław Chyla
dowódca plutonu	ppor. Franciszek Makuch
dowódca 6 baterii	kpt. Ludwik Kawalec
dowódca plutonu	ppor. Robert Żarnowiecki (*)
dowódca III dywizjonu	mjr dypl. Jan Gorzko
dowódca 7 baterii	por. Witold Szczęsnowicz
dowódca plutonu	ppor. Wiktor Dudek
dowódca 8 baterii	kpt. Władysław Szymanowski
dowódca plutonu	ppor. Stefan Apolinary Stępiński (*)
na kursie	kpt. Jerzy Butwiłowicz
	por. Józef Lewandowski
	por. Zygmunt Stanisław Tomczyński

28 pal w kampanii wrześniowej

Mobilizacja

28 pułk artylerii lekkiej rozpoczął mobilizację alarmową w dniu 24 sierpnia w garnizonie Dęblin, w grupie czarnej w czasie od A+24 do A+54, zmobilizował do etatów wojennych 28 pal. Dodatkowo w tej samej grupie w czasie A+54 i A+56 zmobilizował:

• pluton parkowy uzbrojenia nr 103,
• kolumnę taborową nr 120,
• warsztat taborowy nr 103.

W I rzucie mobilizacji powszechnej od 31 sierpnia do 4 i 5 września zmobilizował:

• 81 dywizjon artylerii lekkiej.

W II rzucie mobilizacji powszechnej w czasie X+3 i X+4 mobilizował:

• I dywizjon 51 pułku artylerii lekkiej,
• dowództwo 51 pułku artylerii lekkiej z patrolem meteo nr 51
• baterię marszową 1/28 pal,
• Ośrodek Zapasowy Artylerii Lekkiej nr 1 w czasie X+6.

Rejon walk 28 pal

Pułk i jednostki mobilizowane na jego bazie były formowane w Zajezierzu koło Dęblina. 28 pal składał się z dwóch dywizjonów armat 75 mm i dywizjonu haubic 100 mm. Po osiągnięciu gotowości marszowej i zaprzysiężeniu od godzin porannych 27 sierpnia do godzin popołudniowych 28 sierpnia, 28 pal został załadowany do transportów kolejowych na stacji Dęblin-Michalinów. Transporty były sukcesywnie wysyłane do rejonu ześrodkowania 28 Dywizji Piechoty, Armii „Łódź”. Transporty były kierowane poprzez Łuków, Siedlce, Małkinię i Warszawę do Zduńskiej Woli. 9 bateria wyładowana została na stacji kolejowej w Karsznicy. Pułk dywizjonami koncentrował się w rejonie Widawka, Łask. Dowódcą został ppłk Rudolf Ostrihansky. Po dwóch dniach marszu dołączył do jednostek macierzystej dywizji zajmujących pozycję na północ od Wielunia. 29/30 sierpnia dywizjony dołączyły do pułków piechoty zajmujących stanowiska obronne w rejonach: I dywizjon do 36 pułku piechoty Legii Akademickiej w rejonie 8 km na północny wschód od Wielunia w rejonie Skomlin, Ożarów, Wierzbie, Dzietrzniki, Mokrsko, Komorniki. Nocą 30/31 sierpnia II dywizjon do 15 pułku piechoty „Wilków” w rejonie na północ od Wielunia w rejonie Staw, Raczyn, Łagiewniki. III dywizjon do 72 pułk piechoty na wschód od Wielunia, w rejonie Kraszkowice, Masłowice, Borowice. Dywizjony wraz z wspieranymi pułkami piechoty zajęły stanowiska bojowe w gotowości do działań opóźniających.

Działania bojowe

Walki przygraniczne nad Wartą i Widawką

1 września pułk wszedł do walki z niemieckimi siłami pancernymi z niemieckiej 1 Dywizji Lekkiej nacierającymi na Łagiewniki – Raczyn. I dywizjon wraz z 36 pułkiem piechoty jako wysunięty Oddział Wydzielony walczył na południe od lasów Rudnik. II dywizjon wspierał w walkach 15 pułk piechoty w rejonie Łagiewniki – Raczyn – Staw, w godzinach popołudniowych został zbombardowany przez niemieckie lotnictwo we wsi Gromadzice, rannych zostało 12 żołnierzy, zabito 8 koni. III dywizjon wraz z 72 pułkiem piechoty bronił odcinka Masłowice – Jodłowiec – Żychta. 2 września po częściowym nocnym przegrupowaniu 36 pp LA na rubież Popowice, Kurów i Gaszyn, uderzyły na jego stanowiska oddziały niemieckiej 1 DLek. i 18 Dywizji Piechoty. Batalion II/36 pp LA wsparty efektywnie ogniem 2 i 3 baterii 28 pal załamał natarcie niemieckiej piechoty zmotoryzowanej wspartej 15 czołgami. Po czym II/36 pp LA dołączył do sił głównych pułku, a obie baterie dołączyły do reszty I/28 pal w rejonie Cisów, Czernice, Dymek. Na sąsiednich odcinkach 15 pp i 72 pp wspierały ich walki II i III dywizjony 28 pal. W godzinach nocnych, po godz. 22.00 oddziały dywizji na rozkaz dowódcy armii rozpoczęły odwrót na wschód. Decyzją dowódcy 28 DP gen. bryg. Władysława Bończy-Uzdowskiego ze względu na dużą odległość do głównej rubieży obrony dywizji na rzece Widawce, wycofał 28 DP na pozycję opóźniającą na rzece Warcie. Jednocześnie pozostawiono do rana 3 września oddziały osłaniające odwrót sił głównych 28 DP. I/28 pal wraz z 36 pp LA w rejonie Wielgie, batalion III/15 pp z 6 baterią w rejonie Stolca. III/28 pal wraz z 72 pp dość sprawnie wycofał się za rzekę Wartę i zajął nowe stanowiska ogniowe, skąd wspierał walki obronne 3 września na linii Warty. W rejonie Stolca III batalion 15 pp wraz z 6 baterią 28 pal przez kilka godzin utrzymywał przyczółek na rzeczce Oleśnica i stoczył walkę z niemieckim oddziałem pancerno-motorowym 1 Dywizji Lekkiej, atak został zatrzymany pod ostrzałem 6/28 pal, batalion poniósł jednak straty. Następnie rozpoczęły odwrót przez Wartę na pozycję główną na Widawce. I/28 pal bez styczności z niemieckimi oddziałami wraz z 36 pp wycofały się za Wartę i zajęły stanowiska obronne na odcinku Burzenin-Siemiechów. W trakcie walk obronnych I/28 pal utracił jedną armatę. W południe 3 września II/28 pal bez 6 baterii wraz z batalionem II/15 pp zajął stanowiska ogniowe za Widawką w rejonie wsi Brzeski-Grabina. Kolejnej nocy po całodziennych walkach I i III dywizjony wraz z towarzyszącymi pułkami piechoty wycofały się na główną pozycję obronną na linii rzeki Widawki. 4 września przed główną linią obrony 28 DP, na zachodnim brzegu Widawki znalazły się wojska niemieckiego XIV Korpusu Armijnego (mot.). Oddziały dywizji były częściowo zdezorganizowane, poprzez ataki niemieckiego lotnictwa, ataki niemieckiej broni pancernej oraz przemęczone marszami po zakorkowanych drogach przez uchodźców cywilnych i tabory. Dodatkowo pas obrony 28 DP wynosił 20 km. 5 września po południu oddziały niemieckie pojawiły się przed pozycjami dywizji. 28 pal ostrzeliwał pojawiające się niemieckie oddziały rozpoznawcze, Szczególnie III/28 pal wspierał III/72 pp podczas odparcia natarcia niemieckiego oddziału zmotoryzowanego. Ze względu na krótko położony ostrzał dywizjonu doszło do ostrzelania własnych żołnierzy z 72 pp, który od własnego ognia poniósł straty. Niemiecki XIV KA (mot.) prowadził działania wiążące sił 28 DP. Nocą 5/6 września dywizja otrzymała rozkaz wykonania marszu odwrotowego do rejonu Ostrów-Gucin na południowy wschód od Łasku.

Walki odwrotowe

6 września rano w rejonie lasu i miejscowości Ostrów przybył 15 pp wraz z II/28 pal. Około południa do wsi i lasu Mauryca 36 pp wraz z I/28 pal, w tym samym czasie do wsi Gucin i lasu koło Starego Dworu 72 pp wraz z III/28 pal. Po wypoczynku nocą 6/7 września podjęto marsz. 15 pp z II dywizjonem armat miał osiągnąć i zająć obronę w zachodniej części Pabianic. 36 pp wraz z I dywizjonem armat miał zająć obronę w lesie Góry Wolskie od strony Dłutowa na Pabianice. 72 pp z III dywizjonem haubic do świtu osłaniał przegrupowanie sił głównych dywizji na poprzednich stanowiskach i dalszy marsz podjął dopiero nad ranem 7 września. Od rana 7 września z kierunku Łasku, w kierunku Pabianic maszerowała niemiecka 17 DP, a na jej czele prowadziły pościg pułk zmotoryzowany SS-Leibstandarte „Adolf Hitler” i oddział rozpoznawczy 17 DP. Maszerujący 72 pp wraz z III/28 pal około południa dotarł do lasów w pobliżu Róża, Dąbrowa. 15 pp ze wsparciem II/28 pal, w potęgującym się natarciu oddziałów niemieckich utrzymały bronione Pabianice, armaty dywizjonu zniszczyły niemieckie pojazdy i unieruchomiły czołgi z batalionu I/23 pułku pancernego. Po walce o Kudrowice i wyparciu z nich III/36 pp LA, reszta pułku i I/28 pal była wiązana przez niemieckie patrole od czoła. Oddziały niemieckiej 17 DP dokonały oskrzydlenia 28 DP, od strony północnej osiągając oddziałami rozpoznawczymi Rudę Pabianicką i Ksawerów. Stojący w lasach koło Róży i Dąbrowy, 72 pp początkowo bez wsparcia III dywizjonu wykonał natarcie, na maszerujące szosą Łask-Pabianice oddziały 17 DP. Zajmujący podstawy wyjściowe do natarcia II/72 pp o godz. 15.00 został odkryty przez stronę niemiecką, która ostrzelała jego stanowiska ogniem broni maszynowej i artylerii, jego natarcie zostało zatrzymane na podstawach wyjściowych. Pozostałe siły pułku wykonały natarcie na Chechło, które opanowano. Lecz na skutek kontrataków niemieckich i poniesionych strat, resztki 72 pp wycofały się po zmroku do lasu w rejonie Róży. Z pozostałości pułku utworzono zbiorczy batalion, z wspierającego go III dywizjonu haubic ocalały tylko 4 działa, które stanowiły 9 baterię haubic. Tego dnia uzupełniono amunicję i żywność z magazynów w Łodzi. 15 pp wraz z II/28 pal po walkach w obronie Pabianic nocą 7/8 września podjął marsz odwrotowy. Główna kolumna pułku maszerowała przez Ksawerów, Chojny w rejon Lipin, wraz z główną kolumną maszerował II dywizjon bez 4 baterii. W rejonie Ksawerowa kolumna 15 pp wpadła w niemiecką zasadzkę ogniową. Próba przełamania niemieckich linii nie powiodła się, rozbiciu uległ batalion III/15 pp. Część 15 pp z II/28 pal przedarła się. Kolumna północna z batalionami I/15 pp wraz 4/28 pal i III/36 pp LA przemaszerowała przez południową część Łodzi. Po odłączeniu się od tej kolumny III/36 pp LA, pod Strykowem rano 8 września zostały rozbite i rozproszone przez oddziały niemieckie I/15 pp i bateria 4/28 pal. 36 pp LA wraz z I dywizjonem 28 pal podjęły marsz przez Chojny, Nowosolną i Poćwiardówkę. W rejonie Lipin do kolumny pułku dołączył III/36 pp LA. Od 8 września 28 DP weszła w skład Grupy Operacyjnej gen. bryg. Wiktora Thommée.

Od godzin nocnych 8 września 28 DP zbierała się na zachód od Woli Cyrusowej. Ok. godz. 15.00 na zbierające się jednostki uderzyła z kierunku Strykowa niemiecka 10 DP. Obronę 21 pułku ułanów wsparła 9 bateria haubic. Obronę reszty Wołyńskiej Brygady Kawalerii wspomagał 36 pp i pozostałości 15 pp, a wspierały swoim ostrzałem I i II dywizjony armat 28 pal. Po zapadnięciu zmroku 28 DP podjęła marsz odwrotowy. 28 pal, 2 dywizjon artylerii konnej opuściły stanowiska na skraju lasu Cyrusowa Wola i przez Kołacin, most na rzece Mroga, oba przeprawiły się na jej wschodni brzeg. Nad ranem 9 września 28 pal poprzez Trzciankę, Bobrową dotał do Mokrej Lewej. Do rejonu Mokrej Lewej z 28 pal przybyły: niekompletny I dywizjon i 9 bateria haubic, łącznie 15 działonów. 10 września rano w rejonie Skierniewic, na południe od Samic, w Kamionie, podczas formowania się kolumny marszowej II dywizjonu 28 pal i 28 dywizjonu artylerii ciężkiej, podjechały szosą od Skierniewic niemieckie czołgi na odległość 200 m. Ostrzałem broni pokładowej rozbiły 5 i 6 baterie 28 pal. Walkę podjął dowódca 28 dac ppłk Władysław Bednarski na czele działonu haubicy 155 mm, który w tej walce poległ. Nocą 10/11 września pozostałość 28 pal wraz z pozostałością 28 DP pod dowództwem płk. dypl. Stefana Broniowskiego podjęły marsz znad Rawki poprzez Rudę, Żyrardów, do lasów na zachód od miasta, główną siłę dywizji stanowił 36 pp LA wraz z I dywizjonem armat.

Dowodzący pozostałościami Armii „Łódź” gen. bryg. Wiktor Thommée, postanowił przeprowadzić natarcie poprzez pierścień wojsk niemieckich otaczających Warszawę, od strony zachodniej. Wraz z 2 Dywizją Piechoty Leg. w pierwszym rzucie natarcia miała atakować 28 DP. Pozostałość armii znajdowała się już w okrążeniu wojsk niemieckiego XI KA i XVI KA (mot.). Odpoczywająca 28 DP w lasach koło Żyrardowa, od godzin wieczornych była ostrzeliwana przez artylerię niemieckiego XI KA. W nocy 11/12 września dywizja rozpoczęła marsz w kierunku Brwinowa, baterie artylerii 28 pal przydzielone zostały do batalionów piechoty maszerujących w kolumnie dywizji. Po zajęciu Brwinowa o godz. 9.30 12 września czołowy 36 pp LA przy słabym wsparciu baterii 28 pal, podjął natarcie na pozycje niemieckiego 6 batalionu saperów ze składu niemieckiej 4 Dywizji Pancernej, który bronił rejonu Parzniewa i Helenowa. 28 pal posiadał tylko 9 armat i 4 haubice. Ilość amunicji była niewielka, brakowało kabla telefonicznego do łączności z wysuniętymi obserwatorami. 36 pp LA I i II batalionami opanował wsie Otrębusy i Kanie oraz uchwycił zachodnią część Parzniewa. Dalsze natarcie zaległo w silnym ogniu niemieckiej broni maszynowej i moździerzy. Z uwagi na brak wsparcia artylerii niemożliwe było dalsze kontynuowanie natarcia. Niemiecki kontratak siłami niemieckiego 17 pp z 31 DP na Brwinów i pododdziałów 6 bsap. na zalegające I i II bataliony 36 pp LA zmusił do wycofania się do Brwinowa. Do godzin wieczornych pozostałości 28 DP broniły się w rejonie Brwinowa, a następnie podjęły marsz przez Błonie do Puszczy Kampinoskiej. Jednocześnie pozostający w osłonie tyłów 28 DP batalion II/15 pp mjr. Waleriana Wieleżyńskiego, nocą 12/13 września podjął bez kontaktu z macierzystą 28 DP, przedzieranie się do Warszawy, którą osiągnął 15 września. Wraz z oddziałem mjr. Wieleżyńskiego przedarł się pluton z 8 baterii haubic. Pluton ten w obronie Warszawy wszedł w skład baterii haubic por. Stefana Błońskiego i wspierał do 28 września walki batalionu stołecznego mjr. Józefa Spychalskiego na Odcinku Warszawa-Zachód. Siły główne pozostałości 28 DP nocą 12/13 września przeszły do Puszczy Kampinoskiej, gdzie osiągnęły rejon Zaborówka ok. godz. 9.00 13 września. Przez 13 września żołnierze odpoczywali i dołączali rozbitkowie. Wieczorem przegrupowano się do Bielan, gdzie odpoczywano. Następnie podjęto marsz do Modlina, który 28 DP wraz z pozostałościami 28 pal osiągnęła o świcie 14 września.

W obronie Modlina

W Modlinie 28 pal, w tym czasie posiadał 8 armat i 4 haubice. W obronie Twierdzy Modlin, 28 DP, wraz z zreorganizowanym 28 pal przegrupowano na odcinek „Pomiechówek”. W I rzucie dywizji, bronił się 36 pp LA. Jako artyleria bezpośredniego wsparcia działały baterie 28 pal. 2 bateria armat kpt. Antoniego Baranowskiego i 1 bateria armat por. rez. Fryderyka Zolla wspierały batalion I/36 pp LA, 3 bateria haubic kpt. Władysława Szymanowskiego wspierała batalion III/36 pp LA. Artylerię ogólnego działania stanowiły pozostałości 28 dac z 2 armatami 105 mm i 1 haubicą 155 mm. 14 września uzupełniono amunicję z magazynów twierdzy. 18 września o godz. 9.00 baterie 28 pułku wraz z piechotą z 36 pułku odparły natarcie części niemieckiego 400 pp z 228 DP. Ponownie po południu na stanowiska batalionu III/36 pp LA i 3 baterii haubic uderzył niemiecki 400 pp, to natarcie również odparto. 22 września o świcie niemiecka piechota po sforsowaniu Wkry opanowała część Pomiechówka. W godzinach południowych kontratak pododdziałów 36 pp LA i kompanii 15 pp przy wsparciu baterii 28 pal wyrzucił niemiecką piechotę z Pomiechówka za Wkrę. 28 września ok. godz. 7.00 oddziały niemieckiej 32 DP wykonały natarcie na stanowiska 36 pp LA w fortach nr II i nr III ogień dział 28 pal i piechoty przyhamowały niemieckie natarcie. Natarcie niemieckie wstrzymano ok. godz. 8.00 z uwagi na podjęcie rozmów kapitulacyjnych. 28 pal zakończył działania bojowe 29 września, po kapitulacji twierdzy.

Oddział Zbierania Nadwyżek 28 pal

Po zmobilizowaniu w mobilizacji alarmowej do etatów wojennych 28 pal i innych pododdziałów dywizyjnych, pozostały w koszarach nadwyżki osobowe. Oddziałem Zbierania Nadwyżek dowodził mjr Kazimierz Kwaśniewicz Po ogłoszeniu mobilizacji powszechnej, od 31 sierpnia zaczęli przybywać dalsi rezerwiści, a komisje poboru koni w okolicach Dęblina pobierały konie i wozy. Na bazie nadwyżek i wcielanych rezerwistów w I rzucie mobilizacji powszechnej sformowano 81 dywizjon artylerii lekkiej, a następnie podjęto mobilizację oddziałów II rzutu, dowództwa 51 pułku artylerii lekkiej i jego I dywizjonu armat. Magazyny pułkowe znajdowały się w dawnym forcie Gorczakowa. Dowództwo 51 pal objął były zastępca dowódcy 28 pal ppłk Edward Błaszczak. Po zakończeniu mobilizacji tych oddziałów, podjęto mobilizację baterii marszowej pułku. OZN 28 pal stanowił część kadry, rezerwistów oraz bazę sprzętowa, na której podjęto organizację i mobilizację Ośrodka Zapasowego Artylerii Lekkiej nr 1 pod dowództwem ppłk. Edmunda Bartkowskiego. Do formowanego Ośrodka mobilizowano dalszych rezerwistów i konie z wozami konnymi. Napłynęły też do Zajezierza OZN 8 pułku artylerii lekkiej i OZN 18 pułku artylerii lekkiej. OZN 28 pal dzielił w składzie OZAL nr 1 jego dalsze losy.

Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939
Dowództwo
dowódca pułku	ppłk art. Rudolf Ostrihansky
adiutant	por. rez. Zbigniew Malinowski
oficer zwiadowczy	kpt. Zygmunt Ostrowski
oficer obserwacyjny	ppor. Piotr Kaczanowski
dowódca plutonu topograficzno-ogniowego	por. Jan Śliwa
I dywizjon
dowódca I dywizjonu	kpt. Piotr Kulesza
oficer zwiadowczy	ppor. rez. Zdzisław Glogier
oficer obserwacyjny	ppor. Stefan Futryma
dowódca 1 baterii	por. Józef Henryk Kopisto
	od 5 IX ppor. rez. Eugeniusz Konopacki
oficer zwiadowczy	ogn. pchor. Czesław Jasienowski
oficer ogniowy	ppor. rez. Eugeniusz Konopacki
dowódca I plutonu	ppor. rez. Janusz Krubski
dowódca II plutonu	ppor. rez. Jerzy Benbek
dowódca 2 baterii	kpt. Antoni Baranowski
oficer zwiadowczy	pchor. Futujło pchor. Edward Ambroziewicz
oficer ogniowy	por. Roman Scherautz
dowódca 3 baterii	por. Zdzisław Dmowski
oficer zwiadowczy	ppor. Jan Zaborski
oficer ogniowy	ppor. Franciszek Makuch
II dywizjon
dowódca II dywizjonu	mjr Wiktor Stanisław Osikowski
dowódca 4 baterii	kpt. Ludwik Kawalec
dowódca 5 baterii	kpt. Jerzy Butwiłowicz
dowódca 6 baterii	por. Józef Lewandowski
oficer zwiadowczy	ppor. Franciszek Meknel
oficer ogniowy	por. Stanisław Maria Skibniewski
III dywizjon
dowódca III dywizjonu	mjr Jan Franciszek Sobolewski
dowódca 7 baterii	kpt. Tadeusz Maciak
dowódca 8 baterii	kpt. Władysław Szymanowski
oficer zwiadowczy
dowódca 9 baterii	por. Antoni Władysław Wadolny
oficer zwiadowczy
oficer ogniowy	ppor. Edward Bielecki

Symbole pułku

Sztandar

6 maja 1938 roku na Polu Mokotowskim w Warszawie, generał dywizji Tadeusz Kasprzycki, w imieniu Prezydenta RP, wręczył pułkowi sztandar ufundowany przez społeczeństwo powiatu kozienickiego.
Sztandar został wykonany zgodnie z wzorem określonym w Dekrecie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 24 listopada 1937 o znakach wojska i marynarki wojennej opublikowanym w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej nr 5 z 28 stycznia 1938. Na prawej stronie płata znajdował się amarantowy krzyż, w środku którego wyhaftowano orła w wieńcu z wawrzynu. Na białych polach, pomiędzy ramionami krzyża, znajdowały się cyfry 28 w mniejszych wieńcach z wawrzynu.
Na lewej stronie płata sztandarowego, pośrodku krzyża kawaleryjskiego znajdował się wieniec taki sam jak po stronie prawej, a w wieńcu trzywierszowy napis „HONOR I OJCZYZNA”.

Odznaka pamiątkowa

27 lipca 1933 roku generał dywizji Kazimierz Fabrycy w zastępstwie Ministra Spraw Wojskowych zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 28 pułku artylerii lekkiej. Odznaka o wymiarach 46×34mm ma kształt romboidalnej tarczy pokrytej zieloną emalią z czarnym obrzeżem. Tarcza obwiedziona jest srebrzystym wieńcem laurowym. Na tarczy wpisano numer i inicjały „28 PAL”. Jednoczęściowa - oficerska wykonana w srebrze i emaliowana. Na rewersie próba srebra i imiennik grawera. Wykonawcą odznaki był Wiktor Gontarczyk z Warszawy.

Kadra pułku

Dowódcy pułku

• płk Konstanty Adamowski (3 I - 12 VI 1922)
• płk Włodzimierz Rómmel (24 VI 1922 – 27 IV 1929)
• ppłk Włodzimierz Arwaniti (p.o. IV - XII 1929)
• płk Adam Józef Aleksander Epler (4 XII 1929 – 15 X 1935)
• płk Ludomir Kryński (19 XI 1935 – 27 XII 1938)
• ppłk Karol Pasternak (29 XII 1938 – VIII 1939)
• ppłk Edward Błaszczyk (p.o. VIII 1939)
• ppłk art. Rudolf Ostrihansky (IX 1939)

Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 roku – I zastępca dowódcy pułku)

• mjr / ppłk art. Władysław Dawidajtis (XI 1922 - X 1927 → zastępca dowódcy 25 pap)
• mjr art. Mieczysław Karaszewicz (XI 1927 - XII 1929 → zastępca dowódcy pmart)
• ppłk art. Włodzimierz Arwaniti (XII 1929 – I 1931 → dowódca 14 dak)
• ppłk dypl. art. Jerzy Aleksander Zawisza (I 1931 – X 1934 → dowódca 2 dak)
• ppłk dypl. art. Władysław Slawiczek (14 VI 1935 – 16 VII 1937)
• ppłk art. Edward Błaszczyk (VIII 1937 – VIII 1939 → dowódca 51 pal)

Kawalerowie Virtuti Militari

Order Virtuti Militari

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari za wojnę 1918-1920

bomb. Antoni Andrzejewski

st. ogn. Walenty Ceglarek

mjr Władysław Dawidajtis

por. Bronisław Korbusz

plut. Michał Kordula

por. Stanisław Kwiatkowski

plut. Paweł Wach

por. Józef Wartanowicz

chor. Jakób Zielonka

Żołnierze 28 pułku artylerii lekkiej - ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Muzeum Katyńskie.

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Aksamitowski Stefan	podporucznik rezerwy	rzeczoznawca ds handlu	pracował w Radomiu	Katyń
Drapalski Erazm	podporucznik rezerwy	lekarz weterynarii		Katyń
Grycewicz Witold	kapitan	żołnierz zawodowy		Katyń
Kulisiewicz Stanisław	podporucznik rezerwy		właściciel Rolniczego DH w Błoniu	Katyń
Maniecki Leopold	podporucznik rezerwy	inżynier		Katyń
Matkowski Henryk	kapitan	żołnierz zawodowy		Katyń
Rupniewski Roman	podporucznik rezerwy			Katyń
Wierzbicki Witold	podporucznik rezerwy			Katyń
Ziółkowski Jan	podporucznik rezerwy		dyr. „Elida” Warszawa	Katyń
Dąbrowski Stanisław	podporucznik rezerwy	inżynier geodeta		Charków
Janicki Stanisław	podporucznik rezerwy	rolnik		Charków
Kawiński Tadeusz	podporucznik rezerwy	inżynier rolnik	wł. majątku Chronówek	Charków
Manikowski Roman	porucznik rezerwy	ekonomista		Charków
Puterman Lejb	podporucznik rezerwy	urzędnik		Charków
Skowroński Leon	kapitan	żołnierz zawodowy		Charków
Steciuk Witold	podporucznik rezerwy	lekarz		Charków
Walecki Marian	porucznik rezerwy			Charków

Garnizon Zajezierze

Zajezierze było częścią umocnień twierdzy dęblińskiej. W 1890 zapadła decyzja o przebudowie umocnień Dęblina, zwanego ówcześnie Iwangorodem. Na skutek pojawiających się opinii o małej przydatności twierdzy w przyszłych działaniach wojennych, prace modernizacyjne ograniczyły się do wzmocnienia betonem kazamat, kojców i potern w trzech fortach położonych na lewym brzegu Wisły. Pod koniec XIX w. w twierdzy rozbudowano też magazyny artyleryjskie, wzniesiono i zorganizowano warsztaty rusznikarskie oraz prochownię.

W tym czasie na obszarze między fortem Gorczakowa a fortem Wannowskiego, we wsi Zajezierze, wzniesiono koszary przystosowane do stacjonowania piechoty oraz artylerii. Koszary te stanowiły główne zaplecze placu broni twierdzy dęblińskiej na lewym brzegu Wisły. Koszary składały się z dwóch obozów: obozu Kościuszki i obozu Traugutta, nazwanych tak w okresie niepodległości.

Rdzeniem koszar był obóz Kościuszki w Zajezierzu. Usytuowano tu budynki dowództwa, kasyno oficerskie i podoficerskie, kaplicę oraz sklepy i zakłady usługowe dla kadry i żołnierzy. Znajdowała się tu administracja, izby żołnierskie, stajnie, kuźnie, ujeżdżalnia, izba chorych, kuchnia itp. Obóz Kościuszki był miejscem stacjonowania I dywizjonu armat 75 mm. W drugim obozie, obozie Traugutta, zlokalizowanym obok wsi Głusiec, znajdowały się magazyny oraz budynki mieszkalne dla kadry. Stacjonował w nim II dywizjon armat 75 mm oraz III dywizjon haubic 100 mm. Koszary wybudowano w pobliżu linii kolejowej Dęblin – Radom; powstała tam stacja kolejowa Zajezierze, a na jej terenie zbudowano rampę kolejową, umożliwiającą wyładunek i załadunek ludzi i sprzętu.

Tuż przed wybuchem wojny oddano do użytku dwa dwupiętrowe bloki mieszkalne dla kadry: jeden przy stacji kolejowej w Zajezierzu, drugi na terenie fortu Gorczakowa, w pobliżu mostu drogowego na Wiśle. Oba budynki istnieją do dziś.

Obecnie koszary zajezierskie już nie istnieją, zniszczone i rozebrane po ostatniej wojnie. Jeden z budynków dawnych koszar zaadaptowany jest na kościół parafialny, drugi na ośrodek zdrowia.

Uwagi

______________________________