Arsimi parashkollor: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively

[Redaktim i kontrolluar]

← Redaktim më i vjetër

Content deleted Content added

PamorTekst wiki

Versioni i datës 21 shtator 2020 20:40 redakto Edukatori (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët, Kontrolluesit 35.085 edits vNo edit summary ← Redaktim më i vjetër		Versioni aktual i datës 10 gusht 2024 15:03 redakto zhbëje Edukatori (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët, Kontrolluesit 35.085 edits v →‎Literatura
(29 rishikime të ndërmjetme të pashfaqur nga 9 përdorues)
Rreshti 1: [[Skeda:Tawau_Sabah_Tadika-Holy-Trinity-22.jpg\|parapamje\|Një kopsht fëmijësh në [[Malajzia\|Malajzi]] ]] [[File:Bundesarchiv Bild 183-37156-0001, Beenz, Erntekindergartengruppe.jpg\|thumb\|Një [[Kopshti i fëmijëve\|kopsht fëmijësh]] në [[Gjermania\|Gjermani]] në vitin ~~1936~~1956.]] {{Shiko gjithashtu\|Arsimi parafillor}} '''Arsimi parashkollor''' përfshin [[Arsimi\|arsimimin]] dhe ~~edukimin~~[[edukimi]]n e fëmijëve të moshës parashkollore, ose periudhën prej moshës 6 (gjashtë) muaj e deri sa ata të fillojnë shkollën fillore ose ndryshe, përfshin fëmijët ndërmjet moshës 2½ deri 6 vjet, e që paraqet periudhën para fillimit të [[Arsimi i detyrueshëm\|arsimit të detyrueshëm]] në [[Shkolla fillore\|shkollë fillore]]. == Hyrje == Institucionet e arsimit parashkollor mund të jenë private ose qeveritare dhe zakonisht përfshijnë kujdesin tërëditor, parashkollor, dhe/ose çerdhe (kindergarten).<ref>[https://tiranapost.al/ligji-per-arsimin-parashkollor-kriteret-e-mesuesve-dhe-roli-bashkise/ Ligji për arsimin parashkollor]</ref> Arsimi parashkollor mund të jetë privat ose qeveritar dhe zakonisht përfshinë kujdesin tërëditor, parashkollor, dhe/ose çerdhe (kindergarten).<ref>[https://tiranapost.al/ligji-per-arsimin-parashkollor-kriteret-e-mesuesve-dhe-roli-bashkise/ Ligji për arsimin parashkollor]</ref> Terminologjia ndryshon sipas vendit. Në disa vende evropiane termi "[[kopshti i fëmijëve]]" ose "kindergarten" i referohet arsimit formal të fëmijëve të klasifikuar sipas ''ISCED niveli 0'' -, me një ose disa vite të tilla arsimit të detyrueshëm para se fëmijët të fillojnë shkollën fillore, sipas ''ISCED niveli 1''.<ref>{{Cite web \|url=https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/mwikis/eurydice/images/2/24/Compulsory_Education_in_Europe_2016_2017.pdf \|title=Kopje e arkivuar \|access-date=23 shtator 2017 \|archive-date=9 tetor 2016 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20161009145616/https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/mwikis/eurydice/images/2/24/Compulsory_Education_in_Europe_2016_2017.pdf \|url-status=dead\|language=en}}</ref>▼ == Historiku == Line 8 ⟶ 14: Në vitin 1779, [[J. F. Oberlin\|Johann Friedrich Oberlin]] dhe Louise Scheppler themeluan në [[Strasburg]] një institucion për kujdesin dhe edukimin e fëmijëve parashkollorë prindërit e të cilëve punonin gjatë ditës. <ref>Samuel Lorenzo Knapp (1846), ''Female biography: containing notices of distinguished women'' Philadelphia: Thomas Wardle. p. 230</ref> Në të njëjtën kohë, në vitin 1780, institucione të ngjashme për foshnje u krijuan në [[Bavaria\|Bavari]] <ref>Manfred Berger, [http://www.kindergartenpaedagogik.de/414.html "Kurze Chronik der ehemaligen und gegenwärtigen Ausbildungsstätten für Kleinkindlehrerinnen, Kindergärtnerinnen, Hortnerinnen ... und ErzieherInnen in Bayern"] {{webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20130904234012/http://www.kindergartenpaedagogik.de/414.html \|date=4 September 2013 }} in '‘Das Kita-Handbuch ‘‘, ed. Martin R. Textor</ref> Ndërkaq, në vitin 1802, Pauline zur Lippe themeloi një qendër parashkollore në [[Detmold]]. Në vitin 1816, [[Robert Owen]], një filozof dhe [[Pedagogjia\|pedagog]], hapi shkollën e parë britanike të foshnjave në [[ ~~Lanark i Ri\|~~New Lanark]], Skoci. <ref name="vag75">{{Cite journal\|last=Vag\|first=Otto\|date=~~March~~mars 1975\|title=The Influence of the English Infant School in Hungary\|journal=International Journal of Early Childhood\|volume=7\|issue=1\|pages=132–136\|doi=10.1007/bf03175934\|language=en}}</ref> <ref>{{Cito web\|url=http://www.newlanark.org/kids/index2.html\|title=New Lanark Kids: Robert Owen\|accessdate=1 ~~December~~dhjetor 2013\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100815052526/http://www.newlanark.org/kids/index2.html\|archivedate=15 ~~August~~gusht 2010\|language=en}}</ref> <ref name="infed">[http://www.infed.org/thinkers/et-owen.htm Education in Robert Owen's New Society: the New Lanark Institute and schools]</ref> Në bashkëpunim me sipërmarrjen e tij për fabrikat Owen donte që fëmijëve t'u jepej një edukim i mirë moral në mënyrë që ata të ishin të aftë për punë. Sistemi i tij ishte i suksesshëm në edukimin e fëmijëve me njohuri elementare të shkrim-leximi dhe aritmetikës. <ref>{{Cito web\|url=http://socialist-courier.blogspot.co.uk/2012/06/robert-owen-and-new-lanark.html\|title=Socialist – Courier: Robert Owen and New Lanark\|publisher=Socialist-courier.blogspot.co.uk\|accessdate=27 ~~November~~nëntor 2013\|date=29 ~~June~~qershor 2012\|language=en}}</ref> [[ Samuel Wilderspin\|Samuel Wilderspin]] hapi shkollën e tij të parë të foshnjave në Londër në vitin 1819, <ref>{{Cite book\|url=https://archive.org/details/onimportanceedu00wildgoog\|page=[https://archive.org/details/onimportanceedu00wildgoog/page/n237 3]\|title=The Importance of Educating the Infant Poor\|publisher=W. Simpkin & R. Marshall, Goyder, printer\|year=1823\|first=Samuel\|last=Wilderspin\|location=London\|language=en}}</ref> dhe vazhdoi të themelojë edhe qindra institucione të tjera. Ai publikoi shumë shkrime mbi këtë temë dhe veprimtaria e tij u bë model për shkollat e foshnjave në të gjithë Britaninë e Madhe. Loja ishte një pjesë e rëndësishme e sistemit të edukimit sipas Wilderspin. Ai konsiderohet si mësuesi i parë që përdori [[ Shesh lojërash\|sheshin e lojërave]] në [[Mësimdhënia\|procesin mësimor]]. Në vitin 1823, Wilderspin botoi veprën me titull ''Mbi Rëndësinë e Edukimit të Fëmijëve të Varfër - On the Importance of Educating the Infant Poor'', bazuar në shkollë. Ai filloi të punojë për Shoqërinë e Shkollave të Foshnjave vitin pasues, duke informuar të tjerët për pikëpamjet e tij. Ai gjithashtu shkroi edhe veprën me titull "''Sistemi i Foshnjoreve - The Infant System''", në të cilet flet për zhvillimin e fuqive fizike, intelektuale dhe morale për të gjithë fëmijët nga një deri në shtatë vjeç". ▼ Më 27 maj të vitit 1828 kontesha hungareze [[Therese Brunsvik]] (1775–1861), e cila kishte njohur personalisht pedagogun zviceran [[Johann Heinrich Pestalozzi]], dhe ishte nën ndikimin e pikëpamjeve të tij, në qytetin Buda hapi një institucion parashkollor të njohur si 'Kopshti i engjëjve' - [[hungarisht]]: ''Angyalkert''. Ky ishte i pari nga njëmbëdhjetë qendra të kujdesit që ajo themeloi për fëmijë të vegjël. <ref>Public Preschool Education in Hungary: A Historical Survey, 1980</ref> Në vitin 1836 ajo ngriti një institut për themelimin e qendrave parashkollore. Idetë e saj u pëlqyen në mesin e fisnikërisë dhe klasës së mesme hungareze gjë që edhe u kopjuan në të gjithë mbretërinë hungareze. ▲[[ Samuel Wilderspin\|Samuel Wilderspin]] hapi shkollën e tij të parë të foshnjave në Londër në vitin 1819, <ref>{{Cite book\|url=https://archive.org/details/onimportanceedu00wildgoog\|page=[https://archive.org/details/onimportanceedu00wildgoog/page/n237 3]\|title=The Importance of Educating the Infant Poor\|publisher=W. Simpkin & R. Marshall, Goyder, printer\|year=1823\|first=Samuel\|last=Wilderspin\|location=London}}</ref> dhe vazhdoi të themelojë edhe qindra institucione të tjera. Ai publikoi shumë shkrime mbi këtë temë dhe veprimtaria e tij u bë model për shkollat e foshnjave në të gjithë Britaninë e Madhe. Loja ishte një pjesë e rëndësishme e sistemit të edukimit sipas Wilderspin. Ai konsiderohet si mësuesi i parë që përdori [[ Shesh lojërash\|sheshin e lojërave]] në [[Mësimdhënia\|procesin mësimor]]. Në vitin 1823, Wilderspin botoi veprën me titull ''Mbi Rëndësinë e Edukimit të Fëmijëve të Varfër - On the Importance of Educating the Infant Poor'', bazuar në shkollë. Ai filloi të punojë për Shoqërinë e Shkollave të Foshnjave vitin pasues, duke informuar të tjerët për pikëpamjet e tij. Ai gjithashtu shkroi edhe veprën me titull "''Sistemi i Foshnjoreve - The Infant System''", në të cilet flet për zhvillimin e fuqive fizike, intelektuale dhe morale për të gjithë fëmijët nga një deri në shtatë vjeç". == Institucionet parashkollore == Bartës të edukimit dhe arsimit të fëmijëve në periudhën parashkollore janë [[Institucion arsimor\|institucionet arsimore]] parashkollore si: * [[Çerdhe fëmijësh\|Çerdhet e fëmijëve]], * [[Kopshti i fëmijëve\|Kopshtet e fëmijëve]], * [[Arsimi parafillor\|Klasat parafillore]], * Shkollat e lojës, * Gadimore, etj. ▲Arsimi parashkollor mund të jetë privat ose qeveritar dhe zakonisht përfshinë kujdesin tërëditor, parashkollor, dhe/ose çerdhe (kindergarten).<ref>[https://tiranapost.al/ligji-per-arsimin-parashkollor-kriteret-e-mesuesve-dhe-roli-bashkise/ Ligji për arsimin parashkollor]</ref> Terminologjia ndryshon sipas vendit. Në disa vende evropiane termi "[[kopshti i fëmijëve]]" ose "kindergarten" i referohet arsimit formal të fëmijëve të klasifikuar sipas ''ISCED niveli 0'' - me një ose disa vite të tilla arsimit të detyrueshëm para se fëmijët të fillojnë shkollën fillore, sipas ''ISCED niveli 1''.<ref>https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/mwikis/eurydice/images/2/24/Compulsory_Education_in_Europe_2016_2017.pdf</ref> == Shih edhe == Line 26 ⟶ 33: * [[Çerdhe fëmijësh]] * [[Kopshti i fëmijëve]] * [[Institucion arsimor]] * [[Psikologjia fëmijënore]] * [[Pedagogjia parashkollore]] == Literatura == {{div col}} * {{cite book\|last=Buysee\|first=V.\|title=Consultation in Early Childhood Settings\|url=https://archive.org/details/consultationinea0000buys\|year=2005\|publisher=Paul H. Brookes Publishing\|location=Baltimore\|isbn=978-1-55766-774-8\|author2=P. W. Wesley\|language=en}} * Center for Public Education. (March 2007). Retrieved 2 July 2009, from http://www.centerforpubliceducation.org/Main-Menu/Pre-kindergarten/Pre-Kindergarten/Pre-kindergarten-What-the-research-shows.html {{Webarchive\|url=https://archive.today/20130703231054/http://www.centerforpubliceducation.org/Main-Menu/Pre-kindergarten/Pre-Kindergarten/Pre-kindergarten-What-the-research-shows.html \|date=3 korrik 2013 }} * Condillac, E. B. (1746/1970, 2001). Essai sur l'origine des connaissances [Essay on the origin of human knowledge] in Oeuvres Completes Tome 1. Genève: Slatkine reprints. Retrieved from http://www.slatkine.com/. In addition, translated from the French of the Abbé de Condillac by Hans Aarsleff, Cambridge, MA: Cambridge University Press. * Condillac, E. B. (1749/1970, 1982). Traité des systèmes [Treatise on the systems] in Oeuvres Completes Tome 2. Genève: Slatkine reprints. Retrieved from http://www.slatkine.com/. In addition, translated from the French of the Abbé de Condillac by Franklin Philip, Philosophical Writings of Etienne Bonnot, Abbé de Condillac (Vol. I), Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum. * Condillac, E. B. (1754/1982). Traité des sensations [Treatise on the sensations]. Genève: Slatkine reprints. Retrieved from http://www.slatkine.com/. In addition, translated from the French of the Abbé de Condillac by Franklin Philip, Philosophical Writings of Etienne Bonnot, Abbé de Condillac, and (Vol. I), Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum. * Condillac, E. B. (1756). An essay on the origin of human knowledge. In Locke's Essay on the Human Understanding. Translated from the French of the Abbé de Condillac by Thomas Nugent. London, England: J. Nourse. Retrieved 23 September 2008 from https://books.google.com/books?id=rp_go5DhQqQC . * Fay, J. & Funk, D. (1995). Teaching with love & logic. Golden, CO: The Love & Logic Press, Inc. * Glasser, W. (1984). Self-importance boosts learning. The School Administrator 45, 16–18. * {{cite web \|last1=Glasser \|first1=W. ~~\|authorlink=~~ \|year=1996 \|title=Then and now. The theory of choice \|journal=Learning \|volume=25 \|issue=3 \|pages=20–22 \|url=http://eric.ed.gov/?id=EJ536917 \|accessdate=30 ~~September~~shtator 2013\|language=en}} * Heyman, G., Dweck, C., & Cain, K. (1992). Young children's vulnerability to self-blame and helplessness: Relationship to beliefs about goodness. Child Development, 63, 401-415. * Individuals with Disabilities Individualizing Education Act (IDEA) Data. (2006). Part B child count data [Table]. Retrieved 25 May 2008, from https://web.archive.org/web/20130727110604/http://www.ideadata.org/PartBData.asp * Itard, J. M. G. (1962). The wild boy of Aveyron. (G. Humphrey & M. Humphrey, Trans.). New York: Appleton-Century-Crofts. (Original works published 1801 and 1806). * {{cite book\|last1=Levin\|first1=H.M. \|last2=Schwartz \|first2=H.L. \|year=2007 \|title=What is the cost of a preschool program? \|publisher=National Center for the study of Privatization in Education \|language=en}} Symposium conducted at the meeting of the AEFA Annual Conference, Baltimore, Maryland. * {{cite book\|last=McCollum\|first=J. A.\|author2=Yates, T.\|title=Dyad as focus, triad as means: A family-centered approach to supporting parent-child interactions\|~~journal~~publisher=Infants and Young Children\|year=1994\|volume=6\|issue=4\|pages=54–63\|doi=10.1097/00001163-199404000-00008\|language=en}} * {{cite book\|last=Reeves \|first=K. \|year=2000 \|title=Preschool in the public schools \|publisher=American Association of School Administrators \|language=en}} 1-9 * {{cite book\|last=Skinner\|first=B. F.\|title=The science of learning and the art of teaching\|~~journal~~publisher=Harvard Educational Review\|year=1954\|volume=24\|issue=2\|pages=86–87~~\|authorlink=~~\|language=en}} {{div col end}} == Referime == {{Reflist\|3}} [[Kategoria:~~Arsim~~Arsimi parashkollor]] [[Kategoria:Pedagogji parashkollore]] [[Kategoria:Edukatë]]