อำเภอเชียงม่วน
อำเภอเชียงม่วน | |
---|---|
การถอดเสียงอักษรโรมัน | |
• อักษรโรมัน | Amphoe Chiang Muan |
คำขวัญ: ไดโนเสาร์แก่งหลวง บวงสรวงพระธาตุภูปอ บ่อแร่ถ่านหิน ภูเขาดินฝั่งต้า ท่าฟ้าโบราณสถาน ธารสวรรค์บ่อเบี้ย | |
แผนที่จังหวัดพะเยา เน้นอำเภอเชียงม่วน | |
พิกัด: 18°53′12″N 100°18′12″E / 18.88667°N 100.30333°E | |
ประเทศ | ไทย |
จังหวัด | พะเยา |
พื้นที่ | |
• ทั้งหมด | 722.860 ตร.กม. (279.098 ตร.ไมล์) |
ประชากร (2563) | |
• ทั้งหมด | 18,472 คน |
• ความหนาแน่น | 25.55 คน/ตร.กม. (66.2 คน/ตร.ไมล์) |
รหัสไปรษณีย์ | 56160 |
รหัสภูมิศาสตร์ | 5604 |
ที่ตั้งที่ว่าการ | ที่ว่าการอำเภอเชียงม่วน หมู่ที่ 10 ตำบลเชียงม่วน อำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา 56160 |
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย |
อำเภอเชียงม่วน (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดพะเยา เดิมเป็นส่วนหนึ่งของอำเภอบ้านม่วง จังหวัดน่าน (อำเภอปง จังหวัดพะเยา ในปัจจุบัน) ต่อมาได้มีการแบ่งพื้นที่ตำบลสระ ตำบลเชียงม่วน ออกจากอำเภอปง จังหวัดเชียงราย พร้อมทั้งประกาศจัดตั้งตำบลบ้านมางอีกหนึ่งตำบล รวมเป็น กิ่งอำเภอเชียงม่วน จังหวัดเชียงราย ขึ้นตรงกับอำเภอปง ปี พ.ศ. 2518 ได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะเป็น อำเภอเชียงม่วน ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2520 จึงได้มีพระราชบัญญัติจัดตั้งจังหวัดพะเยา อำเภอเชียงม่วนจึงย้ายมาขึ้นกับจังหวัดนี้จนถึงปัจจุบัน
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอเชียงม่วนตั้งอยู่ทางตอนใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอปง
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเมืองน่านและอำเภอบ้านหลวง (จังหวัดน่าน)
- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอสอง (จังหวัดแพร่)
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอดอกคำใต้
การแบ่งเขตการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอเชียงม่วนแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 3 ตำบล 34 หมู่บ้าน ได้แก่
ที่ | ชื่อตำบล | ตัวเมือง | อักษรโรมัน | จำนวนหมู่บ้าน | จำนวนครัวเรือน | จำนวนประชากร[1] |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | เชียงม่วน | Chiang Muan | 10 | 2,622 | 7,139 | |
2. | บ้านมาง | Ban Mang | 11 | 2,205 | 5,849 | |
3. | สระ | Sa | 13 | 2,193 | 6,222 |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอเชียงม่วนประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 3 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลเชียงม่วน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเชียงม่วนทั้งตำบล[2][3]และบางส่วนของตำบลบ้านมาง
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านมาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านมาง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเชียงม่วน)
- องค์การบริหารส่วนตำบลสระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระทั้งตำบล
ภูมิศาสตร์
ที่ตั้ง
อำเภอเชียงม่วนตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของจังหวัดพะเยา ที่ว่าการอำเภอเชียงม่วน ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่บ้านป่าซางคำ หมู่ที่ 10 ตำบลเชียงม่วน อยู่ห่างจากศาลากลางจังหวัดพะเยา ตามเส้นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1091 (พะเยา-น่าน) ระยะทาง 125.3 กิโลเมตร ใช้เวลาในการเดินทางโดยรถยนต์ประมาณ 1 ชั่วโมง 45 นาที
ภูมิประเทศ
ภูมิประเทศของอำเภอเชียงม่วน เป็นที่ราบสูงระหว่างภูเขา พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นเทือกเขาและป่าไม้มีที่ราบสองฝั่งแม่น้ำยมและน้ำปี้ ระดับความสูงจากระดับน้ำทะเล 300 เมตร อำเภอเชียงม่วน มีเนื้อที่ทั้งหมดประมาณ 722.859 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 451,786 ไร่
แม่น้ำ
- แม่น้ำยม
ภูมิอากาศ
อำเภอเชียงม่วนมีสภาพดินฟ้าอากาศคล้ายอำเภออื่น ๆ ของจังหวัดพะเยา แบ่งออก 3 ฤดู คือ
- ฤดูร้อน ช่วงระยะเวลาตั้งแต่เดือนมีนาคม ถึงเดือนพฤษภาคม
- ฤดูฝน ช่วงระยะเวลาตั้งแต่เดือนมิถุนายน ถึงเดือนตุลาคม
- ฤดูหนาว ช่วงระยะเวลาตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน ถึงเดือนกุมภาพันธ์
ประชากร
ประกอบด้วยประชากร 3 กลุ่ม คือ
- 1. กลุ่มคนเมือง มีขนบธรรมเนียมแบบล้านนา มีทุกหมู่บ้านในอำเภอเชียงม่วน
- 2. กลุ่มคนไทลื้อ มีขนบธรรมเนียมแบบสิบสองปันนา อาศัยอยู่บ้านท่าฟ้าเหนือ บ้านท่าใต้ บ้านฟ้าสีทองบ้านฟ้าใหม่ บ้านหล่าย บ้านทุ่งมอก บ้านทุ่งเจริญ บ้านป่าแขม บ้านแพทย์ และบ้านมาง บางส่วน
- 3. กลุ่มชาวเขาเผ่าเย้า นับถือผี เชื่อเรื่องโชคชะตา อาศัยอยู่บ้านบ่อต้นสัก บ้านนาบัว บ้านห้วยก้างปลา ประชากรส่วนใหญ่มีอาชีพเกษตรกรรมเป็นอาชีพหลัก
ตามสถิติข้อมูลอำเภอเชียงม่วน สำรวจเมื่อเดือน กันยายน พ.ศ. 2556 ดังนี้
- ประชากรชาย 9,569 คน
- ประชากรหญิง 9,507 คน
รวมทั้งสิ้น 19,076 คน
- จำนวนครัวเรือนทั้งหมด 7,230 ครัวเรือน
- จำนวนหลังคาบ้านทั้งหมด 7,230 หลังคาบ้าน
- พื้นที่ทำการเกษตรทั้งหมด 71,299 ไร่
- จำนวนครัวเรือนที่ทำเกษตร 4,689 ครัวเรือน
ทรัพยากรธรรมชาติสำคัญ
แร่ธาตุในพื้นที่อำเภอเชียงม่วน ได้เคยมีการสำรวจพบแร่เหล็กที่พื้นที่บ้านหนองกลาง หมู่ที่ 7 ตำบลบ้านมาง และแร่ทองแดง ที่พื้นที่ บ้านปิน หมู่ที่ 3 ตำบลเชียงม่วนแต่มีปริมาณไม่เพียงพอในเชิงพาณิชย์ ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2532 กรมทรัพยากรธรณี ได้สำรวจพบแหล่งถ่านหินบ้านสระ ในบริเวณแอ่งเชียงม่วน อำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา ซึ่งมีปริมาณสำรองถ่านหินและลิกไนท์ ทางธรณีวิทยาสำรองยืนยัน (Measured) จำนวน 62.00 ล้านตัน ปริมาณสำรองบ่งชี้ (Indicate) จำนวน 1.59 ล้านตัน รวมทั้งสิ้น จำนวน 63.59 ล้านตัน กรมพัฒนาและส่งเสริมพลังงานกระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม รับผิดชอบในการพัฒนาแหล่งถ่านหินบ้านสระ ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อ วันที่ 5 มิถุนายน 2533 ได้มอบอำนาจให้บริษัทเหมืองแร่เชียงม่วนจำกัด ขอประทานบัตรในกรมพัฒนาและส่งเสริมพลังงานซึ่งทางแผนกำหนดจะเริ่มผลิตลิกไนท์ บริเวณบ้านสระหมู่ที่ 4 ตำบลสระ ได้ประมาณกลางปี พ.ศ. 2537 โดยคาดว่าจะมีอัตราการผลิตสูงสุด ประมาณ ปีละ 5 แสนตัน และในปัจจุบันนี้ทางบริษัทได้ดำเนินการตามแผนที่กำหนด
การคมนาคม
- การคมนาคมระหว่างจังหวัด ใช้เส้นทางหลวงแผนดินหมายเลข 1091 (พะเยา - น่าน)
- ซึ่งเป็นถนนลาดยางเป็นหลักส่วนทางแยกเข้าสู้ตำบลและหมู่บ้านต่าง ๆ เป็นถนนลาดยาง ถนนหินคลุกและถนนลูกรังบดอัดแน่น สามารถใช้สัญจรไปมาได้สะดวกทุกฤดู ทุกตำบลและหมู่บ้าน
1. เริ่มจากสถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัดพะเยา ไปตามเส้นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธิน) ถึงบ้านแม่ต๋ำแยกซ้ายไปตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1091 (พะเยา – น่าน ) ผ่านอำเภอดอกคำใต้ อำเภอจุน อำเภอปง ไปสิ้นสุดเส้นทาง ที่อำเภอเชียงม่วน ระยะทางประมาณ 125 กิโลเมตร เป็นถนน ลาดยางโดยตลอดสามารถใช้ สัญจรไปมาได้สะดวก ทุกฤดู ใช้เวลาเดินทางโดยรถยนต์ประมาณ 1 ชั่วโมง 45 นาที
2. เริ่มต้นจากสถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัดพะเยา ไปตามทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 1 (ถนนพหลโยธิน) ถึงแยกแม่ต๋ำแยกซ้ายไปตามทางหลวงหมายเลข 1021 (พะเยา – เทิง) ถึงอำเภอดอกคำใต้ แยกซ้ายทางหลวง หมายเลข 1251 ผ่านบ้านทุ่งหลวง บ้านถ้ำ บ้านงิ้ว บ้านแม่พริก บ้านปางงุ้น แยกซ้ายผ่าน บ้านสระ แยกขวาไปตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1091 (พะเยา – น่าน) ผ่านบ้านทุ่งหนอง บ้านบ่อตอง บ้านทุ่งมอก บ้านทุ่งเจริญ บ้านมางแยกซ้ายผ่านบ้านหนองอ้อ ไปสิ้นสุดเส้นทางที่อำเภอเชียงม่วน ระยะทางประมาณ 73 กิโลเมตร เป็นถนนลาดยาง ใช้เวลาในการเดินทางโดยรถยนต์ ประมาณ 1 ชั่วโมง 20 นาที
3. เริ่มต้นจากสถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัดพะเยา ไปตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1202 (พะเยา – ป่าแดด) ถึงบ้านหนองลาว แยกขวาไปตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1298 (บ้านห้วยลาน – บ้านหนองลาว) เลี้ยวซ้ายไปตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1091 (พะเยา – น่าน) ผ่านอำเภอจุน อำเภอปง ไปสิ้นสุดทางที่ อำเภอเชียงม่วนระยะทางประมาณ 117 กิโลเมตร เป็นถนนลาดยางโดยตลอด สามารถใช้สัญจรไปมาได้สะดวกทุกฤดูกาล ใช้เวลาเดินทางโดยรถยนต์ประมาณ 1 ชั่วโมง 30 นาที
การคมนาคมระหว่างอำเภอเชียงม่วนกับจังหวัดน่าน
โดยเน้นเส้นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1120 (แพร่ – พะเยา ) เริ่มต้นจากอำเภอเชียงม่วน ผ่านอำเภอบ้านหลวงถึงจังหวัดน่าน ระยะประมาณ 75 กิโลเมตร เป็นถนนลาดยางโดยตลอด สามารถใช้สัญจรไปมาได้สะดวกทุกฤดูกาลใช้เวลาเดินทางโดยรถยนต์ประมาณ 1 ชั่วโมง 20 นาที
การคมนาคมระหว่างอำเภอเชียงม่วนกับจังหวัดแพร่
โดยเน้นเส้นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1120 (แพร่ – พะเยา) เริ่มต้นจากอำเภอเชียงม่วน ผ่านอำเภอสอง อำเภอร้องกวาง จังหวัดแพร่ ระยะทางประมาณ 112 กิโลเมตรเป็นถนนลาดยางโดยตลอด สามารถใช้สัญจรไปมาสะดวกทุกฤดูกาล ใช้เวลาในการเดินทางโดยรถยนต์ประมาณ 1 ชั่วโมง 30 นาที
สถานศึกษา
อำเภอเชียงม่วนมีโรงเรียนประถมศึกษา 14 แห่ง มีโรงเรียนมัธยมศึกษา 1 แห่ง คือ โรงเรียนเชียงม่วนวิทยาคม
สถานที่สำคัญ
- เหมืองเชียงม่วน เป็นเหมืองแร่ลิกไนต์ ดำเนินงานโดยบริษัท เหมืองเชียงม่วน จำกัด ในเครือบ้านปู มีการพบพบซากดึกดำบรรพ์ของลิงอุรังอุตัง[4]
สถานที่ท่องเที่ยว
- วัดท่าฟ้าใต้ ตำบลสระ มีสถาปัตยกรรมที่สำคัญคือ วิหารวัดท่าฟ้าใต้
- วนอุทยานไดโนเสาร์-แก่งหลวง
- อุทยานแห่งชาติดอยภูนาง
- น้ำตกห้วยต้นผึ้ง
- หมู่บ้านไทลื้อบ้านทุ่งมอก ตำบลบ้านมาง
- ฝั่งต้า ตำบลเชียงม่วน
- พระธาตุปูปอ-จุดชมทิวทัศน์ ตำบลบ้านมาง
- จุดชมทิวทัศน์อำเภอเชียงม่วน
สินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์
เศรษฐกิจ
อาชีพหลัก
- ทำการเกษตร
- เกษตรกรรมปลูกข้าว
- ข้าวโพด
- ยาสูบ
- รับจ้างหลังจากฤดูเก็บเกี่ยว
อาชีพเสริม
- ค้าขาย
- อุตสาหกรรมในครัวเรือน
ผลผลิตทางการเกษตรที่สำคัญ
- ข้าวโพด
- ข้าวเหนียว
- ผลไม้ ได้แก่ ลำไย มะขามหวาน
โรงพยาบาล
- โรงพยาบาลเชียงม่วน
รัฐวิสาหกิจ
- การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคอำเภอเชียงม่วน
- บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด สาขาเชียงม่วน
- สถานีเดินรถเมืองเชียงม่วน จังหวัดพะเยา (บริษัทขนส่งจำกัด)
ธนาคาร
- ธนาคารกรุงเทพ สาขาเชียงม่วน
- ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาเชียงม่วน
ชาวเชียงม่วนที่มีชื่อเสียง
- ยงศิลป์ วงศ์พนิตนนท์ นักแสดง
- มัลลิกา บุญมีตระกูล อดีตผู้ประกาศข่าวสถานีโทรทัศน์ไอทีวี
อ้างอิง
- ↑ จำนวนประชากรและบ้าน จำแนกเป็นรายอำเภอ และรายตำบล จังหวัดพะเยา ณ เดือนธันวาคม พ.ศ. 2553, สำนักบริหารทะเบียน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย
- ↑ [1]๑๑ มีนาคม ๒๕๒๙ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลเชียงม่วน อำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา
- ↑ [2]๒๔ กันยายน ๒๕๔๗ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมสภาตำบลกับเทศบาล สภาตำบลเชียงม่วน รวมกับ เทศบาลตำบลเชียงม่วน อำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา
- ↑ "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2006-07-08. สืบค้นเมื่อ 2006-12-21.
แหล่งข้อมูลอื่น