Friksos: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
Otorite kontrolü şablonu eklendi |
k →top: Bot: genel dz. ve madde bakımı (hata bildir) |
||
| (9 kullanıcı tarafından yapılan 14 ara revizyon gösterilmiyor) | |||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
[[Dosya: |
[[Dosya:Affreschi romani - Pompei - Frisso ed Elle.JPG|küçükresim|Phriksos ile Helle, [[Pompei]]'den fresk]] |
||
'''Phriksos''' ('''Phrixus''' olarak da yazılır; Yunanca:<span contenteditable="false"> </span><span lang="el" contenteditable="false">Φρίξος</span>, ''Phrixos''), [[Yunan mitolojisi]]nde ünlü [[Altın Post]] söylencesini başlatan kahraman olarak tanınır. |
|||
Antik [[Yunan mitolojisi]]'nde '''Phrixus''' ({{IPA|en|ˈfrɪksəs}}; '''Phryxus '''olarak da yazılır; Yunanca:<span contenteditable="false"> </span><span lang="el" contenteditable="false">Φρίξος</span>, ''Phrixos'') [[Böotya|Boiotia]] kralı Athamas ile Tanrıça Nephele'nin oğluydu. İkiz kızkardeşi Helle ile Phrixus üvey anneleri Ino'dan sadece nefret gördüler. Ino, ikizlerden kurtulmak için haince bir plan yaparak Boiotia'daki bütün ekin tohumlarını kavurdu. Köylüler kıtlıktan dehşete düşüp yerel bir kahinden yardım isterler. Ino, kahine danışmaya gidenlere, köylülere dönerek kahinin kendilerine Phrixus ve Helle'nin adak olarak adanması gerektiğini söylemiş gibi yapmaları için rüşvet verir. Ancak Phrixus ve Helle öldürülmeden önce, anneleri Nephele tarafından yollanan, yüzen ya da uçan altın kürklü bir koç tarafından kaçırılır.<ref>Flying is conventional in modern treatments, but see D. S. Robertson, "[http://www.jstor.org/stable/705411 The Flight of Phrixus]", ''The Classical Review'', Vol. 54, No. 1 (Mar., 1940), pp. 1–8.</ref> Kaçırma çeşitli kaynaklara göre Teselya'da bulunan Halos'ta başlar ve Boeotia'daki Orchomenus'ta devam eder. Uçuş sırasında Helle baygınlık geçirerek koçun sırtından düşer ve Dardanel açıklarında suya düşerek boğulur. (Bu nedenle Çanakkale Boğazı'nın antik adlarından birisi de Hellespont'tur (Helle denizi). Phrixus ise [[Kolhis|Colchis]]'e varmayı başarır. Güneş tanrısı Helios'un oğlu olan Kral [[Aietes|Aeëtes]], onu çok hoş karşılar ve kızı [[Khalkiope|Chalciope]] ile evlenmelerini sağlar. Phrixus da şükürlerini göstermek amacıyla onu kurtaran koçu [[Zeus]]'a adayarak keser ve koçun altın postunu da Aeëtes'e hediye eder. Kral [[Aietes|Aeëtes]], [[altın post]]u alarak krallığındaki kutsal bir koruluk olan [[Ares]] koruluğundaki bir ağaca asar ve başına da nöbetçi olarak asla uyumayan bir ejderha diker. |
|||
[[Böotya|Boeotia]] bölgesindeki [[Orhomenos, Boeotia|Orkhomenos]] kentinin kralı [[Athamas (mitoloji)|Athamas]], tanrısal varlık Nephele ile evliydi. İki çocukları vardı: ''Phriksos'' (erkek) ile ''Helle'' (kız). Athamas Nephele'den ayrılarak [[Thebai]] kentinin kurucusu [[Kadmos]]'un kızlarından [[İno]] ile evlendi. İki erkek çocuk doğuran İno tahtın gelecek sahibi, üvey oğlu Phriksos'u ortadan kaldırmak üzere bir oyun tezgâhladı. Buğday tohumlarını kavurmaları için ev kadınlarına buyruklar gönderdi. Kadınlar erkeklerin haberi olmadan tohumları kavurdular. Cansız tohumlar nedeniyle toprak yıllık ürününü vermedi. İno, Athamas'ın kıtlıktan nasıl kurtulabileceklerini danışmak için bilicilere gönderdiği habercilere rüşvet verdi ve kocasının yalan bir kehanet almasını sağladı. Buna göre verimsizliğin sona ermesi için Athamas'ın oğlu Phriksos'u [[Zeus]]'a kurban etmesi gerekiyordu. |
|||
Phrixus ve Chalciope'nin dört oğlu da daha sonra [[Argonotlar|Iason ve Argonotlar]]'ın. Çocukların adı büyükten küçüğe sırayla Argos/Argus, Phrontis, Melas, ve Cytisorus. |
|||
[[Dosya:Phrixos carried over the sea by a ram.jpg|küçükresim|Phriksos koçun sırtında. [[Terakota]] plaka, M.Ö. 450]] |
|||
Bu kehanet üzerine kıtlıktan kurtulmak isteyen halkın baskısı altında kalan Athamas, oğlu Phriksos'u kurban sunağına götürmek zorunda kaldı. Fakat Nephele oğlunu kurban edilmekten kurtardığı gibi kızı Helle ile birlikte kaçmaları için [[Hermes]]'ten aldığı altın postlu bir koç gönderdi onlara. Koç çocukları gökte taşıdı. [[Ege]]'yi [[Marmara Denizi|Marmara]]'ya bağlayan boğazın üzerine geldiklerinde Helle düşüp boğuldu. O denize onun adı verilerek [[Çanakkale Boğazı|Hellespontos]] dendi. (Çanakkale Boğazı.) |
|||
| ⚫ | |||
{{Kaynakça}} |
|||
Phriksos yolculuğu yalnız sürdürdü. Koç onu Karadeniz'in doğu ucundaki Kolkhis ülkesine (günümüzde [[Gürcistan]]) götürdü. Buranın kralı, Güneş Tanrı [[Helios]]'un oğlu [[Aietes]] Phriksos'u karşıladı ve ağırladı. Phriksos Koç'u Zeus'a kurban etti, altın tüylü postunu Aietes'e sundu, o da postu savaş tanrısı [[Ares]]'e adanan sunağın koruluğundaki bir meşe ağacının dalına astı ve Post'un korunması için ağacın dibine yılansı bir canavar koydu. Kral'ın iki kızından biri olan [[Halkiope|Khalkiope]] ile evlenen Phriksos'un dört oğlu oldu.<ref name="bir">Apollodoros, Bibliotheka (Kitaplık), I-IX-1.</ref> |
|||
[[Dosya:Silver mirror with elaborate relief on the backside depicting an episode of the myth of Phrixus and Helle from the ancient Greek legend of the Golden Fleece, end of 2nd century AD, Palazzo Massimo alle Terme, Rome (15538943067).jpg|küçükresim|Gümüş ayna sırtı, Roma, M.S. 2. yy]] |
|||
Bir kuşak sonra Altın Post'u ele geçirmek için [[Argonautika|Argo]] isimli, elli kürekli bir gemiyle Phriksos'un akrabası (amcasının torunu) [[İason]] önderliğinde Yunan anakarasından denize açılan elli kahramanın ([[Argonotlar|Argonaut’lar]]) yaşadığı zorlu yolculuğu anlatan mitologya yazarları arasındaki ''Apollodoros Bibliotheka'''sında yukarıda özetlenen öncül öyküyle başlayan serüvene kitabının bir bölümünde kısaca yer verirken [[Rodoslu Apollonios]], Argonautika isimli kitabında seferi başından sonuna dek ayrıntılı olarak anlatır, ama öncül öyküye yer vermez. |
|||
Phriksos'un sonunu onun dört oğlundan en büyüğü Argos şöyle anlatır:<ref name="iki">Rodoslu Apollonios, Argonautika, 2. Kitap, 1140-1154 dizeler.</ref> {{refn|group="not"|Bu konuşmanın yapıldığı bölümde Argos ve kardeşleri (Phriksos’un oğulları) İason ve arkadaşlarının karşısında, bir adada, fırtınada kayalara çarpıp parçalanan gemilerinden kurtulan kazazedeler olarak bulunmaktadırlar. Argonaut’ların gidiş yönünün aksine giderken kazaya uğrarlar ve Argo’ya yolcu olur, böylece Kolkhis’e geri dönmek zorunda kalırlar.}} |
|||
{{alıntı|Sanırım Hellas’tan Kolkhis’e giden Phriksos adlı birini duymuşsunuzdur. Hermes’in altın tüylerle kapladığı bir koçun üstünde varmıştı oraya. O altın postu bugün bile görebilirsiniz. Varınca Koç’u Zeus’a kurban etti. Aietes Phriksos’u sarayında konuk etti ve kızı Khalkiope ile evlendirdi. Biz o çiftin çocuklarıyız. Babamız yaşlandı ve Aietes’in sarayında öldü. Şimdi biz onun vasiyetini tutarak Athamas’ın varlığını elde etmek için Orkhomenos’a gidiyoruz.}} |
|||
== Notlar == |
|||
{{kaynakça|group="not"}} |
|||
| ⚫ | |||
{{kaynakça}} |
|||
== Ayrıca bakınız == |
|||
*[[Altın Post]] |
|||
*[[Argonautika]] |
|||
*[[İason]] |
|||
*[[Pelias]] |
|||
*[[Phineus]] |
|||
*[[Symplegades]] |
|||
*[[Aietes]] |
|||
*[[Medea]] |
|||
{{Otorite kontrolü}} |
{{Otorite kontrolü}} |
||
[[Kategori: |
[[Kategori:Argonotlar]] |
||
19.33, 26 Eylül 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.
Phriksos (Phrixus olarak da yazılır; Yunanca: Φρίξος, Phrixos), Yunan mitolojisinde ünlü Altın Post söylencesini başlatan kahraman olarak tanınır.
Boeotia bölgesindeki Orkhomenos kentinin kralı Athamas, tanrısal varlık Nephele ile evliydi. İki çocukları vardı: Phriksos (erkek) ile Helle (kız). Athamas Nephele'den ayrılarak Thebai kentinin kurucusu Kadmos'un kızlarından İno ile evlendi. İki erkek çocuk doğuran İno tahtın gelecek sahibi, üvey oğlu Phriksos'u ortadan kaldırmak üzere bir oyun tezgâhladı. Buğday tohumlarını kavurmaları için ev kadınlarına buyruklar gönderdi. Kadınlar erkeklerin haberi olmadan tohumları kavurdular. Cansız tohumlar nedeniyle toprak yıllık ürününü vermedi. İno, Athamas'ın kıtlıktan nasıl kurtulabileceklerini danışmak için bilicilere gönderdiği habercilere rüşvet verdi ve kocasının yalan bir kehanet almasını sağladı. Buna göre verimsizliğin sona ermesi için Athamas'ın oğlu Phriksos'u Zeus'a kurban etmesi gerekiyordu.
Bu kehanet üzerine kıtlıktan kurtulmak isteyen halkın baskısı altında kalan Athamas, oğlu Phriksos'u kurban sunağına götürmek zorunda kaldı. Fakat Nephele oğlunu kurban edilmekten kurtardığı gibi kızı Helle ile birlikte kaçmaları için Hermes'ten aldığı altın postlu bir koç gönderdi onlara. Koç çocukları gökte taşıdı. Ege'yi Marmara'ya bağlayan boğazın üzerine geldiklerinde Helle düşüp boğuldu. O denize onun adı verilerek Hellespontos dendi. (Çanakkale Boğazı.)
Phriksos yolculuğu yalnız sürdürdü. Koç onu Karadeniz'in doğu ucundaki Kolkhis ülkesine (günümüzde Gürcistan) götürdü. Buranın kralı, Güneş Tanrı Helios'un oğlu Aietes Phriksos'u karşıladı ve ağırladı. Phriksos Koç'u Zeus'a kurban etti, altın tüylü postunu Aietes'e sundu, o da postu savaş tanrısı Ares'e adanan sunağın koruluğundaki bir meşe ağacının dalına astı ve Post'un korunması için ağacın dibine yılansı bir canavar koydu. Kral'ın iki kızından biri olan Khalkiope ile evlenen Phriksos'un dört oğlu oldu.[1]
.jpg)
Bir kuşak sonra Altın Post'u ele geçirmek için Argo isimli, elli kürekli bir gemiyle Phriksos'un akrabası (amcasının torunu) İason önderliğinde Yunan anakarasından denize açılan elli kahramanın (Argonaut’lar) yaşadığı zorlu yolculuğu anlatan mitologya yazarları arasındaki Apollodoros Bibliotheka'sında yukarıda özetlenen öncül öyküyle başlayan serüvene kitabının bir bölümünde kısaca yer verirken Rodoslu Apollonios, Argonautika isimli kitabında seferi başından sonuna dek ayrıntılı olarak anlatır, ama öncül öyküye yer vermez.
Phriksos'un sonunu onun dört oğlundan en büyüğü Argos şöyle anlatır:[2] [not 1]
| “ | Sanırım Hellas’tan Kolkhis’e giden Phriksos adlı birini duymuşsunuzdur. Hermes’in altın tüylerle kapladığı bir koçun üstünde varmıştı oraya. O altın postu bugün bile görebilirsiniz. Varınca Koç’u Zeus’a kurban etti. Aietes Phriksos’u sarayında konuk etti ve kızı Khalkiope ile evlendirdi. Biz o çiftin çocuklarıyız. Babamız yaşlandı ve Aietes’in sarayında öldü. Şimdi biz onun vasiyetini tutarak Athamas’ın varlığını elde etmek için Orkhomenos’a gidiyoruz. | „ |
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bu konuşmanın yapıldığı bölümde Argos ve kardeşleri (Phriksos’un oğulları) İason ve arkadaşlarının karşısında, bir adada, fırtınada kayalara çarpıp parçalanan gemilerinden kurtulan kazazedeler olarak bulunmaktadırlar. Argonaut’ların gidiş yönünün aksine giderken kazaya uğrarlar ve Argo’ya yolcu olur, böylece Kolkhis’e geri dönmek zorunda kalırlar.
