Эчтәлеккә күчү

Үсемлекләр: юрамалар арасында аерма

Сылтамалар өстәү
Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Үсемлекләр latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмә
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
кТөзәтмә аңлатмасы юк
к →‎Чыганаклар: + == Сылтамалар == {{тышкы сылтамалар}}
 
(12 кулланучының 22 арадаш юрамасы күрсәтелмәгән)
Юл номеры - 9: Юл номеры - 9:
| wikispecies = Plantae
| wikispecies = Plantae
}}
}}
'''Үсемлекләр''' ({{lang-la|Plantae}} яки {{lang-la|Vegetabilia}}) — күпкүзәнәкле [[организм]]нарының төп [[төр (биология)|төр]]ләренең берсе. Еш кына үсемлекләргә шулай ук [[суүсемнәр]]не кертәләр.
'''Үсемлекләр''' ({{lang-la|Plantae}} яки {{lang-la|Vegetabilia}}) — күпкүзәнәкле [[организм]]нарының төп төрләренең берсе. Еш кына үсемлекләргә шулай ук [[суүсемнәр]]не кертәләр.


Хәзерге [[дөнья]]да үсемлекләрнең 350 [[мең]]нән артык төре исәпләнә. Алар [[планета]] [[биомасса]]сының, ягъни анда яшәүче барлык тере организм­ләр — [[Җир]] йөзендәге [[органик матдә]]не төп җитештерүчеләр ''([[продуцентлар]])''.
Хәзерге дөньяда үсемлекләрнең 350 меңнән артык төре исәпләнә. Алар планета биомассасының, ягъни анда яшәүче барлык тере организм­ләр — [[Җир]] йөзендәге органик матдәне төп җитештерүчеләр ''([[продуцентлар]])''.


Хәзерге [[чор]] [[флора]]сын күп төрле [[төзе­леш]]ле һәм экологик [[үзенчәлек]]ле үсем­лек организмнар барлыкка китерә. Мә­сәлән, [[түбән төзелешле үсемлекләр]] — [[суүсемнәр]]нең [[тән]]е [[орган]]нарга бүлгә­ләнмәгән, ә [[югары төзелешлеләр]]нең ''([[мүкләр]], [[плауннар]], [[наратбашлар]], [[аба­галар]], [[ачыкорлыклылар]] һәм [[ябыкор­лыклылар]]'') [[тамыр]]ы, [[сабак|сабагы]] һәм [[яфрак|яфрагы]] була. [[Экология]]се ягыннан үсемлекләр [[яктылык]] яратучыларга һәм [[күләгә]] яра­тучыларга, [[дым]]лы ''(тропик, субтропик)'' яки [[корылык|коры]] [[җир]]дә үсүчеләргә бүленә.
Хәзерге чор флорасын күп төрле төзе­лешле һәм экологик үзенчәлекле үсем­лек организмнар барлыкка китерә. Мә­сәлән, [[түбән төзелешле үсемлекләр]] — [[суүсемнәр]]нең тәне органнарга бүлгә­ләнмәгән, ә [[югары төзелешлеләр]]нең ''([[мүкләр]], [[плауннар]], [[наратбашлар]], [[аба­галар]], [[ачыкорлыклылар]] һәм [[ябыкор­лыклылар]]'') тамыры, сабагы һәм яфрагы була. [[Экология]]се ягыннан үсемлекләр яктылык яратучыларга һәм күләгә яра­тучыларга, дымлы ''(тропик, субтропик)'' яки коры җирдә үсүчеләргә бүленә.


Төрле [[климат]] [[зона]]ларында нәкъ менә төрле үсемлекләр [[бергәлек]]ләре биомнар­ның [[структура]]сын билгели. [[Биом]] — бил­геле бер [[җирлек]]тә: [[тундра]]да, [[яфраклы урман]], [[дала]], [[тропик урманнар]], [[саванна]] һ. б. [[урын]]нарда таралган тере организм­нар ''([[хайваннар]], үсемлекләр, [[гөмбәләр]] һәм [[микроорганизмнар]]'') җыелмасы ул.
Төрле климат зоналарында нәкъ менә төрле үсемлекләр бергәлекләре биомнар­ның структурасын билгели. [[Биом]] — бил­геле бер җирлектә: [[тундра]]да, [[яфраклы урман]], [[дала]], [[тропик урманнар]], [[саванна]] һ. б. урыннарда таралган тере организм­нар ''([[хайваннар]], үсемлекләр, [[гөмбәләр]] һәм [[микроорганизмнар]]'') җыелмасы ул.
[[Файл:Ferns02.jpg|thumb|270px|left|[[Абагалар]]]]
[[Рәсем:Ferns02.jpg|thumb|270px|left|[[Абагалар]]]]
Әмма гаять [[күптөрлелек]]кә ия булула­рына карамастан, үсемлек организмнар­ның [[уртак]] билгеләре бар, алар җыены­сы бергә үсемлекләрне [[терек табигать­]]нең башка [[патшалык|патшалыгы]] [[вәкил]]ләреннән аерып тора.
Әмма гаять күптөрлелеккә ия булула­рына карамастан, үсемлек организмнар­ның уртак билгеләре бар, алар җыены­сы бергә үсемлекләрне терек табигать­нең башка патшалыгы вәкилләреннән аерып тора.


1. Үсемлек организмнар — барысы да '''[[автотрофлар]]''', һәм алар '''[[фотосинтез]]га''' сәләтле, ягъни [[яктылык энергиясе]] исәбенә [[орга­ник булмаган молекула]]лардан [[органик молекула]]лар барлыкка китерәләр. Шуның аркасында үсемлекләрдә [[матдәләр алмашы]] [[процесс]]ларын­да, [[матдә]]ләрнең [[таркалу]]ына караганда, органик [[молекула]]ларның [[биологик синтез]]ы [[реакция]]ләре [[өстенлек]] итә. [[Нәтиҗә]]дә үсемлекләр барлык [[гетеротроф организмнар]], шул исәптән [[хайваннар]] [[туклану]]ы өчен кирәкле органик биомассаны барлыкка китерәләр.
1. Үсемлек организмнар — барысы да '''[[автотрофлар]]''', һәм алар '''[[фотосинтез]]га''' сәләтле, ягъни яктылык энергиясе исәбенә неорга­ник молекулалардан органик молекулалар барлыкка китерәләр. Шуның аркасында үсемлекләрдә матдәләр алмашы процессларын­да, матдәләрнең таркалуына караганда, органик молекулаларның биологик синтезы реакцияләре өстенлек итә. Нәтиҗәдә үсемлекләр барлык [[гетеротроф организмнар]], шул исәптән [[хайваннар]] туклануы өчен кирәкле органик биомассаны барлыкка китерәләр.
2. Үсемлекләрнең [[пластидлар]]да ясала торган үзенчәлекле [[пиг­мент]]лары, мәсәлән '''[[хлоропласт|хлрофилы]]''' бар. Башка пигментлар — [[кыз­гылт-сары]] һәм [[кызыл]] [[каротиноид]]лар [[яфрак]]лар саргайганда барлыкка килә һәм үсемлекнең аерым [[өлеш]]ләренә ([[җимеш]]енә, [[чәчәк|чәчәгенә]]) төрле [[төс]] бирә. Бу пигментлар, [[фотосинтез]]да катнашып, үсемлекнең [[тереклек]] [[эшчәнлек|эшчәнлегендә]] мөһим [[роль]] уйный.
2. Үсемлекләрнең [[пластидлар]]да ясала торган үзенчәлекле [[пиг­мент]]лары, мәсәлән '''[[хлоропласт|хлрофилы]]''' бар. Башка пигментлар — кыз­гылт сары һәм кызыл каротиноидлар яфраклар саргайганда барлыкка килә һәм үсемлекнең аерым өлешләренә (җимешенә, чәчәгенә) төрле төс бирә. Бу пигментлар, фотосинтезда катнашып, үсемлекнең тереклек эшчәнлегендә мөһим роль уйный.
[[Файл:Plant_cell_structure_svg.svg|thumb|270px|right|Үсемлек күзәнәгенең төзелеше]]
[[Рәсем:Plant cell structure-en.svg|thumb|270px|right|Үсемлек күзәнәгенең төзелеше]]
3. Үсемлек организмының тереклек эшчәнлеге процессларын үсемлек [[гормон]]нары — '''[[фитогормоннар]]''' көйли. Аларның үзара [[тәэсир]] итешүе үсемлекнең [[үсү]]ен, [[үсеш]]ен һәм башка [[физиологик процесс]]ларны тәэмин итә. Моның [[мисал]]ы булып үсемлекнең картайган [[тукыма]]ларында барлыкка килә торган [[этилен]] яки үсүне [[тизләтү]]че матдәләр — [[ауксин]]нар хезмәт итә. Фитогормоннар бик аз [[микъдар]]да синтезлана һәм организмның [[үткәргеч системасы]] буйлап күчә.
3. Үсемлек организмының тереклек эшчәнлеге процессларын үсемлек гормоннары — '''[[фитогормоннар]]''' көйли. Аларның үзара тәэсир итешүе үсемлекнең үсүен, үсешен һәм башка физиологик процессларны тәэмин итә. Моның мисалы булып үсемлекнең картайган тукымаларында барлыкка килә торган [[этилен]] яки үсүне тизләтүче матдәләр — ауксиннар хезмәт итә. Фитогормоннар бик аз микъдарда синтезлана һәм организмның үткәргеч системасы буйлап күчә.
4. Үсемлек күзәнәкләре [[цитоплазма мембранасы]]ның тышкы ягында урнашкан калын күзәнәк дивары белән әйләндереп алынган. Ул башлыча [[целлюлоза]]дан тора. Мондый [[күзәнәк тышчасы]] булу — үсемлекләргә генә хас үзенчәлек: хайваннарда ул юк. Һәрбер үсемлек күзәнәгенең каты [[тышча]]сы үсемлекләрнең [[хәрәкәтчәнлек|хәрәкәтчәнлеген]] нык [[киметү|киметә]]. Нәтиҗәдә үсемлек организмының туклануы һәм [[сулау|сулавы]] аның [[әйләнә-тирәлек]] белән [[бәйләнеш]]тә булган [[тән өслеге]]нә бәйле булып кала. Ә бу исә, [[эволюция про­цессы]]нда үсемлекләрнең тәне хайваннарныкы белән чагыштыр­ганда, ныграк [[бүлгәләнү]]гә — [[тамыр системасы]]ның һәм [[бәбәк]]ләр­нең [[тармаклану]]ына китерә.
4. Үсемлек күзәнәкләре [[цитоплазма мембранасы]]ның тышкы ягында урнашкан калын күзәнәк стенкасы белән әйләндереп алынган. Ул башлыча [[целлюлоза]]дан тора. Мондый [[күзәнәк тышчасы]] булу — үсемлекләргә генә хас үзенчәлек: хайваннарда ул юк. Һәрбер үсемлек күзәнәгенең каты тышчасы үсемлекләрнең хәрәкәтчәнлеген нык киметә. Нәтиҗәдә үсемлек организмының туклануы һәм сулавы аның әйләнә-тирәлек белән бәйләнештә булган тән өслегенә бәйле булып кала. Ә бу исә, [[эволюция про­цессы]]нда үсемлекләрнең тәне—хайваннарныкы белән чагыштыр­ганда, ныграк бүлгәләнүгә — тамыр системасының һәм бәбәкләр­нең тармаклануына китерә.
5. Үсемлекләрнең матдәләр алмашында даими ясала торган [[продукт]] — '''[[күзәнәк сыекчасы]]'''. Бу — төрле органик ''([[аминокисло­талар]], [[аксымнар]], [[углеводлар]], [[органик кислоталар]], туплау матдә­ләре)'' һәм органик булмаган ''([[нитратлар]], [[фосфатлар]], [[хлоридлар]])'' матдәләр [[эремә]]се. [[Цитоплазма]]да җыелып, [[күзәнәк сыекчасы]] эчке [[басым]]ны арттыра, [[күзәнәк дивары]]н киерелдерә. Бу [[тургор]] дип атала. Тургор үсемлек тукымаларына [[ныклык]] бирә.
5. Үсемлекләрнең матдәләр алмашында даими ясала торган продукт — '''[[күзәнәк сыекчасы]]'''. Бу — төрле органик ''([[аминокисло­талар]], [[аксымнар]], [[углеводлар]], [[органик кислоталар]], туплау матдә­ләре)'' һәм неорганик ''([[нитратлар]], [[фосфатлар]], [[хлоридлар]])'' матдәләр эремәсе. Цитоплазмада җыелып, күзәнәк сыекчасы эчке басымны арттыра, күзәнәк стенкасын киерелдерә. Бу тургор дип атала. Тургор үсемлек тукымаларына ныклык бирә.
6. Үсемлекләргә [[чик]]сез үсү хас: алар [[гомер]] буена үсә, зурая. Үсемлекләр патшалыгы организмнарның ике зур төркемен:
6. Үсемлекләргә чиксез үсү хас: алар гомер буена үсә, зурая. Үсемлекләр патшалыгы организмнарның ике зур төркемен:
түбән төзелешле һәм югары төзелешле үсемлекләрне үз эченә ала. Алар төзелешендәге һәм тереклек эшчәнлегендәге принципиаль үзенчәлекләр белән нык аерылып торалар.
түбән төзелешле һәм югары төзелешле үсемлекләрне үз эченә ала. Алар төзелешендәге һәм тереклек эшчәнлегендәге принципиаль үзенчәлекләр белән нык аерылып торалар.


== Искәрмәләр ==
[[Төркем:Үсемлекләр| ]]
{{искәрмәләр}}
[[Төркем:Патшалыклар (биология)]]


== Чыганаклар ==
{{Link FA|fi}}
* [http://tatar.org.ru/kurs/7-biologiya/cyr_33.html БИОЛОГИЯ. В.Б. Захаров, Н.И. Сонин]


== Сылтамалар ==
[[af:Plant]]
{{тышкы сылтамалар}}
[[als:Pflanzen]]

[[an:Plantae]]
[[Төркем:Патшалыклар (биология)]]
[[ang:Plante]]
[[Төркем:Үсемлекләр]]
[[ar:نبات]]
[[arz:نبات]]
[[ast:Plantae]]
[[ay:Ali]]
[[az:Bitkilər]]
[[bat-smg:Augalā]]
[[be:Расліны]]
[[be-x-old:Расьліны]]
[[bg:Растения]]
[[bjn:Tumbuhan]]
[[bn:উদ্ভিদ]]
[[br:Plant]]
[[bs:Biljke]]
[[bxr:Ургамал]]
[[ca:Planta]]
[[cr:ᐅᐲᑭᒋᑳᓇ]]
[[cs:Rostliny]]
[[csb:Roscënë]]
[[cv:Ӳсентăран]]
[[cy:Planhigyn]]
[[da:Plante]]
[[de:Pflanzen]]
[[diq:Nebat]]
[[dsb:Rostliny]]
[[dv:ގަސް]]
[[el:Φυτό]]
[[en:Plant]]
[[eo:Planto]]
[[es:Plantae]]
[[et:Taimed]]
[[eu:Landare]]
[[ext:Plantae]]
[[fa:گیاه]]
[[fi:Kasvi]]
[[fiu-vro:Kasv]]
[[fo:Plantur]]
[[fr:Plante]]
[[frp:Planta]]
[[frr:Plaanten]]
[[fur:Plantis]]
[[ga:Planda]]
[[gan:植物]]
[[gl:Planta]]
[[gn:Ka'avo]]
[[gv:Lus]]
[[ha:Shuka]]
[[he:צומח]]
[[hi:पादप]]
[[hr:Biljke]]
[[hsb:Rostliny]]
[[ht:Plant]]
[[hu:Növények]]
[[hy:Բույս]]
[[ia:Planta]]
[[id:Tumbuhan]]
[[ig:Osisi]]
[[io:Planto]]
[[is:Jurt]]
[[it:Plantæ]]
[[iu:ᐱᕈᖅᑐᖅ]]
[[ja:植物]]
[[jv:Tetanduran]]
[[ka:მცენარეები]]
[[kaa:O'simlikler]]
[[kbd:КъэкӀыгъэхэр]]
[[ki:Mĩmera]]
[[kk:Өсімдіктер]]
[[kl:Naasut]]
[[kn:ಸಸ್ಯ]]
[[ko:식물]]
[[koi:Быдмас]]
[[ku:Riwek]]
[[kw:Plans]]
[[ky:Өсүмдүктөр]]
[[la:Plantae]]
[[lb:Planzeräich]]
[[lbe:Ххяххия]]
[[lg:Ebimera]]
[[li:Plante]]
[[lij:Plantae]]
[[lmo:Plantae]]
[[ln:Etɔɛlɛ]]
[[lt:Augalai]]
[[ltg:Auguoji]]
[[lv:Augi]]
[[map-bms:Tanduran]]
[[mg:Zavamaniry]]
[[mhr:Кушкыл]]
[[mk:Растенија]]
[[ml:സസ്യം]]
[[mn:Ургамал]]
[[mr:वनस्पती]]
[[mrj:Кушкыш]]
[[ms:Tumbuhan]]
[[mwl:Planta]]
[[my:အပင်]]
[[myv:Касыкс]]
[[nah:Tlanelhuayōtl]]
[[nds:Planten]]
[[nds-nl:Plaanten]]
[[ne:वनस्पति]]
[[new:मा (बोट्यानी)]]
[[nl:Planten]]
[[nn:Plantar]]
[[no:Planter]]
[[nrm:Pliante]]
[[ny:Zomera]]
[[oc:Plantae]]
[[os:Зайæгойтæ]]
[[pa:ਪੌਦਾ]]
[[pam:Tanaman]]
[[pl:Rośliny]]
[[pnb:پودا]]
[[ps:بوټی]]
[[pt:Plantae]]
[[qu:Yura]]
[[ro:Plantă]]
[[roa-rup:Amirãriljea-a Iarbilor]]
[[roa-tara:Regnum Plantae]]
[[ru:Растения]]
[[rue:Рослины]]
[[rw:Ikimera]]
[[sa:ओषधयः]]
[[sah:Үүнээйилэр]]
[[scn:Plantae]]
[[sco:Plant]]
[[sh:Biljka]]
[[si:ශාක]]
[[simple:Plant]]
[[sk:Rastliny]]
[[sl:Rastline]]
[[sn:Madzinde]]
[[so:Beer]]
[[sq:Bimët]]
[[sr:Биљке]]
[[st:Dimela]]
[[stq:Plonten]]
[[su:Tutuwuhan]]
[[sv:Växt]]
[[sw:Mmea]]
[[szl:Źeliny]]
[[ta:தாவரம்]]
[[te:మొక్క]]
[[th:พืช]]
[[tl:Halaman]]
[[to:ʻakau]]
[[tpi:Sayor]]
[[tr:Bitki]]
[[tum:Vyakumela]]
[[udm:Будос]]
[[uk:Рослини]]
[[ur:نباتات]]
[[uz:O'simliklar]]
[[ve:Tshimela]]
[[vec:Piante]]
[[vep:Kazmused]]
[[vi:Thực vật]]
[[vls:Plantn]]
[[wa:Plante]]
[[war:Tanaman]]
[[wo:Gàncax]]
[[yi:פלאנץ]]
[[yo:Ọ̀gbìn]]
[[za:Doenghgo]]
[[zea:Plant'n]]
[[zh:植物]]
[[zh-classical:植物]]
[[zh-min-nan:Si̍t-bu̍t]]
[[zh-yue:植物]]

26 май 2024, 12:33 өчен соңгы юрама

Үсемлекләр
Халыкара фәнни исем Plantae Haeckel, 1866[1]
Әйтелеш
Таксономик ранг патшалык[1]
Югарырак таксон эукариотлар[1] һәм архепластидлар[d][2][3]
Коллаж
Куллана туфрак, фотосинтез, углекислый газ в атмосфере Земли[d] һәм ашлама
Шушы чыганакларда тасвирлана Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге[d], Брокгауз һәм Ефронның кече энциклопедик сүзлеге[d], Гуцзинь тушу цзичэн[d], Словарь тегов Метрополитен-музея[d], Британ энциклопедиясенең XI басмасы (1910-1911)[d], Американская энциклопедия, 1920[d] һәм The Domestic Encyclopædia; Or, A Dictionary Of Facts, And Useful Knowledge[d]
Кайда өйрәнелә үсемлекләр генетикасы[d] һәм ботаника
Нәрсәнең чыганагы үсемлек мае[d], үсемлек сөте[d], үсемлек материалы[d], үсемлекләрдән булган ашамлык[d], үсемлекләрдән алынган продукт[d], үсемлек аксымы[d] һәм үсемлек җепселе[d]

 Үсемлекләр Викиҗыентыкта

Үсемлекләр (лат. Plantae яки лат. Vegetabilia) — күпкүзәнәкле организмнарының төп төрләренең берсе. Еш кына үсемлекләргә шулай ук суүсемнәрне кертәләр.

Хәзерге дөньяда үсемлекләрнең 350 меңнән артык төре исәпләнә. Алар планета биомассасының, ягъни анда яшәүче барлык тере организм­ләр — Җир йөзендәге органик матдәне төп җитештерүчеләр (продуцентлар).

Хәзерге чор флорасын күп төрле төзе­лешле һәм экологик үзенчәлекле үсем­лек организмнар барлыкка китерә. Мә­сәлән, түбән төзелешле үсемлекләр — суүсемнәрнең тәне органнарга бүлгә­ләнмәгән, ә югары төзелешлеләрнең (мүкләр, плауннар, наратбашлар, аба­галар, ачыкорлыклылар һәм ябыкор­лыклылар) тамыры, сабагы һәм яфрагы була. Экологиясе ягыннан үсемлекләр яктылык яратучыларга һәм күләгә яра­тучыларга, дымлы (тропик, субтропик) яки коры җирдә үсүчеләргә бүленә.

Төрле климат зоналарында нәкъ менә төрле үсемлекләр бергәлекләре биомнар­ның структурасын билгели. Биом — бил­геле бер җирлектә: тундрада, яфраклы урман, дала, тропик урманнар, саванна һ. б. урыннарда таралган тере организм­нар (хайваннар, үсемлекләр, гөмбәләр һәм микроорганизмнар) җыелмасы ул.

Абагалар

Әмма гаять күптөрлелеккә ия булула­рына карамастан, үсемлек организмнар­ның уртак билгеләре бар, алар җыены­сы бергә үсемлекләрне терек табигать­нең башка патшалыгы вәкилләреннән аерып тора.

1. Үсемлек организмнар — барысы да автотрофлар, һәм алар фотосинтезга сәләтле, ягъни яктылык энергиясе исәбенә неорга­ник молекулалардан органик молекулалар барлыкка китерәләр. Шуның аркасында үсемлекләрдә матдәләр алмашы процессларын­да, матдәләрнең таркалуына караганда, органик молекулаларның биологик синтезы реакцияләре өстенлек итә. Нәтиҗәдә үсемлекләр барлык гетеротроф организмнар, шул исәптән хайваннар туклануы өчен кирәкле органик биомассаны барлыкка китерәләр.

2. Үсемлекләрнең пластидларда ясала торган үзенчәлекле пиг­ментлары, мәсәлән хлрофилы бар. Башка пигментлар — кыз­гылт сары һәм кызыл каротиноидлар яфраклар саргайганда барлыкка килә һәм үсемлекнең аерым өлешләренә (җимешенә, чәчәгенә) төрле төс бирә. Бу пигментлар, фотосинтезда катнашып, үсемлекнең тереклек эшчәнлегендә мөһим роль уйный.

Үсемлек күзәнәгенең төзелеше

3. Үсемлек организмының тереклек эшчәнлеге процессларын үсемлек гормоннары — фитогормоннар көйли. Аларның үзара тәэсир итешүе үсемлекнең үсүен, үсешен һәм башка физиологик процессларны тәэмин итә. Моның мисалы булып үсемлекнең картайган тукымаларында барлыкка килә торган этилен яки үсүне тизләтүче матдәләр — ауксиннар хезмәт итә. Фитогормоннар бик аз микъдарда синтезлана һәм организмның үткәргеч системасы буйлап күчә.

4. Үсемлек күзәнәкләре цитоплазма мембранасының тышкы ягында урнашкан калын күзәнәк стенкасы белән әйләндереп алынган. Ул башлыча целлюлозадан тора. Мондый күзәнәк тышчасы булу — үсемлекләргә генә хас үзенчәлек: хайваннарда ул юк. Һәрбер үсемлек күзәнәгенең каты тышчасы үсемлекләрнең хәрәкәтчәнлеген нык киметә. Нәтиҗәдә үсемлек организмының туклануы һәм сулавы аның әйләнә-тирәлек белән бәйләнештә булган тән өслегенә бәйле булып кала. Ә бу исә, эволюция про­цессында үсемлекләрнең тәне—хайваннарныкы белән чагыштыр­ганда, ныграк бүлгәләнүгә — тамыр системасының һәм бәбәкләр­нең тармаклануына китерә.

5. Үсемлекләрнең матдәләр алмашында даими ясала торган продукт — күзәнәк сыекчасы. Бу — төрле органик (аминокисло­талар, аксымнар, углеводлар, органик кислоталар, туплау матдә­ләре) һәм неорганик (нитратлар, фосфатлар, хлоридлар) матдәләр эремәсе. Цитоплазмада җыелып, күзәнәк сыекчасы эчке басымны арттыра, күзәнәк стенкасын киерелдерә. Бу тургор дип атала. Тургор үсемлек тукымаларына ныклык бирә.

6. Үсемлекләргә чиксез үсү хас: алар гомер буена үсә, зурая. Үсемлекләр патшалыгы организмнарның ике зур төркемен: түбән төзелешле һәм югары төзелешле үсемлекләрне үз эченә ала. Алар төзелешендәге һәм тереклек эшчәнлегендәге принципиаль үзенчәлекләр белән нык аерылып торалар.

Искәрмәләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Ruggiero M. A., Gordon D. P., Orrell T. M. et al. A Higher Level Classification of All Living Organisms // PLOS ONE / PLOS ONE Editors — PLoS, 2015. — ISSN 1932-6203 — doi:10.1371/JOURNAL.PONE.0119248 — PMID:25923521
  2. ↑ 2,0 2,1 Lukeš J., Hampl V., Brown M. W. et al. The Revised Classification of Eukaryotes // J. Eukaryot. Microbiol. / Wiley-Blackwell — International Society of Protistologists, 2012. — ISSN 1066-5234; 1550-7408 — doi:10.1111/J.1550-7408.2012.00644.X — PMID:23020233
  3. ↑ 3,0 3,1 Adl S. M., Bass D., Lane C. E. et al. Revisions to the Classification, Nomenclature, and Diversity of Eukaryotes // J. Eukaryot. Microbiol. / Wiley-Blackwell — International Society of Protistologists, 2019. — ISSN 1066-5234; 1550-7408 — doi:10.1111/JEU.12691 — PMID:30257078

Чыганаклар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сылтамалар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Үсемлекләр&oldid=4156578