Бурийлар сулоласи
| Бурийлар сулоласи (بوريون) Амирлик | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
 1135 йилда Яқин Шарқ ва Шом | ||||
| Пойтахти | Шом | |||
| Тил(лар)и | Араб, турк ва форс | |||
| Дини | Ислом | |||
| Сулола | Бурийлар | |||
| - 1104-1128-йиллар | Заҳириддин Туғтекин(биринчи) | |||
| - 1140-1154-йиллар | Абу Саид Абақ(сўнгги) | |||
Бурийлар сулоласи – ХИИ аср бошларида Дамашқ амирлигида ҳукмронлик қилган, асли туркий бўлган сулола эди[1].
Тарих
[edit | edit source]Салжуқийлар давлатининг маҳаллий бошқаруви муҳим маҳаллий ҳудудларда марказдан тайинланган ҳокимлар томонидан амалга оширилган. Мамлакат марказидан узоқда жойлашган ҳудудларнинг бир қисми Салжуқийлар сулоласидан бўлган тобе ҳукмдорлар томонидан бошқарилган ва бу Салжуқийлар сулоласидан бўлган ҳукмдорлар Султон ёки Малик унвонларини олганлар. Масалан, Сурия Салжуқийлар давлати илк бор ташкил этилганда Салжуқийлар сулоласидан бўлган Тутуш ана шундай унвонга эга бўлган.
Бурийлар сулоласининг биринчи ҳукмдори Туғтекин эди[2]. У ўз ҳукмронлигини Салжуқийлар империясининг Дамашқ ҳукмдори Тутушнинг ўғли Дуқоқнинг хизматкори сифатида бошлаган. 1104-йил 8-июнда Дуқоқнинг ўлимидан сўнг у шаҳарни эгаллаб олди ва ўз ҳукмронлигини ўрнатди. Туғтекин Дуқоқнинг бева хотинига уйланиб ҳокимият пойдеворини янада мустаҳкамлайди. Туғтекин бир неча бор салибчиларга қарши юришлар уюштирди. 1119-йилда Мардин амири Ил-Ғози И билан биргаликда Атариб ва Сарданани салибчилардан қайтариб олади. 1128-йилда Туғтекин вафот этди ва Дамашқ амири лавозимини унинг ўғли Тож ал-Мулук Бурий эгаллади.
Сулола Туғтекиннинг ўғли Тож ал-Мулук Бурий номи билан аталган. Бурийлар катта совғалар эвазига Аббосийлар халифалиги томонидан тан олинган. Бунинг эвазига халифалик амирлик ишларига аралашмаган[1].
Бурийлар шаҳарни 1154-йилгача Ҳалаб ҳукмдори, Зангийлар сулоласининг асосчиси Нур ад-Дин Занги эгаллагунига қадар идора қилган[3].
Бурийлар 1126-йил Марж ал-Саффор жангида салибчиларга мағлуб бўлди, аммо Иккинчи салиб юришининг Дамашқни эгаллашга бўлган уринишларига тўсқинлик қила олдилар.
Дамашқнинг Бурий амирлари
[edit | edit source]| Титул номи(лари) | Шахсий исми | Ҳукмронлик даври | |
|---|---|---|---|
| Амир أمیر Саиф-ул-Ислом سیف الاسلام |
Заҳир ал-Дин Туғтекин ظاھر الدین طغتکین |
1104–1128 | |
| Амир أمیر |
Тож ал-Мулук Бурий تاج الملک بوری |
1128–1132 | |
| Амир أمیر |
Шамс ал-Мулк Исмоил شمس الملک اسماعیل |
1132–1135 | |
| Амир أمیر |
Шаҳоб ал-Дин Маҳмуд شھاب الدین محمود |
1135–1139 | |
| Амир أمیر |
Жамол ал-Дин Муҳаммад جمال الدین محمد |
1139–1140 | |
| Амир أمیر |
Му'ин ад-Дин Унур معین الدین أنر |
1140–1149 Регент |
|
| Амир أمیر Мужир-уд-дин مجیر الدین |
Мужир ад-Дин Абақ(Абу Саид Абақ) ابو سعید ابق |
1140–1154 | |
| Бурийлар сулоласи Зангийлар сулоласи билан алмашди. | |||
- Яшил рангли қатор Муъин ад-Дин Унурнинг ҳукмронлигини билдиради.
Оила дарахти
[edit | edit source]| Заҳир ал-Дин Туғтекин (1) ҳукмронлиги 1104-1128 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Тож ал-Мулук Бурий (2) ҳукмронлиги 1128-1132 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Шамс ал-Мулк Исмоил (3) ҳукмронлиги 1132-1135 | Шаҳоб ал-Дин Маҳмуд (4) ҳукмронлиги 1135-1139 | Жамол ал-Дин Муҳаммад (5) ҳукмронлиги 1139-1140 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Мужир ал-Дин Абақ (6) ҳукмронлиги 1140-1154 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Манбалар
[edit | edit source]- ↑ 1,0 1,1 Буридлар, Р. ЛеТоурнеау, Ислом энсиклопедияси, жилд. Мен, эд. Ҳ.А.Р. Гибб, Ж.Ҳ. Крамерс, É. Лéви-Провансал ва Ж. Счачт, (Брилл, 1986), 1332.
- ↑ Д.С. Ричардс, Тўлиқ тарих Ал-Комил Фи’л-та-Таърикҳдан салиб юришлари даври учун Ибн Ал-Асир йилномаси, (Ашгате Публишинг Лтд, 2010),16.
- ↑ . Ўрта аср ислом цивилизацияси: Л-З, Эд. Жозеф В. Мери, Жере Л. Бачарач, (Тейлор& Франcис, 2006), 568.