Vincent Blok's Reviews > De meester en Margarita

Het kwaad veroordelen (Michail Boelgakov, De meester en Margarita)
Intellectuelen zijn geneigd te zeggen dat het goede niet zonder het kwade kan. Maar is dit geen duivelse gedachte, als je om je heen kijkt en ziet in welke erbarmelijke omstandigheden mensen in Oekraïne, Palestina en elders moeten leven op dit moment? Word je dan niet verleid tot de gedachte dat alleen het kwade baat heeft bij een dergelijke gedachte? Dit kun je bedenken als je De meester en Margarita van Boelgakov leest, een boek waarin de Duivel samen met zijn handlangers Moskou bezoekt: “Zou je niet zo goed willen zijn eens na te denken over de vraag wat dat goede van jou zou uithalen als er geen kwaad bestond, en hoe de aarde eruit zou zien als de schaduwen en het duister van de aardbodem verdwenen? Schaduwen ontstaan immers door de dingen en de mensen. … Je wilt toch niet de hele aardbol kaalplukken en alle bomen en al wat leeft wegvagen omwille van je gril het naakte licht te kunnen genieten?” (390). Dat het menselijke hart tot het goede en kwade in staat is is duidelijk. Dat de goede daad van vandaag morgen een kwade daad kan blijken te zijn geweest is even helder. Maar dat wil niet per se zeggen dat ze van elkaar afhankelijk zijn? Ook ik vond het relatief onproblematisch om de onderlinge afhankelijkheid van goed en kwaad te erkennen en wees de zoektocht naar het pure goede als christelijk puritanisme af, mede vanwege alle verderf waaraan het Christendom zich onder het mom van het goede bezondigde (van legitimatie van slavernij tot seksueel misbruik van jonge jongens). En toch, als ik de verschrikkingen van het nieuws zie begin ik in te zien dat de dader baat heeft bij de gedachte dat het goede niet zonder het kwade kan. Ik wil niet ontkennen dat iedereen dader kan blijken te zijn, maar voel te midden van zo veel misstanden in de wereld tegelijkertijd een enorme behoefte om het kwaad te veroordelen, zonder beroep verzachtende omstandigheden. (meer blogs over literatuur en filosofie: https://vincentblok.wordpress.com/)