پرش به محتوا

خطوط براهمی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

دبیره‌های برهمایی دسته ای از دبیره‌ها هستند که در هند و کشورهای همسایه آن برای نوشتن زبان‌ها مورد استفاده قرار می گیرند. و یک خانواده را تشکیل می‌دهند.[۱] از آنها در سراسر شبه قاره هند ، آسیای جنوب شرقی و بخش هایی از آسیای شرقی، استفاده می شود و حتی در ژاپن هم به شکل سیددهام استفاده می‌شود.

پیشینه

[ویرایش]
یک نوشته از ستون پادشاه آشوکا، قرن سوم پیش از میلاد

نام دبیره برهمایی از برهما و برهمن گرفته شده است به این معنی که این خط توسط برهما، خدای هندوان خلق شده است. دبیره اولیه برهمایی از دبیره آرامی و از آنجا از دبیره فینیقی مشتق شده است. این دبیره نیای دبیره دیواناگری است که برای نوشتن هندی به کار می‌رود. اولین شواهد دبیره برهمایی در تمدن دره رود ایندوس (همان رود سند در پارسی امروزی )در پاکستان یافته شده‌اند.

ویژگی‌ها

[ویرایش]
زبانهای هندوآریایی از دبیره های برهمایی خوشان استفاده می کنند (به استثنای آبی تیره: اردو، پاشایی، کوهیستانی و خوار که از دبیره های مشتق از عربی استفاده می‌کنند)
زبان‌های دراویدی از دبیره‌های خانواده برهمایی خودشان استفاده می‌کنند: (به استثنای براهویی که از دبیره مشتق از عربی استفاده می‌کند.)

دبیره‌های برهمایی از نوع ابوگیدا هستند.

برخی خصوصیات، که در بیشتر، حروف وجود دارند، اما نه همه عبارتند از:

  • هر حرف مصوت دارای دو فرم است، یک فرم مستقل، زمانی که بخشی از یک صامت نیست، و یک فرم وابسته، زمانی که به یک صامت متصل است. بسته به نوع حروف، اشکال وابسته می‌تواند در سمت چپ، راست، بالا، پایین، یا در سمت چپ و راست حرف صامت قرار گیرند یا عبارتی شکسته شوند.
  • صامتها می توانند در لیگچرها (دو حرف که بهم می‌چسبند و دفرمه می‌شوند) ترکیب شوند (در دیواناگری تا ۴ تا). حرف «ر» برهمایی در میان حروف دیگر همه جا دارای حالت خاص -لیگچر خاص- است.
  • برای تو دماغی ادا کردن حروف یا همراه با دمیدن ادا کردن حروف، حروف جداگانه‌ای وجود دارند.
  • ترتیب حروف الفبا عبارت است از: مصوت‌ها، صامت‌های نرم‌کامی، صامت‌های کامی، صامت‌های برگشتی، صامت‌های دندانی، صامت‌های دولبی‌ها، ناسوده‌ها، صفیری‌ها و صامت‌های دیگر. هر یک از این گروه های تقسیم بندی شده دارای چهار صامت انسدادی (با تمام چهار حالت ممکن دمشی و صدایی) و یک صامت تودماغی است .

مقایسه

[ویرایش]

صامت‌ها


ISO ka kha ga gha ca cha ja jha ñ ṭa ṭha ḍa ḍha ṇa ta tha da dha na pa pha ba bha ma ya ra la ḷa v śa ṣa sa h
Assamese
Bengali
Devanagari
Gujarati
Odia ନ଼ ର଼ ଳ଼
Gurmukhi ਲ਼ ਸ਼
Tibetan
Sylheti
Brahmi 𑀓
𑀔
𑀕
𑀖
𑀗
𑀘
𑀙
𑀚
𑀛
𑀜
𑀝
𑀞
𑀟
𑀠
𑀡
𑀢
𑀣
𑀤
𑀥
𑀦
𑀧
𑀨
𑀩
𑀪
𑀫
𑀬
𑀭
𑀮
𑀴 𑀯
𑀰
𑀱
𑀲
𑀳
Telugu
Kannada
Sinhala
Malayalam [الف]
Tamil [ب] [ب] [ب] [ب] [ب]
Burmese က ဉ / ည
Khmer
Thai [پ] [پ] [پ]
Lao
Balinese
Javanese[ت] [ت] [ت] [ت] [ت] [ت] [ت] [ت] [ت] [ت] [ت] [ت] [ت] [ت]
Sundanese
Lontara
Batak (Toba) ᯠ/ᯛ
  1. Implemented in Unicode 6.0. May not be rendered correctly.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ Pallava grantha letters are not used in pure Tamil but are used for transcribing foreign loanwords.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ Modified forms of these letters are used for, but are not restricted to, Sanskrit and Pali in the Thai script.
  4. ۴٫۰۰ ۴٫۰۱ ۴٫۰۲ ۴٫۰۳ ۴٫۰۴ ۴٫۰۵ ۴٫۰۶ ۴٫۰۷ ۴٫۰۸ ۴٫۰۹ ۴٫۱۰ ۴٫۱۱ ۴٫۱۲ ۴٫۱۳ Letters used in Old Javanese . They are now obsolete, but are used for honorifics in contemporary Javanese.

مصوت‌ها

ISO a ā æ ɒ i ī u ū e ē ai o ō au r̥̄ l̥̄
a ka ā æ ɒ i ki ī u ku ū e ke ē ai kai ko au kau kr̥ r̥̄ kr̥̄ kl̥ l̥̄ kl̥̄ kṁ kḥ k
Odia କା ଅଽ କଽ କି କୀ କୁ କୂ କେ କୈ କୋ କୌ କୃ କୃ୍ କ୍ଲୃ କ୍ଳୃ କଂ କଃ କ୍
Assamese কা অ্যা ক্যা কি কী কু কূ কে কৈ অৗ কৗ কো কৌ কৃ কৄ কৢ কৣ অং কং অঃ কঃ ক্
Bengali কা অ্যা ক্যা কি কী কু কূ কে কৈ কো কৌ কৃ কৄ কৢ কৣ
Devanagari का अॅ कॅ कॉ कि की कु कू कॆ के कै कॊ को कौ कृ कॄ कॢ कॣ अं कं अः कः क्
Gujarati કા         કિ કી કુ કૂ     કે કૈ     કો કૌ કૃ કૄ કૢ કૣ
Gurmukhi ਕਾ ਕਿ ਕੀ ਕੁ ਕੂ ਕੇ ਕੈ ਕੋ ਕੌ
Tibetan ཨཱ ཀཱ ཨི ཀི ཨཱི ཀཱི ཨུ ཀུ ཨཱུ ཀཱུ ཨེ ཀེ ཨཻ ཀཻ ཨོ ཀོ ཨཽ ཀཽ རྀ ཀྲྀ རཱྀ ཀཷ ལྀ ཀླྀ ལཱྀ ཀླཱྀ
Brahmi 𑀅 𑀓 𑀆 𑀓𑀸 𑀇 𑀓𑀺 𑀈 𑀓𑀻 𑀉 𑀓𑀼 𑀊 𑀓𑀽 𑀏 𑀓𑁂 𑀐 𑀓𑁃 𑀑 𑀓𑁄 𑀒 𑀓𑁅 𑀋 𑀓𑀾 𑀌 𑀓𑀿 𑀍 𑀓𑁀 𑀎 𑀓𑁁
Telugu కా కి కీ కు కూ కె కే కై కొ కో కౌ కృ కౄ కౢ కౣ అం కం అః కః క్
Kannada ಕಾ ಕಿ ಕೀ ಕು ಕೂ ಕೆ ಕೇ ಕೈ ಕೊ ಕೋ ಕೌ ಕೃ ಕೄ ಕೢ ಕೣ అం ಕಂ అః ಕಃ ಕ್
Sinhala කා කැ කෑ කි කී කු කූ කෙ කේ කෛ කො කෝ කෞ සෘ කෘ සෲ කෲ කෟ කෳ අං කං අඃ කඃ ක්
Malayalam കാ കി കീ കു കൂ കെ കേ കൈ കൊ കോ കൗ കൃ കൄ കൢ കൣ അം കം അഃ കഃ ക്
Tamil கா கி கீ கு கூ கெ கே கை கொ கோ கௌ க்
Burmese ကက အာအာ ကာကာ ကိကိ ကီကီ ကုကု ကူကူ ကေကေ အေးအေး ကေးကေး ကောကော ကော်ကော် ကၖကၖ ကၗကၗ ကၘကၘ ကၙကၙ
Khmer កា កិ កី កុ កូ កេ កៃ កោ កៅ ក្ឫ ក្ឬ ក្ឭ ក្ឮ
Thai อ (อะ) ก (กะ) อา กา แอ แก (ออ) (กอ) อิ กิ อี กี อุ กุ อู กู (เอะ) (เกะ) เอ เก ไอ ไก (โอะ) (โกะ) โก เอา เกา กฺฤ ฤๅ กฺฤๅ กฺฦ ฦๅ กฺฦๅ อํ กํ อะ (อะฮฺ) กะ (กะฮฺ) กฺ (ก/ก์)
Lao ກັ ກາ ກິ ກີ ກຸ ກູ ເກ ໄກ/ໃກ ໂກ ເກົາ/ກາວ
Balinese ᬓᬵ
ᬓᬶ ᬓᬷ ᬓᬸ ᬓᬹ ᬓᬾ ᬓᬿ ᬓᭀ ᬓᭁ ᬓᬺ ᬓᬻ ᬓᬼ ᬓᬽ
Javanese ꦄꦴ ꦏꦴ ꦏꦶ ꦏꦷ ꦏꦸ ꦈꦴ ꦏꦹ ꦏꦺ ꦏꦻ ꦏꦺꦴ ꦎꦴ ꦏꦻꦴ ꦏꦽ ꦉꦴ ꦏꦽꦴ
Sundanese ᮊᮤ ᮊᮥ ᮊᮦ ᮊᮧ
Buginese ᨕᨗ ᨕᨘ ᨕᨙ ᨕᨚ
Bataknese (Toba) ᯂᯪ ᯂᯮ ᯂᯩ ᯂᯬ

اعداد

Hindu-Arabic 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Odia
Assamese
Bengali
Devanagari
Gujarati
Gurmukhi
Tibetan
Brahmi N 𑁒 𑁓 𑁔 𑁕 𑁖 𑁗 𑁘 𑁙 𑁚
Brahmi D 𑁦 𑁧 𑁨 𑁩 𑁪 𑁫 𑁬 𑁭 𑁮 𑁯
Telugu
Kannada
Malayalam
Sinhala
Tamil
Burmese
Khmer
Thai
Lao
Balinese
Javanese
Sundanese

فهرست دبیره‌های برهمایی

[ویرایش]

براهمایی شمالی

الفبای گرمکهی

شارادا

سیددهام

دیواناگری

خط گجراتی

تهانا

آسامی

بنگالی

کایتی

تبتی

نپالی

براهمایی جنوبی

الفبای جاوه‌ای

سینهالا

مالایالام

تامیل

خمر

تایی

تلوگو

منابع

[ویرایش]
  1. "Brahmic scripts". Wikipedia (به انگلیسی). 2018-06-11.