Jump to content

Eoiclídéas

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Infotaula de personaEoiclídéas

Cuir in eagar ar Wikidata
Beathaisnéis
Breith(grc) Εὐκλείδης Cuir in eagar ar Wikidata
h. 340 "RCh" ↔ 315 "RCh"
luach anaithnid Cuir in eagar ar Wikidata
Básluach anaithnid

luach anaithnid Cuir in eagar ar Wikidata
Áit chónaitheCathair Alastair
Gníomhaíocht
Réimse oibreGeoiméadracht
Gairmmatamaiticeoir, scríbhneoir Cuir in eagar ar Wikidata
Tréimhse amaAn Ré Heilléanaíoch
Tréimhse oibre(Floruit: 3 haois "RCh"–300 "RCh")
Mac/iníon léinnDiocleides na hAithne
TeangachaAn tSean-Ghréigis
Saothar
Saothar suntasach
Euclides, 1703

Matamaiticeoir Gréagach ab ea Eoiclídéas (beo i 300 RC). Bhí sé gníomhach i gCathair Alastair le linn réimeas an Fharó Tolamaes Slánaitheoir (323-283 R.Ch.) Tá a Stoicheia (Gaeilge:Uraiceachtaí) ar cheann de na saothair is mó tionchair i stair na matamaitice, agus é ina phríomhthéacsleabhar do mhúineadh na matamaitice (go háirithe geoiméadracht) ó am a fhoilsithe go dtí deireadh an 19ú haois nó tús an 20ú haois. Sna Stoicheia, d'oibrigh Eoiclídéas amach teoirimí an rud ar a dtugtar anois geoiméadracht Eoiclídeach as tacar beag aicsímí. Scríobh Euclid saothair freisin ar pheirspictíocht, ar chónghearrthacha, ar gheoiméadrach sféarúil, ar uimhirtheoiric, agus ar chríochnúlacht mhatamaiticiúil.

Éitimeolaíocht

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá an leagan Gaelaithe Eoiclídéas bunaithe ar a ainm Gréigise Εὐκλείδης (Eukleídēs), a chiallaíonn "clúiteach, glórmhar".[1]

Maireann fíorbheagán tagairtí bunaidh d’Eoiclídéas go dtí an lá atá inniu ann, agus mar sin beag atá ar eolas againn anois faoina shaol. Is dócha gur rugadh é thart ar 325 R.Ch., cé nach fios áit agus imthosca a bhreithe agus a bháis agus ní féidir é a mheas ach i gcoibhneas le daoine eile a luaitear leis. Luann matamaiticeoirí Gréagacha eile ó Airciméidéas (c. 287 RC – c.  212 R.Ch) ar aghaidh é, cé gur annamh a luaitear é, agus de ghnáth tugtar "ὁ στοιχειώτης" ("údar na Stoicheia")[2] air. Ba é Próclos a scríobh an cúpla tagairtí stairiúla d’Eoiclídéas c. 450 AD, ocht gcéad i ndiaidh a mhair Eoiclídéas.[3]

  1. Harper, Douglas. "Euclidean (adj.)". Online Etymology Dictionary.[1] .
  2. Heath (1981), p. 357
  3. Joyce, David. Euclid. Clark University Department of Mathematics and Computer Science. [2]

Naisc sheachtracha

[cuir in eagar | athraigh foinse]