Jump to content

Էրգոկալցիֆերոլ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Էրգոկալցիֆերոլ
Изображение химической структуры
Նույնացուցիչներ
CAS համար50-14-6
PubChem CID5280793
DrugBankDB00153
CompTox Dashboard (EPA)
ECHA InfoCard100.000.014 Խմբագրել Վիքիդատայում

Էրգոկալցիֆերոլ, հայտնի է որպես վիտամին D2 և կալցիֆերոլ, Վիտամին D-ի տարատեսակ, որը պարունակվում է սննդում և կիրառվում է որպես սննդային հավելում[1]։ Որպես հավելում օգտագործվում է պրոֆիլակտիկայի և վիտամին D-ի անբավարարության ժամանակ[2]։ Անբավարարությունը կարող է զարգանալ աղիքներում վիտամին D-ի վատ ներծծման կամ լյարդի հիվանդությունների դեպքում[3]։ Կարող է կիրառվել նաև հիպոթիրեոզի ժամանակ՝ արյան մեջ կալցիումի մակարդակը նվազեցնելու նպատակով[3]։ Կիրառվում է բերանացի կամ ներմկանային[2][3]։

Չափազանց մեծ դեղաչափերը կարող են բերել մեզի արտադրության շատացման, զարկերակային ճնշման բարձրացման, երիկամային քարերի, երիկամային անբավարարության, թուլության և փորկապության[4]։ Բարձր դոզաների երկարատև ընդունումը կարող է բերել հյուսվածքների կալցիֆիկացիայի[3]։ Բարձր դեղաչափեր ստացողներին խորհուրդ է տրվում կանոնավոր կերպով ստուգել արյան կալցիումի մակարդակը[2]։ Նորմալ դոզանները անվտանգ են հղիության ընթացքում[5] Մեխանիզմի հիմքում ընկած է կալցիումի ներծծումը աղիքների և երիկամների կողմից[4] Էրգոկալցիֆորոլ պարունակող սննդամթերքներից են որոշ սնկեր[6]։

Էրգոկալցիֆորոլն առաջին անգամ նկարագրվել է 1936 թվականին.[7] Այն ներառված է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության հիմնական դեղամիջոցների, առողջապահական համակարգում անհրաժեշտ ամենաարդյունավետ և անվտանգ դեղամիջոցների ցանկում[8]։ Էրգոկալցիֆորոլը դուրս է գրվում որպես ջեներիկ դեղորայք և առանց դողատոմսի[4]։ 2016 թվականին ԱՄՆ-ում այն 56րդ ամենաշատ դուրս գրված պրեպարատն է եղել (14 միլիոն դեղատոմս)։ Որոշ երկրներում որոշակի սննդամթերքներ, ինչպիսիք են մարգարինը և նախաճաշի հացահատիկները, պարունակում են էրգոկալցիֆերոլ[9][10]։

Վիտամին D2-ի հավելում

Էրգոկալցիֆորոլը կարող է կիրառվել որպես վիտամին D-ի հավելում, մինչդեռ խոլեկալցիֆերոլն (վիտամին D3) արտադրվում է մաշկում բնական ճանապարհով՝ ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությամբ։.[11] Էրգոկալցիֆորոլն (վիտամին D2) և խոլեկալցիֆերոլը (D3) համարվում են համարժեքներ վիտամին D-ի սինթեզի համար։ Երկու ձևն էլ միևնույն էֆֆեկտիվությամբ են օժտված ռախիտի դեպքում[12] Այնուամենայնիվ, հարաբերական արդյունավետության վերաբերյալ առկա են հակասական հաշվետվություններ։ Որոշ ուսումնասիրություններ ցույց են տալիս, որ էրգոկալցիֆերոլն ունի ավելի քիչ արդյունավետություն, որը պայմանավորված է սահմանափակված կլանման, կապման և ինակտիվացիայի հետ[13]։ Մետա-անալիզները պարզել են, որ խոլեկալցիֆերոլը բարձրացնում է վիտամին D-ի մակարդակը արյան մեջ, սակայն դա հաստատելու համար ավելի շատ հետազոտությունների կարիք կա[13]

Էրգոկալցիֆերոլը սեկոստերոիդ է, որն առաջանում է էրգոստերոլից (պրովիտամին D2-ի ձև) ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությամբ` խզելով ստերոիդի ֆոտոքիմիական կապը։

Ինչպես խոլեկալցիֆերոլն, այնպես էլ Էրգոկալցիֆորոլն ինքնին ակտիվ չէ։ Ակտիվանալու համար անհրաժեշտ է կրկնակի հիդրօքսիլացում։ Առաջինը կատարվում է լյարդում CYPR1-ով և առաջանում է 25-հիդրօքսիէրգոկալցիֆերոլ( էրկալցիդիոլ,կամ 25-OH D2)[14]։) Երկրորդ հիդրօքսիլացումը կատարվում է երիկամում CYP27B1-ով` առաջացնելով ակտիվ 1.25-դիհիդրօքսիկալցիֆերոլ (էրկալցիտրիոլ կամ1.25-(OH)2D2)։ Այն ակտիվացնում է վիտամին D-ի ընկալիչները[15]։

Էրգոկալցիֆորոլն և նրա մետաբոլիտներն ունեն ավելի ցածր խնամակցություն վիտամին D-ն կապող սպիտակուցի նկատմամբ, քան վիտամին D3-ի անալոգները։ Վիտամին D-ի ընկալիչների կապող հատվածը նույնն է էրկալցիտրիոլի և կալցիտրիոլի համար[16]։ Էրգոկալցիֆորոլն և նրա մետաբոլիտները կարող են ինակտիվանալ 24-հիդրօքսիլացմամբ[17]։

Սնկեր, USDA սննդաարար նյութերի տվյալների բազայից (100g), D2 + D3[18][19]:

  • Agaricus bisporus:
    • հում portobello: 0.3 μg (10 IU); ՈՒՄ-ով էքսպոզիացիա։ 11.2 µg (446 IU)
    • հում crimini: 0.1 μg (3 IU); ՈՒՄ-ով էքսպոզիացիա:։ 31.9 µg (1276 IU)
  • Սնկեր, Սիտակե
    • հում։ վիտամին D (D2 + D3): 0.4 μg (18 IU)
    • չորացրած։ վիտամին D (D2 + D3): 3.9 μg (154 IU)

Լիչեն

  • Cladina arbuscula տարբեր կենասպայմաններում աճեցված տեսակներ։ Պարունակում են պրովիտամին D2 և վիտամին D2, 89-146 և 0.22-0.55 μg/g միջակայքում ընկած չոր նյութին համապատասխան։ Դրանք նաև պարունակում են D3 ( 0.67-ից 2.04 μg/g) չնայած վիտամին D3 -ը չի կարող հայտնաբերվել։ Վիտամին D-ի մակարդակը բարձրանում է ՈւՄ ճառագայթման հետ մեկտեղ։.[20]

Բույսեր

  • Alfalfa (Medicago sativa subsp. sativa), 4.8 μg (192 IU) վիտամին D2, 0.1 μg (4 IU) վիտամին D3[21]

Սնկերում և C. arbuscula-ում պարունակվող վիտամին D-ի մակարդակը բարձրանում է ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման արդյունքում[22][23]։ Այդ սնկերում պարունակվող էրգոստերոլը (պրովիտամին D2 ) ՈՒՄ-ի ազդեցությամբ վերափոխվում է պրեվիտամին D2-ի, որն էլ հետագայում փոխակերպվում է վիտամին D2ի։

Երբ թարմ սունկը կամ չորացրած փոշին միտումնավոր ենթարկում են արհեստական լուսային ճառագայթման, օգտագործելով արդյունաբերական ուլտրամանուշակագույն լամպեր, վիտամին D-ի կոնցենտրացիան դրանցում բարձրանում է[24][25][26]։ Ճառագայթման գործընթացը չի առաջացնում սնկերի նշանակալի գունաթափում կամ սպիտակում[27]։ Հաստատված է, որ թարմ սնկի սովորկան չափաբաժինը (մոտավորապես 60 գրամ), ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներով 5 րոպե մշակելիս, վիտամին D- ի պարունակությունը ավելանում է մինչև 80 մկգ կամ 3200 IU[25]:

Այս մեթոդով ստացված վիտամին D-ի բարձր մակարդակով Շամպինիոնները համարժեք են վիտամին D-ի հավելումներին և երկուսն էլ բարելավում են վիտամին D2-ի մակարդակը։ Ճառագայթման ենթարկված սնկերը և խմորասնկերից թխված հացը կենսամատչելի են ու բարձրացնում են արյան մեջ 25(OH) D մակարդակը[24]։

Էրգոստերոլի ճառագայթված պրեպարատներին ավելի վաղ տրվել է Վիոստերոլ անվանումն, որը ըստ էության համանուն է Էրգոկալցիֆերոլին։ Էրգոկալցիֆերոը թողարկվում և դուրս է գրվում տարբեր անվանումների տակ ներառյալ Դելտալին (Eli Lilly և Company), Դրիսդոլ (Sanofi-Synthelabo) և կալցիդոլ (Patrin Pharma):

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Coulston, Ann M.; Boushey, Carol; Ferruzzi, Mario (2013). Nutrition in the Prevention and Treatment of Disease (անգլերեն). Academic Press. էջ 818. ISBN 9780123918840. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  2. 2,0 2,1 2,2 British national formulary : BNF 69 (69 ed.). British Medical Association. 2015. էջեր 703–704. ISBN 9780857111562.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 WHO Model Formulary 2008 (PDF). World Health Organization. 2009. էջ 498. ISBN 9789241547659. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  4. 4,0 4,1 4,2 «Ergocalciferol». The American Society of Health-System Pharmacists. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  5. Hamilton, Richart (2015). Tarascon Pocket Pharmacopoeia 2015 Deluxe Lab-Coat Edition. Jones & Bartlett Learning. էջ 227. ISBN 9781284057560.
  6. «Office of Dietary Supplements - Vitamin D». ods.od.nih.gov. 2016 թ․ փետրվարի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  7. Fischer, Janos; Ganellin, C. Robin (2006). Analogue-based Drug Discovery (անգլերեն). John Wiley & Sons. էջ 451. ISBN 9783527607495. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  8. «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)» (PDF). World Health Organization. 2015 թ․ ապրիլ. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  9. Feral, Priscilla; Hall, Lee; Animals, Friends of (2005). Dining with Friends: The Art of North American Vegan Cuisine (անգլերեն). Friends of Animals/Nectar Bat Press. էջ 160. ISBN 9780976915904. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.
  10. Bennett, Beverly; Sammartano, Ray (2012). The Complete Idiot's Guide to Vegan Living, Second Edition (անգլերեն). Penguin. էջ Chapter 15. ISBN 9781615642793. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  11. Holick, M. F.; Binkley, N. C.; Bischoff-Ferrari, H. A.; Gordon, C. M.; Hanley, D. A.; Heaney, R. P.; Murad, M. H.; Weaver, C. M. (2011). «Evaluation, Treatment, and Prevention of Vitamin D Deficiency: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline». Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 96 (7): 1911–1930. doi:10.1210/jc.2011-0385. PMID 21646368.
  12. Thacher, TD; Fischer, PR; Obadofin, MO; Levine, MA; Singh, RJ; Pettifor, JM (2010). «Comparison of Metabolism of Vitamins D2 and D3 in Children with Nutritional Rickets». Journal of Bone and Mineral Research. 25 (9): 1988–1995. doi:10.1002/jbmr.99. PMC 3153403. PMID 20499377.
  13. 13,0 13,1 Tripkovic, L; Lambert, H; Hart, K; Smith, CP; Bucca, G; Penson, S; Chope, G; Hyppönen, E; Berry, J; Vieth, R; Lanham-New, S (2012 թ․ հունիս). «Comparison of vitamin D2 and vitamin D3 supplementation in raising serum 25-hydroxyvitamin D status: a systematic review and meta-analysis». The American Journal of Clinical Nutrition. 95 (6): 1357–64. doi:10.3945/ajcn.111.031070. PMC 3349454. PMID 22552031.
  14. Suda, T; DeLuca, HF; Schnoes, H; Blunt, JW (1969 թ․ ապրիլի 29). «25-hydroxyergocalciferol: a biologically active metabolite of vitamin D2». Biochemical and Biophysical Research Communications. 35 (2): 182–5. doi:10.1016/0006-291X(69)90264-2. PMID 5305760.
  15. «IUPAC-IUB Joint Commission on Biochemical Nomenclature (JCBN): Nomenclature of vitamin D. Recommendations 1981». European Journal of Biochemistry. 124 (2): 223–7. 1982 թ․ մայիսի 17. doi:10.1111/j.1432-1033.1982.tb06581.x. PMID 7094913.
  16. Bikle, DD (2014 թ․ մարտի 20). «Vitamin D metabolism, mechanism of action, and clinical applications». Chemistry & Biology. 21 (3): 319–29. doi:10.1016/j.chembiol.2013.12.016. PMC 3968073. PMID 24529992.
  17. Houghton, LA; Vieth, R (2006 թ․ հոկտեմբեր). «The case against ergocalciferol (vitamin D2) as a vitamin supplement». The American Journal of Clinical Nutrition. 84 (4): 694–7. doi:10.1093/ajcn/84.4.694. PMID 17023693.
  18. «USDA nutrient database – use the keyword 'portabello' and then click submit». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 8-ին.
  19. Haytowitz DB (2009). «Vitamin D in mushrooms» (PDF). Nutrient Data Laboratory, US Department of Agriculture. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 16-ին.
  20. Wang, T; Bengtsson, G; Kärnefelt, I; Björn, LO (2001). «Provitamins and vitamins D₂ and D₃ in Cladina spp. Over a latitudinal gradient: Possible correlation with UV levels». Journal of Photochemistry and Photobiology B: Biology. 62 (1–2): 118–22. doi:10.1016/S1011-1344(01)00160-9. PMID 11693362.
  21. «Dr. Duke's Phytochemical and Ethnobotanical Databases». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
  22. Wang T, Bengtsson G, Kärnefelt I, Björn LO (2001 թ․ սեպտեմբեր). «Provitamins and vitamins D₂ and D₃ in Cladina spp. over a latitudinal gradient: possible correlation with UV levels». Journal of Photochemistry and Photobiology. B, Biology. 62 (1–2): 118–22. doi:10.1016/S1011-1344(01)00160-9. PMID 11693362.
  23. Haytowitz DB (2009). «Vitamin D in mushrooms» (PDF). Nutrient Data Laboratory, US Department of Agriculture. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 16-ին.
  24. 24,0 24,1 Keegan RJ, Lu Z, Bogusz JM, Williams JE, Holick MF (2013 թ․ հունվար). «Photobiology of vitamin D in mushrooms and its bioavailability in humans». Dermato-Endocrinology. 5 (1): 165–76. doi:10.4161/derm.23321. PMC 3897585. PMID 24494050.
  25. 25,0 25,1 «Bringing Mushrooms Out of the Dark». MSNBC. 2006 թ․ ապրիլի 18. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  26. Simon RR, Borzelleca JF, DeLuca HF, Weaver CM (2013 թ․ հունիս). «Safety assessment of the post-harvest treatment of button mushrooms (Agaricus bisporus) using ultraviolet light». Food and Chemical Toxicology. 56: 278–89. doi:10.1016/j.fct.2013.02.009. PMID 23485617.
  27. Koyyalamudi SR, Jeong SC, Song CH, Cho KY, Pang G (2009 թ․ ապրիլ). «Vitamin D2 formation and bioavailability from Agaricus bisporus button mushrooms treated with ultraviolet irradiation». Journal of Agricultural and Food Chemistry. 57 (8): 3351–5. doi:10.1021/jf803908q. PMID 19281276.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էրգոկալցիֆերոլ» հոդվածին։