Przejdź do zawartości

Gubernatorzy generalni Australii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gubernator generalny Australii
Governor-General of Australia
Ilustracja
Sztandar gubernatora generalnego Australii
Obecny gubernator
Obecny Gubernator generalny Australii
Sam Mostyn, gubernator generalna Australii
Stanowisko
Państwo

 Australia

Data utworzenia

1901

Pierwszy gubernator

lord Hopetoun

Długość kadencji

nieokreślona (zwyczajowo ok. 5 lat)

Obecny gubernator

Samantha Mostyn

Obecny od

1 lipca 2024

Siedziba

Government House, Canberra
Admiralty House, Sydney

Strona internetowa

Gubernator generalny Związku Australijskiego (ang. Governor-General of the Commonwealth of Australia) – formalnie najwyższe stanowisko władzy wykonawczej na szczeblu federalnym w Australii. W praktyce jego rola jest głównie ceremonialna, zaś od zajmującej ten urząd osoby oczekuje się apolitycznego realizowania funkcji „Ojca (lub Matki) Narodu”.

Charakterystyka urzędu

[edytuj | edytuj kod]

Istnienie tego urzędu wiąże się z faktem, iż Australia pozostaje w unii personalnej z Wielką Brytanią, w związku z czym król Australii, będący zarazem królem Wielkiej Brytanii i pozostałych Commonwealth realms, przez zdecydowaną większość czasu pozostaje poza terytorium kraju. W czasie jej nieobecności większość obowiązków i kompetencji, które w klasycznym modelu westminsterskim spoczywają na monarsze, jest realizowana przez gubernatora generalnego.

Gubernator ma prawo mianowania ministrów i sędziów, rozwiązania parlamentu oraz sygnowania ustaw. Przewodniczy Federalnej Radzie Wykonawczej i jest nominalnym dowódcą Australijskich Sił Zbrojnych. W praktyce jednak wszystkie swoje kompetencje realizuje w ścisłym porozumieniu z gabinetem federalnym, a zwłaszcza z premierem Australii. Gubernator generalny ma prawo użyć swych szczególnych prerogatyw samodzielnie tylko w zupełnie wyjątkowych sytuacjach. Ostatni raz zdarzyło się to w 1975 roku podczas kryzysu konstytucyjnego, jednak do dziś zasadność ich użycia w tamtej sytuacji budzi liczne kontrowersje.

Stołeczną rezydencją gubernatora jest Government House w Canberze, popularnie zwany Yarralumla. Inną oficjalną rezydencją jest Admirality House w Sydney.

Powoływanie i kadencja

[edytuj | edytuj kod]

Formalnie powołanie gubernatora generalnego jest osobistym aktem królewskim, jednak zwyczajowo monarcha mianuje kandydata wskazanego przez premiera Australii. Długość kadencji gubernatora nie jest prawnie uregulowana, zależy głównie od decyzji premiera oraz samego gubernatora, jednak historycznie gubernatorzy urzędowali zwykle od 4 do 7 lat.

Lista gubernatorów generalnych Australii

[edytuj | edytuj kod]
# Portret Imię i nazwisko Objął urząd Opuścił urząd Suweren
1 John Hope, 7. hrabia Hopetoun 1 stycznia 1901 22 stycznia 1901 Wiktoria
(1) 1 stycznia 1901 22 stycznia 1901 Edward VII
2 Hallam Tennyson, 2. baron Tennyson 9 stycznia 1903 21 stycznia 1904
3 Henry Northcote, 1. baron Northcote 21 stycznia 1904 9 września 1908
4 William Ward, 2. hrabia Dudley 9 września 1908 6 maja 1910
(4) 6 maja 1910 31 lipca 1911 Jerzy V
5 Thomas Denman, 3. baron Denman 31 lipca 1911 18 maja 1914
6 Ronald Munro-Ferguson 18 maja 1914 6 października 1920
7 Henry Forster, 1. baron Forster 6 października 1920 8 października 1925
8 John Baird, 1. baron Stonehaven 8 października 1925 21 stycznia 1931
9 Isaac Isaacs 21 stycznia 1931 20 stycznia 1936
(9) 20 stycznia 1936 23 stycznia 1936 Edward VIII
10 Alexander Hore-Ruthven, 1. baron Gowrie 23 stycznia 1936 11 grudnia 1936
(10) 11 grudnia 1936 30 stycznia 1945 Jerzy VI
11 Henryk Windsor, książę Gloucester 30 stycznia 1945 11 marca 1947
12 William McKell 11 marca 1947 6 lutego 1952
(12) 6 lutego 1952 8 maja 1953 Elżbieta II
13 William Slim 8 maja 1953 2 lutego 1960
14 William Morrison, 1. wicehrabia Dunrossil 2 lutego 1960 3 lutego 1961
15 William Sidney, 1. wicehrabia De L’Isle 3 sierpnia 1961 7 maja 1965
16 Richard Casey, baron Casey 7 maja 1965 30 kwietnia 1965
17 Paul Hasluck 30 kwietnia 1965 11 lipca 1974
18 John Kerr 11 lipca 1974 8 grudnia 1977
19 Zelman Cowen 8 grudnia 1977 29 lipca 1982
20 Ninian Stephen 29 lipca 1982 16 lutego 1989
21 Bill Hayden 16 lutego 1989 16 lutego 1996
22 William Deane 16 lutego 1996 29 czerwca 2001
23 Peter Hollingworth 29 czerwca 2001 29 maja 2003
24 Michael Jeffery 11 sierpnia 2003 5 września 2008
25 Quentin Bryce 5 września 2008 28 marca 2014
26 Peter Cosgrove 28 marca 2014 1 lipca 2019
27 David Hurley 1 lipca 2019 8 września 2022
(27) 8 września 2022 1 lipca 2024 Karol III
28 Samantha Mostyn 1 lipca 2024 nadal

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]