Przejdź do zawartości

Muchomor wiosenny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Muchomor wiosenny
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

muchomorowate

Rodzaj

muchomor

Gatunek

muchomor wiosenny

Nazwa systematyczna
Amanita verna (Bull.) Lam.
Encycl. Méth. Bot. 1: 113 (Paryż, 1783)
Niedojrzały owocnik Amanita verna
Hymenofor Amanita verna

Muchomor wiosenny (Amanita verna (Bull.) Lam.) – gatunek grzybów należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Amanita, Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1780 r. Bulliard nadając mu nazwę Agaricus bulbosus f. vernus. W 1783 r. podniósł go do rangi gatunku jako Agaricus vernus. W tym samym roku Lamarck przeniósł go do rodzaju Amanita, nadając mu obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę[1].

Synonimy naukowe[2]:

  • Agaricus bulbosus f. vernus Bull. 1780
  • Agaricus vernus Bull. 1783
  • Agaricus virosus var. vernus (Bull.) Fr. 1838
  • Amanita phalloides var. verna (Bull.) Lanzi 1916
  • Amanita verna f. ellipticospora E.-J. Gilbert 1941
  • Amanita verna (Bull.) Lam. 1783 f. verna
  • Amanita verna var. grisea Massee 1922
  • Amanita verna (Bull.) Lam. 1783 var. verna
  • Amanita virosa Secr. 1833
  • Amanitina verna (Bull.) E.-J. Gilbert 1941
  • Venenarius vernus (Bull.) Murrill 1948

W niektórych publikacjach klasyfikowany jest jako jego odmiana wiosenna: Amanita phalloides var. verna[3][4][5], jednak według Index Fungorum obecnie w obrębie taksonu Amanita phalloides nie wyróżnia się żadnego podgatunku ani odmiany[6].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnicy ok. 5–10 cm. Barwy białej lub kremowej, o powierzchni gładkiej lub lekko włókienkowatej, na której sporadycznie można spotkać pozostałości osłony. Pokrój kapelusza jest początkowo owalny lub półkolisty, u dojrzałych owocników wypukły lub płaski. Krawędź kapelusza jest gładka i zaostrzona[4].

Hymenofor

Blaszkowaty, barwy białej. Blaszki szeroko rozstawione, nieprzylegające do trzonu, o ostrzach gładkich lub kłaczkowatych[4].

Trzon

Długości ok. 7–10 (do 12) cm, średnicy ok. 1–1,5 cm. Barwy białawej do zielonawej, często z zygzakowatym wzorem i kłaczkowatą powierzchnią. Kształt trzonu jest prawie cylindryczny, nieco zwężający się ku górze. Na trzonie znajduje się biały pierścień, zwieszony, bruzdowany i często rozerwany, powyżej którego trzon jest gładki. Podstawa trzonu jest bulwiasta, u jej podstawy znajdują się szczątki osłony (tzw. pochwa), u starszych owocników żółtawe[4].

Miąższ

Barwy białej. Zapach miąższu jest słodkawy, a smak orzechowy. Nie przebarwia się poddany działaniu roztworu wodorotlenku potasu (u odmiany Amanita verna var. decipiens, występującej w południowej Europie, przebarwia się pomarańczowożółto)[4].

Wysyp zarodników

Biały, amyloidalny. Zarodniki okrągławego kształtu, o rozmiarach 8–10×7–9 μm, barwy białej[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje na półkuli północnej, jego stanowiska opisano w Ameryce Północnej, Europie i Japonii[7]. W Polsce gatunek ten nie występuje[8]. Opisywano go w niektórych atlasach grzybów jako muchomor wiosenny[9], w rzeczywistości błędnie brano za odrębny gatunek okazy muchomora jadowitego (Amanita virosa), lub biało ubarwione okazy muchomora zielonawego (sromotnikowego) (Amanita phalloides)[8].

Rozwija się w lasach liściastych i parkach, szczególnie pod dębami. W środkowej Europie owocuje od czerwca do sierpnia, w południowej od maja[4].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Grzyb mikoryzowy[8]. Grzyb trujący dla człowieka. Zawiera, podobnie jak muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides), amanitotoksyny i fallotoksyny uszkadzające wątrobę. Notowane były śmiertelne zatrucia tym gatunkiem[4].

Gatunki podobne

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
  2. Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
  3. a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Wyd. III. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1985, s. 355. ISBN 83-09-00714-0.
  4. a b c d e f g h i j k l Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 18. ISBN 83-7404-513-2.
  5. a b Ewald Gerhardt: Przewodnik GRZYBY. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2001, s. 23, 29, 122, 126. ISBN 83-7073-084-1.
  6. Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
  7. Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].
  8. a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  9. Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.