Wikipedysta:Kl3/Sztuka w Hiszpanii

Ta strona wymaga dodania linków wewnętrznych.

(Pomoc: należy linkować akcentowane w zdaniu pojęcia, zgodnie z kontekstem, w którym występują).

Jeżeli edytujesz kod źródłowy, to aby uzyskać taki efekt: teoria, elektronem, Witolda Gombrowicza – twórz linki według składni: [[teoria]], [[elektron]]em, [[Witold Gombrowicz|Witolda Gombrowicza]].

Jeśli możesz, dodaj linki teraz, ale przed zapisaniem sprawdź, czy nie prowadzą do stron ujednoznaczniających.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej strony.

Sztuka w Hiszpanii – Hiszpania jest krajem o bogatej przeszłości zarówno artystycznej jaki kulturowej. Główną przyczyną tego zjawiska są wpływy wielu kultur zarówno europejskich: Fenicjanie, Tatarzy, Grecy, Rzymianie i ludy germańskie: Wizygoci, Bizancjum, jak i północno-afrykańskich Mozarabowie, a także wyznaczniki danej epoki obejmujące całą Europę, takie jak styl gotycki czy renesansowy. Początki sztuki na Półwyspie Iberyjskim sięgają czasów prehistorycznych. Są nimi odnalezione głównie na wybrzeżu północnym i południowo-wschodnim malowidła jaskiniowe przedstawiające zwierzęta typu bizony, jelenie, jak również sceny z polowań oraz ślady rąk.

Sztuka starożytna

Pierwsze odkryte elementy sztuki na Półwyspie Iberyjskim obejmują głównie przedmioty codziennego użytku rzeźbione w kości słoniowej, kościach czy też kamieniu.Istnieje także malarstwo jaskiniowe, w którym predominują sceny z polowań, bitew czy tańców (malarstwo lewantyńskie na wybrzeżu Morza Śródziemnego) oraz różnego rodzaju obrazy bizonów, jeleni i innych zwierząt przedstawione na uwypukleniach wewnątrz jaskini( malarstwo hiszpańsko-francuskie na północy kraju). Warto zaznaczyć, że do malowania używano naturalnych pigmentów, w większości w kolorze ochry. Przykłady:

malarstwo lewantyńskie- Valltorta
malarstwo hiszpańsko-francuskie lub francusko-kantabryjskie- jaskinia w Altamirze

Architektura:
Megality:

Menhir- wbite pionowo w ziemię płyty kamienne
Dolmen- kilka kamiennych płyt pionowych przykrytych jedną poziomą, przykładem może być jaskinia w Mendze lub w Dombate

Sztuka pierwszych cywilizacji

Iberowie-Na ich sztukę miały wpływ trzy ludy zamieszkujące większość Półwyspu: Grecy, Fenicjanie i Kartagińczycy. Ich celem było podbicie szlaku metalowego, dzięki czemu ich kultura była bardzo spójna pomimo różnic jakie dzieliły każdy lud. Miejscami najbardziej objętymi tą kulturą jest wybrzeże Morza Śródziemnego i południe kraju. Polega na połączeniu tradycji z tym co przyniosły ze sobą zamieszkujące tam ludy. Przykład: Dama de Elche
Grecy-Tworzyli sztukę realistyczną, głównie zajmowali się architekturą i rzeźbą.W początkach tej sztuki można zauważyć wpływy kreteńsko-myceńskie. Wyróżniała ich perfekcja- dzieła wykonywane były przez kilka osób. W rzeźbie dominowały motywy mitologiczne, natomiast najważniejszym elementem ich twórczości było polis: miasto-państwo. Sztuka grecka w Hiszpanii to przede wszystkim świątynie i kolumny:

dorycka
jońska
koryncka

Sztuka rzymska

Sztuka Rzymian opiera się głównie, ze strony architektonicznej, na łukach triumfalnych, akweduktach, mostach, teatrach, kolumnach a także na typowym układzie miasta. Dzieła te są przede wszystkim pamiątką po romanizacji Półwyspu Iberyjskiego która miała miejsce około III w p.n.e Zachowało się także wiele typów mozaik od prostych przedstawiających wzory geometryczne do bardziej wyszukanych, które prezentują sceny bitew. Przykłady:

miasto Tarraco
akwedukt w Segowii
teatr w Méridzie
mozaiki:
dywanowe w Italice (prow. Sewilla)
inspirowane kulturą hellenistyczną w Ampurias (Gerona) „Poświęcenie Ifigenii”

Sztuka starochrześcijańska

Obejmuje okres pomiędzy 300 a 750 r. Kiedy to na terenach podbitych przez Rzymian kultura chrześcijańska miała coraz większe znaczenie aż w końcu Rzymianie musieli ulec jej wpływom i zaakceptować ją. Głównymi dziełami z tamtych czasów były bazyliki w kształcie krzyża oraz różnego rodzaju konstrukcje i malowidła powiązane z kulturą chrześcijańską. Przykład:grobowiec w Tarragonie

Sztuka przedromańska

Odpowiada manifestacjom artystycznym zrodzonym z połączenia kultur różnych najeźdźców z pozostałościami po kulturze Rzymian. Obejmuje okres od V-Xw.

Sztuka Wizygotów- jeśli chodzi o architekturę to warto zauważyć iż była ona jedną z bardziej zaawansowanych w ówczesnych latach. Inspirowano się budowlami starochrześcijańskimi i bizantyjskimi. Konstrukcje powstawały głównie z kamienia. Łuki w kształcie podkowy i kamienne sklepienia są charakterystyczne dla tego rodzaju sztuki. Przykładem może być Kościół św. Jana Chrzciciela w Recesvinto. Rzeźba nie była zbyt znaczącym elementem, była uboga i było jej niewiele. Przykładem rzeźby mogą być kapitele w kościele św. Piotra w Zamorze. Wizygoci zajmowali się również złotnictwem, głównie były to wieńce wotywne, które monarchowie przekazywali Kościołowi podczas koronacji (Korona Receswintu ze skarbu z Guarrazar w Toledo).
Sztuka Karolingów to przede wszystkim sztuka dworska. Wykorzystuje ona formy sztuki rzymskiej i bizantyjskiej. W tych czasach pojawiają się budynki typu pałac czy klasztor np.kościół św. Michała w Terrassie.
Sztuka asturyjska to przede wszystkim pałace i kościoły przypominające te z czasów Wizygotów. Predominowała architektura kościelna, przede wszystkim budowle na bazie bazyliki takie jak np.Kościół św. Michała z Lillo czy Kościół św. Marii z Narranco
Sztuka mozarabska dotyczy wieku X. Typowym elementem architektury mozarabskiej są wysklepione, podwyższone łuki w kształcie podkowy oraz orientalne sklepienia. Tego typu architekturę prezentuje San Miguel z Escalady.

Sztuka hiszpańsko-muzułmańska

Dotyczy czasów do XV wieku. Arabowie nie posiadali swoich własnych tradycji architektonicznych i dlatego odwzorowują pewne elementy z wielu innych kultur takich jak rzymska, starochrześcijańska, bizantyjska czy perska i dalekiego Wschodu. Sztuka islamska była bardzo powiązana z religią i dlatego powstały meczety, a jeśli chodzi o dekorację, przeważała abstrakcja, pokrywająca całe powierzchnie budowli. Możemy wyróżnić architekturę kalifatową, której przykładami mogą być Meczet w Kordowie i Pałac Medyny al-Zahra; architekturę almohadzką, wyróżniającą się ornamentami z gipsu w kształcie liści i kwiatów, którą przedstawia Złota Wierza w Sewilli(Torre de Oro), a także architekturę nazari, typowo kościelną ze stalaktytami i mokarabami formującymi kopuły, sufity i łuki. Najważniejszą budowlą tego okresu jest Alhambra w Granadzie.
Sztukę Maurów charakteryzuje użycie cegły do konstrukcji i gipsu do dekoracji drewniany dach z ornamentami (kwiaty, abstrakcja, epigrafika). Główne ośrodki sztuki to Kastylia(kościół św.Wawrzyńca z Sahagun), Aragon(kościoły św. Marcina i Salwadora), Toledo(kościół św. Jakuba, kościół św. Tomasza, Słoneczna Brama, synagoga Santa María la Blanca) i Andaluzja(kościoły w Sewilli)

Sztuka romańska

Za jej początek uważa się wiek XI w Katalonii. W budowlach predominują kościoły i architektura sakralna(kościół św. Wincentego z Caradony i kościół św. Piotra z Rodes). Można tu wyróżnić powstające kościoły pielrzymkowe, z których najważniejsze to te na szlaku św. Jakuba(Katedra w Santiago de Compostela( cel pielgrzymki)). Jeśli chodzi o rzeźbiarstwo, głównym elementem były portale w kościołach np. „Portada de platerías”w Santiago de Compostela czy “Portada del Perdón” w kościele św. Izydora w Leon. Ponadto sztuka romańska to także freski- zbiór ikonograficzny w kościele św. Klemensa w Taül i freski w kościele św. Izydora w Leon. Reprezentantami sztuki romańskiej są: Maestro Mateo(rzeźba), Maestro de Taül( malarstwo).

Sztuka gotycka

Obejmuje wiek XII-XV. Charakteryzują ją przede wszystkim katedry- starogotyckie, dekoracje Maurów oraz motywy renesansowe. Ponadto budynki konsystorskie, pałace, domy dla gremiału, kruchty. Artyści gotyku w Hiszpanii: Maestro Enrique( architektura), Gil de Siloe (rzeźba), Bartolome Bermejo (malarstwo). Przykłady architektury: Katedra w Toledo, Katedra w Burgos, Katedra w León; rzeźby: Portyk El Sarmental w Burgos, “La Virgen y El Niño”; malarstwie: „Santo Domingo de Silos”, retabulum Ducha Świętego.

Sztuka renesansowa i manieryzm

W Hiszpanii miała początek około XV/XVIw. Głównymi artystami są: Juan Bautista de Toledo, Juan de Herrera ( architektura), Alonso Berruguete, Damian Forment(rzeźba), Juan de Flandes, El Greco (malarstwo), jeden z najważniejszych artystów oraz przedstawicielem manieryzmu. Pomimo tego, że nie pochodził z Hiszpanii, miał duży wpływ na jej sztukę (“Przysięga szlachcica”). Jeśli chodzi o architekturę renesansową to głównymi dziełami są: klasztor w San Lorenzo de El Escorial i plateresk elewacja Uniwesytetu w Salamance. „Św. Sebastian”( manieryzm) i stare retabulum z El Pilar w Saragossie to przykłady renesansowej rzeźby hiszpańskiej.

Sztuka barokowa

Rozpoczyna ją przełom XVII/XVIIIw. Przedstawiciele: Pedro de Ribera, Fernando de Casas y Novoa (architektura), Gregorio Fernandez, Pedro de Mena (rzeźba). Diego Rodriguez de Silva y Velzaquez(„Panny dworskie”(„Las Meninas”))- nadworny malarz króla Filipa II, wprowadził portret konny na tle pejzaż, Jose de Ribera( malarstwo). Przykłady architektury: fasada katedry w Santiago de Compostela, fasada Antiguo Hospicio de San Fernando; rzeźba:“Piedad”, “Leżący Chrystus”.

Sztuka wieków XVIII i XIX

W architekturze dominował styl neoklasycystyczny (1750-1800), który bazuje na sztuce greckiej-kolumny doryckie. Główne typy budynków tworzone w tamtych czasach to szkoły, muzea, szpitale. Jednym z ważniejszych artystów był Sabatini. Przykłady architektury neoklasycystycznej to Puerta de Alcala oraz Museo del Prado w Madrycie. W rzeźbiarstwie można dostrzec zarówno neoklasycyzm-„La defensa de Zaragoza” Jose Alvarez Cubero jak i realizm- “Upadły anioł” Ricardo Bellver. W malarstwie natomiast artystą, który się wyróżniał był Francisco de Goya Lucientes („Rodzina Karola IV”), który dzięki swojemu talentowi został pierwszym nadwornym malarzem. Innym przykładem artysty jest Antonio Maria Esquivel “Lectura de Zorilla en el estudio del pintor”.

Sztuka XXw.

Najbardziej charakterystyczne dzieła z tego okresu to specyficzna architektura Antonio Gaudiego głównie w Barcelonie, które stanowią apogeum secesyjnej architektury europejskiej. Najbardziej znane przykłady jego budowli to Sagrada Familia oraz Ogród Gaudiego w Barcelonie. Jeśli chodzi o malarstwo, Hiszpania cieszyła się takimi artystami jak Pablo Ruiz Picasso („Guernica” ), jest reprezentantem kilku kierunków w sztuce tj. kubizm, dadaizm czy surrealizm. Kolejnymi wielkimi artystami tego okresu byli również Salvador Dali, głównie surrealista oraz Joan Miró podobnie jak Picasso był powiązany z surrealizmem, dadaizmem oraz kubizmem.

Bibliografia

T.Llacay Pintat, M. Viladevall Valldeperas, A. Misrahi Vallés, X. Gómez Cacho "Nuevo Arterama-Historia del Arte"

http://www.artehistoria.jcyl.es/genios/pintores/2106.htm

http://www.arteespana.com/hispanomusulman.htm

Linki zewnętrzne

http://portalwiedzy.onet.pl/62744,,,,hiszpanska_sztuka,haslo.html

Kategoria:Sztuka hiszpańska