Zgorzelec
Zgorzelec | |
Herb | |
Informacje | |
Państwo | Polska |
Region | Górne Łużyce |
Powierzchnia | 15,88 km² |
Wysokość | 209 m n.p.m. |
Ludność | 30 047 (2020) |
Nr kierunkowy | (+48) 75 |
Kod pocztowy | 59-900 do 59-903 |
Strona internetowa |
Zgorzelec (niem. Görlitz, czes. Zhořelec) - miasto przygraniczne w zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, w polskiej części Górnych Łużyc. Miasto jest siedzibą władz powiatu zgorzeleckiego.
Charakterystyka
[edytuj]Współrzędne geograficzne: 51°09′01″N 15°00′31″E
Geografia
[edytuj]Miasto położone jest na prawym brzegu Nysy Łużyckiej, w Kotlinie Żytawskiej. Przed 1945 stanowiło prawobrzeżną część miasta Görlitz. Jest jednym z najbardziej wysuniętych na zachód miast w Polsce.
Historia
[edytuj]Najstarsza wzmianka o Zgorzelcu pojawia się dokumencie wystawionym przez cesarza Henryka IV w 1071 roku. Zgodnie z jego wolą biskupowi miśnieńskiemu Benonowi zostało przekazanych 8 łanów królewskich w „villa Goreliz”. Kolejne wzmianki o miejscowości pochodzą z okresu panowania księcia Sobiesława – kronika czeska podaje, że w roku 1126 i 1131 książę kazał wznieść strażnice nad brzegiem Nysy. Szczególnie silny wpływ na powstanie i rozwój miasta miało korzystne położenie komunikacyjne. To właśnie tutaj krzyżowały się najważniejsze szlaki ówczesnej Europy: Via Regia (Droga Królewska) oraz trakt z Pragi do portów bałtyckich.
W 1220 r. dzięki akcji kolonizacyjnej Zgorzelec uzyskał prawa miejskie, rozszerzone w 1303 roku (miasto relokowano na prawie magdeburskim). W latach 50. XIII wieku w Zgorzelcu osiedliła się duża liczba flamandzkich sukienników – konieczna była rozbudowa miasta i utworzenie drugiego, Nowego Rynku – produkcja sukna rozsławiła szeroko gród nad Nysą. W latach 1253-1319 Zgorzelec wraz z Łużycami był pod panowaniem Askańczyków - jednak po śmierci margrabiego Waldemara Wielkiego przechodzi w panowanie Henryka I, księcia jaworskiego z rodu Piastów.
W 1346 roku Zgorzelec był jednym ze współzałożycieli Związku Sześciu Miast - konfederacji skupiającej królewskie miasta Górnych Łużyc (Bautzen/Budziszyn, Löbau/Lubiniec, Lubań/Lauban, Kamenz/Kamieniec Łużycki, Zgorzelec/Görlitz i Zittau/Żytawa).
W 1377 powstało oddzielne księstwo Görlitz utworzone przez króla czeskiego i cesarza Karola IV.
W XV i XVI wieku miasto uczestniczyło w handlu międzynarodowym, występując w roli pośrednika gospodarczego pomiędzy krajami niemieckimi, państwem polsko-litewskim, państwem moskiewskim i Węgrami. Bardzo tragicznie w dziejach miasta zapisała się wojna trzydziestoletnia - miasto było nieustannie zajmowane przez walczące ze sobą strony. W II połowie XVII wieku miasto powoli dźwigało się ze zniszczeń wojennych - ponownie rozwija się miejscowy handel i rzemiosło.
Po II wojnie światowej osiedlono tu dużą kolonię greckich oraz macedońskich uchodźców (głównie komunistycznych partyzantów), którzy szukali schronienia w Polsce po greckiej wojnie domowej 1946-1948.
Na początku lat 60. ludność miasta przekroczyła 20 tysięcy osób, by w 1985 roku osiągnąć blisko 35 tys. W 1957 roku wznowiono kolejowy ruch graniczny, a po wprowadzeniu w 1971 r. bezpaszportowego ruchu drogowego Zgorzelec stał się jednym z najważniejszych przejść granicznych na zachodzie kraju.
Dojazd
[edytuj]Samochodem
[edytuj]Miasto posiada bardzo dogodne położenie i jest dobrze skomunikowane. Na północ od Zgorzelca przebiega autostrada A4 (europejska droga E40), łącząca m.in. Kraków i Wrocław z granicą niemiecką. Poza autostradą możemy się tu dostać DK30 (Zgorzelec - Lubań - Jelenia Góra) oraz DK94 (Zgorzelec - Legnica - Opole - Bytom - Kraków - Tarnów - Rzeszów - granica PL-UA).
Pociągiem
[edytuj]Pociągiem można dojechać do Zgorzelca z Wrocławia, Legnicy, Zielonej Góry, Wałbrzycha, Jeleniej Góry, Lubania, a także z Niemiec z Görlitz i z Drezna(stan na: 2022-08). Połączenia obsługują głównie Koleje Dolnośląskie, a także Przewozy Regionalne (relacja Zielona Góra – Görlitz).
Można również skorzystać z licznych połączeń kolei niemieckich do Görlitz i stamtąd przejść lub przejechać do Zgorzelca.
Autobusem
[edytuj]W związku z rozwiązaniem miejskich PKS-ów komunikacja miasta z i innymi miejscowościami jest mocno utrudniona. Na dzień dzisiejszy autobusem można się tu dostać tylko autobusami PKS Voyager, które obsługują połączenia z Lubania do Zgorzelca.
Warto wiedzieć, że w przypadku potrzeby przejazdu autobusem w okolicach Zgorzelca, możliwy jest zakup biletu ZVON – Euroregionu NYSA , które pozwalają podróżować w krajach Polska/Niemcy/Czechy środkami transportu publicznego na podstawie jednego biletu. Jednym z przewoźników oferujących taki bilet jest Astel Travel (prywatna firma obsługująca komunikację miejską w Zgorzelcu)
W Zgorzelcu zatrzymują się dalekobieżne autobusy, których operatorem jest Flixbus. Można nimi dojechać m.in. z Warszawy, Wrocławia, Jeleniej Góry, Brukseli, Maastricht, Monachium, Drezna czy Chemnitz.
Warto zobaczyć
[edytuj]- Kamienice przy ul. Daszyńskiego
- Muzeum Łużyckie
- Plac Pocztowy
- Gmach Miejskiego Domu Kultury
- Pałac z XIX wieku
- Dom Kołodzieja
- Most Staromiejski
- Cmentarz 2 Armii Wojska Polskiego
- Park im. Andrzeja Błachańca
Najbliższe okolice
[edytuj]- Görlitz (2 km)
- Lubań (21 km)
- Niska (23 km)
- Leśna (27 km)
- Frydlant (28 km)
- Löbau (28 km)
- Bogatynia (31 km)
- Żytawa (37 km)
Rekreacja
[edytuj]- Hala sportowo–widowiskowa PGE Turów Arena, mogąca pomieścić od 4,5 tys. osób przy ulicy Lubańskiej.
- Centrum Sportowo-Rekreacyjne przy ul. Maratońskiej, w którego skład wchodzą: dwa boiska do piłki nożnej, kompleks boisk o nawierzchni sztucznej, hala sportowa, basen kryty, basen odkryty, korty tenisowe, siłownia, sauna, gabinet odnowy biologicznej.
Zakupy
[edytuj]Galerie handlowe
[edytuj]- Galeria Słowiańska - ul. Jeleniogórska 42
- Galeria Plaza - ul. Armii Krajowej 52
Supermarkety
[edytuj]- Biedronka - ul. Grunwaldzka 1, ul. Iwaszkiewicza 3
- Lewiatan - ul. Daszyńskiego 63, ul. Kościuszki 49
- PSS Społem - ul. Warszawska 14
- Dino - ul. Orzeszkowej 9
- Lidl - ul. Ks. Kozaka 1A
- Stokrotka (w Galerii Plaza)
- Carrefour (w Galerii Słowiańskiej)
Gastronomia
[edytuj]Restauracje
[edytuj]- Ristorante & Pizzeria Espresso - ul. I. Daszyńskiego 10
- Piwnica Staromiejska - ul. Wrocławska 1
- Restauracja & Klub UBraci - ul. Łużycka 33B
- Restauracja Zielona Pietruszka - ul. Bohaterów Getta 5
- Restauracja Deliszys - ul. Bohaterów Getta 2
- Rodzinna Restauracja - ul. Wyspiańskiego 11
- Pizzeria Gatto Nero - ul. Wł. Reymonta 5/1
Kawiarnie
[edytuj]- Kawiarnia "Przy Jakubie" - ul. I. Daszyńskiego 11
- Kawiarnia & Restauracja Miódmaliny - ul. I. Daszyńskiego 17
- Pijalnia Czekolady i Lodziarnia Royal Berry - ul. Warszawska 15/1
Nocleg
[edytuj]- Hotel Pawłowski - ul. Reymonta 27 - tel. +48 75 775 55 74
- Hotel Placebo - ul. Łużycka 33B - tel. +48 75 645 05 00
- Hotel Pod Orłem - ul. Warszawska 17 - tel. +48 75 775 24 53
- Apartamenty Nyskie - ul. Daszyńskiego 9 - tel. +48 532 458 117
- Zagroda Kołodzieja - Aleje Lipowe 1 - tel. +48 75 775 77 70
Szlaki turystyczne
[edytuj]Przez miasto przebiega Dolnośląska Droga św. Jakuba odcinek szlaku pielgrzymkowego do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii. Oprócz szlaków kościelnych, przez Zgorzelec prowadzi Szlak Historycznych Parków i Ogrodów Borów Dolnośląskich. Szlak przebiega przez pagórkowate tereny Dolnego Śląska i Górnych Łużyc - od Lubina po Kostrzynę, przy czeskiej granicy.
Bezpieczeństwo
[edytuj]Komenda Powiatowa Policji - 59-900 Zgorzelec, ul. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego 12G - telefon: 47 87 322 00
Placówka Straży Granicznej - 59-900 Zgorzelec, ul. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego 14 - telefon: 75 779 72 00
Komenda Państwowej Straży Pożarnej - 59-900 Zgorzelec, ul. Bolesława Chrobrego 1 - telefon: 75 77 51 145
Wielospecjalistyczny Szpital - SP ZOZ - 59-900 Zgorzelec, ul. Lubańska 11 - telefon: 75 77 22 900
Informacja turystyczna
[edytuj]Informacja Turystyczna Dom Jakuba Böhme - ul. Daszyńskiego 12, 59-900 Zgorzelec - tel. 511 426 761