Kontent qismiga oʻtish

Buriylar sulolasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Buriylar sulolasi
(بوريون)

Amirlik
1104 — 1154




1135 yilda Yaqin Sharq va Shom
Poytaxti Shom
Til(lar)i Arab, turk va fors
Dini Islom
Sulola Buriylar
 - 1104-1128-yillar Zahiriddin Tugʻtekin(birinchi)
 - 1140-1154-yillar Abu Said Abaq(soʻnggi)

Buriylar sulolasi – XII asr boshlarida Damashq amirligida hukmronlik qilgan, asli turkiy boʻlgan sulola edi[1].

Saljuqiylar davlatining mahalliy boshqaruvi muhim mahalliy hududlarda markazdan tayinlangan hokimlar tomonidan amalga oshirilgan. Mamlakat markazidan uzoqda joylashgan hududlarning bir qismi Saljuqiylar sulolasidan boʻlgan tobe hukmdorlar tomonidan boshqarilgan va bu Saljuqiylar sulolasidan boʻlgan hukmdorlar Sulton yoki Malik unvonlarini olganlar. Masalan, Suriya Saljuqiylar davlati ilk bor tashkil etilganda Saljuqiylar sulolasidan boʻlgan Tutush ana shunday unvonga ega boʻlgan.

Buriylar sulolasining birinchi hukmdori Tugʻtekin edi[2]. U oʻz hukmronligini Saljuqiylar imperiyasining Damashq hukmdori Tutushning oʻgʻli Duqoqning xizmatkori sifatida boshlagan. 1104-yil 8-iyunda Duqoqning oʻlimidan soʻng u shaharni egallab oldi va oʻz hukmronligini oʻrnatdi. Tugʻtekin Duqoqning beva xotiniga uylanib hokimiyat poydevorini yanada mustahkamlaydi. Tugʻtekin bir necha bor salibchilarga qarshi yurishlar uyushtirdi. 1119-yilda Mardin amiri Il-G‘ozi I bilan birgalikda Atarib va ​​Sardanani salibchilardan qaytarib oladi. 1128-yilda Tugʻtekin vafot etdi va Damashq amiri lavozimini uning oʻgʻli Toj al-Muluk Buriy egalladi.

Sulola Tugʻtekinning oʻgʻli Toj al-Muluk Buriy nomi bilan atalgan. Buriylar katta sovg‘alar evaziga Abbosiylar xalifaligi tomonidan tan olingan. Buning evaziga xalifalik amirlik ishlariga aralashmagan[1].

Buriylar shaharni 1154-yilgacha Halab hukmdori, Zangiylar sulolasining asoschisi Nur ad-Din Zangi egallaguniga qadar idora qilgan[3].

Buriylar 1126-yil Marj al-Saffor jangida salibchilarga magʻlub boʻldi, ammo Ikkinchi salib yurishining Damashqni egallashga boʻlgan urinishlariga toʻsqinlik qila oldilar.

Damashqning Buriy amirlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Titul nomi(lari) Shaxsiy ismi Hukmronlik davri
Amir
أمیر
Saif-ul-Islom
سیف الاسلام
Zahir al-Din Tugʻtekin
ظاھر الدین طغتکین
1104–1128
Amir
أمیر
Toj al-Muluk Buriy
تاج الملک بوری
1128–1132
Amir
أمیر
Shams al-Mulk Ismoil
شمس الملک اسماعیل
1132–1135
Amir
أمیر
Shahob al-Din Mahmud
شھاب الدین محمود
1135–1139
Amir
أمیر
Jamol al-Din Muhammad
جمال الدین محمد
1139–1140
Amir
أمیر
Mu'in ad-Din Unur
معین الدین أنر
1140–1149
Regent
Amir
أمیر
Mujir-ud-din
مجیر الدین
Mujir ad-Din Abaq(Abu Said Abaq)
ابو سعید ابق
1140–1154
Buriylar sulolasi Zangiylar sulolasi bilan almashdi.
  • Yashil rangli qator Muʼin ad-Din Unurning hukmronligini bildiradi.


Zahir al-Din
Tugʻtekin

(1)
hukmronligi 1104-1128
Toj al-Muluk
Buriy

(2)
hukmronligi 1128-1132
Shams al-Mulk
Ismoil

(3)
hukmronligi 1132-1135
Shahob al-Din
Mahmud

(4)
hukmronligi 1135-1139
Jamol al-Din
Muhammad

(5)
hukmronligi 1139-1140
Mujir al-Din
Abaq

(6)
hukmronligi 1140-1154
  1. 1,0 1,1 Buridlar, R. LeTourneau, Islom ensiklopediyasi, jild. Men, ed. H.A.R. Gibb, J.H. Kramers, É. Lévi-Provansal va J. Schacht, (Brill, 1986), 1332.
  2. D.S. Richards, Toʻliq tarix Al-Komil Fi’l-ta-Taʼrikhdan salib yurishlari davri uchun Ibn Al-Asir yilnomasi, (Ashgate Publishing Ltd, 2010),16.
  3. . Oʻrta asr islom tsivilizatsiyasi: L-Z, Ed. Jozef V. Meri, Jere L. Bacharach, (Teylor& Francis, 2006), 568.