Edukira joan

Shiitake

Wikipedia, Entziklopedia askea
Shiitake
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaFungi
KlaseaAgaricomycetes
OrdenaAgaricales
FamiliaMarasmiaceae
GeneroaLentinula
Espeziea Lentinula edodes
Pegler, 1976
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuakshiitake mushroom (en) Itzuli
BasionimoaAgaricus edodes
Mikologia
 
orriak himenioan
 
txapel ganbila
 
himenioa askea da
 
hanka biluzik dago
 
espora zuriak dauzka
 
saprobioa da
 
jateko bikaina da

Oharra: ez fidatu soilik orri honetan ematen diren datuez perretxiko bat identifikatzeko orduan. Inolako zalantzarik izanez gero, kontsultatu aditu batekin.

Txinako perretxikoa edo shiitake (Lentinula edodes) kolore marroiko eta usain biziko perretxiko jangarria da. Ekialdeko Asiako sukaldaritzan ohikoa da. Fresko baino maizago egoten da deshidratatuta, eta zopei, nahaskiei eta beste plater batzuei gehitzen zaie, zaporetsuagoak izan daitezen.

Shiitakearen historia taxonomikoa 1878an hasi zen, Miles Joseph Berkeley botanikari ingelesak Agaricus edodes izena proposatu zuenean hura sailkatzeko. Handik aurrera, espeziea hainbat generotan banatu zen, hala nola Collybia, Armillaria, Lepiota, Pleorotus eta Lentinus (azken hori Singer-ek eman zuen). Duela gutxi, Pegler-ek shiitake Lentinula edodes izena eman zion, azken sailkapenarekiko (Lentinus) desberdintasun mikroskopikoak zeudelako.[1]

Laborantza, merkaturatzea eta kontsumoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Perretxiko hau Txinakoa da, eta duela 1.000 urte baino gehiagotik landatu da. Shiitakeko laborantza aipatzen duen lehen dokumentu idatzia Wu Sang Kwuang-ena da, Song dinastiaren garaian bizi izan zena (960-1127).

Hala ere, zenbait dokumentutan, perretxiko horren kontsumoa 199. urtearen inguruan erregistratzen da, oraindik basatia zenean eta ez zenean landatzen.

Ming dinastian (1368-1644), Wu Juei medikuak idatzi zuen perretxikoa elikagai gisa ez ezik, zenbait gaitzetarako ere erabil daitekeela, hala nola goiko arnas gaixotasunetarako, odolaren zirkulazio txarrerako, gibeleko gaitzerako, akidurarako eta ahultasunerako; esan zuen qi-a, hau da, bizitzaren energia, igo dezakeela.

Gainera, garai antzekoan pentsatzen zen shiitake-k zahartzaroa atzeratu edo zahartze goiztiarrari aurrea har ziezaiokeela.

Tradizioz, perretxiko hori etxean lantzen zen zuhaitz baten enborretan, Shii edo Chinquapin izenekoan, Japonian deitzen duten bezala.

Shiitake ekoizteko sistemak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Shiitake zizaren hazkuntza.
Shiitake laborantza Pradejonen (Errioxa).

Shiitakearen ekoizpen sistemak funtsean bi dira: 1) zur gaineko laborantza, erabilera tradizionalekoa, eta 2) bloke sintetiko gaineko laborantza, gaur egun gehien erabiltzen dena.[2]

Merkaturatzea eta kontsumitzaileak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Onddo hau produktu fresko, lehor edo erdi-manufakturatu gisa merkaturatzen da. Gaur egun, Japonian kontsumitzen da pertsonako munduko kontsumo handiena: urtean 2,17 kg pertsonako.

Txina, Japonia, Taiwan eta Korea dira herrialde ekoizle eta kontsumitzaile nagusiak (batuta, munduko guztizkoaren %98,5era iristen dira). Latinoamerikan, Mexikok aurrea darama produkzioan, kontsumoan eta esportazioan. Estatu Batuak dira, gaur egun, Japoniako shiitake lehorraren kontsumitzaile handienetako bat. Urtean sei milioi dolar baino gehiago inportatzen dira.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. Solomon, W. (2005).“Shiitake (Lentinus edodes). Encyclopedia of Dietary Supplements”. Israel and National Academy of Sciences of Ukraine, Kiev, Ukraine
  2. Chung, P. (2005) Guía de Campo, Principales Hongos Micorrícicos Comestibles y no Comestibles Presentes en Chile, Instituto Nacional Forestal, INFOR. Sede Bio-Bio. Chile.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]