Naar inhoud springen

Brabantsedag

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Brabantsedag
Brabantsedag
Gehouden in Heeze
Organisator stichting Brabantsedag
Eerste editie 7 september 1958
Officiële website

De Brabantsedag (voorheen Brabantse Dag) is een jaarlijks terugkerend evenement op de laatste zondag van augustus dat gehouden wordt in Heeze in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Het hoogtepunt van deze dag is de cultuurhistorische optocht, de theaterparade, die door de straten van het dorp trekt. Zestien wagenbouwersgroepen kiezen uit een overkoepelend thema een eigen thema, waarover ze een huizenhoge wagen ontwerpen en bouwen. De thema’s hebben altijd een connectie met de geschiedenis van Brabant. Hierbij is het doelgebied het Groothertogdom Brabant, dus naast een stuk Brabant ook een groot gedeelte van Vlaanderen maar ook bijvoorbeeld Maastricht. Het doel is om het onderwerp op creatieve en eigentijdse wijze te verbeelden met behulp van een praalwagen, spel, muziek, dans, kleding en grime. De zestien wagens worden gemaakt van metaal, hout, plaatmateriaal, piepschuim, textiel en vele andere materialen. Ieder jaar laten de wagenbouwers innoverende technieken in hun wagens terugkomen. Het bouwen gebeurt in de zomermaanden juni, juli en augustus, maar de wagenbouwersgroepen zijn het hele jaar door actief bezig met de Brabantsedag. De themabekendmaking vind begin november plaats, waarna het brainstormen begint. Aan de parade doen jaarlijks zo'n 2.000 figuranten mee, en wordt ondersteund door honderden vrijwilligers. De Brabantsedag wordt georganiseerd door de stichting Brabantsedag en trekt jaarlijks zo'n 30.000 bezoekers.

In 1957 ontstond in herberg De Zwaan het initiatief voor de jaarlijkse Brabantse cultuurhistorische optocht, "Brabantse Dag". Een jaar later, op 7 september 1958, trok de eerste optocht door de straten van Heeze. Thema van de optocht was 'boerenovertrek'. Hoewel er veel bezoekers kwamen[1], was de optocht nog betrekkelijk kort. De tweede, met als thema 'Brabantse folklore met boerenbruiloft, was al groter en al snel werd er een speciaal comité opgericht om de organisatie van het evenement te verzorgen. Sindsdien 1958 is er ieder jaar een Brabantsedag georganiseerd, waarbij in piekjaren wel 60.000 toeschouwers aanwezig waren. De eerste jaren was de optocht een parade van oude ambachten. Doorgaans werden de wagens vormgegeven door achttien wagenbouwersgroepen. Lange tijd namen niet alleen groepen uit Heeze, maar ook uit andere plaatsen in Nederland en België deel. Vanaf de begintijd waren er naast de optocht exposities, muziekuitvoeringen en andere culturele presentaties op de Brabantsedag in Heeze. Steeds werd er door de organisatie gezocht naar een mix van kwaliteit en toegankelijkheid voor een groot publiek.

Halverwege de jaren zestig kreeg de optocht steeds meer een theatraal karakter, met historische taferelen en een centraal thema. In de jaren zeventig kreeg de Brabantsedag een meer ‘Groot-Brabants’ karakter doordat de inbreng vanuit Vlaanderen in het festival verder toenam. Vanaf de jaren tachtig had een verdere professionalisering van het festival plaats. De praalwagens ontwikkelden zich steeds meer tot decorstukken van een totaaltheater waarbij spel, zang, grime, kleding en dans belangrijk zijn. Door veel aandacht voor vernieuwing en innovatie ontwikkelde het festival zich tot een evenement voor jong en oud dat sterk in de Heezer gemeenschap is geborgd. Het is een evenement waar een zeer groot deel van de gemeenschap bij betrokken is. Een traditie die met de lepel ingegoten wordt en dan ook in het DNA van nagenoeg iedere Heezenaar zit. Vanaf 2018 is de Brabantsedag geen negendaags festival meer, maar wordt de focus op enkel de laatste zondag van augustus gelegd.

In 2020 ging de optocht voor het eerst in zijn geschiedenis niet door vanwege de uitbraak van het coronavirus. Omdat de Nederlandse regering alle evenementen tot 1 september had verboden, kon het evenement in het laatste weekend van augustus niet doorgaan. Het bestuur van de Stichting Brabantsedag maakte daarop bekend dat het voorgenomen thema 'Met verve' overeind bleef als thema voor de editie van 2021.[2] Ook in 2021 kon de theaterparade geen doorgang vinden wegens coronamaatregelen. Het thema 'Met verve' werd doorgeschoven naar 2022.

Sinds 2008 had de Brabantsedag elke drie jaar een cultuurgezant welke optreedt op als ambassadeur van het evenement. Frank Lammers, Gerard van Maasakkers en Björn van der Doelen zijn allen cultuurgezant van de Brabantsedag geweest.

Sinds 2018 kent Brabantsedag Heeze de rol van ambassadeur. Een Brabantsedag ambassadeur wordt aangesteld voor onbepaalde tijd, dus niet meer voor 3 jaar, wat eerst het geval was bij de cultuurgezant. De ambassadeur draagt de Brabantsedag een warm hart toe, bezoekt de Brabantsedag minimaal eens per 2 jaar en promoot de Brabantsedag door het jaar heen als daar de mogelijkheid toe is. Ambassadeurs zijn muzikant Gerard van Maasakkers, muzikant Björn van der Doelen, auteur Wim Daniëls, commissaris van de Koning Ina Adema, rector magnificus (Tilburg University) Wim van de Donk, oud- PSV-directeur Toon Gerbrands, politica Madeleine van Toorenburg, acteur Mike Weerts, burgemeester Teun Heldens (Gemeente Heeze-Leende) oud-burgemeester Paul Verhoeven (Gemeente Heeze-Leende).

Brabantsedag Heeze - 2019 - Vriendenkring Hopeloos

Betekenis voor Heeze & Immaterieel Erfgoed

[bewerken | brontekst bewerken]

De Brabantsedag is een evenement waar een zeer groot deel van de gemeenschap bij betrokken is. Dit, samen met de wens de traditie van de Brabantsedag door te geven aan nieuwe generaties en het zo levensvatbaar houden voor de toekomst, heeft ertoe geleid dat de Brabantsedag Heeze in 2013 is opgenomen in de Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland.

De spil van de Brabantsedag wordt gevormd door 16 wagenbouwersgroepen en hun leden die jaarlijks de theaterparade vorm geven met hun creaties, spel en muziek. Wagenbouwersgroepen zijn ontstaan uit vriendengroepen, families of buurtschappen, waar ouderen, jongeren en kinderen iedere zomer werken aan wagen, attributen, spel en grime. De zestien wagenbouwersgroepen hebben samen circa 2000 deelnemers, waarvan een groot deel ook deelneemt aan de optocht. De inwoners van Heeze zijn veelal betrokken als deelnemer of als toeschouwer.

Brabantsedag Heeze - 2019 - Vriendenkring De Rijten

Stichting Brabantsedag

[bewerken | brontekst bewerken]

De Brabantsedag wordt georganiseerd door Stichting Brabantsedag: Ruim 150 vrijwilligers zijn het gehele jaar bezig met de voorbereidingen voor de laatste zondag van augustus. Stichting Brabantsedag kent een negenkoppig bestuur met uiteenlopende expertises. Ieder bestuurslid kent een eigen werkgroep met vrijwilligers die samen invulling geven aan de opzet en de randvoorwaarden van de Brabantsedag. De Brabantsedag heeft ook een Raad van Advies en Aanbeveling.

In 2012 heeft de stichting Vrienden van Heeze het initiatief genomen om een Walk of Fame aan te leggen in het centrum van Heeze. Deze Walk of Fame is een reeks van herinneringsstenen langs de doorgaande weg van Heeze (vanaf gemeentehuis richting Strabrechtplein), waarbij op iedere steen de winnaars van iedere editie vanaf de eerste Brabantsedag weergegeven is. Ieder jaar wordt er een nieuwe steen gelegd met daarop de winnaar van de voorgaande editie.

Brabantsedag 2012 - De Laarstukken
Brabantsedag 2014 - VK Van Gaal
Brabantsedag 2015 - De Lambrekvrienden
Brabantsedag 2009 - VK Schenkels
Brabantsedag 2009 - De Rooie Hoek
Brabantsedag 2008 - De Laarstukken
Jaar Editie Thema Winnaar
1958 1 Boerenovertrek onbekend
1959 2 Brabantse folklore met boerenbruiloft Gemengde Zangvereniging

Brabantse Bruiloft

1960 3 Brabant van toen, Brabant van nu Emmerikstraat

Oude marktgang

1961 4 Oude ambachten en gebruiken Buurtvereniging De Rul

Verhuizing

1962 5 Van Brabants folklore en historie De Trouwe Vriendjes (Schijndel)

D’n doopgang; mee d’n krommen erm gaon

1963 6 Grepen uit de Brabantse historie en oude beroepen Groep uit Erp

De adellijke bruiloft anno 1810

1964 7 Oorlog en bevrijding van Brabant door de eeuwen Vriendenkring Schenkels

Romeinen contra Batavieren

1965 8 Sagen en legenden Vriendenkring Schenkels

Heksenlevensloop

1966 9 Sprookjes in Brabant Buurtvereniging Kapelstraat

Het mannetje dat leeft van de wind

1967 10 De wereld van Jeroen Bosch Vriendenkring Heerings

De landloper

1968 11 Scheld en Spotprocessie Vriendenkring Schenkels

Heksenland

1969 12 Pieter Bruegel Optocht De Potsemakers

De alchemist

1970 13 Bijgeloof Vriendenkring Kapelstraat

Bijgeloof en de dood

1971 14 Brabant Harbalorifa Vriendenkring Schenkels

Rechtspraak in de middeleeuwen

1972 15 Reuzenoptocht De Potsemakers

Het geheimzinnige reuzenspook

1973 16 Brabant op wielen P.V. Stichting “Kempenhaeghe”

De Boerenovertrek

1974 17 Volksgeneeskunstigheden uit Brabants verleden Vriendengroep Burgemeester Serrarisstraat

Het Zieken- of Gasthuis

1975 18 Volksvermaak uit Brabants verleden Vriendenkring van Gaal

De barbaar wamba

1976 19 Spreuken gaan voorbij Vriendenkring van Gaal

"Met wijwater en kruis drijft men de duivel uit huis"

1977 20 Houen en trouwen Vriendenkring Schenkels

Het leven en bedrijf van Jan de Wasser

1978 21 Vreemd volk in Brabant Buurtvereniging Emmerikstraat/Van der Voortlaan

De kwakzalver

1979 22 Van Korsten tot Pasteien Vriendenkring Schenkels

De dwangmolen

1980 23 Eeuwige jeugd Vriendenkring Schenkels

"Het Rasphuis"

1981 24 Boeken op straat Vriendenkring Schenkels

Het goud van de Peel

1982 25 Brabant op zijn breedst De Pleinkijkers

"Het circus Jeroen Bosch"

1983 26 Brabants Wijs Vriendenkring Schenkels

Arbeid en ritme

1984 27 Daar wonen Brabanders Vriendenkring 't Volkske

Steendorp - De Steenoven

1985 28 Tijl Uilenspiegel Vriendenkring Hopeloos

Waarom Tijl een verzetsstrijder werd

1986 29 Dur 't joar hin Vriendenkring De Rijten

Vrijdag de dertiende

1987 30 Palet van goed en kwaad Vriendenkring De Rijten

De dulle griet (Bruegel)

1988 31 ...en nu de Moraal Vriendenkring De Rijten

De vos en de ooievaar. Moraal: Zo ge doet, wordt ge gedoet

1989 32 Van Ridders, Poorten en Gezellen Vriendenkring van Gaal

Het schrijnswerkersgilde

1990 33 Verzinsels en Vertelsels Vriendenkring Broers-van Gerwen

Het winterkoninkje

1991 34 Op het breukvlak van twee eeuwen Vriendenkring Snoeijen

Het industriële raderwerk

1992 35 In de ban van Europa De Lambrekvrienden

De reis van Sente Brandane

1993 36 Drie Eeuwen Heren Vriendenkring Haisjô

Fragmenten van het geloof

1994 37 Te Gek voor Woorden Vriendenkring De Rijten

De wonderlijke speeldoos

1995 38 Meiden en Mevrouwen De Pleinkijkers

Damesmode-atelier

1996 39 Brabant in de steigers Vriendenkring Schenkels

Brabantse waterwegen

1997 40 De wonderlijke wereld van Jeroen Bosch Vriendenkring Broers-van Gerwen

Bosch' gedachtewereld

1998 41 Brabants Faam Vriendenkring De Laarstukken

De Blauwe Schuit

1999 42 Niet zonder slag of stoot Vriendenkring Hopeloos

De gregoriaanse kalender

2000 43 Karels Kroon Vriendenkring Hopeloos

Gent, stad van Karel V?

2001 44 Horen, zien ...en weten Vriendenkring Hopeloos

De Spaanse Furie

2002 45 Wagenwielen en rooie ruggen Vriendenkring van Gaal

Geldwolven en aasgieren

2003 46 Met ganzeveer en penseel De Lambrekvrienden

Schrijven is voor het lichaam een beproeving

2004 47 Schurken, Schelmen en Schorriemorrie Vriendenkring Hopeloos

De Bokkenrijders

2005 48 Eeuw na Eeuw Vriendenkring De Rooie Hoek

Hoogvliegers

2006 49 De Scheppende Mens Vriendenkring Schenkels

Water, Beheerst U!!!

2007 50 Brabants Goud De Lambrekvrienden

Volksvermakelijkheden – 18e BD 1975

2008 51 Vol van Water Vriendenkring De Rooie Hoek

Watersnoodramp Cuijk, 2 januari 1926

2009 52 Pracht, praal, theatraal Vriendenkring De Rooie Hoek

Triomfantelijke intocht van Willem van Oranje Brussel; 22 september 1577

2010 53 Voor Eeuwig Vastgelegd Vriendenkring De Laarstukken

Anna's poffer

2011 54 Vreemd! Vriendenkring Ietskes Schif

De Vliegende Hollander ontvreemdt zielen

2012 55 Meesterwerken De Lambrekvrienden

Weverij de Ploeg - Bergeijk

2013 56 Hoezo Middeleeuws?! Vriendenkring De Rooie Hoek

Marktplaats.nl

2014 57 Krantenkoppen Vriendenkring Van Gaal

Landverhuizing naar Canada

2015 58 Bekend, Beroemd, Bemind... De Lambrekvrienden

De vergeten Poolheld

2016 59 Wat een dag! Bloed, Zweet en Tranen

De watersnoodramp van Nieuwkuijk

2017 60 Parade van Vermaeck Vriendenkring De Rooie Hoek

Charivari: Volksvermaak of volksgericht? #ontrouw #schuldig #op-de-ezel

2018 61 Van Ravenstein tot Roosendaal Vriendenkring Hopeloos

Mierlo: De heksenjacht van 1595

Des Duivels! De heksen of de heksenjacht?

2019 62 Wat beweegt Brabanders? Ge Wit 't Oit Noit Nie

Storm van Ramptoerisme. Wat?! Dat moet ik zien!

2020

2021

Geannuleerd in verband met de uitbraak van het coronavirus
2022 63 Met verve Vriendenkring De Rijten

Fantasie doet leven

2023 64 Eureka! Vriendenkring De Rijten

Het ontstaan van alles

2024 65 Dichterbij Brabant Vriendenkring Hopeloos

In de 14 billekens

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Brabantsedag van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.